Opracowane zagadnienia z prawa konstytucyjnego –ćw dr.M. Dąbr. UWM Wpia administracja
PRAWO KONSTYTUCYJNE
Zespół norm ,które za przedmiot regulacji ma ustrój państwa a zawartych w konstytucji aktach normatywnych
KONSTYTUCJA
Łac.- constitutio – urządzenie, układ
Akt normatywny regulujący ustrój społeczny, polityczny i gospodarczy o największej mocy w systemie źródeł prawa. Uchwalany i zmieniany w szczególnej procedurze.
Akt prawa pisanego o najwyższej mocy prawnej w systemie prawnym danego państwa.
Funkcje konstytucji:
-ogólna charakterystyka ustroju państwa
-prawa konstytucyjne i wolności
- reguluje zagadnienie systemu źródeł prawa
-określa system konstytucyjnych organów państwa
-określa stosunek RP do wspólnoty międzynarodowej i europejskiej
Rodzaje konstytucji:
Konstytucje pisane- w formie aktów normatywnych
Konstytucje niepisane- oparte na prawie zwyczajowym
Konstytucje sztywne- posiadają wyższą moc prawną od ustaw zwykłych
Konstytucje elastyczne- zmienia się je w takim samym trybie jak ustawy
Konstytucje jednolite- cała materia konstytucyjna w jednym akcie
Konstytucje złożone- kilka aktów regulujących poszczególną materię konstytucji
Konstytucja jako ustawa zasadnicza:
Szczególna treść konstytucji
zakres materii i sposób regulowania tych materii. Określa ogólne zasady ustroju państwowego, określa ustrój naczelnych organów państwa, ich kompetencje i wzajemne relacje, określa podstawowe prawa , wolności i obowiązki jednostki.
Szczególna forma konstytucji
Polega też na jej szczególnej nazwie. Szczególny tryb uchwalania i zmiany konstytucji.
Uchwalanie konstytucji przez parlament wymaga uzyskania szczególnej większości i szczególnego kworum. Niekiedy konstytucja musi być poddana pod referendum w celu jej ostatecznego zatwierdzenia .
Tryb zmiany konstytucji nie może być dokonany na drodze zwykłej ustawy. Należy uchwalić ustawę , tzw. Konstytucyjną o zmianie konstytucji. Zmian dokonuje Zgromadzenie Narodowe (sejm + senat) . Do zmiany konstytucji nie potrzebna jest zgoda narodu, chyba że zmiana dotyczy rozdziały 1, 2, 12. Wówczas przeprowadza się tzw. Referendum fakultatywne. Rewizja –to taka zmiana konstytucji ,która dotyczy jej zasadniczych treści, zasad ma charakter całościowy. Konstytucji w Polsce nie można zmienić w czasie obowiązywania stanu wyjątkowego lub wojennego, obecnie też nie można jej zmienić jedynie nowelizować. Projekt o zmianie konstytucji może wnieść Prezydent, Senat lub grupa posłów licząca co najmniej 1/5 ustawowego składu sejmu. Konstytucja musi zostać uchwalona przez sejm i senat w ciągu 60 dni. Prezydentowi nie przysługuje prawo weta przy przyjęciu konstytucji.
Szczególna moc konstytucji
Usytuowana najwyżej w hierarchii aktów normatywnych. Wszystkie inne akty normatywne muszą być zgodne z konstytucją, muszą być z nią spójne . Konstytucja jako fundament prawa.
Wstęp do konstytucji
Preambuła, arenga- wskazanie historycznych i politycznych podstaw konstytucji, wyrażenie konstytucyjnej tożsamości prawa, pewnych wartości. Można jej przypisać wartość normatywną, chociaż nie zawiera artykułów jak pozostała część konstytucji. Preambuła stanowi wówczas wyjątek od zasady normatywności konstytucji, która wymaga , by wszelkie postanowienia miały charakter normatywny, czyli mogły służyć jako budulec do formułowania norm prawnych.
Preambuła w konstytucji z 2 kwietnia 1997r. nawiązuje do Boga, tradycji I i II RP, gwarancji praw obywatelskich, poszanowania wolności praw, godności człowieka
Obecna konstytucja z 2 kwietnia 1997r.- uchwalona przez Zgromadzenie Narodowe, przyjęte 25 maja 1997r. przez naród w referendum, podpisana 16 lipca 1997r. przez Aleksandra Kwaśniewskiego, w życie weszła 17 października 1997r. Do tej pory 2 zmiany w 2006r i 2009r.
