DOKUMENTY REGULUJĄCE ZAGADNIENIE ORIENTACJI I PORADNICTWA ZAWODOWEGO W EDUKACJI

1. Rozporządzenie o pomocy psychologiczno-pedagogicznej z dnia 15.01.2001 ( Dz. U. z 2001r Nr 13 poz. 109, 110) - do zadań szkoły należy pomoc psychologiczna, również w kwestii orientacji zawodowej, do poradni psychologiczno-pedagogicznej trafia uczeń na wniosek rodzica.

2. Ustawa o systemie oświaty (tekst jednolity); art. 1 charakteryzuje system oświaty.

Dz. U. Nr 61 z dnia 19. 06. 2001 (3 rozporządzenia dotyczące orientacji i poradnictwa zawodowego).

3. Rozporządzenie dotyczące podstaw programowych kształcenia ogólnego dla wszystkich typów szkół.

4. Rozporządzenie w Dz. U. Nr 97 poz. 10.54 w sprawie warunków i trybu przyjmowania uczniów do różnych typów szkół.

5. Rozporządzenie MENiS z dn.31.01.2002 dotyczące ramowych statutów szkól gimnazjalnych i wszystkich typów szkół ponadgimnazjalnych ( Dz.U. z 2002 r Nr 10 poz. 96)

6. Rozporządzenie w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych dn.12.02.2002 r ( Dz.U. 2002 r Nr 15 poz.142)

Wstęp

Od 1990 roku nasz kraj zmienia politykę i struktury niezbędne do przejścia od niewydolnej, centralnie planowanej gospodarki do nowoczesnej gospodarki rynkowej, opartej na własności prywatnej i inicjatywie obywateli. Ten skomplikowany proces musiał pociągnąć za sobą trudności gospodarcze. Doprowadziły one do powstania wysokiego wskaźnika bezrobocia, jest to obecnie jeden z najpoważniejszych problemów społecznych.

Jednym z podstawowych zadań reformy systemu edukacji jest dostosowanie kształcenia, nie tylko zawodowego, do potrzeb rynku pracy. Zmiana zasad funkcjonowania naszej gospodarki spowodowała zmianę reguł rządzących rynkiem pracy a tym samym ukazała ułomność dotychczasowego kształcenia i szkolenia zawodowego. Dzisiejszy absolwent szkoły zamierzający podjąć pracę napotyka na ogromne trudności. Są one wynikiem m. in. braku przygotowania do aktywnego poszukiwania pracy. Proces kształcenia w szkole średniej (zawodowej, liceum ogólnokształcącym, liceum profilowanym) jest kontynuacją nauczania w szkole podstawowej oraz gimnazjum, elementy wiedzy ułatwiającej wybór zawodu  a w przyszłości sprawne poruszanie się na rynku pracy, muszą pojawić się już w trakcie dwóch pierwszych etapów kształcenia. Chodzi o to, by absolwent gimnazjum stojący przed wyborem szkoły dokonywał tego wyboru świadomie tzn. biorąc pod uwagę szanse znalezienia w przyszłości pracy zarówno w swoim regionie jak i poza nim. Działania takie są uzasadnione nie tylko ze względu na obecną sytuację na polskim rynku, ale także bliskim akcesem do Unii Europejskiej. Za kilka lat nasi uczniowie szkół średnich będą musieli skutecznie konkurować ze swoimi rówieśnikami na europejskich rynkach pracy. Koniecznością staje się więc wyposażenie ich w konkretną wiedzę i umiejętności dotyczące zachowań rynkowych.

Zagadnienia z zakresu orientacji i poradnictwa zawodowego można realizować nie tylko w ramach nowo wprowadzonych przedmiotów: - w gimnazjum - Wiedza o społeczeństwie ( przedmiot ten składa się z trzech modułów jeden z nich to Wychowanie do aktywnego udziału w życiu gospodarczym) i w szkołach ponadgimnazjalnych - Podstawy przedsiębiorczości, ale również w blokach przedmiotowych czy ścieżkach międzyprzedmiotowych. Można je wpleść w treści nauczania takich przedmiotów jak: technika, informatyka, język polski, języki obce, psychologia czy wreszcie zawrzeć w programach wychowawczych szkoły.

Celem niniejszej publikacji jest przybliżenie niektórych pojęć związanych z orientacją zawodową, poradnictwem oraz zawodoznawstwem, zaprezentowanie niektórych teorii psychologicznych leżących u podstaw zawodoznawstwa, przedstawienie rozwiązań problemu poradnictwa zawodowego w krajach europejskich oraz dotychczasowych działań w tym zakresie podjętych w naszym kraju, wreszcie zarysowanie funkcji i zadań szkolnego doradcy zawodowego. Przede wszystkim jednak chodzi o pomoc nauczycielom i wychowawcom w prowadzeniu zajęć przygotowujących ucznia do poszukiwania pracy.

1. Aktualna sytuacja poradnictwa zawodowego w Polsce

Do niedawna problemami poradnictwa zawodowego w Polsce zajmowały się głównie instytucje i zespoły działające w resortach edukacji oraz pracy i polityki społecznej. Zasady funkcjonowania tego systemu przedstawia schemat poniżej. Udział resortu edukacji był niewielki, współpraca obu resortów nieformalna, stąd działania jakie podejmowano były fragmentaryczne i niezależne. Na 26 poradni psychologiczno-pedagogicznych tylko 5 specjalizuje się w poradnictwie zawodowym. Są to poradnie w Wałbrzychu, Chorzowie, Łodzi, Częstochowie i Lublinie. Ponadto poradnia nr 8 Warszawa-Ochota posiada gabinet orientacji zawodowej ¹⁾. Urzędy Pracy dysponują tzw. salami informacji zawodowej, gdzie można przejrzeć teczki z informacjami dotyczącymi charakterystyk poszczególnych zawodów oraz szczegółowych wymagań dla kandydatów.

PORADNICTWO ZAWODOWE

RESORT RESORT

EDUKACJI współpraca PRACY

nieformalna

tzn. bez oparcia

o przepisy

51 centrów informacji

zawodowej przy

Urzędach Pracy

CENTRUM METODYCZNE SZKOŁA

POMOCY PSYCHOLOGICZNEJ

KOWEZiU - WARSZAWA

uczniowie uczniowie, którzy

kończący zamierzają do niej

daną szkołę trafić

Schemat przedstawiający aktualną sytuację poradnictwa zawodowego w Polsce

Obecnie Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu zawarło problematykę poradnictwa zawodowego w ramowych statutach szkół - gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych oraz tak jak wcześniej wspomniano w programach nauczania takich przedmiotów jak Wiedza o społeczeństwie i Podstawy przedsiębiorczości. Jest to zapewne odpowiedź na konieczność przygotowania młodzieży do aktywnego funkcjonowania na rynku pracy. Pojawiła się również koncepcja szkolnego doradcy zawodu, który w sposób profesjonalny pomagałby w tworzeniu wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego.

2.0. Kluczowe pojęcia z dziedziny poradnictwa zawodowego

Dla osób, które dotąd nie zajmowały się problematyką poradnictwa zawodowego, takie pojęcia jak wspomniane już poradnictwo zawodowe czy też orientacja zawodowa niewiele mówią, dlatego poniżej przedstawiamy definicje podstawowych terminów i pojęć związanych z poradnictwem zawodowym. Być może będzie to stanowiło pewną pomoc w trakcie realizowania programów nauczania między innymi z Podstaw przedsiębiorczości.

