Sprawdzian A: Polska w epoce Gierka i „Solidarności”
Imię i nazwisko: ....................................
Data: ..........................., klasa: ...............
1. Masz przed sobą sprawdzian składający się z 20 zadań.
2. Rozwiązania zadań od 1. do 17. zaznacz, zamalowując odpowiadające im kratki w karcie odpowiedzi na końcu sprawdzianu. Tylko jedno rozwiązanie jest poprawne. W przypadku pomyłki, błędne rozwiązanie otocz kółkiem i ponownie zamaluj
inną kratkę. Rozwiązania zadań od 18. do 20. zapisz bezpośrednio pod poleceniem w wyznaczonym miejscu.
3. Zadania od 1. do 10. dotyczą tekstów źródłowych.
4. Za cały sprawdzian można uzyskać maksymalnie 24 punkty.
Powodzenia!
Do rozwiązania zadań od 1. do 5. przeczytaj zamieszczony tekst źródłowy.
Dekret o stanie wojennym z 12 XII 1981 r.
Rozdział I, art. 4.1. Wprowadzenie stanu wojennego powoduje czasowe:
1) zawieszenie lub ograniczenie określonych w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i innych ustawach oraz umowach międzynarodowych, których Polska Rzeczpospolita Ludowa jest stroną, podstawowych praw obywatelskich, a w szczególności: nietykalności osobistej (art. 87 ust. 1 Konstytucji), nienaruszalności mieszkań i tajemnicy korespondencji (art. 87 ust. 2 Konstytucji), prawa zrzeszania się (art. 84 ust. 1 Konstytucji), wolności słowa, druku, zgromadzeń, wieców, pochodów, manifestacji (art. 83 ust. 1 Konstytucji); [...]
3) nałożenie na obywateli oraz jednostki organizacyjne nie będące jednostkami gospodarki uspołecznionej szczególnych obowiązków;
4) podporządkowanie działalności wszystkich organów władzy i administracji państwowej, jednostek organizacyjnych gospodarki uspołecznionej oraz organizacji społecznych interesom państwa i narodu;
5) ustanowienie szczególnej odpowiedzialności obywateli, a w tym funkcjonariuszy publicznych, za nieprzestrzeganie porządku prawnego oraz niesumienne wypełnianie obowiązków wobec państwa,
- w zakresie i na zasadach określonych w dekrecie i innych przepisach ustawowych dotyczących stanu wojennego. [...]
Rozdział VI, art. 46.2. Kto organizuje albo kieruje strajkiem lub akcją protestacyjną, podlega karze pozbawienia wolności do lat 5. [...]
Art. 48. 2. Kto rozpowszechnia fałszywe wiadomości, jeżeli może to wywołać niepokój publiczny lub rozruchy, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 5 lat.
Oprac. na podst.: Dekret o stanie wojennym z 12 XII 1981 r.,
w: Wiek XX w źródłach, oprac. M. Sobańska-Bondaruk,
S. B. Lenard, Warszawa 1998, s. 411-413.
1. Dekret o wprowadzeniu stanu wojennego (1 p.)
A. zmieniał konstytucję PRL.
B. ograniczał prawa obywatelskie.
C. zawieszał umowy międzynarodowe.
D. zezwalał na swobodę zrzeszania się.
2. Na jaka karę mogła zostać skazana osoba, która rozpowszechniała (1 p.)
fałszywe wiadomości prowadzące do rozruchów?
A. Ponad 5 lat więzienia. B. 6 lat więzienia. C. 6 miesięcy więzienia. D. Do 5 lat więzienia.
3. Zgodnie z dekretem, wszystkie instytucje i organizacje społeczne miały być podporządkowane (1 p.)
A. państwu.
B. obywatelom.
C. społeczeństwu.
D. organom władzy.
4. Który z artykułów konstytucji PRL dotyczył tajemnicy korespondencji? (1 p.)
A. Art. 4.1.
B. Art. 84 ust. 1.
C. Art. 87 ust. 2.
D. Art. 87 ust. 1.
5. Wybierz prawdziwe zdanie. (1 p.)
A. W dekrecie podano datę zakończenia stanu wojennego.
B. Za organizację strajku obywatelom groził sześcioletni areszt domowy.
C. Dekret nakładał szczególne obowiązki na obywateli.
D. Dekret był jedynym dokumentem regulującym zasady stanu wojennego.
Do rozwiązania zadań od 6. do 10. wykorzystaj zamieszczony tekst źródłowy.
