INTEGRACJA EUROPEJSKA

1. Pojęcia wstępne integracji międzynarodowej

2. Integracja gospodarcza w Europie ─ UE

3. Instytucje w UE

4. System prawny

5. Budżet UE

6. Polityki realizowane w ramach UE

7. Polska w UE

Pojęcie międzynarodowej integracji gospodarczej

1) integracja

integro integrare → składać z części, uzupełniać

integratio, integratinis → uzupełnienie, złożenie, scalenie

2) definicje integracji gospodarczej

I. J. Pelkemans ─ Integracja gospodarcza to proces eliminacji ekonomicznych granic pomiędzy dwiema lub wieloma gospodarkami.

II. Czesław Leśniak ─ Integracja gospodarcza to scalanie różnych organizmów gospodarczych narodowych i regionalnych w jeden organizm, realizujący przy pomocy określonych mechanizmów i narzędzi koordynacji, cele gospodarcze i polityczne.

3) Wyróżniamy 3 podstawowe kryteria, według których można klasyfikować definicje integracji gospodarczej:

• horyzont integracji

• mechanizm funkcjonowania integracji

• korzyści z integracji

Czynniki warunkujące międzynarodową integrację gospodarczą:

- komplementarność - uzupełnianie się różnych struktur. Może mieć charakter dynamiczny lub statyczny. Może być ona między lub wewnątrz gałęziowa. Podstawy komplementarności międzygałęziowej są różnice w zasobach czynników produkcji tzn. ziemia, praca, kapitał

* zasoby złóż są różne, różnice klimatyczne, geograficzne

Wewnątrzgałęziowe podstawy stanowią różnicę w wydajności czynników produkcji

- niezbędna infrastruktura techniczna (powiązania komunikacyjne między integrującymi się gospodarstwami

* informatyczna infrastruktura np. światłowody

- polityka ekonomiczna prointegracyjna państwa

Formy integracji:

Dokonane przesunięcia prointegracyjne/formy ugrupowania	Likwidacja ceł i barier ilościowych w obrocie handlowym	Wspólna zewnętrzna taryfa celna i polityka handlowa	Swobodne przepływy usług i czynników produkcji	Pełna koordynacja/unifikacja polityki gospodarczej i walutowej; ponadpaństwowe instytucje	Pełna koordynacja/unifikacja polityki wewnętrznej, zagranicznej, obronnej; ponadpaństwowe organy władzy
Strefa wolnego rynku	x
Unia celna	x	x
Wspólny rynek	x	x	x
Unia gospodarcza i walutowa	x	x	x	x
Unia gospodarcza i polityczna	x	x	x	x	x

!- strefa wolnego handlu: Likwidacja ceł i barier ilościowych w obrocie handlowym, występuje tylko na granicy państw. W stosunku do państw trzecich nie występują, te państwa zachowują własne polityki celne

- unia celna: oprócz likwidacji ceł i barier ilościowych w obrocie handlowym dochodzi wspólna zewnętrzna taryfa celna i polityka handlowa. Na granicach zewnętrznych mamy tą samą stawkę celną (Polska dostąpiła do tego 01-05-2004r)

!- wspólny rynek (rynek wewnętrzny, ale nie rynek wolny): oprócz likwidacji ceł i barier ilościowych w obrocie handlowym i wspólnej zewnętrznej taryfy celnej i polityki handlowej dochodzi swobodne przepływy usług i czynników produkcji (ziemia, praca, kapitał). Z tego względu pogłębiona integracja.

*egz: wymień które z podanych form występują(tabelka)-czyli wymienić te trzy cechy

!-unia gospodarcza i walutowa: oprócz likwidacji ceł i barier ilościowych w obrocie handlowym i wspólnej zewnętrznej taryfy celnej i polityki handlowej oraz swobodnego przepływu usług i czynników produkcji (ziemia, praca, kapitał) dochodzi pełna koordynacja/unifikacja polityki gospodarczej i walutowej; ponadpaństwowe instytucje. Np. bank centralny.

- unia gospodarcza i polityczna: oprócz likwidacji ceł i barier ilościowych w obrocie handlowym i wspólnej zewnętrznej taryfy celnej, polityki handlowej, swobodnego przepływu usług i czynników produkcji (ziemia, praca, kapitał) oraz pełnej koordynacji/unifikacji polityki gospodarczej i walutowej; ponadpaństwowe instytucje dochodzi Pełna koordynacja/unifikacja polityki wewnętrznej, zagranicznej, obronnej; ponadpaństwowe organy władzy.

Formy instytucjonalno-organizacyjne	Przykłady/nazwy ugrupowań	Kraje członkowskie
Strefa wolnego handlu	EFTA CEFTA NAFTA BFTA AFTA	Islandia, Norwegia, Szwajcaria, Liechtenstein Czechy, Słowacja, Polska, Węgry, Bułgaria, Słowenia, Rumunia USA, kanada, Meksyk Litwa, Łotwa. Estonia Kraje ASEN-u
Unia celna	Czechy - Słowacja Szwajcaria - Liechtenstein Grupa andyjska CACM	Czechy - Słowacja To samo Argentyna, Brazylia, Paragwaj, Wenezuela Kostaryka, Gwatemala, Honduras, Nikaragua, Salwador
Wspólny rynek	EWWS Euratom	Belgia, kanada, Luksemburg, RFN, Francja, Włochy, Dania, Irlandia, Grecja, Hiszpania, Wielka Brytania, Portugalia, Austria, Finlandia, Szwecja, j.w
Unia gospodarcza	Beneluks UE	Belgia, Holandia, Luksemburg, Belgia, kanada, Luksemburg, RFN, Francja, Włochy, Dania, Irlandia, Grecja, Hiszpania, Wielka Brytania, Portugalia, Austria, Finlandia, Szwecja,
Unia polityczna	W praktyce jeszcze nie występują, bliska jest UE	nic

Typy integracji gospodarczej według charakterystycznych powiązań integracyjnych.

Międzynarodowa integracja umowna państw suwerennych (integracja równych parametrów)	EFTA, CEFTA, NAFTA, MERCOSUR itp. Do niedawna też EWG/WE
Ponadnarodowa integracja umowna państw dobrowolnie ograniczających suwerenność na rzecz instytucji integracyjnych (integracja równych parametrów)	UE
Integracja polityczna nierównoprawna, tzw. politycznie podporządkowana jednemu krajowi (integracja nierównych parametrów)	W przeszłości np. Wielka Brytania i jej kolonie, Francja i jej kolonie, w pewnej mierze także późniejsze relacje Wielkiej Brytania-kraje Wspólnoty Brytyjskiej itp.
Integracja gospodarcza nierównoprawna tzn. gospodarczo podporządkowana jednemu krajowi (integracja nierównych parametrów)	Jak wyżej oraz jeszcze do niedawna np. kanada, USA, Meksyk-USA a częściowo także niektóre kraje Ameryki Środkowej (np. Panama, Kostaryka, Gwatemala itp.)-USA

Historia idei integracji europejskiej:

1. cesarstwo rzymskie narodu niemieckiego

2. cesarstwo Karola Wielkiego

3. wielcy myśliciele:

- P. Dubois XVI w.