Pierwszym i podstawowym pojęciem jest poradnictwo zawodowe - w nim zawarte jest działanie wielu instytucji, których celem jest wspieranie uczniów i dorosłych w podejmowaniu decyzji zawodowych i edukacyjnych

Można je też określić w inny sposób jako :

system długofalowych i wieloetapowych działań wychowawczych, towarzyszących jednostce w trakcie jej rozwoju zawodowego tzn. w takich dziedzinach jak:

• planowanie

• tworzenie

• rozwój kariery zawodowej

i przynoszących sukces tej jednostce.

W literaturze dotyczącej zawodoznawstwa pojawia się pojęcie doradztwo zawodowe. Jest to ostatni etap poradnictwa zawodowego, czyli udzielanie pomocy w podejmowaniu kolejnych decyzji: wyboru szkoły lub rozpoczęcia pracy.

Doradzając udzielamy porad. Podstawą porady są:

informacje zwrotne o osobie, której udziela się porady i dotyczą one:

• zainteresowań,

• wskazań zdrowotnych,

• poziomu edukacyjnego,

• zdolności;

zawierają :

- informacje o możliwościach dalszego kształcenia,

• informacje o wymaganiach stawianym kandydatom (szkoła, praca),

• możliwościach zatrudnienia oraz przekwalifikowania się.

W gimnazjum zaleca się prowadzenie zajęć związanych z orientacją zawodową. Orientacja zawodowa jest to działalność podporządkowana poradnictwu, skierowana na młodzież, obejmująca działanie wychowawcze szkoły, rodziców, instytucji, mająca na celu przygotowanie młodzieży do samodzielnego podejmowania kolejnych decyzji edukacyjno-zawodowych.

W zakres tej działalności wchodzą:

• przekazywanie informacji o możliwościach kształcenia na różnych poziomach

• przekazywanie informacji o możliwościach zatrudnienia po ukończeniu nauki

• przekazywanie informacji o funkcjonujących na rynku pracy zawodach oraz możliwościach ich wyboru

• kształtowanie umiejętności poruszania się na rynku pracy tzn.

• przygotowanie odpowiedniej dokumentacji,

• znajomość zasad autoprezentacji,

• przygotowanie się do rozmowy z pracodawcą itp.

Instytucje, które na co dzień zajmują się doradztwem zawodowym udzielają zainteresowanym informacji zawodowej. Stanowi ona podstawowy środek do realizacji celów poradnictwa zawodowego. Można również określić informację zawodową jako zbiór danych potrzebnych jednostce do podjęcia decyzji edukacyjno-zawodowych.

Ważnym pojęciem, które wymaga omówienia jest również kariera zawodowa, której planowanie powinno rozpocząć się już od najwcześniejszych lat szkolnych. Encyklopedia popularna PWN podaje, że: kariera to „przebieg pracy zawodowej człowieka w ciągu jego życia, przechodzenie jednostki od pozycji niżej cenionych do pozycji wyżej cenionych w danym społeczeństwie”.

Osobą, która zajmuje się doradztwem zawodowym jest doradca zawodowy.

3.0. Osobowość a predyspozycje zawodowe.

Zanim młody człowiek zacznie myśleć o wyborze zawodu musi najpierw poznać samego siebie. Jest to pierwszy warunek dobrego zaplanowania kariery zawodowej

Szkoła, rodzice czy profesjonalni doradcy zawodowi mogą pomóc młodzieży rozpoznać swoje tzw. „zasoby” czyli: zainteresowania, uzdolnienia, system wartości, cechy osobowości. Daje to większą gwarancję na to, iż nie zabraknie chęci do doskonalenia swoich umiejętności a więc do ustawicznego rozwoju. Doskonałą pomocą może tu być teoria amerykańskiego psychologa dr Johna Hollanda specjalizującego się w tematyce zawodowej, który opracował zestaw narzędzi do badania przydatności do danego zawodu (dysponują nimi specjalistyczne poradnie).

Holland wyróżnił sześć typów osobowości i zbieżnych z nimi środowisk pracy. Są to:

1. typ realistyczny R, reprezentowany przez osoby o dużej sprawności manualnej, które lubią pracować z narzędziami i maszynami,

2. typ badawczy B reprezentowany przez osoby z uzdolnieniami matematycznymi i naukowymi, które w pracy lubią spotykać się z abstrakcyjnymi pojęciami, rozwijać teorie itp.,

3. typ artystyczny A reprezentowany przez osoby charakteryzujące się kreatywnością i wyobraźnią, lubiące rozwijać pomysły i koncepcje, mające uzdolnienia artystyczne, pisarskie, muzyczne, plastyczne, aktorskie itp.,

4. typ społeczny S reprezentowany jest przez osoby o uzdolnieniach i talentach społecznych, które lubią pracować z ludźmi i pragną im pomagać, ,

5. typ przedsiębiorczy P reprezentowany przez osoby o uzdolnieniach przywódczych, lubiących pracę ukierunkowaną na korzyści materialne, posiadające umiejętności: kierowania, perswazji, układania stosunków międzyludzkich,

6. typ konwencjonalny K reprezentowany przez osoby, które lubią pracę z danymi, ich porządkowanie i strukturalizowanie, posiadają zdolności urzędnicze i rachunkowe.

Okazuje się, że każdy człowiek ma w sobie cechy tych sześciu typów, choć z różnym natężeniem. Uważna analiza typów pozwala na uzyskanie przez poddającego się badaniu tzw. trzyliterowego kodu osobowości -zawsze przeważa jeden typ wiodący i cechy z dwóch innych ( załącznik nr 8 - gra towarzyska).

3.1. Rozpoznawanie własnych uzdolnień

Niemniej ważne jest rozpoznanie własnych uzdolnień, gdyż różne zawody i różne stanowiska pracy stawiają różne wymagania. W niektórych potrzeba zdolności manualnej, w innych zdolności organizacyjnych, w jeszcze innych zmysłu racjonalizatorskiego czy wreszcie zdolności artystycznych.

Według psycholog Anny Roe zawody dzielą się na:

• związane z ludźmi- wymagające pełnienia funkcji typu: uczenie, instruowanie, negocjowanie, pomaganie, nadzorowanie, opiekowanie się itp. (w tym obszarze ujęte są również prace ze zwierzętami),

• związane z rzeczami- wymagające zdolności do prac precyzyjnych, prac kontrolnych, manipulowania, prac związanych z obsługą urządzeń technicznych, z surowcami itp.,

• z danymi, czyli pracą polegającą na zbieraniu danych i ich przetwarzaniu - analizowaniu, porównywaniu, operowaniu symbolami itp.

Według Klimowa kryterium podziału stanowi przedmiot pracy. Schematycznie można to przedstawić następująco:

człowiek - technika (odpowiada typowi R wg Hollanda),

człowiek - człowiek (odpowiada typowi S),

człowiek - przyroda (typ S?),

człowiek - obraz artystyczny (odpowiada typowi A),

człowiek - dane/informacje (odpowiednik typu K).

(zał. nr 6)

W systemie wartości współczesnego człowieka miejsce czołowe zajmują: praca zawodowa, życie rodzinne, przyjaciele, walory materialne. Ważne jednak pozostają takie wartości abstrakcyjne jak prestiż czy sława. Każdy człowiek posiada własną hierarchię potrzeb i wartości ale te indywidualne systemy ulegają zmianom w zależności od zmian ogólnospołecznych w otoczeniu, w którym dana jednostka żyje i od samego cyklu życiowego jednostki. W rozpoznaniu wartości cennych dla danego człowieka mogą pomóc różne testy, którymi dysponują poradnie psychologiczne. Znaleźć je można również w literaturze traktującej o problemach doradztwa zawodowego.

