W działalności człowieka obserwuje się prawidłowość określoną jako prawo malejących przychodów:
Podaj możliwie najprościej treść tego prawa:
Prawo malejących przychodów głosi, że jeżeli ilość nakładu danego czynnika rośnie podczas gdy ilości pozostałych czynników są nie zmienne to po osiągnięciu pewnego punktu dodatkowe jednostki tego czynnika będą dodawać coraz mniej do całkowitej wielkości produktu. W prostszym ujęciu- jeżeli jest jeden czynnik stały i jeden zmienny to musi być osiągnięty taki punkt, powyżej którego produkt krańcowy maleje w dalszym momencie spadając poniżej punktu przeciętnego.
Czy zgodnie z tym prawem przedłużenie czasu pracy robotnika z 6 do 12 godzien, czyli 2-krotnie, powinno spowodować zwiększenie efektów jego pracy: (podkreśl poprawną odpowiedź)
- 2-krotne
- mniej niż 2-krotne
- więcej niż 2-krotne
Aktualnie na świecie dominuje gospodarka rynkowa:
Od kiedy następuje jej gwałtowny rozwój? (podaj ilość lat) około 30 lat
Jaką formę mają kontakty ekonomiczne między ludźmi w tego typu gospodarce? rynkową
Podejmując decyzje o tym ile i czego kupić nabywca kieruje się różnymi czynnikami. Wymień trzy najważniejsze: gusta i preferencje konsumenta, ceny, ceny substytutów, dochody konsumenta
Poniżej przedstawiona jest przykładowa krzywa obojętności pojedynczego konsumenta:
Jakiego czynnika dotyczy ta krzywa? dwóch dóbr użyteczności
Jakie są oznaczenia osi na wykresie?
- x oznacza: ilość dobra X
- y oznacza: ilość Obra Y
Czy z punktu widzenia uwzględnionego na krzywej czynnika bardziej atrakcyjny dla konsumenta jest punkt A czy B? (uzasadnij odpowiedź) Oba punkty są takie same ponieważ dają ten sam poziom całkowitej użyteczności
Czy na wykresie można wskazać punkt dla danego konsumenta najkorzystniejszy (uzasadnij) W punkcie C konsument będzie mógł wykorzystać maksymalnie swój budżet. Punkt C jest to położenie styczne gdzie nachylenie krzywej obojętności i linii budżetowej są najbardziej zbliżone do siebie (zbieżne)
Jednym z najczęściej wykorzystywanych w mikroekonomii wykresów jest tzw. krzywa popytu. Poniżej przedstawiony jest typowy jej przykład:
Jaką zależność przedstawia wykres: (między czym a czym?)
Wykres przestawia zależność między wysokością ceny a rozmiarami popytu
Co oznaczają osie na tym wykresie?
- x oznacza: ilość
- y oznacza: cena
Jak należy rozumieć punkt A? Niska cena powoduje popyt na dobro, punkt A oznacza maksymalną sprzedaż przy określonej cenie
Jednym z instrumentów regulacji gospodarki rynkowej jest polityka fiskalna:
Co należy rozumieć przez pojęcie deficytu budżetowego? Kwota, o którą wydatki przewyższają wpływy w czasie określonego czasu obrachunkowego danego podmiotu np. państwa
W jaki sposób w cywilizowanym państwie deficyt ten jest finansowany? pożyczki, kredyty wewnętrzne i zewnętrzne, sprzedaż obligacji państwowych jest to w sumie. dług publiczny - zobowiązania finansowe państwa
Jakie jest stanowisko współczesnej teorii w sprawie deficytu budżetowego? należy utrzymać deficyt budżetowy na poziomie nie przekraczającym poziomu skumulowany (dług nie może przekroczyć 60% PKB) rocznie nie można przekroczyć 3% PKB
Z polityką fiskalną łączy się dotyczący jednego z jej aspektów wykres, nazwany w ekonomii „krzywą Laffera”. Poniżej przedstawiony jest jeden z jej wariantów:
Na rysunku tym:
- x oznacza: stopa podatku
- y oznacza: dochody budżetu
Zaznaczone na rysunku punkty A i B ilustrują efekt, polegający na: (wyjaśnij krótko) A - im niższa stopa podatkowa, tym wyższe przychody podatkowe, B - im wyższa stopa podatkowa, tym niższe przychody podatkowe
Jaki wniosek wynika z przedstawionej krzywej? W wyniku podnoszenia stawek podatku dochody państwa rosną tylko do pewnego pułapu po przekroczeniu którego zaczynają spadać
O sytuacji gospodarczej decyduje podaż pieniądza:
W jaki sposób powstaje pieniądz bezgotówkowy? Pieniądz bezgotówkowy jest to zapis na rachunku bankowym. Tworzony jest przez banki komercyjne na podstawie nagromadzenia w nich depozytów gotówkowych i udzielanych kredytów bez udziału znaków pieniężnych
Jak poprzez operacje na otwartym rynku bank centralny może ograniczyć podaż pieniądza? Operacje otwartego rynku występują wtedy, gdy bank centralny zmienia wielkość bazy monetarnej kupując lub sprzedając papiery wartościowe o stałym oprocentowaniu na otwartym rynku. Zakup papieró wartościowych od ich posiadaczy powiększa aktywa banku centralnego oraz jednocześnie obieg pieniężny. Operacje otwartego rynku wywierają wpływ na wielkość zasobów pieniężnych banków komercyjnych.