ZASADA SUWERENNOŚCI NARODU
Najwyższa władza należy do suwerena - NARODU (wszyscy obywatele w Polsce i za granicą). Naród reprezentuje swoją władzę bezpośrednio (inicjatywa ludowa, wybory, referendum) lub pośrednio poprzez swoich przedstawicieli (posłowie, prezydent, radni itp.)
ZASADA NIEPODLEGŁOŚCI I SUWERENNOŚCI RP
Silnie akcentowana jest z uwagi na uzyskanie niepodległości. Niepodległość oznacza istnienie Polski w obecnych granicach. Suwerenność oznacza zdolność państwa do samodzielnego decydowania o wszystkich sprawach ,które państwo dotyczą oraz samodzielność w podejmowaniu decyzji.
ZASADA DEMOKRATYCZNEGO PAŃSTWA PRAWA
W znaczeniu formalnym- państwo ,w którym organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa; ochrona przed samowolą władzy- sądy, trybunały, prokuratura, rzecznicy
W znaczeniu materialnym- prawo stanowione przez organy wł. Państwa odzwierciedla powszechnie akceptowany system wartości wynikający z prawa naturalnego
Cechy demokratycznego państwa prawa
Równość
Porządek publiczny
Bezpieczeństwo wewnętrzne i zewnętrzne
Konstytucjonalizm
Podział władzy
Decentralizacja władzy publicznej
Suwerenność narodu
Wybory
Odpowiedzialność odszkodowawcza państwa
ZASADA SPRAWIEDLIWOŚCI SPOŁECZNEJ
Państwo ma zobowiązania wobec obywateli, państwa. Pełni funkcję opiekuńczą, socjalną. Ustawodawca musi tworzyć takie akty prawne ,które będą sprawiedliwe społecznie i powinien je należycie praktykować. Zasada ta też stanowi pewnego rodzaju wskazówkę interpretacyjną do wykładni przepisów prawa.
ZASADA PRAWORZĄDNOŚCI- LEGALIZMU
Organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa . związane jest to z działalnością odszkodowawczą państwa oraz instytucją sądownictwa administracyjnego (badanie legalności decyzji)
ZASADA PODZIAŁU I RÓWNOWAŻENIA SIĘ WŁADZY
Władza ustawodawcza- sejm i senat (zgromadzenie narodowe)
Władza wykonawcza- prezydent i rada ministrów
Władza sądownicza – sądy i trybunały
Zasada ta nie ma charakteru absolutnego, jej celem jest odrzucenie możliwości skupienia władzy w rękach jednego podmiotu. Władze się równoważą za pomocą mechanizmów kontrolnych: weto ustawodawcze, kontrasygnata aktów prawnych, wotum zaufania, wotum nieufności.
ZASADA REPUBLIKAŃSKIEJ FORMY PAŃSTWA
Państwo jest wartością społeczną, jest wspólnotą wszystkich obywateli,
co jednocześnie rodzi jednakowe obowiązki obywateli wobec państwa jako wspólnego
dobra.
Republikańska forma państwa wynika zarówno z nazwy państwa
- Rzeczpospolita Polska, jak i zapewnionego wpływu obywateli na skład
i funkcjonowanie kadencyjnych organów władzy oraz sprawy publiczne.
USTAWA
Jest to akt normatywny uchwalany i zmieniany w specjalnej procedurze przez parlament, posiada nieograniczony zakres przedmiotowy. Zawiera normy generalne i abstrakcyjne. Nieograniczony zakres nie oznacza jej dowolności, ponieważ ustawa musi być zgodna z konstytucją. W Polsce nie ma ustaw ograniczonych (ma moc większą od zwykłej ustawy a mniejszą od konstytucji). Ustawy są aktem jednorodnym.
RATYFIKOWANA UMOWA MIĘDZYNARODOWA
Jest źródłem prawa powszechnie obowiązującego.
Umowy zawiera RM a ratyfikuje je Prezydent.