3.2. Samoocena ucznia.

Cechy osobowości określają zachowanie człowieka i jednocześnie różnicują ludzi. Można je rozpoznać analizując stosunek człowieka do siebie, do pracy, do innych ludzi, do zwierząt a także przedmiotów. Istotna jest tutaj umiejętność trafnej samooceny. Ludzi o niskim poziomie samooceny cechuje brak pewności siebie, brak wiary we własne siły, poczucie bezradności, rezygnacja, lęk przed porażką czyli negatywne myślenie, które znacznie utrudnia osiągnięcie sukcesu zawodowego. Z kolei ludzie ze zbyt wysoką samooceną podejmują się realizacji zadań przewyższających ich możliwości a odpowiedzialność za swe niepowodzenia zrzucają na innych. Dlatego warto pomagać młodym ludziom w określaniu swych możliwości, w trafnym ocenianiu samego siebie.

Istnieje tutaj pole do działania nie tylko dla pedagogów i wychowawców ale dla nauczycieli wszystkich przedmiotów. Samooceny musimy się uczyć wszyscy bo jest to również klucz do podnoszenia jakości naszej pracy. Natomiast samoocena ucznia powinna stanowić ważny składnik w ustalaniu oceny przez nauczyciela. Warto więc pracować nad jej rzetelnością.

3.3. Aktywne poszukiwanie pracy.

Osobny obszar pracy to wykształcenie u młodzieży umiejętności aktywnego szukania pracy, co wiąże się z umiejętnością zdobywania informacji z mediów, informatorów branżowych i katalogów a także korzystania z kontaktów osobistych, lokalnych organizacji społecznych, urzędów pracy. Niezmiernie ważne jest właściwe przygotowanie odpowiedniej dokumentacji (list motywacyjny, c.v.), umiejętność prowadzenia rozmowy telefonicznej, dobre przygotowanie się do rozmowy kwalifikacyjnej. Te umiejętności można kształcić np. na zajęciach z psychologii oraz w trakcie ćwiczeń w pracowni komputerowej lub innych zajęciach - w zależności od inwencji twórczej nauczyciela ( załącznik nr 1)

4.0. Przygotowanie uczniów szkół gimnazjalnych do świadomego wyboru dalszego kierunku kształcenia.

4.1. Rola szkoły.

Głównym zadaniem szkoły na tym etapie kształcenia jest pomoc uczniom w zdobywaniu umiejętności podejmowania decyzji wyboru zawodu i kierunku dalszego kształcenia. Może ono być realizowane przez pedagoga szkolnego, wychowawców oraz nauczycieli przedmiotów, najlepiej na zasadzie współdziałania. Szczegółowymi zadaniami będą:

• wyzwalanie własnej aktywności ucznia w kierunku samopoznania a więc odkrywanie zainteresowań, uzdolnień, rozpoznanie swego usposobienia i temperamentu pod kątem predyspozycji do wykonywania różnych zawodów,

• rozwijanie umiejętności samooceny,

• wskazanie na znaczenie stanu zdrowia i warunków psychofizycznych w związku z wymaganiami konkretnego zawodu,

• wyposażenie uczniów w wiedzę o interesujących ich zawodach tzn. o czynnościach i warunkach pracy dla konkretnego zawodu oraz dotyczącą zmianach na rynku pracy,

• zapoznanie uczniów ze strukturą szkolnictwa tzn. wskazanie dróg dalszego kształcenia, przedstawienie warunków przyjęć do konkretnej szkoły.

Działania te mają na celu wprowadzenie młodzieży w dziedzinę dokonywania wyborów i podejmowania ważnych dla ich przyszłości decyzji a przede wszystkim pobudzenia do twórczej pracy nad sobą. Przydatnymi mogą tutaj się okazać ćwiczenia przeprowadzane przez nauczyciela z grupą młodzieży lub indywidualnie.

4.2. Metody działań.

Narzędziami przydatnymi do zbierania informacji o zainteresowaniach uczniów mogą być: ankieta skłonności zawodowych oraz karta zainteresowań.

4.2.1. Ankieta skłonności zawodowych

Ankieta skłonności zawodowych bada tendencje do zajmowania się określonym rodzajem działalności zgodnie z - przytoczonym wcześniej - podziałem zawodów wg Klimowa. Uczeń wypełniając kwestionariusz wybiera jedną z dwóch czynności, która mu bardziej odpowiada (czynności uszeregowane są w dwóch kolumnach) albo spośród wielu grup przedmiotów lub surowców wybiera te, którymi chciałby się posługiwać.

4.2.2. Karta zainteresowań.

Karta zainteresowań to zestaw pytań dotyczących różnych czynności. Uczeń zaznacza odpowiednio te, które lubi bardziej lub mniej i te, których nie lubi. Uzupełnieniem ankiet są opracowane dla każdej grupy zawodów zestawy przykładowych pytań pomocniczych. Mogą one również ułatwić nauczycielowi rozmowę z uczniem. Na skłonności zawodowe ucznia może również wskazywać uszeregowanie przedmiotów szkolnych pod kątem zainteresowań. (załącznik nr 6)

4.2.3. Rozpoznawanie uzdolnień.

Aby odkryć uzdolnienia i szczególne umiejętności uczniów można wraz z nimi prześledzić wyniki w nauce np. z poprzedniego roku lub posłużyć się kwestionariuszem do oceny tempa przyswajania materiału przez ucznia, stopnia trwałości zapamiętywania materiału i łatwości jego rozumienia ( załącznik nr 4 ).

4.2.4. Określenie temperamentu.

Cechy charakteru i temperament określają zachowanie człowieka. Temperamentu nie można oceniać w kategoriach zły czy dobry, bo jest on funkcją układu nerwowego i raczej się nie zmienia. Warto jednak zdać sobie sprawę z tego, jaki temperament się posiada bo rzutuje on na sposób nawiązywania kontaktów z otoczeniem oraz na styl wykonywania pracy. Przy pomocy odpowiednich kwestionariuszy można zbadać podstawowe cechy temperamentu: siłę, ruchliwość, równowagę a następnie wyciągnąć wnioski co do zawodów, które należałoby brać pod uwagę w przypadku konkretnego ucznia.

4.2.5. Określenie słabych i mocnych stron.

Istotną sprawą jest również rozpoznanie przez ucznia jego mocnych i słabych stron. Można to zrobić np. przy pomocy ankiety badającej postawę ucznia wobec jego pracy w szkole i w domu. Twierdząca bądź przecząca odpowiedź na zawarte w niej pytania dają wyobrażenie o takich cechach jak: odpowiedzialność, dokładność, systematyczność, ambicja itp.( załącznik nr 7 ).

Rozmaite gry dydaktyczne, ćwiczenia uczące wyszukiwania swoich mocnych i słabych stron oraz indywidualne rozmowy na temat sukcesów i niepowodzeń uczniów a także udział młodzieży w ustalaniu ocen z różnych przedmiotów doskonale rozwijają - niełatwą przecież - umiejętność dokonywania samooceny.

Po przejściu przez powyższe etapy i dokonaniu zestawienia zbiorczego przychodzi czas na podjęcie decyzji. Ważną sprawą jest aby uczeń wszystkie informacje dotyczące jego osoby zbierał w jednym miejscu, można na przykład zaproponować, aby każdy uczeń założył własną teczkę pt. Moja kariera zawodowa. W przyszłości, kiedy stanie przed wyborem zawodu informacje w niej zawarte mogą się okazać bardzo przydatne. Tak jak na każdym etapie kształcenia tak i tutaj obecność nauczyciela - doradcy wydaje się niezbędna, a efektem jego pracy z uczniem powinna być trafnie podjęta decyzja edukacyjno-zawodowa.

