Forma drukowa - pow. z której rys. jest przenoszony na materiał.

Płyty cynkowe lub aluminiowe. Naświetlane stykowo, kopiowane z diapozytywu. Wywołane i pokryte gumą arabską aby się nie utleniały.

Formy wielometaliczne - składają się z warstw kilku metali.

Nie drukujące elementy stanowi metal hydrofilny, elemen. drukującym jest metal oleofilny. Metale do sporządzania form dobiera się zgodnie z właściwościami elektrycznymi.

DRUK WYPUKŁY

Miejsca drukujące powyżej formy drukowej, przyjmują farbę i bezpośrednio nanoszą ją na materiał. Wyróżnia się druk typograficzny, fleksograficzny i typooffset, linotyp.

Typografia - druk czcionkowy, tekst układany z poszczególnych liter

Linotyp - teks odlewany całymi wierszami

Fleksografia - formą drukową z tworzywa sztucznego posiadająca wypukłe elementy drukujące. Do produkcji opakowań i plakatów.

DRUK PŁASKI

Pow. międzyrysunkowe - hydrofilne (przyjmują wodę)(oleofobowe)

Pow. drukujące - oleofilne (przyjmują subst. tłuste)(hydrofobowe)

W drukarstwie wyróżnia się sposób, rodzaj i odmiany drukowania.

Sposób drukow. -zasada przenoszenia farby na pow. drukowaną:

- bezpośredni - forma styka się z rys.

- pośredni - forma styka się z cylindrem pośrednim, a ten z podłożem.

Rodzaj drukow. - ze wzgl. na ułożenie formy druk. w maszynie:

- płaskie - druk z płasko ułożonej formy drukowej

- rotacyjne - forma ma kształt cylindra obracanego wokół swej osi

Odmiana druku to druk: - arkuszowy - zwojowy (np. gazety)

Światłodruk -tafla szklana pokryta roztworem żelatyny chromianowej. Pod wpływem światła twardnieje, traci rozpuszczalność w wodzie i marszczy się stając się jednocześnie elementem drukującym.

DRUK WKLĘSŁY

Miejsca drukujące poniżej pow. formy drukowej (np. miedzioryt). Współcześnie wyróżnia się 2 techniki druku: rotograwiura i stalodruk.

Rotograwiura - druk rotacyjny z cylindra z wytrawionym w głąb obrazem. Stosow. do druku wielobarwnych czasopism, albumów itp.

Proces wykonania formy drukowej:

- sporządzenie negatywów, diapozytywów i wyciągów barwnych

- retusz diapozyt. wielotonalnych

- przygotowanie tekstów

- montaż tekstów i ilustracji w formy kopiowe

- retusz

- uczulenie papieru, kopiowanie rastra, montaż na papier pigmentowy

- galwanizacja cylindrów formowych

- przenoszenie pigmentu na cylinder, trawienie lub grawerowanie.

SITODRUK

Przeciskanie farby drukowej przez formę wykonaną na sicie. Sita mogą być wykonane z metalu, tworzywa. Szablon sporządza się metodami bezpośrednimi lub pośrednimi. Druk odbywa się ręcznie, półautomat. i automat. Druk sitowy stosuje się do wykonywania małych nakładów map temat., drukowanych na foliach, do wykorzyst. w trudnych warunkach terenowych oraz do druku map tyflologicznych (dla osób niewidomych).

OFFSET

Stosuje się tu kontrprasy (offsetowe prasy przedrukowe) oraz jedno- lub wielokolor. maszyny offsetowe zapewniaj. kilkudziesięciotysięczny nakład.