Mała ratyfikacja – nie potrzebna jest zgoda ustawowa i dotyczy wszystkich materii oprócz tych w dużej ratyfikacji (za ustawą w hierarchii)
Duża ratyfikacja- są to takie umowy do których ratyfikacji potrzebna jest zgoda ustawowa (ustawa ratyfikująca); dużą ratyfikację zawiera się w przypadku sojuszu, układów politycznych, pokoju, członkostwa Polski w organizacjach międzynarodowych, spraw uregulowanych w ustawie, znacznych obciążeń budżetu państwa, wolności praw i obowiązków (przed ustawą w hierarchii)
Kolizja postanowień ustawy z ratyfikowaną umową międzynarodową- jeżeli umowa jest sprzeczna z ustawą to pierwszeństwo ma umowa ratyfikowana z dużej ratyfikacji
Umowa akcesyjna- na jej podstawie RP przeniosła część swoich kompetencji na organizację międzynarodową lub na rzecz organu międzynarodowego
Problematyka umów międzynarodowych
Europejski TS w latach 60-tych przyjął zasadę pierwszeństwa prawa europejskiego, bez względu na to czy jest one zgodne z konstytucją.
Wg TK w Warszawie najwyższym prawem w Polsce jest KONSTYTUCJA.
Konstytucja stanowi, że wtórne prawo europejskie obowiązuje bezpośrednio na terytorium RP i ma pierwszeństwo przed ustawą w przypadku kolizji prawa europejskiego z ustawą.
ROZPORZĄDZENIE
jest aktem mającym na celu wykonanie ustawy, jest aktem niesamoistnym, nie ma rozporządzenia bez ustawy, jego byt związany jest z ustawą, reguluje szczegółowe kwestie proceduralne
rozporządzenie wydaje: prezydent , PRM, RM, ministrowie (resortowi), KRRiT, przewodniczący komitetów wchodzących w skład RM
Rozporządzenia: fakultatywne (może wydać) i obligatoryjne (musi wydać)
Rozporządzenie traci moc z chwilą uchylenia ustawy, uchylenia przepisu upoważniającego, w skutek derogacji prze TK, uchylenia przez RM
Rozporządzenie z mocą ustawy- jest jedynym aktem wydawanym przez organ władzy wykonawczej mający rangę ustawową
AKTY PRAWA MIEJSCOWEGO
Są wydawane przez organ samorządu terytorialnego i organy terenowej administracji rządowej, obowiązuję na terenie , na którym zostały wydane. Publikuje się je w wojewódzkim dzienniku urzędowym (np. uchwały rady gminy)
PRAWO POWSZECHNIE OBOWIĄZUJĄCE
Otwarte przedmiotowo i podmiotowo
Obowiązuje podmioty prawa znajdujące się na terenie RP a także obywateli Polskich za granicą
Konstytucja, ustawy, rozporządzenia, rozporządzenia z mocą ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe, prawo UE, akty prawa miejscowego
PRAWO WEWNĘTRZNIE OBOWIĄZUJĄCE
źródła prawa wewnętrznie obowiązujące Konstytucja wymienia uchwały i zarządzenia Rady Ministrów. Należy przy tym podkreślić, że o ile katalog źródeł prawa powszechnie obowiązującego jest w zasadzie zamknięty i nie może być rozszerzany to katalog źródeł prawa wewnętrznie obowiązującego jest otwarty i istnieją również inne akty prawne wewnętrznie obowiązujące nie wymienione w Konstytucji (ogólniki, zalecenia itp.).
ZAMKNIĘTOŚĆ ŹRÓDEŁ PRAWA
Zamknięcie systemu jest to środek, który służy wprowadzeniu łady i uporządkowanie aktów prawnych. Zamknięcie ma dwa aspekty:
Aspekt przedmiotowy (konstytucja wyczerpująca formy aktów normatywnych).
Aspekt podmiotowy (konstytucja wyczerpująco wylicza podmioty upoważnienie
wylicza podmioty upoważnione do wydawania tych aktów).
