Powieść biograficzna ( z Formy biograficzne „Słownik literatury Dwudziestolecia”).
Tradycja form biograficznych sięga antyku (Plutarch, Swetoniusz), także w naszej literaturze przyjęła się od czasów staropolskich. Wiek XX to wielki rozkwit biografii, a zwłaszcza rozwinięcie licznych odmian gatunkowych pośrednich między należącymi do historiografii ujęciami naukowymi a powieściami swobodnie kreującymi fikcję opartą na danych dokumentarnych traktowanych tylko jako inspiracja. Formy pośrednie między artystycznymi a naukowymi służą zazwyczaj popularyzacji wiedzy o wybitnych postaciach lub upowszechnieniu wzorów osobowych.
Najbliższa faktom jest opowieść biograficzna. W planie narracji unika fikcji, a w narracji form typowo powieściowych (dialog, scenka, monolog wewnętrzny). Akcentuje autentyzm przedstawianego świata, często eksponuje rolę narratora o eseistycznej lub gawędowej postawie („Opowieść o Mochnackim”- Szackiego.) Natomiast powieść biograficzna posługuje się fikcją w różnym stopniu, sięga też po typowo literackie chwyty kompozycyjne i stylistyczne. Jeśli zasadniczo postuluje zgodność z faktami i przeczy dokumentom, choć pozwala sobie wykraczać poza nie lub swobodnie je uzupełniać, powstaje wówczas biografia upowieściowiona (termin tłumaczący francuskie vie romance ogromnie popularny w latach 30-stych; przykładami są: „Król życia”- J. Parandowskiego oraz „Żniwo na sierpie „ H. Malewskiej). Swobodne traktowanie danych dokumentarnych, wybieranie ich lub nawet przekształcanie pod kątem zamysłu fabularnego czy wyimaginowanej charakterystyki postaci właściwe są już typowej powieści biograficznej, która jest gatunkiem stricte literackim, i w której stosunek dokumentarności do fikcji kształtuje się tak jak w powieści historycznej.
Równie istotnym czynnikiem dla biografistyki jest wybór bohatera. W Polsce wyrany prymat należy do dwóch grup:
1.to władcy, wodzowie, politycy, działacze społeczni
2. to pisarze.
Innymi bohaterami są także ludzie nauki, wynalazcy, odkrywcy, malarze, muzycy. Kobiety stają się bohaterkami biografii jako muzy słynnych pisarzy i artystów lub jako żony, kochanki sławnych wodzów. Jeśli zostają wyróżnione ze względu na swoją działalność (rewolucjonistki, działaczki społeczne) to zostają przyporządkowane pewnym seriom, rolą kobiet. Zasięg czasowy współczesnych dzieł biograficznych obejmuje przede wszystkim XIX a w mniejszym stopniu XX i XVIII wiek. Biografie dotyczą głównie polskiej historii i kultury.
Początek rozkwitu form biograficznych w Polsce przypada na lata trzydzieste XX wieku i wiąże się z znacznym stopniu z nieco wcześniejszym rozwojem tzw. Nowej biografii w literaturze na Zachodzie. W Niemczech odwrót od pozytywistycznego modelu biografii dokonał się dzięki pracom G. Simmla i F. Gundolfa (1916 o Goethem) oraz E. Bertrama (1918 0 Nietzschem). Dzieła te rezygnowały z gromadzenia szczegółów zewnętrznych zdarzeń życiowych, a w zamian za to przynosiły monumentalny portret duchowy wybitnej jednostki twórczej. W Anglii przełomu dokonał L. Strachey odrzucając postawę idealizacji bohatera i postulując artystyczną kompozycję całości zamiast schematycznego rysunku postaci , przytłoczonej mnóstwem szczegółów. Książka Strachey'a „Ludzie epoki wiktoriańskiej rozpoczęła okres dynamicznego rozwoju tego gatunku. Pojawienie się „nowej biografii” wiązano z sytuacją pokoleniową. Najwybitniejsi twórcy epoki należeli do generacji, która przeżyła w młodości rozczarowanie I wojną światową. Ich sceptycyzm i postawa krytyczna sprzyjały postulatowi deheroizacji i pokazywania sławnych ludzi nie tylko od strony ich wielkości, ale także w wymiarze codziennym.
Rozwój biografistyki w Polsce przebiegał podobnie jak na Zachodzie. Obok przekładów i łatwych powieści popularnych pojawiły się także dzieła ambitne: „Przybłęda boży Beethoven: czyn i człowiek” 1927- W. Hulewicza (zdradza wpływy Gundolfa). „Słowacki” J. Wołoszynowskiego 1928- literacka biografia oparta głównie na listach do matki otwiera właściwe dzieje gatunku. W następnych latach pojawią się; „Kłos panny” L. H. Morstina (1929) oraz „Król życia” J. Parandowskiego. Początek lat 30-stych znaczony jest też ważnymi dyskusjami na temat biografii. Szkice Boya-Żeleńskiego „Ludzie żywi” i „Brązownicy” przynoszą postulat deheroizacji sławnych ludzi w imię wierności faktom, nawet jeśli te są niepochlebne. Berent rozpoczyna cykl opowieści biograficznych tomem „Nurt”, w przedmowie którego proponuje własną koncepcję gatunku. Nie będąc esejem, ani dziełem naukowym, ani powieścią narracja biograficzna najbliższa jest jego zdaniem prawdzie życia. Następne tomy: „Diogenes w kontuszu” i „Zmierzch wodzów” kontynuowały tę tematykę poszukując w XVIII wiecznych biografiach genologii polskiej inteligencji współczesnej.
W literaturze lat 1919-1939 rozwinęły się zainteresowania biograficzne przybierając formę zbeletryzowaną (popularny termin vie romance) albo eseistyczną. Parandowski napisał powieść „Król życia” o biografii Oscara Wilde'a, Boy- Żeleński eseistyczno-faktograficzną „Marysieńkę Sobieską”, Kanden- Bandrowski „Życie Chopina”, Nowaczyński „Młodość Chopina, Karol Zbyszewki dość jaskrawą w szczegółach monografię z ambicjami beletrystycznymi „Niemcewicz od przodu i tyłu”. Były to książki bardzo poczytne.