- F. Sully XVII w.

- C.H. de Saint Simon

- I. Kant

- A. Briand

- R. Coudenhof - Kalegi

4. po II WŚ

* idea głęboko zakorzeniona, wszystko wywodzi się z imperium chrześcijańskiego.

Po rozdrobnieniu państw po Karolu Wielkim zaczynały być wojny między państwami, myśliciele starali się im zapobiec.

Motywy odrodzenia integracji po II Wojnie Światowej

1) doświadczenia II Wojny Światowej

• Wojny pomiędzy narodami

• Prawa mniejszości narodowych i etnicznych

Wspólna idea stanów zjednoczonych Europy.

Churchill → Zurych 1947 → Spinelli, Monett, Schuman

↓

federalny system rządów

↓

1948 ─ konferencja w Hadze

↓

wypracowuje w 1949 powołanie do życia Rady Europy (wszelkie sprawy dotyczące Europy)

↓

konwencje

↓

Pierwsza konwencja → Europejska konwencja Praw Człowieka

2) zagrożenie ze strony USSR i komunizmu

─ 17.III.1948 Pakt Brukselski (Francja, Niemcy, Włochy, Benelux, Wielka Brytania)

3) zaangażowanie w Europie ze strony USA → w polityce zagranicznej

─ 1947 doktryna Trumana → wyrażała poparcie dla młodych demokracji w Europie gdzie wpływy komunistyczne mogły przejąć władzę

─ 1948 Wielki Plan Marshalla → pieniądze TAK, ale wtedy tylko jeśli narody europejskie zaczną współpracować → WSPÓŁPRACA NARODÓW EUROPEJSKICH W DZIEDZINIE GOSPODARCZEJ (w celu równowagi handlowej na świecie).

↓

integracja gospodarcza

↓

powstaje pierwsza organizacja OEEC (państwa europejskie)

organizacja współpracy ekonomicznej, gospodarczej w Europie

↓

1960 → OEEC przekształca się w OECD (państwa świata)

4) współczesne wymogi gospodarki światowej

Wizje jedności europejskiej

1952 → chciano oprócz integracji gospodarczej dopełnić integrację polityczną;

podpisano Europejską Wspólnotę Obronną

↓

1954 → EWO w wyniku veta Francji nie powstaje ─ polityka poszła na bok

Fazy rozwoju europejskiej integracji współpracy

I. Wizje jedności europejskiej

Zasadniczo przyjmuje się trzy główne nurty:

1. Federalizm ─ odłamy:

• Konstytucjonalizm → podpisanie aktu prawnego przez legalne rządy (federalizm integralny)

• Funkcjonalizm → federalizm pragmatyczny umiarkowany

Konfederalizm, Unionizm

Funkcjonalizm

Funkcjonalizm → pragmatyzm

Zadania (do wykonania)

Integracja w danym sektorze

1. 9.V.1950 → plan Schumana

plan budowy Wspólnoty Europejskiej

1. sektorowy charakter → sektor węgla i stali

2. międzynarodowa kontrola miała doprowadzić do

3. pokoju trwałego między narodami (Niemcy - Francja)

2. 18.IV.1951 → Podpisanie pierwszej umowy w Paryżu

→ EWWiS (ECSC)

→ przez pierwszą szóstkę → Francja, Niemcy, Włochy, Benelux (Belgia,, Niderlandy, Luxemburg)

wchodzi w życie 23.VII.1952 (ratyfikowany traktat)

wspólnota została zawarta na 50 lat

1. Główne zadania EWWiS

Zadaniem EWWiS → zadanie CECA

1. jest przyczynianie się do rozwoju gospodarczego,

2. zwiększenie zatrudnienia,

3. podnoszenie stopy życiowej.

4. stworzenie wspólnego rynku na surowce i produkty przemysłu węglowego.

Cele szczegółowe wspólnoty

1. zapewnienie równego dostępu do węgla i stali,

2. stopniowe obniżanie ceł i innych opłat oraz wnoszenie ograniczeń ilościowych w obrocie surowcami i produktami przemysłu węglowego i stalowego,

3. zniesienie przeszkód swobody przepływu siły roboczej (w przemyśle węglowym i stalowym)

4. ustanowienie wspólnych taryf w transporcie (na surowce przemysłu węglowego i stalowego),

5. zapewnienie wolnej konkurencji poprzez zakaz stosowania wszelkich praktyk, które by ją ograniczały

np. subsydiowanie, dotacje, tworzenie karteli,

EWWiS tworzył strefę wolnego handlu.

Układ nie przewidywał powstania unii celnej.

2. Organy EWWiS

• WYSOKA WŁADZA

• RADA MINISTRÓW

• ZGROMADZENIE PARLAMENTARNE

1. Charakterystyka Wysokiej Władzy

→ główny organ zarządzający, wykonawczy wspólnoty,

→ skład ─ 9 członków mianowanych na 6 lat; posiadających status funkcjonariuszy międzynarodowych,

Funkcjonariusz międzynarodowy ─ wysokie kwalifikacje zawodowe i moralne. Cechą ich jest, że mieli zakaz wszelkiej działalności sprzecznej z charakterem ich funkcji:

• nie mogli prowadzić żadnej działalności zarobkowej,

• nie mogli nabywać i posiadać pośrednio i bezpośrednio żadnego udziału przedsiębiorstwa (węglowego i stalowego) w czasie trwania funkcji i 3 lata po,

• nie powinni przyjmować żadnych instrukcji od państw członkowskich.

→ organ ponad narodowy wyposażony w ogromne kompetencje (czyli niezależny od państw członkowskich)

→ zakres spraw załatwianych przez Wysoką Władzę:

• mogła ustanawiać system kontyngentów produkcyjnych lub przydziałów węgla i stali,

• zwalczała praktyki ograniczające wolną konkurencję,

• zobowiązana była do przeprowadzenia kontroli przedsiębiorstw (przemysłu węgla i stali),

• mogła stosować sankcje:

• zawieszeniem przekazywanych środków,

• naprawienie szkód,

• nakładanie grzywien pi3eniężnych.

Wysoka Władza dziś → to Komisja Europejska.

1. Rada Ministrów → organ decyzyjny

2. Zgromadzenie parlamentarne

• Dokonania Wspólnoty

• wzrost obrotów między państwami Wspólnoty (900% w latach 1952 - 1972) → wspólny rynek,

• pomoc socjalna dla osób z branży → stworzono podstawy pomocy socjalnej dla osób z branży,

• dostarczono pomoc dla przedsiębiorstw w celu restrukturyzacji,

• tworzono podstawy dla działalności badawczej, edukacyjnej.

• Ocena działalności

• zniosła bariery w obrocie towarami i w przepływie osób,

• przyczyniła się do wzrostu handlu,

• unowocześnienie przemysłu,

• wzrost konkurencyjności produktów,

• złagodziła społeczne protesty, koszty,

• założenie nie wprowadzone w życie, nieprzestrzeganie.