WŁADZA USTAWODAWCZA
PARLAMENT- jego skład odzwierciedla podstawowe orientacje i preferencje polityczne ogółu wyborców, reprezentuje Naród
Zasada autonomii parlamentu (wyłączna właściwość parlamentu)
Zasada dwuizbowości (złożona struktura: sejm i senat)
Zasada sesyjności (posiedzenia plenarne)
Zasada permanencji (jednolity charakter kadencji sejmu)
Zasada jawności (jawność obrad, dostęp do druków sejmowych)
Zgromadzenie Narodowe –sejm + senat, przewodniczy mu Marszałek Sejmu lub Senatu, obrady pełnego składu obu izb
SEJM – składa się z 460 posłów
SENAT- składa się ze 100 senatorów
Wybory do sejmu i są: powszechne, równe, bezpośrednie i proporcjonalne oraz odbywają się w głosowaniu tajnym
Wybory do senatu są: powszechne, bezpośrednie i odbywają się w głosowaniu tajnym
Wybory do Sejmu i Senatu zarządza Prezydent Rzeczypospolitej nie później niż na 90 dni przed upływem 4 lat od rozpoczęcia kadencji Sejmu i Senatu
Kadencja normalna : 4 lata, Kadencje Sejmu i Senatu rozpoczynają się z dniem zebrania się Sejmu na pierwsze posiedzenie i trwają do dnia poprzedzającego dzień zebrania się Sejmu następnej kadencji.
Kadencja skrócona: Sejm może skrócić swoją kadencję uchwałą podjętą większością co najmniej 2/3 głosów ustawowej liczby posłów. Skrócenie kadencji Sejmu oznacza jednoczesne skrócenie kadencji Senatu
Prezydent Rzeczypospolitej, po zasięgnięciu opinii Marszałka Sejmu i Marszałka Senatu, może w przypadkach określonych w Konstytucji zarządzić skrócenie kadencji Sejmu. Wraz ze skróceniem kadencji Sejmu skrócona zostaje również kadencja Senatu.
Kadencja przedłużona: Konstytucja nie dopuszcza możliwości przedłużenia kadencji Sejmu, a więc i Senatu. Stanowi jedynie, iż w razie wprowadzenia jednego ze stanów nadzwyczajnych (stanu wojny, stanu wyjątkowego, stanu klęski żywiołowej), obowiązuje zakaz przeprowadzania wyborów w czasie jego obowiązywania, jak i w okresie dziewięćdziesięciu dni po jego zakończeniu. Wówczas, gdyby kadencja Sejmu przypadła na ten okres, musiałaby ulec odpowiedniemu przedłużeniu. Jest to jedyny wyjątek przewidziany w obowiązującej Konstytucji.
FUNKCJE SEJMU I SENATU
Funkcja prawodawcza- polega na stanowieniu prawa, stanowienie ustaw
Funkcja kreacyjna sejmu- polega na powołaniu organów państwowych tj. sędziowie TS, TK, 3 członków polityki Rady Pieniężnej, 2 członków KRRiT, 4 członków KRS, członków krajowej rady prokuratury, prezesa NIK, RPO, RPD, Generalnego Inspektora Danych Osobowych, prezesa IPN, prezesa NBP
Funkcja kreacyjna senatu- wybiera 3 członków Rady Polityki Pieniężnej, 1 członka KRRiT, 2 senatorów do KRS, 2 senatorów do KR prokuratury, wyraża zgodę na powołanie reszty członków, powołuje PRM na 5lat
Funkcja kontrolna- pełni komisja śledcza oraz komisje sejmowe, ma charakter indywidualny (odpowiedzialność indywidualna) i kolegialnie ; poprzez zastosowanie : interpelacji (zapytania), pytanie w bieżących sprawach , konstruktywne wotum nieufności (całej RM), indywidualne wotum nieufności, absolutorium budżetowe, wotum zaufania, odpowiedzialność przed TS
Kierownictwo izby przez Marszałka
Powołuje go Marszałek Senior na wniosek 15 posłów, wygrywa większością głosów
Odwołuje się go na wniosek min 46 posłów, bezwzględną większością głosów
-zarządza wybory na urząd prezydenta
-zastępuje prezydenta
-wnosi wniosek do TK o zbadanie zgodności ustaw z konstytucją, o stwierdzenie przeszkody w sprawowaniu urzędu Prezydenta, o pociągnięciu posła lub senatora przed TS
- reprezentuje sejm, prowadzi obrady, kieruje pracami sejmu
-stoi na straży godności sejmu
MARSZAŁEK SENIOR
- najstarszy ze wszystkich posłów
-przeprowadza wybory Marszałka sejmu
- posłowie zajmują miejsca na Sali obrad tak jak ustali to Marszałek Sejmu
-powołuje go Prezydent
PREZYDIUM SEJMU
-marszałek i jego zastępcy
-opiniuje plan pracy sejmu
- wykładnia regulaminu sejmu
KONWENT SENIORÓW
-marszałek ,wicemarszałkowie, przewodniczący klubów poselskich
-organ opiniodawczy
KOMISJE SEJMOWE
- stałe i nadzwyczajne(z chwilą zaistnienia jakiegoś problemu), komisje śledcze
- skład: posłowie wybierani przez sejm
-merytoryczna praca nad projektem ustaw
STATUS POSŁA I SENATORA
Wyznacza wolny mandat parlamentarny, czyli całokształt praw i obowiązków przysługujący posłowi.
