Halina Mierzejewska

PROGRAM MIĘDZYNARODOWEJ OCENY UMIEJĘTNOŚCI UCZNIÓW OECD PISA

BADANIA W ROKU 2003

Badanie drugiego cyklu PISA odbyło się w marcu 2003 roku i realizowane było na reprezentatywnej próbie losowej uczniów urodzonych w 1987 czyli takich ,którzy w roku badania mieli ukończone piętnaście lat. Do badania przystąpiło 41 państw. Badanie PISA obejmuje trzy podstawowe dziedziny: czytanie ze zrozumieniem, matematyka i rozumowanie w naukach przyrodniczych. Badanie realizowane jest regularnie co trzy lata, począwszy od 2000 r. W każdym z kolejnych badań szczególny nacisk jest położony na zbadanie jednej dziedziny: w 2000 roku było to czytanie ze zrozumieniem, 2003 - matematyka, w 2006 - rozumowanie w naukach przyrodniczych. W 2003 roku badano dodatkowo umiejętność rozwiązywania problemów.

Zmiana systemu oświaty w Polsce a porównywalność wyników badań PISA 2000 i 2003.

Fakt, że kolejne edycje badania PISA wypadły przed i po objęciu szkolnictwa reformą daje bardzo cenną możliwość wykorzystania ich do pomiaru skutków reformy dla osiągnięć uczniów. Badaniem w 2000 roku byli obięci uczniowie dawnych szkół ponadpodstawowych różnych typów, podczas gdy badanie w 2003 obejmowało prawie wyłącznie uczniów gimnazjów.

Koncepcja matematyki w badaniu PISA

Badanie to próbuje odpowiedzieć na pytanie :w jakim stopniu 15-letni uczniowie są w stanie uaktywnić swoją wiedze i umiejętności matematyczne, gdy stają przed koniecznością rozwiązania autentycznych problemów, jakich obficie dostarcza im otaczający świat?

W takim ujęciu zestaw konkretnych technik matematycznych, w jakie usiłuje wyposażyć ich szkoła (np. umiejętność rozwiązywania układów równań, wzory skróconego mnożenia itp.)staje się sprawą drugorzędną: ważniejsza jest skuteczność posługiwania się przyswojonym zestawem narzędzi matematycznych niż sam ten zestaw. Przebieg przygotowań do badania PISA 2003 w pełni potwierdził trafność takiego podejścia: mimo, że zestaw środków matematycznych, jakimi dysponują 15-letni uczniowie w różnych krajach, jest dość zróżnicowany, międzynarodowy zespół ekspertów matematycznych nie miał kłopotu z uzgodnieniem szerokiej gamy problemów praktycznych, z którymi uczeń na tym szczeblu edukacji matematycznej powinien sobie, tak lub inaczej, poradzić.

Jak PISA mierzy wiedze?

Wiedzę i umiejętności matematyczne uczniów PISA mierzy za pomocą zadań, które można scharakteryzować w trzech wymiarach:

* treści matematycznych -do których należy się odwołać, rozwiązując dany problem;

* kompetencji matematycznych- które należy uaktywnić, by skojarzyć postawiony problem z matematyką i znaleźć rozwiązanie;

*sytuacji lub kontekstu, w jakim umieszczony jest postawiony problem.

Treści matematyczne, ojawiające się w zadaniach zostały podzielone na cztery obszary:

• przestrzeń i kształt- eometrzyczne sytuacje oraz związki między obiektami

• zmiana i związki-odwołujemy się do zależności funkcyjnych oraz ogólniejszych w sposób symboliczny, algebraiczny, graficzny, tabelaryczny.

• ilość-odwołujemy się do obliczeń oraz do wielkości liczbowych

• niepewność-odwołujemy się do intuicji w zakresie zjawisk probabilistycznych oraz rozważań o charakterze statystycznym.

Zestaw zadań matematycznych, użyty w badaniu PISA 2003, powstał w efekcie starannie zaprojektowanego, wieloetapowego procesu. Źródłem zadań były zestawy, zgłoszone do konsorcjum przez kraje uczestniczące w badaniu. Zestaw około 400 zadań został przekazany międzynarodowemu zespołowi ekspertów. Podczas serii spotkań zespół ten przeanalizował poprawności merytorycznej oraz klarowności i jednoznaczności klucza odpowiedzi, a także scharakteryzował każde z zadań za pomocą atrybutów opisanych w poprzednim podrozdziale.

Wnioski:

Matematyka-mocne i słabe strony polskich uczniów.

Badanie PISA daje unikatową szansę porównania umiejętności matematycznych polskich uczniów z takimi samymi umiejętnościami uczniów w innych krajach.

Mocne strony polskich uczniów:

• Uczniowie dobrze sobie radzą z: zadaniami, wymagającymi postępowania zgodnie z algorytmem znanym ze szkoły albo podanym w treści zadania.