Funkcjonaliści → pragmatyce

1. Dawid Mitralny

2. Jean Monnet

3. Robert Schuman

Funkcjonaliści → zakładają budowę państwa federalnego, ale w sposób powolny, poprzez integrację wybranych sektorów gospodarczych.

Funkcjonaliści lubią tworzyć organy ponad narodowe.

FAZY ROZWOJU EUROPEJSKIEJ INTEGRACJI I WSPÓŁPRACY

Wizje jedności europejskiej

1. rozkwit idei jedności europejskiej po II WŚ propagowany przez wielu wybitnych mężów stanu oraz reaktywowane przedwojenne organy europejskie, stowarzyszenia i ruchy społeczne, stworzyły korzystny klimat dla wprowadzenia ich w życie. Ruchy te nie były jednak programowo jednolite. W ich ramach i między mini ścierały się różne wizje jedności europejskiej.

2. zasadniczo przyjmujemy trzy główne nurty:

A - federalizm - odłamy:

- konstytucjonalizm - podpisanie aktu prawnego przez legalne rządy (federalizm integralny)

- funkcjonalizm (federalizm pragmatyczny umiarkowany)

B - konfederalizm, unionizm

C - funkcjonalizm

3. historia powstania UE

Federalizm

- zakłada docelowo utworzenie federalnego państwa związkowego na wzór USA, RFN, lub Szwajcarii

- członkowie zarzekają się na korzyść unii części swych suwerennych uprawnień w dziedzinie: gospodarczej, polityki zagranicznej i obronnej

- powołanie ponadnarodowe wspólne organy (do rządzenia są niezależne od tych, którzy je powołali)

- decyzje wydawane przez organy są obowiązujące powszechnie w krajach członkowskich

- powstaje konstytucja federalna.

Integracja w ujęciu federalistów to: centralizacja określonych funkcji na szczeblu rządu federalnego oraz decentralizacja na poziomie regionów i społeczności lokalnej.

Konfederalizm. Założenia:

- Europa wg konfederalistów to Europa równorzędnych państw narodów, nie powstaje państwo związkowe, tylko związek państw

- członkowie nie zrzekają się części swych suwerennych uprawnień

- ponadnarodowe organy są zależne od decyzji państw członkowskich, nie powstaje konstytucja federalna. Europa Ojczyzn - ojciec Degoll.

Integracja to proces współdziałania i tworzenia solidarności wspólnoty za pomocą wymiany poglądów i uzgadniania stanowisk między zadani narodowymi.

Stworzyli z ideowego pisma

- 09-05-1950r - Plan Schumana - budowa wspólnoty europejskiej

1. sektorowy charakter (dotyczy wybrane dziedziny), (węgiel i stal-broń)

2. międzynarodowa kontrola miała doprowadzić

3. do trwałego pokoju między Niemcami a Francją (pokój pomiędzy RFN a Polską - 01-04-1951r - DEWWiS (ECSC) przez pierwszą szóstkę (6 państw); to: Francja, Niemcy, Włochy, Benelux z dniem 23-07-1952 traktat wchodzi w życie)

* została ona zawarta na 50 lat. Wspólnota wypracowała organy, podwalili system sferę instytucjonalno-prawną, mówi co się dzieje w Polsce

1. główne zadania przed EWWiS, one są niezmienne, mają charakter ogólny

2. przyczyny do rozwoju gospodarczego, zwiększenie zatrudnienia, podnoszenie stopy procentowej, stworzenie wspólnego rynku na surowce przemysłu węglowego

Cele miały realizować:

- wysoka władza złożona z funkcjonariuszy międzynarodowych, organ ponadnarodowy - kompetencje równe władzom krajowym. UE komisja.

Cele szczegółowe wspólnoty:

- zapewnienie równego dostępu do węgla i stali

- stopniowe obniżanie ceł i innych opłat oraz znoszenie ograniczeń ilościowych w obrocie surowcami i produktami przemysły węgla i stali

- zmienienie swobody siły roboczej między państwami członkowskimi

- ustanowienie wspólnoty taryf w transporcie na surowce i produkty

- zapewnienie wolnej konkurencji poprzez zakaz stosowania wszelkich praktyk, które by ją ograniczały (np. subsydiowanie, dotacje), tworzenie korekt, różnych porozumień między firmami (2 lekcja). EWWiS stworzył strefę wolnego handlu, nie przewidywał układ powstania unii celnej.

Cd do punktu trzeciego z samego początku wykładu:

1. zadania EWWiS

2. organy EWWiS

A - wysoka władza

Główny organ zarządzający, wykonawcy

Skład: 9 członków mianowanych na 6 lat, posiadających status Funkcjonariuszy Międzynarodowych (to osoba o wysokiej kwalifikacji zawodowej i moralnej, mieli powstrzymywać się od wszelkiej działalności sprzecznej z charakterem tej funkcji, tzn. nie mogli prowadzić żadnej działalności zarobkowej, nie mogli nabywać-posiadać bezpośrednio lub pośrednio-żaden udział w przedsiębiorstwie węgla lub stali; w czasie pełnomocnictwa funkcji i 3 lata po) nie powinien przyjmować żadnych instrukcji od państw członkowskich. To organ ponadnarodowy o ogromnych kompetencjach czyli niezależny od państw członkowskich. Francja zastosowała obstrukcję.

Zakres spraw:

- mogła ustanawiać system kontygentów produkcyjnych lub przydział węgla i stali

- zwalczała praktyki ograniczające wolną konkurencję

- zobowiązana była do kontroli przedsiębiorstw

- mogła stworzyć sankcję

* zawieszanie przekazywanych środków

* naprawianie szkód

* nakładanie grzywien pieniężnych

B - Rada Ministrów (organ decyzyjny ale nie ustawodawczy)

C - Zgromadzenie Parlamentarne

Dokonanie wspólnoty:

1. wzmożone obroty pomiędzy państwami członkowskimi

2. import z 931%

Eksport z 174%]

Obroty spadły o 01%

3. stworzono podstawy pomocy socjalnej dla osób z branży

Rodzajowe:

- gospodarcze

- polityczne

- rynkowe w tym handlu zagranicznego

- bankowe itp.

Z punktu widzenie przedmiotowego:

- ryzyko inwestycyjne

- transakcyjne

- kredytowe

- papierów wartościowych

- stóp procentowych

- płynności

Przy oddziaływaniu ryzyko - jego zasięg

- ryzyko powszechne

- dotyczące sektora lub gałęzi

- przedsiębiorstwa

Funkcjonalność - zadania do wykonywania (pragmatycy) - integracja w danym sektorze Mitralny, Monet, Schuman

Funkcjonaliści zakładali budowę państwa federalnego ale w sposób powolny, poprzez integrację wybranych sektorów gospodarczych (robię to w wybranych pojedynczych sektorach)

4. pomoc dla przedsiębiorstw w celu restrukturyzacji

5. stworzono podstawy dla działalności badawczej, edukacyjnej

6. brak zakresu uregulowań, w przemyśle równego przydziału. Ocena dział:

- zniosła bariery w obrocie towarami i przepływie osób

- przyczyniła się do wzrostu handlu

- unowocześnienie przemysłu

- wzrost konkurencyjnych produktów

- złagodziła społ. protesty, koszty

- założenia nie wprowadzone w życie, nie postrzegane

Ona dokładnie zrobiła to co przed 50 lat wymagało. Tj. aktualnie po dzień dzisiejszy nic się nie zmieniło.