Mandat jest niezależny, posłowie głosują wg własnych przekonań, mandat jest nieodwołalny .
Immunitet formalny- od dnia ogłoszenia wyników wyborów do dnia wygaśnięcia mandatu nie można pociągnąć posła do odpowiedzialności, poseł może się go zrzec
Immunitet materialny- wyłącza odpowiedzialność posła za czyny wchodzące w zakres wykonywania mandatu , chroni posła aż do jego śmierci
Nietykalność- nie można zatrzymać, chyba że został on ujęty na gorącym uczynku, a jego zatrzymanie jest niezbędne dla prawidłowego toku postępowania
Instytucja niepołączalności- Mandatu posła nie można łączyć z funkcją Prezesa Narodowego Banku Polskiego, Prezesa Najwyższej Izby Kontroli, Rzecznika Praw Obywatelskich, Rzecznika Praw Dziecka i ich zastępców, członka Rady Polityki Pieniężnej, członka Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, ambasadora oraz z zatrudnieniem w Kancelarii Sejmu, Kancelarii Senatu, Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej lub z zatrudnieniem w administracji rządowej. Zakaz ten nie dotyczy członków Rady Ministrów i sekretarzy stanu w administracji rządowej. Sędzia, prokurator, urzędnik służby cywilnej, żołnierz pozostający w czynnej służbie wojskowej, funkcjonariusz policji oraz funkcjonariusz służb ochrony państwa nie mogą sprawować mandatu poselskiego.
Uchylenie immunitetu
Osoba posiadająca immunitet formalny traci go jedynie wypadku utraty stanowiska z którym on jest związany. Jeśli jednak zostanie go pozbawiona, to tylko w konkretnej pojedynczej sprawie, co oczywiście oznacza, że nadal jest nim chroniona w innych sytuacja, ale już z wyłączeniem przypadku w którym została go pozbawiona.
UPOSAŻENIA
Uposażenie jest wypłacane posłom zawodowym miesięcznie w całym okresie sprawowania mandatu, a jego wysokość jest obliczana na podstawie wynagrodzenia podsekretarza stanu przewidzianego w odpowiednich przepisach prawa i wynosi obecnie 9 892 zł 30 gr. Należy jednak pamiętać, że uposażenie poselskie podlega podatkowi dochodowemu od osób fizycznych oraz pobierane są również od niego składki na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe i wypadkowe) i ubezpieczenie zdrowotne.
DODATKI
Za pracę w komisjach
Do uposażenia przysługują posłom dodatki: 20% uposażenia dla posłów pełniących funkcję przewodniczącego komisji, 15% zastępcy przewodniczącego, 10% przewodniczących stałych podkomisji.
DIETA PARLAMENTARNA
Jest ona traktowana jako wyrównanie kosztów ponoszonych przez posłów podczas wykonania mandatu na terenie kraju, a wynosi 25% uposażenia (obecnie to 2 569 zł 53 gr.)
OBOWIĄZKI PARLAMENTARZYSTÓW
| Podstawowym prawem i obowiązkiem posła i senatora jest czynne uczestnictwo w pracach - odpowiednio - Sejmu i Senatu oraz Zgromadzenia Narodowego , a także ich organów, czyli np. komisji sejmowych lub senackich. |
|---|
USTAWA BUDŻETOWA
Jeden z najważniejszych aktów prawnych w państwie, określający jego roczny plan finansowy obejmujący dochody i wydatki zwane budżetem państwa. Projekt ustawy budżetowej opracowany przez ministra finansów, uchwalany jest przez Radę Ministrów i przedstawiany sejmowi i senatowi do 31 października każdego roku.
USTAWA PILNA
Rada Ministrów może uznać uchwalony przez siebie projekt ustawy za pilny, z wyjątkiem projektów ustaw podatkowych, ustaw dotyczących wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej, Sejmu, Senatu oraz organów samorządu terytorialnego, ustaw regulujących ustrój i właściwość władz publicznych, a także kodeksów. W postępowaniu w sprawie ustawy, której projekt został uznany za pilny, termin jej rozpatrzenia przez Senat wynosi 14 dni, a termin podpisania ustawy przez Prezydenta Rzeczypospolitej wynosi 7 dni.