5.0. Przygotowanie uczniów szkół ponadgimnazjalnych do działalności zawodowej.

5.1. Rola szkoły.

Młodzież, wyposażoną w wiedzę o własnych zdolnościach, zainteresowaniach, predyspozycjach zawodowych można wdrażać w nową tematykę, związaną już w sposób ścisły z podejmowaniem decyzji co do przyszłości.

Do głównych zadań nauczycieli-doradców na tym poziomie kształcenia należą:

• kontynuacja kształcenia umiejętności poznawania siebie i swoich możliwości (predyspozycji zawodowych),

• zapoznanie uczniów z metodami aktywnego poszukiwania pracy m.in. poprzez przygotowywanie właściwej dokumentacji,

• wskazywanie możliwości dalszego kształcenia i podnoszenia kwalifikacji.

5.2. Metody działań.

5.2.1. Badanie predyspozycji zawodowych ucznia.

Badania predyspozycji zawodowych można dokonać wspomnianymi wcześniej narzędziami (załącznik nr 5) lub skorzystać z kwestionariuszy badających umiejętności odpowiadające poszczególnym licealnym profilom kształcenia. Bardzo ważne jest wskazanie młodzieży źródeł informacji o zawodzie i nauczenie korzystania z nich. W tym celu można:

• przeprowadzić w szkole lekcje zawodoznawcze,

• zorganizować warsztaty zawodoznawcze np. „Kim będę?”,

• pracować z młodzieżą w kołach zainteresowań,

• dyskutować nad lekturami dotyczącymi różnych zawodów,

• zorganizować wycieczki do zakładów pracy,

• zorganizować konkursy i wystawy tematyczne, spotkania i wywiady z przedstawicielami różnych zawodów, pracownikami poradni psychologiczno-pedagogicznych lub centrum informacji zawodowej,

• odwiedzić Targi Edukacyjne,

• zaoferować młodzieży programy komputerowe dotyczące orientacji i poradnictwa zawodowego, audycje RTV i filmy o zawodach oraz czasopisma podejmujące tę tematykę (Perspektywy, Cogito itp.).

5.2.2. Sporządzanie potrzebnej dokumentacji.

W ramach różnych zajęć w pracowni komputerowej można dokładnie przećwiczyć zasady sporządzania odpowiedniej dokumentacji. Uczniowie powinni poznać ogólne zasady pisania pism urzędowych a następnie, po analizie zebranych z prasy (bądź innych źródeł) ofert pracy, przećwiczyć konstruowanie odpowiedzi na konkretną ofertę. Na podstawie kilku przykładów można omówić cechy dobrego listu motywacyjnego, życiorysu zawodowego (c.v.), podania o pracę, a następnie pozwolić każdemu uczniowi na indywidualną pracę nad własną dokumentacją, sugerując uwzględnienie wcześniej rozpoznanych predyspozycji zawodowych (załącznik nr 1).

5.2.3. Autoprezentacja.

Warto również poświęcić trochę czasu na kształcenie umiejętności autoprezentacji oraz zapoznanie z zasadami przygotowywania się i przeprowadzania rozmowy kwalifikacyjnej

(załączniki nr 2 i 3).

6.0. Szkolny doradca zawodowy

Podczas omawiania problematyki poradnictwa zawodowego na etapie gimnazjum i szkolnictwa ponadgimnazjalnego pojawiał się termin nauczyciel- doradca. Dotąd mieliśmy do czynienia z nauczycielem - wychowawcą, nauczycielem - dydaktykiem, ale nauczyciel jako doradca zawodowy ucznia tego jeszcze nie było. Jednak w nowej rzeczywistości, w obliczu rosnącego bezrobocia nauczyciel powinien spełniać jeszcze jedną rolę w stosunku do swoich uczniów - rolę doradczą. Wybory, których dokonuje uczeń kończący gimnazjum będą rzutować na jego dalszą przyszłość, szczególnie na przyszłość zawodową, kto wie czy nie na całe życie.

Czy uczeń jest w stanie sam dokonywać tak ważnych wyborów? Raczej nie. Oczywiście mogą mu w tym pomóc rodzice, wychowawca ale nie jest to pomoc wystarczająca. Takiej pomocy mógłby udzielać szkolny doradca zawodu.

6.1. Funkcja szkolnego doradcy zawodowego.

Funkcja doradcza nauczyciela jest potrzebna na każdym etapie kształcenia, a w szczególności na etapie gimnazjum i szkoły średniej. Obecne dążenia zmierzają w tym kierunku, aby każdy nauczyciel uczestniczył w procesie tworzenia kariery zawodowej ucznia, poprzez treści zawarte w programach nauczania, a dostarczające informacji na temat różnych zawodów istniejących na rynku pracy. Jak już wcześniej zostało to powiedziane ważnym jest rozwijanie świadomości młodzieży co do własnych zdolności, umiejętności zainteresowań poprzez różne zabawy przeprowadzane między innymi na lekcjach wychowawczych ( przykłady tych zabaw zostały zaprezentowane wcześniej ).

Nauczyciel, powinien rozwijać w uczniach świadomość wagi problemu jakim jest wybór szkoły po ukończeniu gimnazjum. Powinien on być świadomy, celowy, zgodny z jego zainteresowaniami, zdolnościami, a nie przypadkowy !

Aby ułatwić uczniom ich start zawodowy a także aby wspomagać szkołę w tej tematyce powstaje koncepcja szkolnego doradcy zawodu.

6.2. Cel powołania szkolnego doradcy zawodowego.

Celem powołania takiego stanowiska w szkole jest:

- wspieranie działalności szkoły w rozwoju zawodowym ucznia szczególnie na etapie szkolnictwa gimnazjalnego i ponadgimnazjalnego,

- wsparcie uczniów w wyborze kariery edukacyjno - zawodowej

- wyposażenie uczniów w umiejętności niezbędne przy podejmowaniu decyzji dotyczącej wyboru zawodu.

Dotąd sytuacja w szkole nie sprzyjała uczniom, jeżeli chodzi o pomoc w planowaniu swojej przyszłości. Nie należało to do obowiązków szkoły wobec ucznia. Jeżeli nawet zdarzało się, że nauczyciel pomagał swoim wychowankom w wyborze np. szkoły to były to działania sporadyczne, przypadkowe i nie zawsze trafne. Częściej zdarzało się oddelegowywanie zainteresowanej osoby do Poradni Pedagogiczno - Psychologicznej. Poradnie niestety nie są w stanie pomóc wszystkim i nie jest to główne zadanie tego rodzaju placówek.

Korzyści wynikające z powołania szkolnego doradcy zawodu czerpaliby nie tylko uczniowie, chociaż oni są najważniejsi. Korzystanie z pomocy szkolnego doradcy wpłynęłoby na przygotowanie ucznia do wejścia na rynek pracy i złagodzenie startu zawodowego młodzieży W każdej chwili uczeń miałby zapewniony dostęp do usług doradczych. Poprzez współpracę z doradcą świadomie mógłby dokonywać wyboru kolejnych etapów kształcenia, a także poznać swoją osobowość, potrzeby i możliwości.

6.3. Udział rodziców.

Bardzo ważną sprawą jest włączenie rodziców w proces kształtowania kariery młodzieży. Dotąd rodzice pozostawali osamotnieni w rozwiązywaniu problemów związanych z przyszłością zawodową ich dzieci. Obecność w szkole stanowiska doradcy zawodowego daje również gwarancje dla pracodawców, iż ich potencjalni pracownicy będą mieli większą motywację.