Lata 70. w PRL-u
W połowie lat siedemdziesiątych sytuacja ekonomiczna w PRL stawała się coraz gorsza. Przeciągające się inwestycje zamiast zysku przynosiły straty. Niemniej, m.in. za sprawą sztucznego utrzymywania cen na podstawowe artykuły żywnościowe na poziomie z 1971 r., w pierwszej pięciolatce znacznie podniosła się stopa życiowa.
Wystarczy przypomnieć, że w latach 1971-1975 płaca realna wzrosła o ponad 40%, a dochód narodowy o prawie 60%. Jednak według nie opublikowanych wyników badań Instytutu Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego w 1976 r. 30% polskiego społeczeństwa żyło poniżej minimum socjalnego.
Plan pięcioletni na lata 1976-1980, którego podstawowe wskaźniki przyjęto na VII Zjeździe PZPR, zakładał wzrost dochodu narodowego o 40-42% w stosunku do 1975 r., produkcji przemysłowej o 48-50%, rolnictwa o 15-16%, płacy realnej o 16-18% i zatrudnienia o 1,1 mln osób. Te niezwykle ambitne plany nie zostały zrealizowane. Okazało się, że dochód narodowy wzrósł nieco ponad 6%, produkcja przemysłowa o prawie 26%, płace realne niespełna o 10%, a w rolnictwie produkcja nie tylko nie wzrosła, ale spadła o 8%.
Wiosną 1976 r. nikt w kierownictwie partii i państwa nie przewidywał jednak załamania gospodarczego. Władze były zdecydowane kontynuować swą politykę gospodarczą i w dalszym ciągu zaciągać kredyty
inwestycyjne. Nie tylko rosło w ten sposób polskie zadłużenie za granicą, ale systematycznie malała liczba rzeczywistych osiągnięć na polu ekonomicznym. Zastępowano je propagandowymi sloganami i manipulowaniem danymi. Niezależnie od składanych przez Gierka i jego współpracowników deklaracji, utrzymano nadmiar inwestycji w przemyśle ciężkim.
Oprac. na podst.: J. Eisler, Zarys dziejów politycznych Polski 1944-1989, Warszawa 1992, s. 131-132.
6. Plan pięcioletni na lata 1976-1980 zakładał wzrost produkcji przemysłowej na poziomie (1 p.)
A. 40-42%.
B. około 50%.
C. mniej niż 40%.
D. około 26%.
7. W latach 1971-1975 stopa życiowa ludności wzrosła, ponieważ (1 p.)
A. państwo prowadziło szereg inwestycji.
B. utrzymano ceny na poziomie z roku 1971 r.
C. zwiększono poziom wydatków socjalnych.
D. zaczęto realizację kolejnego planu pięcioletniego.
8. W stosunku do 1975 r. produkcja rolna w następnych latach (1 p.)
A. wzrosła do poziomu 16%.
B. wyniosła 10%.
C. wyniosła 15-16%.
D. spadła o 8%.
9. Wybierz prawdziwe zdanie. (1 p.)
A. Według opublikowanych badań Instytutu Socjologii duża część społeczeństwa
żyła poniżej minimum socjalnego.
B. Plan gospodarczy z lat 1976-1980 został zrealizowany w terminie.
C. Zmniejszono poziom inwestycji w przemyśle ciężkim.
D. Jedną z przyczyn kłopotów polskiej gospodarki były kredyty zagraniczne.
10. Przyjęcie wskaźników wzrostu gospodarczego na lata 1976-1980 (1 p.)
A. uwzględniało nastroje społeczne.
B. zostało dokonane przez zjazd partii.
C. spotkało się z krytyką Gierka.
D. było słuszne.
11. Do utworzenia związku zawodowego „Solidarność” doszło w (1 p.)
A. marcu 1981 r.
B. grudniu 1983 r.
C. sierpniu 1980 r.
D. czerwcu 1981 r.
12. W 1970 r. na Wybrzeżu wybuchły strajki, ponieważ (1 p.)
A. wprowadzono podwyżkę cen żywności.
B. doszło do zatargów z milicją.
C. podpalono budynek Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Gdańsku.
D. zwolniono z pracy wielu robotników.
13. 21 postulatów (1 p.)