5. Przełomowość europejskiej wspólnoty wegla i stali

1. Przełamanie wielowiekowej nieufności między Niemcami i Francuzami.

2. Stworzenie wstępnej infrastruktury ekonomicznej dla zachowania pokoju w Europie

3. Stworzenie bazy i mechanizmów do poszerzania i pogłębiania integracji europejskiej.

Procesy integracyjne po roku 1951

• Sukces EWWiS → dalsze kroki szły w kierunku gospodarczym

1. Plan Jana Bayera ← 1952 → dotyczył tego samego co

2. Plan SPAAK'A ← 1955

utworzenie nowej wspólnoty - integracja pełna

(pozostałe sektory gospodarki)

plan Spaak'a podwaliną

traktat o EWG [EEC]

podpisano 25 marca 1957 w Rzymie

ta sama „6” z EWWiS

• Różnice w stosunku do EWWiS

• Zadania

• Organy

Różnice w stosunku do EWWiS

• Układ został zawarty na czas nieokreślony.

• Obejmuje nie tylko sektory, ale i dziedziny gospodarki (EWWiS - integracja sektorowa, EWG - integracja wielosektorowa, ponadsektorowa).

• Organy w EWG mają charakter międzyrządowy (a nie ponad narodowy jak w EWWiS).

Zadania

• Harmonijny rozwój,

• wzrost stopy życiowej,

• stabilizacja wewnętrzna,

• zacieśnienie wzajemnych stosunków między państwami członkowskimi.

Cele szczegółowe

• Utworzenie wspólnego rynku i stopniowe ujednolicanie polityki gospodarczej,

• ustanowienie wspólnej taryfy celnej i wspólnej polityki handlowej z krajami trzecimi,

• wprowadzenie wspólnej polityki w dziedzinie rolnictwa,

• CAP → dopłaty do rolnictwa (pomysłodawcą Francja, bo rolnictwo podobne do polskiego, wielkie obszary rolne niedochodowe, zacofane)

• wprowadzenie wspólnej polityki w dziedzinie transportu,

• zniesienie między państwami członkowskimi przeszkód w swobodnym przepływie:

• osób,

• towarów,

• kapitału,

• usług,

• utworzenie Europejskiego Funduszu Społecznego w celu zwiększenia możliwości zatrudnienia pracowników i przyczyniania się do podnoszenia poziomu ich życia,

• utworzenie Europejskiego Banku Inwestycyjnego mającego ułatwić rozwój gospodarczy Wspólnoty.

Trzy różne normy tego samego rynku:

• wspólny rynek,

• rynek wewnętrzny,

• jednolity rynek.

Unia celna w ramach EWG

Unia celna jest szczególnym rodzajem wolnego handlu, ograniczonego do państw członkowskich, oraz protekcjonizmu w stosunku do pozostałych krajów. Wywołuje ona skutki zarówno korzystne, jak i niekorzystne. Utworzenie unii okaże się uzasadnione, jeśli pierwsze przeważą nad drugimi.

1. Skutki utworzenia unii celnej

1. krótkookresowe,

2. długookresowe.

Krótkookresowe

• kreacja handlu,

• efekty przemieszczania handlu,

• efekt ekspansji handlu.

Widzimy zatem, że z wprowadzenia unii celnej wynikają zarówno korzyści, jak i straty:

• z jednej strony efekt przesunięcia handlu prowadzi do ograniczenia eksportu krajów nie należących do Unii, a także do realizacji zasobów, zarówno w krajach Unii jak i w reszcie świata, i to często w kierunku zwiększającym koszty produkcji tj. zmniejszającym efektywność wykorzystania zasobów,

• z drugiej strony, kreacja oraz ekspansja handlu czynią produkcję bardziej efektywną, co jest korzystne. O tym, jakie skutki przeważą, decyduje wiele czynników.

Kreacja handlu następuje wówczas, gdy handel między partnerami przesunie się od kosztownego, objętego ochroną produktu krajowego do tańszego produktu z kraju partnerskiego, sprzyjając specjalizacji.

Z przesunięciem handlu mamy do czynienia, gdy import od efektywnego lub taniego producenta z rynku światowego jest zastąpiony importem od bardziej kosztownego lub mniej efektywnego producenta z kraju partnerskiego.

Długookresowe

• zwiększona konkurencyjność,

• korzyści ze skali produkcji,

• pozostałe efekty.

1. Realizacja unii celnej we Wspólnocie

Unia celna w ramach EWG została utworzona 2 lata przed wyznaczonym przez traktat terminem tj. 1.07.1968 roku.

Przyjęto wspólną taryfę celną zwaną CET (common external tariff).

Podstawą → średnia arytmetyczna ceł.

System CET stosuje się ogólnie do wszystkich wyrobów przemysłowych.

Niemniej jednak zewnętrzna ochrona rynku rolnego rządzi się odrębnym systemem zmiennych opłat od importu oraz subsydiów eksportowych, stosowanych wobec zmiennych wielkości produkcji.

III. Struktura handlu w Unii Europejskiej

4. Udział kraju w handlu międzynarodowym zależy w pewnym stopniu od wielkości gospodarki → dla krajów dużych wartość handlu wynosi około 1/5 ich PKB; dla krajów zaś mniejszych udział % wzrasta mniej więcej do 2/3.

5. Umiędzynarodowienie gospodarki zależy również od poziomu rozwoju gospodarki w poszczególnych krajach → kraje o najniższym dochodzie w Unii (Grecja, Portugalia, Hiszpania) są słabe, jeśli chodzi o wymianę towarową.

6. Liczby pokazują

Handel zewnętrzny Unii Europejskiej

• Unia jest największym na świecie partnerem handlowym.

• Większa część obrotów przypada na kraje uprzemysłowione.

• Kraje rozwijające się maja skromny i coraz mniejszy w nim udział.

• Na rynkach międzynarodowych UE jest najbardziej konkurencyjna (czy na pewno?) w kapitałochłonnych gałęziach przemysłu oraz w produktach wysoko zaawansowanych technologicznie. W tych ostatnich jej głównymi konkurentami są USA i Japonia.

Instytucje Wspólnot Europejskich

EWWiS ─ EWG → wspólne organy (instytucje)

Traktat fuzyjny z kwietnia 1965 r.

W życie wszedł w 1967 r.

Trzy główne grupy:

• instytucje główne

• instytucje pomocnicze

• instytucje wyspecjalizowane

Główne:

• Rada Europejska

• Parlament Europejski

• Rada Unii Europejskiej

• Komisja Europejska

• Trybunał Sprawiedliwości

• Trybunał Obrachunkowy

Pomocnicze:

• Komitet Ekonomiczno-Społeczny

• Komitet Regionów

Wyspecjalizowane:

• Europejski Bank Inwestycyjny

• Europejski Bank Centralny

• Europejski System Banków Centralnych

Rada Europejska

Tam gdzie szczyty.