7. Poradnictwo zawodowe w krajach Unii Europejskiej

7.1. Początki poradnictwa zawodowego.

Za początek rozwoju systemu orientacji i poradnictwa zawodowego w Europie uważa się rok zawarcia Traktatu Rzymskiego - 1957. Kolejne etapy to: 1963 - decyzja Rady Wspólnoty, 1966 - Komisja Europejska, 1992 - Traktat w Maastricht. System ten zrodził się m. in. jako odpowiedź na potrzebę edukacji z zakresu poradnictwa zawodowego w szkołach.

7.2. Główne cele poradnictwa w krajach UE.

Od momentu powstania jego głównymi celami są:

• zapewnienie zgodności edukacji z zapotrzebowaniem rynku pracy,

• zagwarantowanie zgodności kwalifikacji szkolnych z kwalifikacjami pożądanymi na konkretnych stanowiskach pracy,

• rozwój kwalifikacji zawodowych.

System ten nie jest jednolity dla wszystkich krajów. W Anglii obserwuje się duży wpływ wzorów z USA, Niemcy wypracowały własny, spójny system zintegrowany z edukacją. Francja również stworzyła własny ale będący zlepkiem wzorców z USA i Niemiec.

7.3. Szkolny doradca zawodowy w krajach Unii Europejskiej.

Największe różnice występują w sferze poradnictwa na etapie podejmowania przez młodzież decyzji zawodowych. We Francji, Belgii i Luksemburgu systemem poradnictwa zawodowego objęte są już 12-latki, natomiast w Holandii elementy orientacji zawodowej wprowadza się dopiero od 16-tego roku życia. Różnice występują również w kwestii nazewnictwa, czasu pracy i sposobu wynagradzania osób pracujących w tej dziedzinie. Osoba pełniąca w szkole funkcję doradcy zawodowego w Danii nazywa się nauczycielem-doradcą. W Luksemburgu i Niemczech jest to nauczyciel-doradca zawodowy, w Hiszpanii i Irlandii - doradca zawodowy, w Grecji - nauczyciel kariery, w Portugalii - doradca kariery. Natomiast we Włoszech funkcję tę pełni przedstawiciel szkolnych służb doradztwa zawodowego.

W Irlandii i Hiszpanii poradnictwo zawodowe stanowi główną część etatu nauczyciela, w Niemczech jest to praca dodatkowa poza etatem, w krajach pozostałych wykonywana jest w wymiarze kilku godzin tygodniowo w etacie. W Danii, Hiszpanii, Wielkiej Brytanii i Francji zadania te, jako obowiązkowe, podejmują wychowawcy.

7.4. Poradnictwo zawodowe w Polsce.

Na powstanie systemu orientacji i poradnictwa zawodowego w Polsce miały wpływ dwa wzorce: amerykański i niemiecki. Z USA nadeszły głównie publikacje i metody, natomiast z Niemiec konkretne programy tworzące system doradztwa, na bazie których utworzone zostały - wspomniane wcześniej - centra informacji zawodowej (50 w dawnych miastach wojewódzkich). Program DORADCA 2000 ⁵⁾, który powstał w 1998 r na zlecenie Krajowego Urzędu Pracy jest narzędziem pracy doradcy zawodowego w Urzędach Pracy. Natomiast doskonałą pomocą dla nauczycieli zainteresowanych tą tematyką jest zestaw programów komputerowych (4 płyty) wraz z książką „Zawody z komputerem”, opracowany przez firmę Bank Karier w Gdańsku ⁵⁾.

8.0 Gdzie szukać pracy w województwie wielkopolskim

8.1. Wojewódzkie Urzędy Pracy

• Powiatowy Urząd Pracy w Poznaniu, 61-538 Poznań,ul. Czarnieckiego 9, tel.  [phone]

• Powiatowy Urząd Pracy w Gnieźnie, 62-200 Gniezno, ul.Sobieskiego 20,tel. [phone]

• Powiatowy Urząd Pracy w Grodzisku, 62-065 Grodzisk Wlkp., ul. Żwirki i Wigury 1, tel. [phone]

• Powiatowy Urząd Pracy w Międzychodzie, 64-400 Międzychód, ul.17 Stycznia 143, tel. [phone]

• Powiatowy Urząd Pracy w Nowym Tomyślu, 64-300 Nowy Tomyśl, ul. Poznańska 33, tel. [phone]

• Powiatowy Urząd Pracy w Obornikach, 64-600 Oborniki, ul. Piłsudskiego 22, tel. [phone]

• Powiatowy Urząd Pracy w Szamotułach, 64-500 Szmotuły, ul. Ratuszowa 2, tel. [phone]

• Powiatowy Urząd Pracy w Śremie, 63-100 Śrem, ul. Mickiewicza 56,

tel. [phone]

• Powiatowy Urząd Pracy w Środzie Wlkp., 63-000 Środa Wlkp., ul. Kosynierów 46, tel. [phone]

• Powiatowy Urząd Pracy we Wrześni, 62-300 Września, ul. Chopina 10, tel. [phone]

8.2. Centra Informacji i Planowania Kariery - CIiPL ( działające w ramach Urzędów Pracy )

• 60-166 Poznań, ul. Grunwaldzka 200, tel. / fax: ( 061) 661-88-90

• 64-100 Leszno, ul. Śniadeckich 5, tel. / fax [phone]

• 62-800 Kalisz, ul. Serbinowska 5, tel.(o62) 766-13-81,fax [phone]

• 62-512 Konin, ul. Zakładowa 4, tel. [phone], fax [phone]

• 64-920 Piła, Al. Niepodległości22, tel. ( 067) 212-77-94 w.27,35, fax ( 067) 212-28-63

Warto do nich zajrzeć jeżeli zamierzasz:

• wybrać lub zmienić zawód,

• podnieść kwalifikacje,

• poznać skuteczne metody pozyskiwania pracy.

Możesz liczyć na (bezpłatną):

• fachową pomoc doradców,

• uzyskanie dostępu do programów komputerowych,

• uzyskanie pomocy w napisaniu życiorysu, listów motywacyjnych, podań o pracę.

8.3. Biura Pośrednictwa Pracy:

• Au Pair International PL s.c., 60-348 Poznań, ul. Lubeckiego 18, tel. [phone]

praca za granicą, znajomość języka obcego

• BMJ, B. Topczewska, 61-329 Poznań, ul. Gabszewicza 26/3, biuro: Św. Marcina 11,tel. [phone] doradztwo zawodowe

• EURO ASSIST Sp. z o.o., 62-064 Plewiska- Poznań, ul. Południowa 73, tel. [phone], posiadają oferty pracy sezonowej

• Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe MAG, A. Górny, 60-104 Poznań, ul. Głogowska 218, tel. [phone]

• AW Consalting, 62-800 Kalisz, ul. Pułaskiego 21, tel. [phone]

8.4. Młodzieżowe Biura Pracy

• 60-148 Poznań, ul. Słoneczna 56 B, tel. [phone]

• 62-800 Kalisz, ul. Skalmierzycka 10

• 62-500 Konin, ul. Dmowskiego 2

• 64-100 Leszno, ul. Mickiewicza 5

• 64-920 Piła, ul. 14 Lutego 20, tel. [phone]

• Filia Młodzieżowego Biura Pracy - Środowiskowy Hufiec Pracy - 64-000 Kościan, ul. Bączkowskiego 6, tel. [phone]

Młodzieżowe Biuro Pracy zajmuje się

Pośrednictwem pracy oraz doradztwem zawodowym

Jaką pomoc możesz uzyskać w Młodzieżowym Biurze Pracy?