A. to żądania robotnicze z okresu strajków z 1970 r.
B. dotyczyło zmiany polityki zagranicznej.
C. zawierało żądanie uwolnienia więźniów politycznych.
D. zostało odrzuconych przez przedstawicieli PZPR.
14. W konstytucji PRL w 1976 r. (1 p.)
A. dokonano nieznacznych zmian.
B. wprowadzono zapis o przewodniej roli PZPR.
C. uniezależniono kraj od ZSRR.
D. ustanowiono WRON.
15. Poprawność ideologiczna w PRL (1 p.)
A. miała wykazać wyższość komunizmu nad socjalizmem.
B. polegała na sławieniu osiągnięć polskiej nauki.
C. to inaczej zgodność z ideologią partii.
D. to poglądy, zgodnie z którymi należy zwalczać prześladowanie robotników.
16. Która z wymienionych osób nie była uczonym? (1 p.)
A. Stefan Kieniewicz.
B. Władysław Tatarkiewicz.
C. Aleksander Gieysztor.
D. Krzysztof Wielicki.
17. Embargo na wymianę handlową z Polską (1 p.)
A. zostało nałożone w wyniku pacyfikacji strajków w 1976 r.
B. obejmowało wymianę produktów z ZSRR.
C. wprowadziły władze Stanów Zjednoczonych.
D. ogłosił prezydent George Bush senior.
18. Rozwiń skrót i wyjaśnij pojęcie KOR. (3 p.)
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
19. Podaj dwa skutki wydarzeń z sierpnia 1980 r. w Polsce. (2 p.)
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
20. Wyjaśnij, kim był Jerzy Popiełuszko. (2 p.)
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
Karta odpowiedzi
Nr zadania |
1. |
2. |
3. |
4. |
5. |
6. |
7. |
8. |
9. |
10. |
11. |
12. |
13. |
14. |
15. |
16. |
17. |
Odpowiedź |
A |
A |
A |
A |
A |
A |
A |
A |
A |
A |
A |
A |
A |
A |
A |
A |
A |
|
B |
B |
B |
B |
B |
B |
B |
B |
B |
B |
B |
B |
B |
B |
B |
B |
B |
|
C |
C |
C |
C |
C |
C |
C |
C |
C |
C |
C |
C |
C |
C |
C |
C |
C |
|
D |
D |
D |
D |
D |
D |
D |
D |
D |
D |
D |
D |
D |
D |
D |
D |
D |
Sprawdzian B: Polska w epoce Gierka i „Solidarności”
Imię i nazwisko: ....................................
Data: ..........................., klasa: ...............
1. Masz przed sobą sprawdzian składający się z 20 zadań.
2. Rozwiązania zadań od 1. do 17. zaznacz, zamalowując odpowiadające im kratki w karcie odpowiedzi na końcu sprawdzianu. Tylko jedno rozwiązanie jest poprawne. W przypadku pomyłki, błędne rozwiązanie otocz kółkiem i ponownie zamaluj
inną kratkę. Rozwiązania zadań od 18. do 20. zapisz bezpośrednio pod poleceniem w wyznaczonym miejscu.
3. Zadania od 1. do 10. dotyczą tekstów źródłowych.
4. Za cały sprawdzian można uzyskać maksymalnie 24 punkty.
Powodzenia!
Do rozwiązania zadań od 1. do 5. przeczytaj zamieszczony tekst źródłowy.
Deklaracja KPN
Tradycją historycznej Rzeczypospolitej było, że w chwilach narodowej potrzeby obywatele zawiązywali konfederację w obronie praw i w obronie Ojczyzny. Utworzenie Konfederacji Polski Niepodległej - KPN - jest odpowiedzią na wezwanie, wobec którego postawił Polaków zmieniający się czas.
Pojawiająca się szansa stworzenia niepodległej i demokratycznej Trzeciej Rzeczypospolitej nie może zostać zaprzepaszczona. Jedyną szansą prowadzącą do tego celu jest usunięcie radzieckiej dominacji, przez likwidację władzy PZPR.
Konfederacja Polski Niepodległej [...] zmierza do zespolenia tych wszystkich, których łączy wspólne przekonanie, że: [...]
2. Utworzenie Rzeczypospolitej może nastąpić tylko w rezultacie realizacji zasady samostanowienia narodu i zależy przede wszystkim od woli i działań Polaków. [...]
4. Podstawą powszechnego ustroju demokratycznego są niezbywalne prawa czło-
wieka i obywatela, wzajemna tolerancja oraz poszanowanie praw innych ludzi. [...]