W jakiej sytuacji bank centralny powinien obniżać stopy procentowe? Spadek inflacji. Dla pobudzenia koniunktury czyli pobudzić popyt konsumpcyjny i inwestycyjny w celu zwiększenia podaży pieniądza, kredytów
9, Jednym z wyjątkowo ważnych elementów współczesnej gospodarki jest handel zagraniczny, który zależy od kursu walutowego:
Co należy rozumieć przez płynny kurs walutowy? Sytuacja, w której kurs walutowy w danym kraju jest określany całkowicie przez rynek - przez podaż i popyt - bez interwencji rządu lub banku centralnego. Wynikiem tego są zwykle o wiele silniejsze fluktuacje kursów niż przy stałym kursie wymiennym
Co decyduje o poziomie tego kursu danej waluty? Ceny walut są zależne od siły rynku konkurencyjnego
10, W długim okresie czasu o sytuacji gospodarczej każdego kraju decyduje tempo wzrostu produkcji:
Jak nazywa się miernik wzrostu produkcji z roku na rok i według jakiego wzoru można obliczyć skalę tego wzrostu? Realny PKB jest miernikiem poziomu produkcji PKBN+D = PKBR
Dlaczego zmian w produkcji w gospodarce nie można mierzyć posługując się danymi na temat PKB w ujęciu nominalnym? PKB w ujęciu nominalnym liczony jest bez uwzględnienia skutków zmian cen czyli inflacji czyli w cenach bieżących
W jaki sposób należy przetworzyć PKB w ujęciu nominalnym aby informację można było wykorzystać do mierzenia dynamiki? Należy zastosować deflator, czyli wskaźnik ogólnego poziomu cen uwzględniający inflację
Jaka dokładność danych statystycznych dotyczących PKB jest niezbędna ekonomii do badań naukowych (podaj w %%) ±1%
Jaka jest długookresowa przeciętna dynamika wzrostu PKB w najwyżej rozwiniętych krajach rynkowych (podaj w %%) 2-3% rocznie
Ile czasu przy takiej dynamice potrzeba aby produkcja w gospodarce podwoiła się? (podaj w latach) 25 lat
11, Problemem w gospodarce rynkowej jest ogólna równowaga, której brak prowadzi do inflacji lub deflacji:
Podaj możliwie najprostszą definicję pojęcia deflacji: Spadek poziomu cen (1939, 1949, 1954) ok. 2% w każdym z tych lat. Jest to zjawisko niekorzystne z powodu potencjalnych możliwości redystrybucji
Czy deflacja zagraża gospodarce wtedy kiedy globalne inwestycje są większe czy kiedy są mniejsze od globalnych oszczędności? gdy J<S
Wyjaśnij krótko odpowiedź z punktu b: Nadwyżka oszczędności nas inwestycjami prowadzi do spadku dochodu narodowego (społeczeństwo za dużo oszczędza, a za dużo wydaje)
12, Problemem równowagi ekonomicznej przedstawia się często w ekonomii przy pomocy wykresu. Poniżej jest narysowany typowy wykres tego rodzaju:
Na wykresie tym:
- oś x oznacza: dochód, produkcja, podaż
- oś y oznacza: popyt globalny
- linia a oznacza: linia równowagi
- linia b oznacza: krzywa popytu
słupek pionowy oznacza: Słupek możliwości produkcyjnych max PKB
Czy przedstawiona na wykresie sytuacja to brak globalnego popytu czy jego nadmiar (uzasadnij): powoduje powstanie nadwyżki popytu powodującej wzrost ogólnego poziomu cen. Luka inflacyjna
13, Współcześnie w teorii ekonomii najsilniejsze jest podejście liberalne i monetarystyczne:
Podaj możliwie najprostszą definicję liberalizmu: Liberalizm - pogląd na procesy gospodarcze wg którego państwo w jak najmniejszym zakresie powinno ingerować w przebieg tych procesów
W jaki sposób można oddziaływać na wielkość podaży pieniądza? Poprzez zwiększenie lub zmniejszenie stóp procentowych
