D:\Prawo konstytucyjne - ćwiczenia.doc

Prawo konstytucyjne → część prawa publicznego; całokształt norm (regulacji) prawnych, które regulują ustrój polityczny i społeczny państwa;

→ podmiot władzy suwerennej i sposób sprawowania władzy

→ status jednostki w państwie

→ podstawy ustroju społeczno-gospodarczego państwa

→ system organów państwowych

→ w ramach prawa konstytucyjnego mówimy też o prawie wyborczym (podstawy systemu wyborczego)

KONSTYTUCJA ← podstawa prawa konstytucyjnego, regulacje, które dotyczą zrębu ustroju prawnego

• Najwyższa moc prawna w państwie

• Uchwalana w specjalnym trybie

• Szczególna treść (zakres regulacji)

• Specjalny tryb zmiany

• Szczególna nazwa

• Wszystkie akty normatywne muszą być z nią zgodne

• Punkt wyjścia do innych aktów normatywnych (aktów niższego rzędu ← powinny rozwijać postanowienia Konstytucji)

Mała Konstytucja - reguluje tylko pewne sprawy, zakresy ustrojowe; w Polsce Konstytucje z 1919 r., 1947 r., 1992 r.

Zupełność Konstytucji:

1. zasady ustroju politycznego państwa

2. zasady społeczno-gospodarcze państwa

3. status jednostki w państwie

4. ustrój organów władzy publicznej

5. opis procedur zmian w Konstytucji

2 kwietnia 1997 r. - uchwalona Konstytucja przez Zgromadzenie Narodowe

25 maja 1997 r. - referendum w sprawie Konstytucji

17 października 1997 r. - Konstytucja weszła w życie (obowiązywanie Konstytucji)

Kwiecień 1989 r. - nowela kwietniowa do konstytucji z 1952 roku (nowelizacja Konstytucji z 1952 r.) ← efekt porozumień w ramach Okrągłego Stołu;

*Prezydent ma być wybierany przez Zgromadzenie Narodowe, przywrócono instytucję Senatu.

04.06.1989 r. - wybory do Senatu w pełni demokratyczne;

Zgromadzenie Narodowe wybrało Wojciecha Jaruzelskiego na prezydenta

Prace nad nową Konstytucją

Grudzień 1989 r. - nowela grudniowa, ponowna nowelizacja Konstytucji z 1952 r. ← zerwanie z Polską Ludową i wprowadzenie zasady demokratycznego państwa prawnego

08.03.1990 r. - przywrócono instytucję samorządu terytorialnego

Wrzesień 1990 r. - znowelizowano Konstytucję - prezydent ma być wybierany w wyborach powszechnych, a nie przez Zgromadzenie Narodowe → Wałęsa prezydentem.

1992 r. - Mała Konstytucja

Rozpoczęto formalizować proces prac nad Konstytucją → Ustawa Konstytucyjna : Komisja Konstytucyjna Zgromadzenia Narodowego (10 senatorów, 46 posłów obradowało w podkomisjach, zespołach)

Było 7 głównych projektów Konstytucji, które nie były do siebie podobne;

Sprawy kontrowersyjne wokół Konstytucji:

? status praw socjalnych w Konstytucji

? pozycja Senatu - jaki? Jaka forma?

? miejsce prawa międzynarodowego w porządku prawnym

? status kościołów i związków wyznaniowych w państwie

Współczesna Konstytucja jest niejednolita → słowa, wyrażenia, które nie są wiernym odzwierciedleniem języka prawnego;

→ akt normatywny - może być bezpośrednio stosowany, o ile przepisy są na tyle konkretne

→ dodane rozdziały: źródła prawa oraz finanse publiczne

ŹRÓDŁA PRAWA

Właściwości (cechy) źródeł prawa w Polsce (←pokazują charakter źródeł prawa):

1) mają charakter dychotomiczny (podział dualistyczny)

Powszechnie obowiązujące wewnętrznie obowiązujące

2) określają miejsce prawa międzynarodowego w systemie źródeł prawa

3) Konstytucja sprecyzowała zasady wydawania aktów wykonawczych

4) podstawy zamkniętego katalogu źródeł prawa powszechnie obowiązującego

ŹRÓDŁA PRAWA

Odnoszą się tylko do aktów normatywnych

Powszechnie obowiązujące

→ skierowane jest do wszystkich znajdujących się pod władzą Rzeczypospolitej (może być źródłem nakazów i zakazów tych podmiotów);