• Możesz skorzystać z ofert pracy sezonowej i dorywczej pozostających do dyspozycji MBP po dokonaniu rejestracji

• Możesz zwiększyć swe szanse na rynku pracy przez zapoznanie się z metodami aktywnego poszukiwania pracy

• Możesz skorzystać z pomocy psychologa w planowaniu ścieżki kariery zawodowej

• Możesz zapoznać się z zasadami pozytywnego myślenia

• Dowiesz się jak powinna przebiegać rozmowa kwalifikacyjna

• Nauczysz się sposobów samodzielnego poruszania się po lokalnym rynku pracy

Literatura

1. Materiały z kursu „Nauczyciel-wychowawca jako doradca zawodowy ucznia w zreformowanym systemie edukacji”, zorganizowanego przez KOWEZ w Warszawie, październik-listopad 2000

2. Materiały z II edycji kursu „Nauczyciel-wychowawca jako doradca zawodowy ucznia w zreformowanym systemie edukacji”, zorganizowanego przez KOWEZ w Warszawie, luty 2002.

3. Kwiatkowski S.M.: Kształcenie zawodowe, rynek pracy, pracodawcy, IBE W-wa 2000

4. Lelińska K., Sołtysińska G.: Kształcenie zawodowe a zawody na rynku pracy, Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej, MEN W-wa 1999

5. Powierza E.: Orientacja zawodowa a szkoły w zreformowanym systemie edukacji, Uczyć lepiej, WOM Poznań, kwiecień 2001

6. Moja przyszłość zawodowa - poradnik cz.I i II, ZDZ W-wa 2000

7. Nowa Edukacja Zawodowa, nr 1,2 2000

8. Encyklopedia Popularna PWN - Wydawnictwo Naukowe PWN - Warszawa 1995

ZAŁĄCZNIKI

Propozycje scenariuszy zajęć np. w ramach lekcji wychowawczych, informatyki, podstaw przedsiębiorczości, języka polskiego uwzględniające problematykę poszukiwania pracy.

ZAŁĄCZNIK NR 1

Temat: Przygotowanie podstawowej dokumentacji związanej z poszukiwaniem pracy.

Cele zajęć

1. Poznanie zasad konstruowania pism, wyodrębnianie jego części składowych.

2. Prawidłowe sporządzanie listu motywacyjnego i życiorysu zawodowego.

3. Właściwe przygotowanie się do rozmowy kwalifikacyjnej.

Pojęcia kluczowe

• rynek pracy

• poszukiwanie pracy

• list motywacyjny (oferta pracy, aplikacja)

• życiorys zawodowy (curriculum vitae)

• rozmowa kwalifikacyjna

Czas trwania zajęć

6 godzin lekcyjnych t.j. 3 x 90 minut

Metody i formy pracy

• wykład - metoda podająca, poglądowa

• prezentacja - animacja komputerowa

• praca indywidualna przy komputerze

Środki dydaktyczne (propozycja)

• foliogramy

• kserokopie - wzory dokumentów

• prezentacje komputerowe (PowerPoint)

Przebieg zajęć

I. Podanie tematu i przedstawienie kryteriów oceniania.

II. Wprowadzenie - nawiązanie do dokonanych wcześniej: bilansu wiedzy i umiejętności, bilansu osobowości t.j. mocnych i słabych stron, wyznaczenia swoich celów zawodowych (5 min.)

III. Wykład na temat części składowych pisma, prezentacja w odniesieniu do konkretnych przykładów - kserokopie (40 min.).

1. Elementy składowe:

1. Nagłówek (zawiera nazwę i adres nadawcy pisma)

2. nazwa i adres odbiorcy pisma

• nazwa lub imię i nazwisko,

• interlinia,

• ulica i nr domu, ewentualnie mieszkania,

• kod pocztowy i nazwa miejscowości (można ją wyróżnić krojem pisma)

Uwaga: niczego nie podkreślać!

(przykłady)

3. treść pisma

• zwroty grzecznościowe (2 rodzaje),

• układ blokowy pisma (wyrównany lewy margines i dodatkowa interlinia między fragmentami tekstu),

• układ z wcięciem (2-5 odstępów spacji), należy unikać pozostawiania spójnika lub przyimka na końcu wiersza, dzielenia wyrazów, kończenia wiersza myślnikiem,

• czcionki: 10 - 12 pkt. treść

14 - 16 pkt. tytuły pism,

• format: justowanie,

• marginesy: lewy ok. 2,5 cm,

prawy ok. 1 cm lub więcej,

górny 3 cm,

dolny 2 cm,

• przeniesienie części treści na następną stronę sygnalizuje

znak: „./..”

• korespondencję reprezentacyjną zawiera się na jednej stronie,

w przypadku konieczności przeniesienia części tekstu na drugą stronę, należy zadbać o to, by były tam przynajmniej 3-4 linijki tekstu i podpisy (niedopuszczalne same podpisy!)

4. zwroty pożegnalne (rodzaje),

5. podpis:

• stanowisko służbowe (wersaliki, w odległości 2-3 odstępów od ostatniej linijki tekstu pisma z prawej strony),

• właściwy podpis (własnoręczny, pełny, wykonany piórem lub długopisem,

parafa dopuszczalna tylko na kopiach),

• tytuł naukowy lub zawodowy, imię i nazwisko, 2-3 odstępy poniżej stanowiska służbowego.

Uwaga

Na pismach jednobrzmiących, wysyłanych do kilku osób można odciskać faksymilową (naśladującą podpis własnoręczny) pieczęć.

Jeśli pismo podpisują dwie osoby, zajmująca wyższe stanowisko lub odpowiedzialna za załatwienie sprawy podpisuje z prawej strony, druga - z lewej na tej samej wysokości.

6. Elementy dodatkowe (załączniki) rozmieszcza się przy lewym marginesie, na wysokości stanowiska służbowego osoby podpisującej informację o ich liczbie; gdy załączników jest więcej pisze się słowo „plik”; jeśli pismo podpisują dwie osoby, informację o załącznikach pisze się niżej.

(przykłady)

2. Plan treści pisma

1. wprowadzenie - krótkie, ma zorientować w sprawie,

2. przedstawienie zagadnienia - główna część, zredagowana zwięźle, lecz wyczerpująco i jednoznacznie,

3. uzasadnienie - motywy, argumenty (ewentualne prawne) należy przedstawiać przejrzyście i logicznie,

4. wnioski - część końcowa treści pisma (formułowane są tylko wtedy, gdy z treści wynika, że prosimy o decyzję, opinię; mogą stanowić krótkie podsumowanie wcześniejszych wywodów piszącego.

IV. Charakterystyka dokumentów pod kątem warunków, jakie muszą spełniać (15 min.):

• list motywacyjny( załącznik nr 1 )

• życiorys zawodowy (kserokopie, foliogram - załącznik nr 2).

V. Indywidualne redagowanie listu motywacyjnego - samodzielna praca przy komputerze (45 min.).

VI. Indywidualne redagowanie życiorysu zawodowego - samodzielna praca przy komputerze (45 min.).

VII. Analiza i ewentualna poprawa zredagowanych dokumentów - samodzielna praca przy komputerze (45 min.).

VIII. Nadawanie ostatecznej formy opracowanym dokumentom - samodzielna praca przy komputerze (45 min.).

IX. Podsumowanie - jak skutecznie poszukiwać odpowiedniej pracy? (foliogramy - piramida: pracodawcy a pracobiorcy).

WYMAGANIA EDUKACYJNE - kryteria oceniania

W wyniku realizacji celów zajęć uczeń:

• wymieni chronologicznie i nazwie elementy składowe pism urzędowych,

punktacja: 0-2, maksymalną ilość punktów otrzymuje za bezbłędne wykonanie zadania;

• napisze samodzielnie list motywacyjny, co najmniej w dwóch różnych wersjach, zachowując obowiązujące zasady,

punktacja: 0-3, w zależności od stopnia przestrzegania zasad edycji tekstu;

• napisze samodzielnie życiorys zawodowy (c.v.) w jednej z trzech poznanych wersji,

punktacja: 0-3, j.w.