W warunkach inflacji należy zmniejszyć podaż pieniądza. W jaki sposób może to zrobić bank centralny? Bank centralny może ustalić wielkość podaży i zaakceptować wysokość stopy procentowej odpowiadającej warunkom równowagi i wynikającą z równania popytu na pieniądz
Co powinien zrobić bank centralny jeżeli w gospodarce jednocześnie występuje recesja i inflacja? Bank centralny może ustalić wielkość podaży i zaakceptować wysokość stopy procentowej odpowiadającej warunkom równowagi i wynikającą z równania popytu na pieniądz
14, Planem finansowym państwa jest jego budżet:
Co to jest deficyt budżetowy? jest to kwota, o którą wydatki przewyższają wpływy w czasie określonego okresu obrachunkowego
Jaki jest dopuszczalny limit tego deficytu według wymogów systemu EURO w procentach: w skali roku 3% PKB i w odniesieniu do wartość całkowitej skumulowanej 60% PKB
15, Poniżej przedstawiony jest wykres stanowiący część modelu graficznego, na którym omawia się współcześnie problem współzależności między równowagą na rynku dóbr i usług i równowagą na rynku pieniądza:
Na wykresie tym:
- x oznacza: dochód
- y oznacza: stopy procentowe
Co oznaczałoby przesunięcie linii z położenia a a w położenie a1? zwiększenie podaży pieniądza przy stałych cenach dóbr
16, Co oznacza pojęcie „stagflacja”? To stałe, równoczesne występowanie bezrobocia i inflacji
17, jakie skutki w gospodarce powoduje deflacja? Deflacja powoduje, że łączna podaż wszystkich towarów i usług jest wyższa niż popyt, ograniczenie ilości pieniądza na rynku
18, Aby badać sytuację gospodarczą kraju trzeba sporządzać statystykę:
Co to jest Produkt Krajowy Brutto? PKB to pieniężny wyraz bieżącej wartości rynkowej wszystkich dóbr i usług finalnych wytworzonych w gospodarce w danym okresie
Podaj przynajmniej jedną metodę jego obliczania: Metoda kosztowo-dochodowa (sumowanie wartości dodanej), metoda wydatkowa (płaca, zysk, renta, %)
Do czego może być wykorzystany PKB w ujęciu nominalnym? Do obliczania deflatora PKB czyli przeciętnego wskaźnika cen wszystkich dóbr wchodzących w skład PKB, do zmniejszenia produkcji w cenach bieżących
Czym różni się od PKB w ujęciu nominalnym PKB w ujęciu realnym? w ujęciu nominalnym - wartość wszystkich dóbr i usług w cenach bieżących; w ujęciu realnym - w cenach stałych z roku bankowego. Wartości tych PKB różnią się o wskaźnik inflacji
19, Podstawą dochodów państwa w gospodarce rynkowej są podatki:
Co należy rozumieć pod pojęciem podatków pośrednich? Podatki od działalności gospodarczej (gdzie nie ma związku między podatnikiem a płaconym przez niego podatkiem)
Wymień główne podatki pośrednie płacone w Polsce aktualnie: VAT (podatek od wartości dodanej), akcyza
20, Jednym z dużych problemów gospodarki rynkowej jest bezrobocie:
Jaką metodą ograniczono bezrobocie w krajach wysoko rozwiniętych po II wojnie światowej? Popyt tworzony przez deficyt budżetowy
Jak należy rozumieć pojęcie „stagflacja” charakteryzujące sytuację w tych krajach w 2 połowie lat 70-tych i na początku lat 80-tych XX wieku? Stagflacja, czyli stagnacja połączona z inflacją zmieniła podejście teoretyczne i praktyczne do koncepcji Keynesa czyli finansowania pełnego zatrudnienia i wzrostu gospodarczego produkcji popytu tworzonym przez deficyt budżetowy
W jaki sposób bank centralny może przeciwdziałać inflacji? Bank centralny zmniejsza stopę procentową wzrostu podaży pieniądza stosując restrukcyjną politykę pieniądza