Do czasu wejścia w życie Jednolitego Aktu Europejskiego (1987) brak było międzynarodowo-prawnej podstawy działania tego organu.

Rada Europejska nie jest organem statutowym.

Skład:

Szefowie państw i rządów + przewodniczący Komisji.

Kompetencje Rady Europejskiej

• daje polityczny impuls dla integracji europejskiej

• ustala kwestie istotne dla jej wspierania

• obraduje nad różnymi aspektami UE

• ustanawia nowe obszary wspólnotowej aktywności

• wyraża wspólne stanowisko w kwestiach polityki zagranicznej państw członkowskich

Parlament Europejski ─ siedziba w Strasburgu.

Parlament Europejski jest wybierany w wyborach bezpośrednich powszechnych, od 1979 roku.

Skład:

• obecnie → 732 członków na 5 lat

• było → 626

• Polska → 54

• Niemcy → 99 (najwięcej)

• Luksemburg → 6 (najmniej)

Partie w Parlamencie Europejskim

• Partia Socjalistów Europejskich

• Europejska Partia Ludowa (Chrześcijańska Demokracja)

• Związek na rzecz Europy

• Europejskie Liberalne Demokracje i Partie Reformatorskie

• Konfederacje

Struktura Parlamentu:

• Przewodniczący oraz 14 wiceprzewodniczących

• Sekretariat Generalny i Służby Prawne

• oraz 7 Dyrekcji Generalnych

Kompetencje Parlamentu Europejskiego

1. współdziałanie w procesie tworzenia prawa

2. udział w procedurze budżetowej

• wnosi poprawki do projektu budżetu

• ma prawo odrzucić projekt budżetu z ważnych przyczyn

• udziela Komisji absolutorium z wykonania budżetu

• uchwala budżet w zakresie tzw. wydatków nieobowiązujących

1. mianuje Rzecznika Praw Obywatelskich

2. zatwierdza przewodniczącego i członków Komisji Europejskiej

3. prawo wyrażania zgody na ratyfikację traktatów o przystąpieniu do UE

Parlament Europejski jest po części ciałem ustawodawczym - dzieli ustawodawstwo z Radą Unii Europejskiej.

Rada Europejska

Rada Unii Europejskiej

Rada Europy → organizacja międzynarodowa 9.V.1948 r. (wynik obrad konferencji w Hadze).

Rada Ministrów Unii Europejskiej.

Rada Unii Europejskiej

Siedziba w Brukseli (z wyjątkiem posiedzeń w kwietniu, czerwcu i październiku - Luksemburg).

Decyzje w Radzie Unii Europejskiej podejmowane są na zasadach:

• jednomyślności

• kwalifikowanej większości

• bezwzględnej większości

Skład:

• Ministrowie Spraw Zagranicznych państw członkowskich

• odnośnie spraw dyskutowanych uczestniczyć mogą przedstawiciele innych resortów

• Sekretariat Generalny oraz Dyrekcje Generalne

Polityka regionalna Unii Europejskiej

7. Znaczenie polityki regionalnej

Istnienie i narastanie różnic w poziomie i tempie rozwoju poszczególnych regionów zagraża założeniom integracji europejskiej i skłania ze względów zarówno ekonomicznych, jak i społecznych do zmniejszania tych różnic.

Znaczenie polityki regionalnej w całokształcie polityki gospodarczej w UE szybko rośnie i w chwili obecnej wydatki na ten cel stanowią około 38% wydatków budżetu Unii.

Zgodnie z kryteriami przydzielania funduszów na ten cel Polska traktowana jest jako kraj w całości korzystający z rosnących funduszy strukturalnych.

8. Pojęcia regionu

1. naturalne

2. sztuczne

Pojecie regionu w ujęciu naturalnym dotyczy umownie wydzielonego względnie jednorodnego obszaru odróżniającego się od terenów przyległych określonymi cechami naturalnymi lub nabytymi.

lub

Jest to część terytorium państwa ponadlokalna, wyodrębniona w oparciu o specyfikę położenia geograficznego, historię, obyczaje, język.

Sztuczne pojęcie regionu dotyczy np. podziałów administracyjnych państwa lub też tak jak to ma miejsce w przypadku UE podziału stworzonego dla potrzeb polityki regionalnej.

Podział ten mieści się w tzw. Nomenklaturze Jednostek Terytorialnych dla celów statystycznych. Podział ten nosi nazwę skróconą z jęz. francuskiego NUTS.

Rozróżniamy 3 poziomy regionalne i 2 lokalne NUTSów.

1. NUTS 1 → obejmuje w obrębie „15” 77 jednostek terytorialnych (największych)

2. NUTS 2 → 206 jednostek

3. NUTS 5 → ponad 98 tysięcy gmin lub podobnych jednostek

Podstawowe znaczenie ma NUTS nr 2 obejmujący zróżnicowane obszary, np. miasta (Bruksela, Bremę) lub znacznie większe (Lombardia lub Hesja).

Polityka regionalna jest to tematycznie uporządkowane działanie, mające na celu przy pomocy zespołu instrumentów i środków finansowych, usunięcie dysproporcji w rozwoju gospodarczym i społecznym regionu w Unii Europejskiej oraz zapewnienie zrównoważonego wzrostu wszystkich jej obszarów, z zachowaniem ich wewnętrznej spójności ekonomicznej i społecznej.

Fazy polityki regionalnej

1. 1958 - 1975

Istniały wówczas tylko 2 słabe regiony i tam też przekazywane były środki związane z Europejskim Funduszem Socjalnym i Europejskim Bankiem Inwestycyjnym.

2. 1975 - 1988

Zasadnicza zmiana sytuacji spowodowana kryzysem naftowym i przyjęciem czterech nowych, wyraźnie biedniejszych państw → Irlandii, Grecji, Hiszpanii i Portugalii.

Zasadnicze znaczenie miał utworzony w 1975 roku Europejski Fundusz Rozwoju Regionów, który w połączeniu z Europejskim Funduszem Socjalnym sekcję orientacji funduszu rolnego oraz finansowym instrumentem wspierania rybołówstwa tworzy łącznie tzw. Fundusze Strukturalne.

3. 1988 - 1993

Budżet na te cele wzrósł do 25% całości wydatków.

4. 1994 - 1999

Wydatki na:

• Fundusz Strukturalny → 141 mld ecu,

• Fundusz zbliżenia → 15 mld ecu.

W tej fazie nastąpiła korekta zadań polityki regionalnej:

• wspieranie przemian strukturalnych (kryterium poniżej 75% średniego),

• koncentracja środków na restrukturyzację upadających gałęzi przemysłu, przebudowę rolnictwa i rybołówstwa,

• modernizacja rynku pracy → aktywne zwalczanie bezrobocia.

1. Plan na lata 2000 - 2006

Średnioroczne wydatki na ww cel → 39 mld euro, tzn. 38% budżetu.

