Produkty działalności kredytowej banku
PRODUKTY DZIAŁALNOŚCI KREDYTOWEJ BANKU
Prawidłowe funkcjonowanie gospodarki jest w znacznej mierze uzależnione od właściwego, dla danych warunków, systemu finansowego, a w tym systemu kredytowego . W każdej gospodarce kredyty są jednym z najważniejszych źródeł zasilania i pobudzania. W sytuacji gospodarczej naszego kraju, system kredytowy nabiera szczególnego znaczenia, ze względu na to, że kredyty bankowe są podstawowym źródłem zewnętrznego finansowania działalności przedsiębiorstw.
Kondycja finansowa decyduje o stanie całej gospodarki narodowej, a ponieważ są one często zdane na kredyty bankowe, więc bankom przypada wiodąca rola w kreowaniu rodzącej się gospodarki rynkowej.
Do podstawowych produktów działalności kredytowej banku zalicza się:
kredyt bankowy (dyskontowy)
gwarancja bankowa
bankowa pożyczka pieniężna
Kredyt bankowy - polega na postawieniu przez bank do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych, który zobowiązuje się zwrócić je wraz z odsetkami w umownym terminie.
Klasyfikacja kredytów:
ze względu na termin
krótkoterminowe - na okres do 1 roku,
średnioterminowe - zaciągane na okres powyżej jednego roku do 4 lub 5 lat,
długoterminowe - powyżej 5 lat (inwestycyjny, hipoteczny),
z punktu widzenia rodzajów środków stawianych do dyspozycji klienta
gotówkowe - pożyczkowe,
kredyt - postawienie przez bank do dyspozycji klienta własnej wiarygodności kredytowej
z punktu widzenia sposobu postawienia środków do dyspozycji klienta
pożyczka,
kredyt w rachunku bieżącym,
kredyt dyskontowy - bank zobowiązuje się wykupić weksle w określonej granicy środków,
z punktu widzenia zabezpieczenia
kredyt in blanco - nie zabezpieczony,
kredyt zabezpieczony - poręczony przez osobę trzecią,
z punktu widzenia kredytobiorcy
kredyt dla przedsiębiorstw,
kredyt dla osób fizycznych,
z punktu widzenia realizacji
standardowe - udzielane wszystkim klientom na takich samych warunkach,
indywidualne,
Udzielanie kredytu wiąże się ze złożeniem wniosku kredytowego.
Podstawowe cechy kredytu
celowość - oznacza finansowanie przy użyciu kredytu bankowego konkretnego przedsięwzięcia,
zwrotność - oznacza zobowiązanie do spłaty kwoty kredytu wraz z odsetkami w ustalonym terminie,
oprocentowanie - oznacza wynagrodzenie za użyczenie kapitału.
Główne elementy umowy kredytowej to:
powinna być zawarta na piśmie,
określenie strony umowy,
kwota i waluta kredytu,
cel na który kredyt został udzielony,
zasady i termin spłaty,
wysokość oprocentowania i warunki jego zmiany,
sposób zabezpieczenia spłaty kredytu,
zakres uprawnień banku związany z kontrolą wykorzystania kredytu,
terminy i postanowienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych,
wysokość prowizji,
warunki dokonywania zmian w umowie i jej rozwiązanie.
Umowa kredytu jest umową:
- konsensualną - dochodzi do skutku z momentem jej zawarcia,
- dwustronnie obowiązującą,
- odpłatną,
- terminową ( zawsze musi być podany termin na jaki została zawarta),
- celową,
- pieniężną,
- podmiotowo kwalifikowaną, co oznacza, że jest zastrzeżona wyłącznie do kompetencji banków.
Stroną umowy kredytowej może być osoba fizyczna, prawna lub jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej ale posiadająca zdolność prawną, czyli może być podmiotem praw i obowiązków.
Kredyt może otrzymać osoba posiadająca zdolność kredytową, czyli zdolność do spłaty zobowiązań wraz z odsetkami w terminie określonym w umowie.
Oceny takiej zdolności dokonuje bank na podstawie złożonych dokumentów i informacji majątkowych.
Kredyt bankowy może być udzielony w PLN lub w walucie obcej.
Udzielenie kredytu w walucie obcej możliwe jest tylko na podstawie posiadanego przez bank upoważnienia do dokonywania czynności obrotu dewizowego, którego udziela Prezes NBP na podstawie art.,. 99 ust. NBP.
Prawne zabezpieczenia kredytu dzielą się na:
- zabezpieczenia osobiste ( charakteryzują się odpowiedzialnością osobistą osoby jej dającej,
czyli jej całym majątkiem,
- zabezpieczenia rzeczowe ( ograniczają odpowiedzialność osoby dającej zabezpieczenie do poszczególnych składników jej majątku.