• scharakteryzuje dwie pozostałe wersje c.v. oraz wyszczególnij istotne różnice między nimi,

punktacja: 0-2, maksymalną ilość punktów otrzymuje za pełną i wyczerpującą charakterystykę.

Załączniki do zajęć : Przygotowanie podstawowej dokumentacji związanej z poszukiwaniem pracy.

Załącznik nr 1 (foliogram)

LIST MOTYWACYJNY

(podanie o pracę, aplikacja, oferta pracy)

Dobry list motywacyjny powinien:

1. być krótki,

2. zawierać istotne (dla pracodawcy) informacje,

3. stwarzać pożądany wizerunek kandydata,

4. być prawdziwy,

5. wzbudzać zaufanie i zainteresowanie,

6. mieć dołączone dokumenty poświadczające informacje w nim zawarte,

7. nakreślać ramy do rozmowy kwalifikacyjnej.

Kandydat ubiegający się o pracę informuje przyszłego pracodawcę o swoim wykształceniu, umiejętnościach oraz dotychczasowych osiągnięciach w pracy zawodowej.

Nigdy nie należy przedstawiać pracodawcy kserokopii listu motywacyjnego!

Dokumentów nie należy zginać.

Dokumenty układa się w następującej kolejności:

1. list motywacyjny,

2. życiorys (curriculum vitae),

3. kopie świadectw i dyplomów,

4. inne zaświadczenia.

(źródło: Nowa Edukacja Zawodowa, nr 2/2000)

Załącznik nr 2 (foliogram)

ŻYCIORYS ZAWODOWY

(curriculum vitae)

Rozpoczyna się od podania danych personalnych kandydata - nazwisko i imię na środku strony, niżej data i miejsce urodzenia oraz stan cywilny. Przy lewym marginesie - adres i telefon.

Życiorys może mieć trzy formy:

1. chronologiczną - tuż po danych personalnych umieszcza się streszczenie przebiegu pracy zawodowej kandydata z uwzględnieniem zakresu obowiązków, następnie podaje się informacje o szkołach i wymienia zainteresowania,

2. ukierunkowaną (dla absolwentów) - nacisk położony na wykształcenie i te umiejętności, które odnoszą się do wymagań stawianych przez pracodawcę w konkretnej sytuacji,

3. chronologiczno - funkcjonalny (kombinowany, dla osób z dużym doświadczeniem zawodowym) - po danych personalnych umieszcza się krótką charakterystykę swojej osoby, umiejętności, osiągnięcia zawodowe, wykształcenie, przebieg pracy zawodowej, informacje dodatkowe i referencje.

Informacje o przebiegu pracy zawodowej oraz zdobywaniu kwalifikacji przedstawia się w porządku odwrotnym niż chronologiczny.

(źródło: Nowa Edukacja Zawodowa, nr 2/2000)

ZAŁĄCZNIK NR 2

Temat: Jak przygotować się do rozmowy kwalifikacyjnej?

Cel ogólny - rozwijanie umiejętności potrzebnych do znalezienia pracy poprzez doskonalenie umiejętności pozytywnej autoprezentacji.

Cele szczegółowe:

- zrozumienie znaczenia rozmowy kwalifikacyjnej w procesie poszukiwania pracy

- nabycie umiejętności przygotowania się do rozmowy kwalifikacyjnej

- nabycie umiejętności autoprezentacji

- nabycie umiejętności zdobywania informacji o firmie X i pracodawcy

Metoda - wykład, ćwiczenia

Środki dydaktyczne - foliogramy (jak negocjować wysokość pensji, wskazówki do rozmowy kwalifikacyjnej), rzutnik, kserokopie materiałów (wykorzystywanych do pracy z uczniami)

Tok lekcji:

Część wstępna

1. Sprawdzenie przygotowanych przez uczniów dokumentów, potrzebnych przy

ubieganiu się o pracę (zadanie domowe z poprzedniej lekcji ).

2. Uświadomienie uczniom celów kształcenia.

Opracowanie nowego materiału

1. Jak negocjować wysokość pensji?

Najtrudniejsza część rozmowy kwalifikacyjnej. Praca jest towarem, który sprzedajemy, mamy więc prawo do zapłaty. Najpierw musimy jednak dokładnie wiedzieć na czym nasza praca ma polegać, jakie będą nasze obowiązki, jakie są świadczenia dodatkowe i dopiero wtedy możemy negocjować warunki (załącznik nr 2)

2. Przygotowanie się do pierwszej rozmowy z pracodawcą.

Jak się ubrać ?

Jaki komplet dokumentów przygotować.

Jak się zachować w czasie rozmowy.

Jakich pytań szczególnie unikać i odpowiadać na nie wymijająco.

(Załączniki nr 1, 3 i 5)

3. Usystematyzowanie i utrwalenie nowych wiadomości.

4. Objaśnienie zadania domowego

Przygotuj się do rozmowy kwalifikacyjnej z przyszłym pracodawcą. Wykorzystaj do tego celu materiały pomocnicze, które otrzymałeś na lekcji - wskazówki do rozmowy kwalifikacyjnej (załącznik nr) oraz przykładowe pytania z rozmowy kwalifikacyjnej (załącznik nr 4 ).

Załączniki do scenariusza lekcji „Jak przygotować się do przeprowadzenia rozmowy kwalifikacyjnej?”.

Załącznik nr 1

1.Pytania najczęściej zadawane przez pracodawców.

Kto pyta nie błądzi. Każdy pracodawca szuka pracowników, zadając kandydatom pytania. Pomyśl, jak należałoby na nie odpowiedzieć.

• Skąd dowiedział się Pan o tej pracy?

• Czy i w jaki sposób ten typ pracy Pana zadowala?

• Dlaczego Pana zdaniem ma Pan kwalifikacje na to stanowisko?

• Jakie cechy powinien, według Pana, posiadać idealny kierownik?

• Które z posiadanych cech czynią z Pana dobrego pracownika?

• Co najmniej zadowalało Pana na poprzednim stanowisku?

• Czym zajmuje się Pan w wolnym czasie?

• Jakie są Pana mocne / słabe strony?

• Jaki typ ludzi Pana denerwuje?

• Co chciałby Pan robić za pięć lat?

• Jakie umiejętności może Pan zaoferować naszej firmie?

• Największy sukces zawodowy?

• Największa porażka zawodowa?

• Jakie są Pana oczekiwania finansowe?

• Co zrobiłby Pan, gdyby przełożony odrzucał wszystkie Pana pomysły?

Przedstaw siebie jako osobę, która będzie chciała pracować w firmie przez dłuższy czas, jest zainteresowana osiągnięciami zawodowymi i będzie akceptowana oraz lubiana przez pracodawcę.

Załącznik nr 2

Jak negocjować wysokość pensji?