Struktura Rady

Rada w swej działalności wspomagana jest trzema instytucjami:

9. Komitet Stałych Przedstawicieli (COREPER)

Skład: ambasadorowie państw członkowskich

Zadania: współudział w procesie decyzyjnym poprzez dyskutowanie nad przedstawianymi przez komisję projektami

W ramach COREPER → dokonuje się uzgodnienia tekstów projektowanych aktów prawnych.

10. Sekretariat Generalny

11. Przewodniczący

W skład Rady, oprócz Sekretariatu Generalnego wchodzą:

• Służby prawne

• Dyrekcje Generalne

Komisja Europejska

1. Komisja Europejska jest tzw. sumieniem Wspólnoty.

Oznacza to, że:

• jest inicjatorem procesu prawodawczego

• ma uprawnienia wykonawcze

• jest tzw. strażnikiem traktatów

1. Skład:

• liczebność: 25 członków

• członkami Komisji mogą być tylko obywatele państw członkowskich - Komisarze

• członkowie Komisji działają w ogólnym interesie Wspólnoty i są całkowicie niezależni od własnych rządów

• kadencja: 5-letnia (odnawialna)

1. Struktura Komisji

• na czele Przewodniczący → kandydata na przewodniczącego wyznaczają rządy państw członkowskich; kandydatura ta jest opiniowana przez Parlament Europejski → przewodniczący ma bardzo ograniczone uprawnienia

• Dyrekcje Generalne → XVI - Polityka regionalna i spójność - Hibner

• Kandydaci na członków Komisji są przedstawiani do zaopiniowania przewodniczącemu i zatwierdzani przez Parlament Europejski.

• Komisja działa kolegialnie podejmując wspólne decyzje.

• Kompetencje Komisji Europejskiej w zakresie:

• prawodawczym → wydaje rozporządzenia, dyrektywy, decyzje, zalecenia i opinie

• kontroli → polegające na podjęciu środków służących przywróceniu stanu pożądanego poprzez:

• upomnienia

• wydawanie decyzji (akt administracyjny jakby)

• nakładanie kar pieniężnych

• skierowanie sprawy do Trybunału Sprawiedliwości

• wykonawczo-zarządzającym → budżet, negocjacje zewnętrzne

Podsumowanie

• Komisja spełnia centralną rolę w systemie instytucjonalnym Wspólnot Europejskich oraz Unii Europejskiej,

• w różnych sferach działalności takich jak: tworzenie rynku wewnętrznego, polityka socjalna, Unia Gospodarczo-Monetarna,

• Komisja głównym negocjatorem w przyjmowaniu nowych państw członkowskich.

Trybunał Sprawiedliwości

Siedziba → Luksemburg

Kompetencją ogólną Trybunału jest zapewnienie przestrzegania prawa przy wykładni i stosowaniu Traktatu.

Trybunał reprezentuje interes Wspólnotowy, zapewnia prymat prawa wspólnotowego nad prawem państw członkowskich.

Trybunał spełnia rolę:

• sądu konstytucyjnego,

• sądu administracyjnego,

• sądu cywilnego,

• instytucji odwoławczej,

• sądu arbitrażowego.

Skład Trybunału:

• 15 sędziów i 9 adwokatów generalnych

• na 6 lat

Struktura:

• Dyrekcje

Sąd Pierwszej Instancji

Sąd zajmuje się sporami między osobami fizycznymi i prawnymi Wspólnoty.

Trybunał Obrachunkowy

Siedziba → Luksemburg (Traktat Rzymski)

Kompetencje → kontrola rachunków Wspólnoty, a także w państwach członkowskich.

Skład → 15 członków na 6 lat.

Procesy integracyjne w Europie w latach 80-tych

1957 → 1968 UNIA CELNA




Tworzenie → WSPÓLNY RYNEK (Rynek Wewnętrzny)

• eliminacja barier




w zakresie swobodnego przepływu:

• osób

• towarów

• kapitału

• usług




1986/87

JEDNOLITY AKT EUROPEJSKI




Przyczyny:

1. kryzys lat 70-tych

― PKB ↓

2. braki pogłębionej integracji (przyczyną kryzysów lat 70-tych i 80-tych) w zakresie gospodarczym i politycznym → 1974 po raz pierwszy spotkanie Rady Europejskiej




odpowiedzią → reforma traktatu z 1957 r. czyli Jednolity Akt Europejski

─ podpisany luty 1986 w Luxemburgu

─ wszedł w życie 1 lipca 1987 r.

Postanowienia Jednolitego Aktu Europejskiego:

1. W zakresie gospodarczym wprowadził:

• współpracę w zakresie polityki walutowej, ochrony środowiska i badań naukowych,

• ograniczenie dysproporcji rozwojowych na obszarze Wspólnoty (art. 130 wprowadzono → polityka regionalna - instrumenty wyrównywania różnic czyli środki finansowe - ustanowione w budżecie i przekazane)

• pierwsze programowanie środków finansowych na lata 1989 - 1993

• następnie na lata:

1994 - 1999

2000 - 2006

2007 - 2013

• zapowiedziano utworzenie jednolitego rynku europejskiego do końca 1992 roku

1. W zakresie polityki:

• stworzono podstawy prawne funkcjonowania Rady Europejskiej

• odstąpiono od zasady jednomyślności w podejmowaniu decyzji

• wprowadzono zasadę subsydiarności (pomocniczości) → decyzje oddane z góry do dołu (jak najbliżej obywatela)

Traktat z Maastricht → 1992

Traktat o Unii Europejskiej

(choć Unii jeszcze nie ma)

Przyczyna zawarcia to wymóg przejścia do wyższej formy integracji → do Unii Gospodarczej i Walutowej.

Podpisany 7 lutego 1992 r.

W życie wszedł w listopadzie 1993 r. → ratyfikacja napotkała ogromne problemy (Francja raptem 52%).

Postanowienia Traktatu z Maastricht:

1. Nastąpiła zmiana nazwy z EWG na Wspólnotę Europejską.

2. Stworzono podstawy prawne dla utworzenia unii gospodarczej i walutowej → co uznano za cel podstawowy.

3. Wprowadzono współpracę polityczną w zakresie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa oraz w dziedzinie współpracy w zakresie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych.

4. Wprowadzono obywatelstwo Unii (choć Unii jeszcze nie ma).

Wspólnota Europejska opiera się na trzech filarach:

1. Dotychczasowe Wspólnoty Europejskie → filar gospodarczy (12 państw)

• EWWiS

• EURATON

• EWG czyli Wspólnota Europejska

• Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa.

• Współpraca → w dziedzinie sprawiedliwości i spraw wewnętrznych.

Etapy integracji walutowej wytyczone przez Traktat z Maastricht:

1. Na lata 1990 - 1993 → to znoszenie barier w przepływie kapitału oraz wzmocnienie koordynacji polityk w zakresie finansów i stabilności cen.