BIERNE PRAWO WYBORCZE
Prawo bycia wybieranym- prawo wybieralności
Do Sejmu- 21 lar, do Senatu- 30 lat, na Prezydenta- 35lat , na wójta- 25 lat
CZYNNE PRAWO WYBORCZE
Prawo wybierania posiada: -obywatel Polski, który ukończył 18 lat najpóźniej w dniu głosowania, posiada pełnie praw publicznych, posiadający pełną zdolność do czynności prawnych; w wyborach do samorządu teryt.musi mieć zameldowanie na obszarze obwodu głosowania
ORGANY WYBORCZE
KOMISJE WYBORCZE:
Państwowa Komisja Wyborcza- 3sędziów TK, 3 SN, 3 NSA, powołuje ich prezydent, nadzór nad prawem wyborczym, nad rejestrami wyborców, powołuje okręgowe i rejonowe okręgi wyborcze, ogłasza wyniki, rozpatruje skargi na komisje wyborcze
Komisje Okręgowe- od 5 do 11 sędziów, zgłasza ich minister Sprawiedliwości, oblicza wyniki, prowadzi rejestr kandydatów wyborczych, ogłoszenie wyników w okręgu wyborczym
Obwodowa (Terytorialna) Komisja Wyborcza- 6-8 kandydatów , odwołuje ją PKW, przeprowadzanie głosowania w obwodzie, przesłanie wyników do właściwej komisji
Krajowe Biuro wyborcze
Do zadań Krajowego Biura Wyborczego należy zapewnienie warunków organizacyjno-administracyjnych, finansowych i technicznych, związanych z organizacją i przeprowadza-niem wyborów i referendów w zakresie określonym w kodeksie oraz innych ustawach
ZARZĄDZENIE WYBORÓW
Do Sejmu- termin ustala Prezydent na 90 dni przed upływie 4 letniej kadencji, na 45 dni przed upływem skróconej kadencji
Na Prezydenta- zarządza Marszałek Sejmu pomiędzy 100 a 75 dniem przed upływem kadencji
OKRĘGI WYBORCZE
JEDNOSTKA terytorialna , w której obsadza się określoną liczbę mandatów (określenie liczny posłów i senatorów)
OBWODY GŁOSOWANIA
Jednostka terytorialna w ramach której oddaje głosy dana liczba wyborców
KOMITETY WYBORCZE
Prawo zgłaszania kandydatów w wyborach, zasada wyłączności kampanii wyborczej, mogą zgłaszać mężów zaufania, komitet tworzy co najmniej 15 wyborców
Komitety wyborcze partii politycznych- próg 5% a koalicji partii – 8%
Prawo zgłaszania kandydatów w wyborach przysługuje komitetom wyborczym. Komitety wyborcze wykonują również inne czynności wyborcze, a w szczególności prowadzą na zasa-dzie wyłączności kampanię wyborczą na rzecz kandydatów.
Zgłoszenie kandydata na Prezydenta Rzeczypospolitej musi być poparte podpisami co naj-mniej 100 000 obywateli mających prawo wybierania do Sejmu
Liczbę mieszkańców kraju dzieli się na ogólną liczbę posłów wybieranych w okręgach wyborczych- jednolita norma przedstawicielska
OGŁASZANIE WYNIKÓW WYBORÓW – przez Państwową Komisję Wyborczą
-niezwłocznie po zakończeniu głosowania
-w dzienniku ustaw – w formie obwieszczenia
- Sąd Najwyższy ma 90 dni na zatwierdzenie wyników wyborów
PROTESTY WYBORCZE
Podstawa- naruszenie prawa wyborczego mające wpływ na wynik głosowania
Sąd Najwyższy orzeka w postaci opinii
Może wnieść wyborca ,który był na liście , przewodniczący komisji wyborczej
WYGAŚNIĘCIE MANDATU POSŁA I SENATORA
-śmierć posła
- utrata prawa wybieralności
-pozbawienie mandatu przez TS
-zrzeszenie się mandatu
-odmowa złożenia ślubowania
-naruszenie przepisów o niepołączalności
-oświadczenie o złożeniu fałszywego oświadczenia lustracyjnego
-wchodzi wtedy kandydat z tej samej listy ,który miał jako kolejny najwięcej głosów
LICZENIE GŁOSÓW
System PROPORCJONALNY
System d’Hondta
Liczby głosów oddanych w okręgu na poszczególne listy zostają uporządkowane w ciąg liczb od największej do najmniejszej i następnie dzielone przez kolejne liczby całkowite tj. 1,2,3,4 itd. Z pośród uzyskanych wyników wybiera się tyle największych, ile jest mandatów do obsadzenia.