Rozróżniamy następujące zabezpieczenia osobiste
- poręczenie wg prawa cywilnego,
- poręczenie wekslowe,
-weksel własny in blanco,
- gwarancje bankowe,
- przelew wierzytelności na zabezpieczenie,
- przystąpienie do długu,
- przejęcie długu.
Rozróżniamy następujące zabezpieczenia rzeczowe
- zastaw rejestrowy,
- zastaw ogólny,
- zastaw na prawach wg KC,
- przywłaszczenie na zabezpieczenie,
- kaucja,
- blokada środków pieniężnych na rachunku bankowym,
- hipoteka.
Bank może stosować jedną lub kilka form zabezpieczeń jednocześnie. W umowie kredytu przyjęte zabezpieczenie powinno być określone precyzyjnie, powinno zawierać maksymalną ochronę możliwą do uzyskania.
Procedura przyznawania kredytów ( składa się z 6 etapów)
1. złożenie wniosku,
zaświadczenie z Urzędu Skarbowego o wywiązywaniu się z podatków,
informacje o prowadzonej działalności,
propozycje zabezpieczenia,
biznes plan.
2. Wstępna ocena możliwości przyznania kredytu pod kątem:
- formalnych wymogów,
- możliwości przyznania,
- profilu zainteresowań.
3. Weryfikacja autentyczności informacji.
4. Badanie zdolności kredytowej.
5. Etap decyzyjny ( decyduje dyr. Oddziału).
6. Podpisanie umowy kredytowej.
KREDYT DYSKONTOWY
Jest to kredyt, który powstaje przy dyskontowaniu weksli przez banki, polegającym na zakupie weksla przed upływem terminu jego płatności.
Bank przyjmujący weksel nie płaci jego nominalnej sumy, ale potrąca z góry określoną kwotę - dyskonto , które zależy od poziomu stopy dyskontowej oraz ilości dni liczonych od momentu zdyskontowania weksla do dnia jego płatności.
Innymi słowy bank przed terminem płatności udostępnia klientom kwoty na jakie opiewają weksle z potrąceniem odsetek dyskontowych.
Dostawca dysponuje swoją należnością przed zapłaceniem za towar przez kupującego.
Transakcje dyskontowe są preferowane przez banki nie tylko z możliwością redyskontowania, lecz przede wszystkim z powodu gwarancji związanych z tą formą kredytu. Poza przywilejami , jakie daje prawo wekslowe dodatkowo spłatę weksla gwarantuje to, że u podstaw stosunku wekslowego jest transakcja handlowa. Udzielony kredyt jest spłacany z kwot uzyskanych ze sprzedaży towarów, za który zapłacono wekslem.
Dzięki temu ryzyko banku jest znacznie ograniczone.
Kredyt dyskontowy jest kredytem krótkoterminowym. Skraca on cykl:
pieniądz - towar - pieniądz
Kredyt dyskontowy może odegrać znaczącą rolę w zachowaniu płynności.
GWARANCJA BANKOWA
Jedną z najważniejszych funkcji banków jest udzielanie gwarancji.
Gwarancja bankowa - to nieodwołalne zobowiązanie banku do wypłacenia beneficjentowi gwarancji określonej kwoty pieniężnej w przypadku, gdyby zleceniodawca gwarancji nie wypełnił świadczenia do wykonania którego był zobowiązany.
Oznacz to, że po udzieleniu gwarancji bank - gwarant nie może już się wycofać z transakcji , nawet wtedy kiedy został wprowadzony w błąd.
Wystawiając gwarancję bank pobiera prowizję, której wysokość zależy od ;
- typu gwarancji
- oceny ryzyka związanego z kontrahentem
- wysokości gwarantowanej sumy
Przy gwarancji bankowej występują zwykle trzy strony:
klient- który płaci bankowi za gwarancję,
bank- który pobiera opłatę za udzielenie gwarancji, a w zamian za to bierze na siebie podstawowe ryzyko związane z transakcją,
beneficjent gwarancji- któremu klient przekazuje gwarancję.
Najczęściej bank udzielający gwarancji żąda od klienta ustanowienia odpowiednich zabezpieczeń np. hipoteki na nieruchomości.
W przypadku gdy klient nie wywiąże się z zobowiązań, bank musi spełnić warunki gwarancji wobec beneficjenta i zapłacić ustalona sumę.
Aby odzyskać przynajmniej część utraconych pieniędzy, bank zwraca się do sądu o spowodowanie przejęcia zabezpieczeń przez komornika.
Komornik sprzedaje zabezpieczenia, a po zaspokojeniu swoich kosztów i roszczeń Skarbu Państwa stara się zaspokoić roszczenia banku.