5 Konieczne zapewnienie sprawiedliwości społecznej i faktycznej równości wszystkich obywateli wymaga współuczestnictwa pracujących w zarządzaniu gospodarką narodową i współkontroli społecznej własności, przy uznaniu interwencyjno-koordynacyjnej funkcji państwa. [...]
7. [...] Polska zbiorowość narodowa ukształtowała się w ponadtysiącletnim procesie rozwoju społeczeństwa i państwa, którym w dobrych i złych dniach towarzyszyła obecność Kościoła katolickiego. [...]
8. Z naszej przeszłości oraz tradycji narodowej wynika poczucie współodpowiedzialności za wolność i pomyślność bratnich narodów, z którymi złączyła nas historia, a które mają własne prawo do samostanowienia o swoim losie. [...]
Oprac. na podst.: Deklaracja ideowa Konfederacji Polski Niepodległej z 1 IX 1979 r.,
w: Wiek XX w źródłach, oprac. M. Sobańska-Bondaruk, S. B. Lenard,
Warszawa 1998, s. 409-411.
1. O roli państwa w gospodarce dotyczy punkt (1 p.)
A. 8. B. 7. C. 5. D. 4.
2. Główna przyczyna utworzenia KPN to, zgodnie ze słowami deklaracji, (1 p.)
A. tradycja historyczna Rzeczypospolitej.
B. zjednoczenie wszystkich Polaków o tych samych przekonaniach.
C. szansa stworzenia niepodległej Polski.
D. prawa obywateli.
3. Głównym celem dla członków KPN miało być (1 p.)
A. usunięcie dominacji radzieckiej.
B. obrona narodu.
C. likwidacja PZPR.
D. ustanowienie III Rzeczypospolitej.
4. KPN deklaruje, iż bratnie narody (1 p.)
A. mają prawo do samostanowienia.
B. posiadają tradycję narodową.
C. dbają o swoją pomyślność.
D. nie są związane historycznie z Polską.
5. Podstawą ustroju demokratycznego miały być (1 p.)
A. władze państwowe.
B. prawa człowieka i obywatela.
C. instytucje Trzeciej Rzeczpospolitej.
D. organizacje związane z Kościołem katolickim.
Do rozwiązania zadań od 6. do 10. wykorzystaj zamieszczony tekst źródłowy.
Podziemie w czasie stanu wojennego
Już w pierwszych dniach stanu wojennego zaczęło tworzyć się niezależne, podziemne życie społeczno-polityczne. W obliczu totalnego zmobilizowania przez władze środków masowego przekazu (tylko jeden program radia i jeden telewizji), zupełnego braku oficjalnej prasy o odmiennej interpretacji stanu wojennego, szczególna rola przypadła wydawnictwom drugoobiegowym. Już 17 XII 1981 r. ukazał się w Warszawie pierwszy numer podziemnych „Wiadomości”. 7 I 1982 r. pojawił się podwójny (nr 1-2) „Tygodnik Wojenny”, a 21 I działający w Warszawie Międzyzakładowy Komitet Koordynacyjny NSZZ „Solidarność” wydał pierwszy numer podziemnego pisma „Wola”.
Propaganda stanu wojennego starała się wielokrotnie dowodzić, że to wszystko, co publikowano w drugim obiegu, jest praktycznie bez żadnej wartości z naukowego czy artystycznego punktu widzenia. Twierdzono, że dominuje tam skrajny, agresywny antykomunizm, a nie poważna refleksja.
Równie ważną rolę odgrywała niezależna działalność kulturalna i oświatowa, która prowadzona była poza oficjalnymi strukturami. Organizowano w stanie wojen-nym kółka samokształceniowe, działające w sposób zakonspirowany lub półjawny. W prywatnych mieszkaniach lub w przykościelnych salach katechetycznych odbywały się dyskusje, wieczory autorskie pisarzy drugiego obiegu, a nawet wystawy plastyczne. Na szeroką skalę prowadzony był w środowiskach intelektualnych bojkot telewizji, która w powszechnym odczuciu łączona była z agresywna antysolidarnościową propagandą. Najbardziej zauważalny był bojkot
telewizji przez aktorów, z którego wyłamywało się niewiele osób o znanych nazwiskach.
Oprac. na podst.: J. Eisler, Zarys dziejów politycznych Polski 1944-1989,
Warszawa 1992, s. 188-189.