Do sporządzania form drukowych wykorzystuje się płyty:

- cynkowe - aluminiowe - wielometalowe

Kopiowanie na płytach jednometalicznych:

- oczyszczenie płyty - naniesienie warstwy światłoczułej (w wirówce poligraficznej, rozlewa się roztwór warstwy negatywowej) - naświetlanie - wywołanie - ponowne mycie i usunięcie zabrudzeń, osuszenie i hydrofilizacja (uczulenie na wodę - łatwo przyjmują)

Kopiowanie z diapozytywu

- oczyszczenie płyt, wniesienie warstwy kopiowej - naświetlenie w kopioramie przez diapozytyw - wywołanie - dodatkowe pogłębienie rysunku roztworami z kwasem solnym - nadanie farby kopiowej - płukanie wodą - hydrofilizowanie

Kopia pozytywowa na płycie wielometalicznej.

- naświetlenie przez diapozytyw - wywołanie warstwy kopiowej - trawienie chromu - kopiowanie z diapozytywu j.w.

Maszyny przedrukowe do offsetu

Kontrprasy, służą do wykonania próbnych odbitek. 2 ciężkie płyty, na jednej forma offsetowa, na drugiej papier, na prowadnicach ruchomy cylinder drukowy (stalowy, obciągnięty filcem i gumą).

Zmiana koloru wymaga wpasowania nowej formy drukowej, przetarcia cylindra, wprowadzenie nowego układu farbowego. Przed pracą maszyna musi być wyregulowana:

Narządzenie (regulowanie): 1.ustawienie papieru 2.mycie i wymiana wałków wodnych oraz systemu farb 3.mycie cylindrów 4.ustawienie kałamarza 5.kontrola ustawień walców 6.regulacja pobierania farby 7.kontrola wałków wodnych 8.wykonanie odbitek kontrolnych.

Offsetowe maszyny arkuszowe do druku dużych nakładów. Są 2-kolorowe i 4-kolorowe. System cylindryczny, na 1 cyl. forma drukowa, 2 pokryty gumą, przyjmujący rysunek. Do formy drukowej przylegają cylindry systemu farbowego i nawilżającego. Papier z podajnika podawany arkuszami.

Cykl pracy maszyny rotacyjnej:

Cylinder się obraca styka się z wałkami wodnymi i farbowymi  woda zwilża miejsca międzyrys. farba trafia na formę drukową forma styka się z 2. cylindrem pokrytym gumą obraz odbija się na nim 3. cylinder dociska papier do cylindra offsetowego (2.).

DRUK BARWNY

Druk z triady z wykorzysta. systemu CMYK - 3 barwy podst. Farby są transparętne (przezroczyste).
Skład farby: *pigment lub laka *spoiwo (np. olej lniany) *sykatywy (subst. przyspieszające schnięcie lub dodatki zapewniające połysk itp)

Rastrowanie -do zmiany natężenia danego drukowanego koloru lub do otrzymywania kolorów pośrednich i ich odpowiednich odcieni

Druk w pełnym kolorze to apla.

Niebezpieczeństwo rastrów - przypadkowe nałożenie na siebie różnych rastrów pod dowolnym katem może wywołać efekt mory - interferencji 2-ch rastrów.

Rastry nie nadają się do linii wysokiej jakości.

MAPY TEMATYCZNE

Skale: 1:250-1:500'000

Z podkładu wynikają cechy map:

*skala *podstawy matematyczne *podział arkuszowy

Ogólne przeznaczenie - do celów gospodarczych: *zagospodarow. przestrz. *rozw. problemów naukowo-badawcz. *administr. i zarządz.

-Mapy społ-gospod zawierają zagadnienia z zakresu: * zjawisk przyrodniczych * struktury zagosp. terenu * zagospodarowania - zjawiska społeczne

-Mapy przyrodnicze ilustrują: *zasoby natural. *zjawiska fizjograf. *wzajemne powiązania między element. środow. przyrodn. *skutki działalności ludzkiej w zakresie przeobrażeń tego środowiska.

-Mapy gospodarcze - jakościowe i ilościowe zagospodarow. terenu

-Mapy społeczne: *zjawiska i stosunki demograficzne *charakteryst. warunków socjal.-bytow. i ich powiązania ze strukturą zagosp. przest.