21, w tworzeniu pieniądza współcześnie bardzo ważną rolę odgrywają banki komercyjne:
Wyjaśnij w jaki sposób tworzą one podaż pieniądza: Banki komercyjne występują w roli pośrednich finansów przyciągając w ten sposób fundusze depozytowe. Prowadzą działalność kredytową, inwestują fundusze lokując je w papierach wartościowych. Banki komercyjne przy zachowaniu opłacalności i niezbędnych rezerw mogą wpływać na podaż pieniądza ponieważ są w stanie udzielić kredytów na rachunkach bieżących na kwotę wielokrotnie wyższą od sumy (wartości posiadanych depozytów)
Według jakiego wzoru można określić maksymalne możliwości tworzenia pieniądza przez bank komercyjny? (podaj wzór i objaśnij symbole) ZK = DG*1/RG Z - zdolność kredytowa, D - depozyty gotówkowe, 1/R - odwrotność stopy rezerwy gotówkowej
22. W gospodarce rynkowej niezbędny jest pieniądz:
Wymień funkcje pieniądza: miernik wartości, środek cyrkulacji, środek tezauryzacji (skarb), środek płatniczy, pieniądz światowy
Skąd się bierze i w jakiej postaci występuje pieniądz gotówkowy? Zostaje wyemitowany przez bank centralny i występuje w postaci monet i banknotów
Skąd się bierze i w jakiej postaci występuje pieniądz bezgotówkowy? Występuje w postaci zapisów na bankowych rachunkach depozytowych. Czeki, papiery wartościowe, weksle emitowane przez bank centralny i banki komercyjne
Napisz tzw. „formułę ilościową” I. Fischera i nazwij występujące w niej symbole: M*V = P*T M - ilość pieniądza w obiegu, V - szybkość obiegu pieniądza, P - poziom cen, T - poziom produkcji, podaż towarów, PKB (rzeczywiste)
Jaki jest cel polityki monetarnej? Obniżenie bezrobocia przez zniesienie przepisów o płacy minimalnej, polityka ekspansywna, zalecają zmniejszenie podaży pieniądza wg stałej stopy równej stopie wzrostu realnego PNB
Jakie są instrumenty zmniejszania podaży pieniądza? Tworzenie rezerw obowiązkowych przez banki komercyjne, stopa dyskontowa stosowana przez bank centralny przy udzieleniu pożyczek bankom komercyjnym, operacje rynku otwartego
Jak ograniczenie poziomu podaży pieniądza wpływa na produkcję i zatrudnienie? zmniejsza się produkcję i zatrudnienie
23. Polityka fiskalna to ważny element działania władz państwowych:
Wymień główne podatki bezpośrednie pobierane w Polsce: podatek od dochodów, PIT i CIT, od majątku osób fizycznych i prawnych
Podaj definicję deficytu budżetowego: gdy D<W
W jaki sposób finansowany jest ten deficyt: poprzez zwiększenie wydatków rządu a zmniejszenie podatków poprzez zaciąganie kredytów w bankach komercyjnych bądź zaciąganie długu publicznego
Jakie są obowiązujące rząd polski limity w zakresie dopuszczalnego poziomu deficytu budżetowego bieżącego 3% PKB i łącznego poziomu długu publicznego 60% PKB
24. Jaką rolę w teorii nakręcania koniunktury J.M.Keynesa, stanowiącej podstawę polityki gospodarczej najwyżej rozwiniętych krajów świata od II wojny światowej do połowy lat 1970-tych, odgrywał budżet państwa? Odgrywał dużą rolę, ponieważ przez zwiększenie wydatków czyli poprzez deficyt budżetowy nakręca koniunkturę czyli występowanie wzrostu PKB - średnio9 o 5%rocznie pełne zatrudnienie, bezrobocie tylko do 5% i inflacja poniżej 5% (30 lat bez recesji) złoty wiek kapitalizmu
25, podstawową miarą efektów uzyskanych przez gospodarkę narodową jest Produkt Krajowy Brutto:
Podaj przynajmniej dwa sposoby mierzenia PKB: za pomocą cen rynkowych, w cenach czynników wytwórczych
Jak określa się w ekonomii sytuację, kiedy w jakimś roku stopa wzrostu PKB w danym kraju wyniesie minus 1%? recesja
26. Równowaga ekonomiczna to jeden z ważnych problemów teorii ekonomii i polityki gospodarczej. Poniżej przedstawiony jest rysunek dotyczący tego problemu w uproszczonym ujęciu:
Na rysunku tym:
- oś x oznacza: dochód
- oś y oznacza: popyt globalny
- linia a oznacza: krzywa popytu
- każdy punkt na linii b oznacza: równowagę ekonomiczną (zwiększenie popytu)
- słupek m oznacza możliwości produkcyjne, PKB w danym momencie
Przedstawiony na rysunku układ wielkości makroekonomicznych należy określić jako (podaj określenie uwidocznionej sytuacji ekonomicznej) luka deflacyjna
Jakie skutki przynosi tego rodzaju sytuacja? powoduje spadek poziomu dochodu
27. Czy w sytuacji luki deflacyjnej, albo recesji dla gospodarki korzystne jest:
Zwiększenie eksportu? (wyjaśnij odpowiedź) tak
Zmniejszenie wydatków budżetowych? (wyjaśnij odpowiedź) nie, jeśli rząd obniży wydatki rządowe utrzymując obciążenie podatkowe na niezmiennym poziomie to poziom dochodu spadnie a bezrobocie wzrośnie
28. Co oznacza zjawisko mnożnika inwestycyjnego? Mnożnik inwestycyjny informuje o tym jak zmienia się dochód narodowy pod wpływem zmiany wydatków inwestycyjnych. Mnożnik jest tym większy im większa krańcowa skłonność do konsumpcji
29. Jakiej prawidłowości podlegają wg. Keynesa oszczędności? Prawo Engela - Im wyższy dochód tym większą część tego dochodu się oszczędza
30. Do podejmowania w przedsiębiorstwie rynkowym trafnych decyzji ekonomicznych niezbędne jest prowadzenie analizy kosztów. Poniżej podane są informacje dotyczące przykładowego przedsiębiorstwa:
Wyjaśnij jak liczy się koszt przeciętny i oblicz go dla produkcji przykładowego przedsiębiorstwa od 1 do 11 szt koszt przeciętny to całkowity koszt podzielony przez liczbę wyprodukowanych jednostek
Podaj krótką definicję kosztu krańcowego i oblicz go dla produkcji podanego przedsiębiorstwa od 2 do 11 szt koszt krańcowy to dodatkowy koszt ponoszony w związku z produkcją dodatkowej jednostki określonego dobra, wykonywaniem danej czynność lub świadczeniem usługi
Jaki poziom produkcji w sztukach będzie dla przedsiębiorstwa z przykładu najbardziej opłacalny jeżeli może ono na rynku sprzedawać swoje produkty po 15 zł za sztukę (odpowiedź uzasadnij) 6 sztuk
Jakie będą całkowite zyski przedsiębiorstwa przy najbardziej opłacalnym dla niego poziomie produkcji? 6*15=90-30=60
31. Na rysunku spotykają się popyt z podażą, a efekty tego można analizować na prostym wykresie. Poniżej przedstawiony jest typowy wykres tego rodzaju, czyli tzw. prosty model rynku:
Na rysunku tym:
- oś x oznacza: ilość dobra
- oś y oznacza: cena dobra
- linia a oznacza: podaż - krzywa elastyczności podaży
- punkt N leżący na linii a należy rozumieć jako: niedobór - wielkość popytu przewyższa wielkość podaży (spadek podaży)
- linia b oznacza: popyt
- punkt R leżący na linii b należy rozumieć jako: nadwyżka rynkowa, ilość o którą wielkość podaży przewyższa wielkość popytu przy danym poziomie ceny
Co stanie się na rysunku jeśli popyt jest większy od podaży? wystąpi niedobór na rynku
32. Produkt Krajowy Brutto to wskaźnik niosący wiele informacji ekonomicznych:
Podaj krótką definicję PKB Łączna wartość wszystkich dóbr i usług wytworzonych na terenie danego kraju w ciągu roku
Wymień dochody, których zaumowazie pozwala obliczyć PKB: płace, zysk, %, renta
Jaka dokładność jest wymagana w statystyce przy obliczaniu PKB: ±1%, w Polsce 9%
Czy do badania rozkładu dochodów w społeczeństwie konieczna jest znajomość PKB w ujęciu brutto czy netto: netto
33. W koncepcji Keynesa głównym celem polityki gospodarczej jest osiąganie równowagi przy pełnym zatrudnieniu. Poniżej przedstawiony jest schemat ilustrujący określoną sytuację gospodarczą:
Na schemacie tym:
- oś y oznacza: całkowite planowane wydatki
- oś x oznacza: dochód narodowy (realny) wartości produkcji = podaż = PKB
- punkt A należy rozumieć jako większa skłonność do konsumpcji
Scharakteryzuj możliwie najkrócej stan gospodarki przedstawiony na schemacie: Ożywienie, wzrost gospodarczy, bo występuje niezaspokojony popyt i może to prowadzić do inflacji
Czy w sytuacji przedstawionej na schemacie inwestycje są większe czy mniejsze od oszczędności J>S
Czy wg Keynesa gospodarce tej grozi inflacja czy bezrobocie inflacja
Czy dla przywrócenia równowagi należałoby zwiększyć czy zmniejszyć podaż pieniądza i w jaki sposób można by to osiągnąć zmniejszyć podaż pieniądza poprzez metody pośrednie: politykę fiskalną, politykę podatkową
34. Współcześnie w krajach rozwiniętych najbardziej popularny jest w ekonomii liberalizm i monetaryzm:
Zdefiniuj możliwie najkrócej liberalną koncepcję gospodarki liberalizm - pogląd na procesy gospo9darcze wg którego państwo w jak najmniejszym zakresie powinno ingerować w przebieg tych procesów
Jakie są zalecane przez monetarystów zasady regulacji podaży pieniądza? zasada wzrostu podaży pieniądza w stosunku do produktu globalnego, uznanie stabilnego charakteru gospodarki w długim okresie czasu, większe znaczenie ma walka z inflacją niż walka z bezrobociem
Który z podanych celów gospodarczych jest najważniejszy do realizacji (podkreśl) według tej doktryny: pełne zatrudnienie, stabilizacja pieniądza, przyspieszenie wzrostu PKB
Uzasadnij odpowiedź z poprzedniego punktu Monetaryści zalecają zachowanie stałej stopy wzrostu pieniądza, któ®a umożliwia inflację i doprowadzi do obniżki stopy procentowej
35. Na podaż pieniądza składa się podaż pieniądza bezgotówkowego i gotówkowego:
Podaj wzór ilustrujący zależność poziomu cen od podaży pieniądza (objaśnij symbole): P=M*V/Q P - poziom cen, M - ilość pieniądza w obiegu, V - szybkość krążenia pieniądza, Q - ilość wytworzonych dóbr i usług (T)
Ile pieniądza bezgotówkowego może stworzyć system banków komercyjnych jeżeli banki operacyjne zgromadziły 50 jednostek depozytów gotówkowych, a stopa obowiązkowej rezerwy gotówkowej wynosi 20%, czyli 1/5 ΔD=50*5=250 jednostek depozytów gotówkowych
podaj wzór wg którego można to obliczyć i objaśnij symbole: ΔD=ΔR*1/r przyrost pieniądza depozytowego, depozyt pierwotny czyli wpłacony do banku w formie gotówki, odwrotność stopy rezerwy obowiązkowej
36. W modelu równowagi rozważa się współcześnie wspólnie równowagę na rynku dóbr pieniądza. Poniżej przedstawiona jest część modelu graficznego tej równowagi:
Na wykresie tym:
- oś y oznacza: cena - stopy procentowe
- oś x oznacza: popyt -- dochód
- linię a należy rozumieć jako: krzywa popytu globalnego (cenowa elastyczność popytu)
1