2. Na lata 1994 - 1998 → to:

1. utworzenie Europejskiego Instytutu Monetarnego jako zaczątków Europejskiego Banku Centralnego z siedzibą we Frankfurcie nad Menem

2. uniezależnienie banków centralnych od rządów

3. osiąganie przez państwa tzw. kryteriów konwergencji (zbieżności) gospodarczych

3. Na lata 1999 - 2002 → to:

1. początek działania europejskiego systemu banków centralnych i przejęcie kompetencji państwa w zakresie polityki pieniężnej

2. emisja euro

3. wycofanie walut narodowych obligatoryjnie do lipca 2002 r.

Kryteria konwergencji (zbieżności) z Maastricht

1. Kryterium inflacji → polegało na tym, że stopa inflacji kraju członkowskiego, uczestniczącego w strefie, nie może być wyższa niż 1,5% w stosunku do średniej 3 krajów osiągających pod tym względem najlepsze wyniki (czyli najniższą inflację).

2. Deficyt budżetowy nie może przekraczać 3% PKB.

3. Dług publiczny w danym kraju nie może przekraczać 60% PKB.

4. Stopy % długoterminowe nie mogą być wyższe niż 2% w stosunku do krajów o najniższych stopach.

5. Kurs walutowy w ciągu dwóch lat przed wejściem do strefy nie może być poddany dewaluacji.

Do strefy euro nie przystąpiły:

• Wielka Brytania

• Dania

• Szwecja

• Grecja → zmienili zdanie i od III ` 98 zadeklarowali chęć wejścia do strefy

Po Traktacie z Maastricht uchwalono → Pakt Stabilności i Wzrostu




deficyt < 3% PKB i zadłużenie < 60% PKB




PKB realne ↑




jeśli się przekracza to → Komisja Europejska → wniosek o ukaranie




Niemcy - Francja > 3% ; > 60%




więc → Rada Unii Europejskiej po naradzie → zaliczyła przekroczenie jako ekstra wydatki i nie ukarało !!!

Plany Polski → w 2009 roku w strefie euro.

• II filar

• III filar → przeradza się we wspólną politykę w zakresie spraw wewnętrznych i sądownictwa.

• Europejska Polityka Socjalna → Traktat z Amsterdamu → 2.X.1997 r. podpisany → w życie wchodzi w I połowie 1999 r.

1994 → układ z Polską.

Przyczyny zawarcia Traktatu Amsterdamskiego

1. Potrzeba reformy instytucji wspólnotowych w celu przygotowania się na przyjęcie nowych państw członkowskich.

2. Potrzeba realizacji postanowień w zakresie II i III filaru (w szczególności chodzi o sprawy obywateli w Europie socjalnej).

1. Ogólna charakterystyka traktatu.

1. Traktat jest krótki, ale tylko pozornie. Liczy 15 artykułów.

2. Do Traktatu dołączono szereg protokołów.

1. Zasadnicze linie reform.

1. Wprowadzono przepisy o tożsamości europejskiej.

2. Wprowadzono instytucję tzw. ściślejszej współpracy, polegającej na bliższym związku niektórych tylko krajów europejskich, spełniających określone wymogi.

„6” → bliższa współpraca → w celu nadrobienia zaległości technologicznych w stosunku do USA.

Traktat Amsterdamski nie spełnił oczekiwań w zakresie przygotowania instytucji europejskich do przyjęcia nowych członków.

Traktat z Nicei → podpisany 26.II.2001

Zasadnicze problemy poruszone przez Traktat z Nicei:

• Kształt i skład Komisji Europejskiej.

• Nowy podział głosów ważonych w Radzie Unii Europejskiej.

Całość szczytu w Nicei odbywała się w zaplanowanym czasie 7 - 9.XII.2000 r., zakończyło się jednak 11.XII nad ranem → kompromis dotyczący głosów → dla Polski proponowano 26 głosów → premier Buzek nie zgodził się, postawił się, zażądał jak dla Hiszpanii 27 głosów → i je dostał.

Kształt i skład Komisji Europejskiej

1. Komisja będzie składać się z przedstawicieli państw członkowskich w liczbie po 1 (!!!) z każdego państwa.

2. Komisja ma zachować charakter kolegialny.

Nowy podział głosów ważonych w Radzie Unii Europejskiej

1. Przyjęty system powinien odzwierciedlać podwójny charakter Unii jako związku państw i związku narodów (system konfederalny).

2. Ma być sprawiedliwy. skuteczny, przejrzysty,, zrozumiały, ma proponować taką większość kwalifikowaną, której elementem stałym będzie poparcie ponad 50% ludności Unii i ułatwi a nie utrudni podejmowanie decyzji przez Radę.

Rozdział głosów:

• najwięcej → 29 głosów

• Niemcy

• Wielka Brytania

• Francja

• Włochy

• tuż po nich → 27 głosów

1. Hiszpania

2. Polska

• najmniej → 3 głosy

1. Malta

W Parlamencie Europejskim 54 członków.

Deklaracja w sprawie przyszłości Unii Europejskiej → ma odbyć się szczyt w Laeken (Bruksela) w grudniu 2001 r.

Deklaracja z Laeken → ku Konstytucji Europejskiej.

W celu przyjęcia Konstytucji powołano Konwent Europejski, który miał za zadanie przygotowanie Konstytucji dla Europy.

Konstytucja Europejska

1. podpisana przez szefów państw i rządów oraz Ministrów Spraw Zagranicznych 30.X.2004 r. w Rzymie (Belka i Cimoszewicz)

2. Konstytucja wymaga referendum w co najmniej 11 krajach

3. do tej pory ratyfikowano w Hiszpanii

Postanowienia Konstytucji

1. Komisja Europejska po 2014 roku ma być ograniczona do 2/3 liczby państw (Komisarze)

2. Parlament Europejski

• zwiększone uprawnienie w sprawach przede wszystkim budżetowych

• liczba eurodeputowanych nie może przekroczyć 750 osób

• największy kraj nie może mieć więcej niż 96 posłów

• najmniejszy kraj nie może mieć mniej niż 6 posłów

• Rada Unii Europejskiej

• podejmowanie decyzji podwójną większością:

• 55% państw

• reprezentujących 65% ludności Unii

Polska wywalczyła mechanizm bezpieczeństwa do 2014 roku → jeśli padnie kontrowersyjna propozycja to państwa, które nie mogą jej zablokować będą mogły żądać negocjacji, a opinia ich musi być brana pod uwagę.

• Radzie Unii przewodniczyć będzie Prezydent wybierany na 2,5 roku

Podsumowanie

1. W Konstytucji Europejskiej zapowiedziano uzyskanie osobowości prawnej przez Unię Europejską.

2. Unia oficjalnie będzie miała 12 gwiazdek na niebieskim tle.

3. Hymn → „Oda do radości” Beethovena.

4. Wspólna waluta euro.

5. 9 maja → świętem oficjalnym.