-Mapy przyrodnicze fizjograficzne zawierają inf. z zakresu:

*rzeźby terenu *bud. geolog. *wód powierzchn. i podziem. *gleb *klimatu *szaty rośl. *procesów zachodzących w środow. przyrodnicz.

-Mapy przyrodnicze sozologiczne ilustrują:

*jakościowo i ilościowo zróżnicowane zagrożenie, zniszczenie, zanieczyszcz i skażenie środow. *dynamikę ujemnych zmian z wzgl. znajomości tego środow. oraz stanów zasobu środow. przyrodn. *ochronę naturalnych wartości środow.

OPRACOWANIE MAP TEMATYCZNYCH - REDAKCJA

I. ETAP - prace redakcyjno-przygotowawcze

1. Studium tematu mapy i materiałów źródłowych:

- wstępne określenie skali i zakresu treści - określ. sposobu podziału i systemu oznaczenia arkuszy - ustal. zasad generalizacji treści - wybór met. przedstawienia treści - koncepcja opracow. graficz. - ustal. liczby kolorów - ustal. sposobu powielania

2. Wybór materiałów podstawowych i uzupełniających

3. Opracow. założeń redakcyjnych (-makieta), przygotow. materiałów podkładowego mapy, przetworzenie źródłowych materiał. kartograficz.

II ETAP - opracowanie pierworysu redakcyjnego

1. Przeniesienie treści tematycznej na materiał podkładowy

2. Opracow.nazewnictwa (kalka nazw, wykaz nazw, makieta nazw)

3. Opis mapy (makieta opisu mapy)

4. Uzgodnienie styków (kalka uzgod-nienia styków)

5. Sprawdzenie (korekta)

6. Pierworys redakcyjny (koncepty kolorów)

III ETAP - sporządzenie czystorysów

1. Wykonanie kopii pierworysu

2. Sprawdzenie osnowy matematycznej

3. Wykreślenie, wyrytowanie, oklejenie treści mapy

4. Wykonanie napisów

5. Sprawdzenie i korekta

6. Czystorysy

MATERIAŁY ŹRÓDŁOWE

Służą do opracowywania mapy, dzielą się na:

Podstawowe:

- materiały podkładowe na podst. których przedstaw. jest treść mapy

- istniejące mapy o tematyce zbieżnej z treścią opracowywanej mapy

- wykazy współrzędnych

- wyniki pomiarów i badań terenowych, zdjęcia lotnicze, dane ewid.

- szczegół. opracow. kartograf. dot. tematyki opracowywanej mapy.

Pomocnicze - służą do uzupełnienia treści mapy:

- zdjęcia lotnicze ukośne, kolorowe, obrazy satelitarne, mapy topograf

Uzupełniające - służą do porównania i sprawdzania informacji budzących zastrzeżenia.

Materiały źród. poddaje się badaniom. Sprawdza kartometryczność, skalę, dokładność, wyrywkowo przeprowadza porównanie z terenem. Określa się stopień wiarygodności geograficznej istniejących map topograficznych, sprawdza treść sytuacyjną.

Plan redakcyjny konkretyzuje zasady opracowania map tematycz. Opracowywany przez redaktora mapy lub zespół redakcyjny.

Założenia planu redakcyjnego:

- rodzaj i skala mapy;

- zasięg obszaru i krótka charakterystyka społeczno-przyrodnicza kartowanego terenu

- podst. matematycz. mapy (elips. odniesienia, odwzorow., osnowa)

- zasady konstrukcji poszczegól. arkuszy mapy, godła, podział arkusz.

- materiały źródłowe i sposoby ich wykorzystania

- treść mapy i sposób jej opracowania

- wskazówki do wyboru techniki sporządzenia pierworysu (numeryczny, autogrametryczny itp.), liczby kolorów

- wskaz. dot. techniki wykonania czystorysu (sposób fotoreprodukcji, dokładności, nazewnictwa, składu)

- wskaz. do sposobów przygotowania mapy do druku

- wskaz. do sposobów otrzymywania kopii barwnych

- wskaz. dotyczące druku nakładowego mapy.