→ hierarchicznie uporządkowane oraz muszą być publikowane w odpowiednim Dzienniku Urzędowym

→ katalog źródeł praw powszechnie obowiązujących jest zamknięty podmiotowo (Konstytucja wylicza wszystkie podmioty, które mogą wydać akt powszechnie obowiązujący) i przedmiotowo (Konstytucja wymienia wszystkie akty prawa pisanego powszechnie obowiązujące)

Wewnętrznie obowiązujące

→ skierowane do jednostek organizacyjnie podległych organowi wydającemu akt

→ nie może być źródłem nakazów i zakazów w stosunku do wszystkich

→ nie jest uporządkowany

→ nie ma charakteru zamkniętego

→ może być publikowane w Dzienniku Urzędowym ale nie jest to obowiązkowe

→ muszą być zgodne z prawem powszechnie obowiązującym

* każdy akt normatywny (posiada normy generalne i abstrakcyjne) musi kwalifikować się albo do źródeł prawa powszechnie obowiązującego albo wewnętrznie obowiązującego

* akt administracyjny ← przeciwieństwo aktu normatywnego, bowiem zawiera normy konkretne i indywidualne

Źródła prawa powszechnie obowiązującego

KONSTYTUCJA

↓

Ustawa, Rozporządzenie z mocą ustawy, Ratyfikowane umowy międzynarodowe, Prawo stanowione przez organy (organizację) międzynarodowe, którym Polska przekazała część kompetencji

↓

Rozporządzenie wykonawcze

↓

Akty prawa miejscowego

USTAWA

• ma charakter samoistny

• do jej wydania nie potrzebne są upoważnienia

• uchwalana przez Sejm i Senat w procesie uregulowanym w Konstytucji

• nieograniczony zakres regulacji

*ale!!!

→ materia regulaminowa (regulaminy Sejmu, Senatu, Zgromadzenia Narodowego nie mogą być regulowane ustawą)

→ materia regulowana przez Unię Europejską

ROZPORZĄDZENIA PREZYDENTA Z MOCĄ USTAWY art. 234 Konstytucji

Przesłanki:

• Sejm nie może zebrać się na posiedzenie w stanie wojennym

Stany nadzwyczajne:

1. stan wojenny

2. stan wyjątkowy

3. stan klęski żywiołowej

2. wniosek Rady Ministrów

3. treść ograniczona treściowo - art. 228 ust. 3-5 Konstytucji

1. zakres działania organów władzy publicznej w stanie wojennym

2. zakres ograniczania wolności i praw w stanie wojennym

3. sposób wyrównywania strat wynikających z ograniczenia praw człowieka

→ musi mieć charakter proporcjonalny, zmierzać do jak najszybszego przywrócenia funkcjonowania państwa

• podlega zatwierdzeniu na najbliższym posiedzeniu Sejmu

ROZPORZĄDZENIE WYKONAWCZE

→ ma na celu wykonanie ustawy

→ wydawane na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie

→ nie może być oderwane od ustawy

→ nie ma charakteru samoistnego

Upoważnienie ← musi być szczegółowe:

1. podmiotowo - wyraźnie wskazywać KTO ma wydać rozporządzenie

• Rada Ministrów

• Prezes Rady Ministrów

• Prezydent

• Ministrowie kierujący działem administracji rządowej (resortowi)

• KRRiT (jako całość)

• Przewodniczący Komitetów wchodzących w skład Rady Ministrów

2. przedmiotowo - CO ma być - zakres spraw przekazanych do uregulowania w rozporządzeniu

3. treściowo - WYTYCZNE dotyczące treści aktu, W JAKI SPOSÓB ma kształtować się treść rozporządzenia: cele, wartości, itp.

Rozporządzenie jest publikowane w Dzienniku Ustaw

* Sędziowie wydając wyrok podlegają Ustawie i Konstytucji (forma uniknięcia wadliwego rozporządzenia)

* Rozporządzenie ministra lub przewodniczącego komitetu może być uchylone przez Padę Ministrów na wniosek prezesa Rady Ministrów.

4

---