SYSTEM WIEKSZOŚCIOWY
System większościowy dot. wyboru do Senatu - decyduje zwykła większość głosów.
REFERENDUM
Forma demokracji bezpośredniej
Polega na wyborze 2 alternatywnych odpowiedzi TAK lub NIE
Realizuje ono zasadę suwerenności narodu (ogólnokrajowe)
*formy demokracji- plebiscyt, inicjatywa ludowa, wiece, wybory, referendum
W Polsce było 36 referendum
Referendum ogólnokrajowe
-sprawy o szczególnym znaczeniu dla Państwa
-referendum: obligatoryjne ,fakultatywne, wiążące, konsultatywne, uprzednie, następcze, ustawodawcze
-referendum zarządza Prezydent
-nie można przeprowadzić referendum w czasie stanu wojennego
-ma charakter wiążący jeśli wzięła w nim udział więcej niż połowa obywateli
-sąd Najwyższy stwierdza ich ważność
PREZYDENT RP
ORGAN wł. Wykonawczej, dzieli ją z RM
Zadanie: stanie na straży suwerenności państwa
Gwarant ciągłości władzy
Najwyższy przedstawiciel RP
5 lat kadencja
Ma prawo łaski
Przyznaje obywatelstwo polskie
Wygłasza orędzie
Czynna i bierna legacja (wysyła i przyjmuje przedstawicieli)
Wybierany większością bezwzględną
Nie ponosi odpowiedzialności politycznej
Ponosi odpowiedzialność konstytucyjna przed TS
Kompetencje prezydenta w stosunku do WŁADZY USTAWODAWCZEJ
-zarządza wybory
-podpisuje ustawy
-weto ustawodawcze
-skraca kadencję sejmu
-wnosi projekt ustawy
Kompetencje prezydenta w stosunku do RM
-powołuje premiera i RM
-desygnuje premiera i RM
-przyjmuje przysięgę
-współdziała z PRM w zakresie polityki zagranicznej
Kompetencje prezydenta w stosunku do władzy SĄDOWNICZEJ
-powołuje sędziów na wniosek KRS
-powołuje 1 prezesa NSA
-sprawuje kontrolę prewencyjną w stosunku do ustaw
-ma prawo do kontroli następczej
Akty prawne Prezydenta: rozporządzenia z mocą ustawy, zarządzenia, postanowienia
Kontrasygnata: (podpis) instrument kontroli , potrzebna jest do ważności dokumentu, akt który posiada kontrasygnatę jest przyjmowany do wykonania przez adm.rządową
Prerogatywy- akty wolne od kontrasygnaty (30)
Referendum lokalne
- dotyczące spraw wspólnoty samorządowej
- powiatowe, gminne
-uprawnieni: osoby stale zamieszkające na terenie na którym przeprowadzane jest referendum, obywatele UE
-wiążące jest gdy weźmie w nim udział co najmniej 30% uprawnionych
-sąd okręgowy stwierdza ich ważność
Marszałek Sejmu
Ewa Kopacz -
Wicemarszałkowie Sejmu
Cezary Grabarczyk -
Eugeniusz Tomasz Grzeszczak
Marek Kuchciński
Wanda Nowicka -
Jerzy Wenderlich -
Przewodniczący lub wiceprzewodniczący klubów
Rafał Grupiński - Platforma Obywatelska
Mariusz Błaszczak - Prawo i Sprawiedliwość
Janusz Palikot - Ruch Palikota
Jan Bury - Polskie Stronnictwo Ludowe
Leszek Miller - Sojusz Lewicy Demokratycznej
Arkadiusz Mularczyk - Solidarna Polska
Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego
Stanisław Dąbrowski
Prezes Trybunału Konstytucyjnego
Andrzej Rzepliński
Wiceprezes Trybunału Konstytucyjnego
Stanisław Biernat