• z różnymi graficznymi prezentacjami danych :tabelami, wykresami, diagramami.

• z zadaniami wykorzystującymi wyobraźnie i orientację przestrzenna.

• z porównaniem i szacowaniem odległości, obliczaniem długości łamanych

• z zadaniami wymagającymi prostej optymalizacji.

• z zadaniami w których należy posłużyć się intuicją prawdopodobieństwa.

• najsłabsi uczniowie są zwykle lepsi od najsłabszych uczniów świata

Słabe strony polskich uczniów:

• nasi najlepsi uczniowie są dość często słabi od najlepszych uczniów świata.

• w porównaniu ze średnią światową, stosunkowo niewielu polskich uczniów potrafi podać kompletne rozwiązanie zadania, natomiast wielu uczniów jest w stanie rozwiązać je częściowo

• istotną trudność sprawia naszym uczniom, samodzielne przeprowadzenie całego toku rozumowania: od stawiania hipotez przez projektowanie rozwiązania, aż po formułowanie własnych wniosków opinii.

• Polska młodzież niezależnie od działu matematyki gorzej radzi sobie z zadaniami wymagającymi abstrakcyjnego myślenia: analizy i uogólnienia

Kilka ogólnych stwierdzeń po przeanalizowaniu wyników:

• polscy uczniowie starają się jak najwięcej materiału opanować pamięciowo.

• prawie 50% uczniów nie widzi, jak mogłoby wykorzystać wiedzę matematyczną w codziennym życiu.

• uczniowie którzy wieża we własne siły potrafią szukać nowych sposobów rozwiązywania problemów i łaczyć w całość informacje z różnych źródeł

• dzieci rodziców wyższym wykształceniem i o wyższym statusie zawodowym są bardziej skłonne podchodzić do nauki w sposób otwarty i innowacyjny.

• chłopcy mają mniej mechaniczne podejście niż dziewczęta i są bardziej skłonni poszukiwać nowych sposobów dojścia do rozwiązania.

• uczniowie uczęszczający do szkół, dla których średnie wskaźników dotyczących relacji interpersonalnych interpersonalnych stosunku do szkoły są wysokie, osiągają również średnio wyższe wyniki niż uczniowie w szkołach, które oceniane są pod tym względem gorzej

• szkoły których uczniowie osiągnęli wysoki wyniki z matematyki charakteryzują się wysokim odsetkiem szkół ocenianych przez uczniów jako przyjazne.

Polscy uczniowie z „pierwszej ćwiartki” i „średniej” poprawili swoje wyniki z matematyki.

Czytanie ze zrozumieniem 2000

	Wynik punktowy	Procent uczniów poniżej 400 punktów		Procent uczniów powyże 600 punktów
Liceum Ogólnokształcące	544	2.2		22.0
Technikum	476	13.8		3.6
Zasadnicza szkoła zawodowa	362	69.5		0.0
Polska 2000	479	21.4		10.6
Polska 2003	497	15.0	13.8

• Poprawa polskich wyników 2003 roku w rozumieniu tekstu osiągnięta jest przede wszystkim dzięki poprawie wyników najsłabszych uczniów. Zmiany w tej grupie przesądzają o poprawie średniej.

• W badaniu w 2000 roku Polska wyróżniła się szczególnie słabym wynikiem najsłabszej ćwiartki uczniów. Zależało to od dużej przepaści między dawnymi typami szkół ponadpodstawowych ponadpodstawowych ostrą autoselekcją.

• Zmiana jaka się dokonała w Polsce w umiejętności czytania ze zrozumieniem, sprawiła że nasz kraj nabrał pod tym względem dużego znaczenia. Odsetek najsłabszych uczniów który ciążył niekorzystnie na wynikach w 2000 roku ,trzy lata później wypadł wyraźnie lepiej niż przeciętnie w innych krajach. Skok umiejętności słabszych uczniów został odnotowany międzynarodowo jako jedno z bardziej znaczących wydarzeń drugim cyklu programu.

• Prawdopodobnie ta znacząca poprawa słabszych uczniów w 2003 wiąże się z reformą.

Wyniki 2003:

Kraj	Rozwiązywanie problemów	Rozumowanie w naukach przyrodniczych	Czytanie ze zrozumieniem	Matematyka
Polska	487	498	497	490

Nauki przyrodnicze:

Polskie wyniki są w tej dziedzinie statystycznie gorsze od wyników naszych sąsiadów Czechów ale znajdujemy się w grupie krajów takich jak: Niemcy, Słowacja, Węgry, Rosja. Polska mieści się w grupie państw, które poprawiły swoje wyniki w tej dziedzinie z roku 2000.Uczniowie polscy nie zmienili swoich wyników z pierwszej ćwiartki, natomiast poprawili się przede wszystkim najlepsi,najlepsi wyniku czego znacząco poprawiła się średnia.

BIBLIOGRAFIA:

---