W przypadku wieloarkuszowych zadań kartograficznych sporządza się oddzielne plany realizacyjne dla każdego różnego pod względem geograficznym regionu.

MAPY OGÓLNOGEOGRAFICZNE

klasa: ogólnogeograficzne

zespół: topograficzne wielko- średnio- małoskalowe

klasa: tematyczne

zespół: społeczno-gospodarcze

grupa: mapy gospodarcze

grupa: mapy społecz - rozmieszcz. i migracje ludności, miejsca pracy,

zespół: przyrodnicze

grupa: fizjograficzne

grupa: sozologiczne

SPOSOBY PRZEDSTAWIANIA TREŚCI

METODY JAKOŚCIOWE - prezentacja faktu wystąpienia zjawiska:

Stosowane do przedst.. przestrzennego rozmieszczenia zjawiska

1. sygnaturowa - do ukazania poł. obiekt. i zjawisk za pomocą znaków p-ktowych lub liniowych zróżnicow. graficznie stosownie do jakościowych cech reprezentowanych obiektów i zjawisk

Sygnatury: *geometrycz. *symbolice. *obrazkowe *literowe

2. zasięgów - wykazanie zasięgu (obszar wyst.) danego zjawiska: *zasięg plamowy *sygnaturowy *liniowy *opisowy

3. chorochromatyczna (powierzchniowych jednostek naturalnych) - wydzielenie i wyróżnienie graf. fragment. o odmiennym charakterze.

Sposób liniowy - Do prezentacji zjawisk liniowych, charakteryzuje stan zjawiska, przemieszczanie. Stosow. met. sygnaturowa i kartodiagr., diagramy liniowe, połączenia sygnatur liniowych. Przedstawiają potoki ruchu ulicznego, natężenie ruchu weekendowego, funkcjonalność komunikacji zbiorowej itp.

Sposób powierzchniowy - Zmiany zjawisk powierzch. za pomocą met. chorochromat., izolinii, zasięgów, kartodiagr., zmiany w czasie za pomocą izolinii, wykresów.

MET. ILOŚCIOWE:

1. kartodiagramu - przedst. zjawiska za pomocą przypisanych im diagram. (odniesionych do p-któw, linii lub powierzchni)

Kartodiag: *p-kowe *sumaryczne *struktural. *powierzchniowe *liniowe wektorowe *liniowe wstęgowe

2. kartogramów - ukazanie śr. (przeciętnej) charakteryst. ilościowej zjawiska w określ. polach odniesienia, z reguły wyraż. w ujęciu względnym i z zastosow. przedziałów klasowych (np. gęst. zal.)

3. kropkowa - przestrz. rozmieszcz. za pomocą drobnych znaków o określonej wadze (tzn. reprezentujących peną liczbę obiektów)

4. dozymetryczna - kartogram o polach odnies. dobranych do podobnych wartości natężenia zjawiska

5. izolinii - połącz. p-tów o tym samym nasileniu zjawiska

*izol. Natężenia *odl. (ekwidystanty) *izol. ruchu (izochrona, izobata)

PRZEGLĄD MAP TEMATYCZNYCH

Społeczno-gospodarcze - 1:5 1:10 1:25000 Wyt. Techn K-3.1 K-3.3

Wyt techn. K-3.1:

I - Przedmiot i zakres wytycznych

II - Przeznaczenie danej mapy

III - Skala, forma i podst. matematyczne mapy

IV - Treść tematyczna mapy i sposób graf. prezentacji

V - Mat. źródłowe

VI-VIII - Zasady opracowania pierwo-/czystorysu, zasady produkcji

IX - Objaśnienia znaków umownych

Załączniki: *przykł. 1:5000 * przykł. 1:25000 *wykaz znaków umown.