Porządek prawny w Unii Europejskiej

We współpracy państw członkowskich obowiązuje nadrzędność prawa wspólnotowego nad prawem krajowym, umożliwiająca osiągnięcie wspólnych celów. Zasada ta konsekwentnie wprowadzona przez Trybunał Sprawiedliwości, obecnie jest uważana za jedno z najistotniejszych osiągnięć zarówno tego organu, jak i w ogóle Wspólnot Europejskich. Ograniczenie suwerenności państw członkowskich jest konsekwencją ich świadomej decyzji, niezbędnej do osiągnięcia celów, dla których powołano Wspólnoty Europejskie.

Na porządek prawny Wspólnot Europejskich składają się:

1. pierwotne źródła prawa,

2. wtórne źródła prawa,

3. pozostałe źródła prawa.

Pierwotne źródła prawa

Pierwotne źródła prawa Wspólnot to trzy traktaty założycielskie.

• Traktat paryski z 18.IV.1951 r.

• Traktaty rzymskie z 25.III.1957 r.

• oraz wszystkie aneksy, protokoły i uzupełnienia wraz z poprawkami wynikające z Traktatu o Fuzji Organów (1967 r.), Jednolitego Aktu Europejskiego (1987 r.), Traktatu o Unii Europejskiej (1993 r.), Traktatu z Amsterdamu (1997 r.) oraz Traktatu z Nicei (2001 r.), a także traktaty o przystąpieniu nowych państw członkowskich.

Rozszerzenia Unii Europejskiej

1. 1957 → „6” → Francja, Niemcy, Włochy, BE-NE-LUX

2. 1973 → Wielka Brytania, Irlandia, Dania

3. 1980 → Grecja

4. 1987 → Portugalia, Hiszpania

5. 1995 → Austria, Szwecja, Finlandia

6. 2004 → „10” → Polska, Litwa, Łotwa, Estonia, Czechy, Słowacja,

Słowenia, Węgry, Malta, Cypr,

7. 2007 → Bułgaria, Rumunia

Wtórne źródła prawa

Wtórne prawo to prawo stanowione przez instytucje Wspólnot, akty prawne będące rezultatem procesu decyzyjnego.

Wspólnoty mogą wydawać następujące akty prawne:

• rozporządzenia,

• dyrektywy,

• decyzje,

• zalecenia i opinie,

• decyzje sui generis (Traktat Rzymski)

Rozporządzenia

Rozporządzenie jest wydawane wówczas, gdy wymagane jest scentralizowane zarządzenie Unia.

Cechy charakterystyczne:

• zasięg ogólny → czyli obowiązuje wszystkich (państwa i obywateli tych państw),

• stosowane wprost, bezpośrednio, nie ma żadnego dostosowania prawa w kraju, wchodzi natychmiast,

• nakłada obowiązki i nadaje prawa,

• w praktyce charakteryzuje wzajemne stosunki państw członkowskich i instytucji unijnych.

Dyrektywy

Cechy charakterystyczne:

• może być skierowana do wszystkich państw lub tylko do niektórych,

• precyzuje cel, jednakże dobór środków i sposób osiągnięcia tego celu pozostawia adresatowi,

• poszczególne państwa wydają odpowiednie akty prawne mogące mieć charakter normatywny lub administracyjny,

• kontrola wykonywania dyrektywy należy do komisji Europejskiej.

Decyzje

Cechy charakterystyczne:

• skierowana jest do konkretnego adresata i dotyczy konkretnej sprawy,

• ma charakter indywidualny,

• obowiązuje w całości tych, do których jest skierowana,

• może nałożyć obowiązki lub nadać uprawnienia,

• Rada Unii Europejskiej kieruje decyzje do państw członkowskich, a Komisja Europejska do osoby fizycznej lub prawnej.

Zalecenia i opinie

Zalecenia i opinie są instrumentem stosowanym przez Radę Unii oraz Komisję w celu oddziaływania na Wspólnoty, Unię oraz państwa członkowskie w realizacji wytyczonych zadań.

Cechy charakterystyczne:

• nie mają mocy wiążącej,

• zalecenie:

• najczęściej udzielane przez Komisję i skierowane do państw członkowskich,

• jest wzmocnione przez orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości,

• w praktyce znaczenie zalecenia jest ważniejsze niż opinii,

• opinia:

• stosowana jest w postępowaniu wewnętrznym między organami Wspólnot,

• różnią się tzw. opinie umotywowane, dotyczące nadzoru nad przestrzeganiem prawa wspólnotowego unijnego oraz opinie dotyczące poglądów.

Decyzje sui generis

• to wyrażane w formie rezolucji wezwanie skierowane do Komisji przez Radę Unii Europejskiej do podjęcia określonych działań,

• są wiążące dla Komisji i mogą być podstawą do złożenia skargo do Trybunału Sprawiedliwości.

Pozostałe źródła prawa to:

• umowy międzynarodowe z krajami trzecimi i organizacjami międzynarodowymi,

• orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości, wśród których wyróżniają się zasady prawne (np.: zasada proporcjonalności, zgodności, jednakowego traktowania).

Budżet Unii Europejskiej

Budżet jest:

1. budżetem uchwalanym na okresy kilkuletnie

ostatnie na lata:

• 2000 - 2006

• 2007 - 2013

• budżet nie może być uchwalony z deficytem

• jest finansowany przez:

• państwa członkowskie (składki)

• działalność gospodarczą (podatki VAT, akcyzy, cła)

Dochody - struktura

1. składka państw członkowskich

2. wpływy z tytułu VAT

3. wpływy z tytułu ceł i opłat nakładanych na produkty rolne

4. wpływy z ceł na pozostałe produkty pozarolnicze

ad 1

Niemcy, Francja, Holandia → około 30% całego budżetu → płatnicy netto (więcej dają do Unii niż biorą)

Składka jest ustalana w stosunku do PKB → 1,27%

Luxemburg zaproponował 1%

1 rok → około 100 mld euro → tym dysponuje Unia

Wydatki - struktura

1. wspólna polityka rolna → 40-45% budżetu (↓)

2. polityka regionalna inaczej strukturalna inaczej spójność → ~40% (↑)

3. pozostałe % →

• badania i rozwój 4%

• administracja 5%

• stosunki zewnętrzne

• po 2002 roku na EWWiS 1%

• oświata, kształcenie, kultura 3%

Polityka Regionalna Unii Europejskiej

• Geneza

• Podstawy traktatowe

• Instrumenty realizacji

• Cele i zasady

• Finansowanie

• Nadzór i kontrola

Polityka regionalna Unii jest skierowana do regionów zgodnych z podziałem UE na NUTS → od I do V

Regiony wg PKB na głowę mieszkańca.

Instrumenty realizacji → finansowanie polityki regionalnej odbywa się ze środków budżetowych, a instrumentami realizacji są fundusze strukturalne UE:

1. Europejski Fundusz Socjalny (Społeczny)

2. Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnych

3. Europejski Fundusz Rozwoju Regionów

4. Instrument Finansowy Wspierania Rybołówstwa

5. Fundusz Spójności, który wspiera państwo

Cele:

1. zmniejszenie różnic w rozwoju pomiędzy regionami (70% środków polityki regionalnej)

2. restrukturyzacja regionalna

3. walka z bezrobociem (aktywizacja rynku pracy)

7

7

---