6. W celu zdyskredytowania niezależnych wydawnictw, władze (1 p.)
A. bojkotowały ten ruch wydawniczy.
B. głosiły tezę o małej wartości tych publikacji.
C. wydawały pisma trzeciego obiegu.
D. twierdziły, że wydawcy są niewykształceni.
7. Kościół katolicki (1 p.)
A. sprzymierzył się z działaczami opozycji.
B. wydawał prasę podziemną.
C. potępiał opozycje antykomunistyczną.
D. ogłosił bojkot telewizji.
8. Wybierz prawdziwe zdanie. (1 p.)
A. Druk podziemnych „Wiadomości” rozpoczął się 21 I 1982 r.
B. W stanie wojennym władze kontrolowały działalność podziemną.
C. Wielu aktorów nie poparło bojkotu państwowych środków masowego przekazu.
D. Telewizja prowadziła propagandę wymierzoną przeciwko „Solidarności”
9. Do organizacji drugiego obiegu wydawniczego doszło na skutek (1 p.)
A. zachęty środowisk partyjnych.
B. zawłaszczenia przez państwo jedynego programu radiowego.
C. przejęcia przez władzę środków masowego przekazu.
D. sprzyjających warunków zewnętrznych.
10. „Tygodnik Wojenny” (1 p.)
A. został wydany 17 XII 1981 r.
B. był wydawany przez MKK NSZZ „Solidarność”.
C. był legalnym pismem władz okresu stanu wojennego.
D. pojawił się w styczniu 1982 r.
11. Strajki na Wybrzeżu rozpoczęły się (1 p.)
A. 15 XI 1970 r.
B. 13 XII 1970 r.
C. 6 XII 1970 r.
D. 16 XII 1970 r.
12. W 1980 r. doszło do strajków robotniczych, ponieważ (1 p.)
A. został zamordowany ksiądz Jerzy Popiełuszko.
B. władze odmówiły podwyżki płac.
C. I sekretarzem KC PZPR został Stanisław Kania.
D. podwyższono ceny artykułów żywnościowych.
13. „Beton partyjny” (1 p.)
A. odradzał użycie siły wobec opozycji na przełomie lat 1980/1981.
B. to zwolennicy władzy Edwarda Gierka.
C. dążył do utrzymania władzy wszelkimi dostępnymi środkami.
D. uchwalił apel do robotników innych krajów w 1981 r.
14. ROPCiO (1 p.)
A. oferował pomoc robotnikom.
B. to organizacja powstała w wyniku stanu wojennego.
C. kierowany był przez Leszka Moczulskiego.
D. potępił strajki z 1976 r.
15. Pierwsza pielgrzymka papieża Jana Pawła II do Polski (1 p.)
A. rozbudziła nastroje religijne w kierownictwie partii.
B. została po kilku dniach przerwana przez władze PRL.
C. spotkała się z wielkim odzewem wśród wiernych.
D. nastąpiła w dwa lata po wyborze Polaka na papieża.
16. W latach 1981-1983 internowano (1 p.)
A. działaczy organizacji PAX.
B. opozycjonistów w specjalnych obozach.
C. ponad 20 tys. osób.
D. czyli spacyfikowano kilka kopalni.
17. Która z wymienionych osób nie była sportowcem? (1 p.)
A. Wojciech Fortuna.
B. Stanisław Szozda.
C. Henryk Wereszycki.
D. Kazimierz Górski.
18. Rozwiń skrót NSZZ „Solidarność”. Następnie wyjaśnij pojęcie. (3 p.)
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
19. Podaj dwa skutki strajków w Radomiu i Ursusie. (2 p.)
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
20. Wyjaśnij, kim był Edward Gierek. (2 p.)
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................
Karta odpowiedzi
Nr zadania |
1. |
2. |
3. |
4. |
5. |
6. |
7. |
8. |
9. |
10. |
11. |
12. |
13. |
14. |
15. |
16. |
17. |
Odpowiedź |
A |
A |
A |
A |
A |
A |
A |
A |
A |
A |
A |
A |
A |
A |
A |
A |
A |
|
B |
B |
B |
B |
B |
B |
B |
B |
B |
B |
B |
B |
B |
B |
B |
B |
B |
|
C |
C |
C |
C |
C |
C |
C |
C |
C |
C |
C |
C |
C |
C |
C |
C |
C |
|
D |
D |
D |
D |
D |
D |
D |
D |
D |
D |
D |
D |
D |
D |
D |
D |
D |