Przeglądowe uzbrojenia terenu - Wyt. Techn.K-3.3

Przyrodnicze - Wyt. Techn. K-3.4 (GIS3), K-3.6 (GIS4)

MAPA HYDROGRAFICZNA

1. Przedst. warunki obiegu wody w powiązaniu ze środow. przyrodn., jego zainwestowaniem i przekształceniem. Powstaje na podkładzie mapy topograf., na którą nanoszone są wyniki kartowania terenowego zjawisk i obiektów wodnych, przepuszczalności gruntów oraz inf. związane z gospod. zasobami wodnymi, oceny jakości wody, a także dane sieci monitoringu hydrosfery.

2. Skala - 1:50 000

3. Przeznaczenie - rozwiązywanie zagadnień społeczno-gospod. jak:

- zaopatrzenie w wodę,

- projektow. lokalizacji osiedli, inwestycji przem., hydroenergetyczn i wodnomelioracyjnych,

- opracowanie planów zagospodarowania przestrzennego,

- zabezpieczenie przed powodzią, względnie jej skutkami,

- inne zagadnienia związane z gospodarką wodną.

Ponadto jest materiałem do prac badawczych z dziedziny nauk o środow. przyrodn. i stanowi dok. do rejestracji zmian zjawisk wodnych i procesów hydrologicz. odpowiadający mapom topog. w tej skali.

4. Ukł. współrz. - Dla mapy przyjmuje się układ współrzędnych „1992”.

5. Podział arkuszowy - Podział na arkusze oraz system oznaczania godłami arkuszy tej mapy jest taki, jak mapy topograficznej w tej skali. Przyjmuje się jednolity format arkuszy mapy, wraz z opisem

pozaramkowym po obcięciu: 525×480 mm.

6. Treść mapy:

- topograf. działy wodne - wody powierzch. - wypływy wód podziem.

- wody podziem. pierwszego poziomu - przepuszczalność gruntów - zjawiska i obiekty gospodarki wodnej - p-kty hydrometryczne pomiarów stacjonarnych.

Każdy z tych elem. jest reprezentowany za pomocą znaków umown.

7. Metryka - Dla każdego arkusza mapy hydrog. jest zakładana, prowadzona i wypełniana sukcesywnie w toku kolejnych etapów opracow. danego arkusza, a w sprawozd. z wykonanych prac powinny być określone data i pochodzenie materiałów źródłowych, na podstawie których została opracowana treść tematyczna mapy.

MAPA SOZOLOGICZNA

1. Przedstaw. stan środ. przyrod. oraz przyczyny i skutki przemian zachodz. w środ. pod wpł. procesów, przede wszystkim działal. człowieka, a także sposoby ochrony naturalnych wartości tego środ.

2. Skala - 1:50 000

3. Przeznacz.: jest opracowaniem, wyjaśniającym bud. geolog. kraju z uwzgl. stratygrafii, petrografii, tektoniki i genezy utworów.

4. Treść mapy: *formy ochrony środ. *degradacja komponentów środ, *przeciwdziałanie degradacji środ, *rekultywacja środ, *nieużytki, *oznaczenia uzupełniające.

5. Powst. w wyniku zdjęcia geologicznego w skali 1:25 000, obejmuj. polowe prace dokumentach. oraz wiercenia badawcze i pom. geofiz., prace i badania kameralne i laboratoryjne.

Efektem końcowym jest geolog. opracow., w skład którego wchodzą: autorski czystorys m. geolog., podstawowej w skali 1:25000, przekroje geologiczne, tekst objaśniający oraz szkice tematyczne.

POJECIE GENERALIZACJI KARTOGRAFICZNEJ

GENERALIZACJA KARTOGRAFICZNA - uzasadniony dobór i uogólnienie elementów treści mapy
zależnie od jej treści i przeznaczenia.

[...] sposób doboru i uogólnienia treści mapy, polegający na celowym wyjawieniu i wyodrębnieniu na niej istotnych, typowych cech i charakterystycznych właściwości przedstawianych przedmiotów i zjawisk terenowych, które tworzą prawdziwy,

---