Gwarancje bankowe są zwykle udzielane przez banki na zlecenie podmiotów gospodarczych, gwarancje na rzecz osób fizycznych są rzadziej spotykane.
Typy gwarancji:
gwarancja wadialna (przetargowa),
gwarancja dobrze wykonanego kontaktu,
gwarancja kredytowa.
Gwarancja wadialna (przetargowa)
Zastępuje wadium gotówkowe, które zgodnie z warunkami ustalonymi przez podmioty ogłaszające przetarg, powinno być wypłacane przez przedsiębiorstwa czy instytucje przystępujące do przetargu.
Stanowi ona zabezpieczenie dla ogłaszającego przetarg, że wygrywający przetarg podpisze kontrakt na warunkach podanych w swej ofercie lub będzie musiał zapłacić karę w wysokości kwoty gwarancji.
W gwarancjach tego rodzaju zawarte jest również często zobowiązanie , że oferent po podpisaniu kontraktu dostarczy gwarancję dobrego wykonania kontraktu.
Gwarancja dobrego wykonania kontraktu
Potrzeba wystawienia takiej gwarancji wynika z tego, że zgodnie z kontraktem kupujący ma płacić zazwyczaj za dostawy według ich wartości fakturowej ,natomiast natomiast praktyce może się okazać, że dostawca źle wykonał swoje zobowiązanie kontraktowe narażając kupującego na straty.
Wystawienie gwarancji dobrego wykonania kontraktu zabezpiecza w dużym stopniu kupującego przed tego rodzaju stratami, zapewniając mu odpowiednią rekompensatę.
Gwarancje te mogą zabezpieczać również częściowo lub w pełni przed stratami wynikającymi z całkowitego nie wykonania kontraktu przez dostawcę, lub też zerwania kontraktu z jego winy.
W treści gwarancji podawane są :
- rodzaj i wartość poszczególnych zobowiązań, których wykonanie ona zabezpiecza
Omawiana gwarancja posiada zazwyczaj klauzulę, że staje się operatywna po spełnieniu pewnych warunków, np. podpisaniu i wejściu w życie kontraktu, wpłacie zaliczki, otwarciu operatywnej akredytywy.
Gwarancja kredytowa
Bank gwarantuje, że jego klient spłaci kredyt zaciągnięty w innym banku, a gwarancja dotyczy terminowej spłaty zarówno kapitału pożyczki jak i odsetek.
Gwarancje kredytowe są trudne do uzyskania , a przy tym znacznie zwiększają koszt kredytu.
Bank udzielający gwarancji domaga się też zabezpieczenia do których należą :
- zabezpieczenia osobiste
- zabezpieczenia rzeczowe
W odniesieniu do gwarancji nie stosuje się rejestrowego zastawu bankowego, gdyż może on stanowić zabezpieczenie wyłącznie dla udzielonego kredytu.
Kredyt a pożyczka
Kredyt i pożyczka różnią się między sobą następującymi cechami:
w przypadku pożyczki klient dostaje środki pieniężne na własność i może nimi dysponować według własnej woli, natomiast kredyt bank pozwala wykorzystać tylko na określone w umowie kredytowej cele,
pożyczka może być nie oprocentowana, natomiast kredyt jest zawsze oprocentowany,
umowa kredytowa musi być sporządzana na piśmie pod rygorem nieważności, pożyczka tylko w przypadku kwoty powyżej 500,-.
Bankowa pożyczka pieniężna
Umowa pożyczki jest uregulowana w Kodeksie Cywilnym.
Istotą umowy pożyczki jest zobowiązanie pożyczkodawcy do przeniesienia na pożyczkobiorcę określonej kwoty pieniędzy.
Pożyczki może udzielić tylko właściciel środków pieniężnych z chwilą przeniesienia własności pożyczkodawca traci prawo ingerowania w sposób wykorzystania pożyczonych środków.
Przedmiotem pożyczki mogą być:
- pieniądze,
- inne rzeczy oznaczone co do gatunku jako przedmioty materialne.
Cechy pożyczki
- umowa konsensualna( dochodzi do skutku w momencie podpisania, a nie wydania
środków pieniężnych),
- umowa dwustronnie obowiązująca,
- może być odpłatna ( oprocentowana) lub nieodpłatna
( pożyczki udzielane przez bank są odpłatne).
Główne elementy pożyczki
- oznaczenie stron umowy,
- oznaczenie wysokości pożyczki,
- określenie obowiązków stron.
Dodatkowe elementy pożyczki
- termin zwrotu pożyczki ( 6 tygodni od wypowiedzenia),
- odpłatność w postaci prowizji i odsetek,
- sposób przeniesienia własności ( czek, gotówka, przelew środków ).