Interes Twój i Twojego przyszłego pracodawcy nie do końca są zbieżne. Najpierw dowiedz się dokładnie, na czym polegać ma Twoja praca, jakie będziesz miał obowiązki. Dowiedz się, ile zarabiają osoby pracujące na podobnym stanowisku. Nie dyskutuj o wysokości uposażenia do momentu, gdy jesteś pewien, że to właśnie Ciebie chcą zatrudnić. Podczas rozmowy spróbuj wywnioskować, czy wysokość płacy którą Ci oferują, jest ustalona z góry, czy jest jeszcze miejsce na negocjacje. Podaj raczej widełki pensji „od - do”, a nie konkretną kwotę. Możesz zgodzić się na niższą pensję w okresie próbnym przy zagwarantowaniu podwyżki po jego zakończeniu.

Nie bój się przedstawiać swoich warunków, udowadniaj, że jesteś wart tych pieniędzy. Podanie kwoty zbyt niskiej źle świadczy o Twoich kompetencjach i pewności siebie!

Załącznik nr 3

Krótkie rady.

• Przygotowując się do pierwszej rozmowy z przyszłym pracodawcą odwiedź firmę wcześniej. Będziesz wiedział, jak tam dojechać, gdzie zaparkować samochód. Zastanów się, czy korki na ulicach nie przeszkodzą Ci być punktualnym. Nie przychodź zbyt wcześnie, nie zawsze jest to dobrze widziane, 10-15minut wyprzedzenia wystarczy.

• Zgromadź jak najwięcej informacji o firmie (w zakresie jej działalności, celów, możliwości rynkowych, trudności i sukcesów) i o ludziach którzy nią zrządzają. Takimi informacjami dysponują urzędy miejskie, różne instytuty prowadzące badania rynku. Skorzystaj także z kontaktów osobistych lub odwiedzając firmę, wcześniej porozmawiaj z innymi pracownikami; dowiedz się, jak im się pracuje, wypytaj dyskretnie o swojego przyszłego szefa - już jesteś lepszy od innych, bo więcej wiesz.

• Kluczem do pracy jest właściwa prezencja. Bardzo ważne jest pierwsze wrażenie, na którym opiera się całe dalsze poznanie osoby. Jesteś oceniany zanim masz możliwość wypowiedzenia się. Absolutnie zabronione są dżinsy, wytarte swetry, kolczyki w dziwnych miejscach, biżuteria u panów. Świadczy to o braku poszanowania norm estetycznych, a pracodawcę wprawia w zakłopotanie. Staraj się ubrać odrobinę bardziej elegancko, niż normalnie ubierają się pracownicy w tej firmie na podobnym stanowisku. Nadmierna elegancja nie jest dobrze widziana. Kolorami świadczącymi o profesjonalizmie są: granat, szary, unikaj kratki, pasków, itp. Również Twoje buty muszą być czyste i odpowiednie do stroju. Włosy nie powinny zakrywać twarzy. Zachowujemy umiar w perfumach.

• Ważnym końcowym elementem jest także sylwetka. Sposób w jaki stoisz lub siedzisz może zarówno polepszyć jak i pogorszyć Twój wygląd. Odpowiednia sylwetka przekaże zainteresowanie, entuzjazm, energię, opanowanie oraz chęć współpracy i komunikacji.

• Zrezygnuj z ewentualnej propozycji zapalenia papierosa czy wypicia (poza napojami bezalkoholowymi).

• Nadaj swoim dokumentom profesjonalny wygląd. W jednej teczce przygotuj stronę tytułową z danymi osobowymi, cv i list motywacyjny. Tę teczkę przekazujesz pracodawcy. Sam posiadasz podobną, ale poszerzoną o referencje i dokumenty poświadczające Twoje doświadczenie zawodowe i osiągnięcia. Wszystko musi być czyste, przejrzyste, wydrukowane na białym papierze. Warto się postarać.

• Na spotkanie przynieś notatnik i długopis (czysty, bez napisów żadnej firmy, a szczególnie konkurencji) i listę pytań, które chciałbyś zadać pracodawcy. Poza tym długopis przyda Ci się, by ukryć drżenie rąk.

• Pytania zadawane przez pracodawców wydają się łatwe, ale wymagają gruntownego poznania siebie. Odpowiadaj na nie wyraźnie i z dużym przekonaniem. Nie obawiaj się mówić o sobie dobrych rzeczy, podkreśl swoje osiągnięcia i sukcesy.

• Bądź uprzejmy i zrelaksowany. Rozmawiając z pracodawcą zachowuj zawsze spokój. On specjalnie może chcieć Cię zdenerwować, by ocenić Twoją odporność na stres. Jeśli utoniesz w łzach - nie martw się, będziesz miał kolejną szansę w innej firmie.

• Szczególnie uważaj na pytania dotyczące Twoich poprzednich przełożonych. To prawdziwe pole minowe, ale jeżeli potrafisz z tego wybrnąć, to wiele zyskasz.

• Nie błagaj o pracę argumentami: bo małe dzieci, bo nie mam zasiłku, bo w tylu miejscach mnie odrzucili. W pracy potrzebny jest człowiek sukcesu, a nie nieudacznik. Nawet gdy jest Ci trudno, rób dobrą minę.

Załącznik nr 4

Wskazówki do rozmowy kwalifikacyjnej

• Bądź punktualny.

• Idź na rozmowę sam. Nie zabieraj ze sobą znajomych czy członków rodziny.

• Podczas rozmowy uśmiechaj się, patrz pracodawcy w oczy, okazuj entuzjazm i pewność siebie. Uciśnij podaną dłoń. Siadaj tylko wtedy, gdy pracodawca siedzi.

• Okazuj spokój przez panowanie nad rękami i nie trzymaj ich na biurku pracodawcy. Nie kołysz się w fotelu ani nie opieraj na stole. Nie żuj gumy.

• Pamiętaj, że pracodawca jest tylko człowiekiem i może być również jak Ty, zdenerwowany.

• Słuchaj uważnie i odpowiadaj na pytania. Bądź przygotowany na mówienie o sobie. Bądź pozytywnie nastawiony i szczery.

• Odpowiadaj na pytania uczciwie.

• Unikaj opowiadania o osobistych problemach. Nie mów źle o byłym pracodawcy.

• Bądź obiektywny i precyzyjny.

• Podkreślaj swoje kwalifikacje i okazuj zainteresowanie pracą. Zadawaj pytania.

• Dąż do określenia swoich ewentualnych obowiązków i pytaj o wszystko, co jest związane z pracą.

• Omów swoje wynagrodzenie. Dobrze jest zaczekać, aż pracodawca podejmie ten temat sam lub okaże chęć zatrudnienia Cię. Bądź realistą rozmawiając o pieniądzach.

• Dowiaduj się o wynik rozmowy w czasie podanym przez pracodawcę. Po każdej rozmowie przeprowadź samoocenę.

• Jeśli nie zostaniesz przyjęty, nie przejmuj się. Może być wiele różnych powodów, dla których nie otrzymałeś tej pracy.

Załącznik nr 5

Przykładowe pytania do rozmowy kwalifikacyjnej

Pytania dotyczące twojej osoby:

• Powiedz mi coś o sobie.

• Gdzie chodziłeś do szkoły? Czy ukończyłeś ją?

• Czy pracowałeś w czasach szkolnych?

• Czy cieszysz się dobrym zdrowiem?

• Gdzie dotychczas pracowałeś? Jak znalazłeś tę pracę? Dlaczego już tam nie

• pracujesz?

• Gdzie mieszkasz?

• Jakie są Twoje zainteresowania?

• Jakie książki ostatnio czytałeś? Jakie czasopisma/ gazety czytasz regularnie?

• Czy trudno ci być tolerancyjnym wobec ludzi o innych poglądach?

• Jakie są twoje mocne strony?

• Jakie są twoje słabe strony?

• Co lubisz robić w wolnym czasie?

• Jak sobie radzisz ze stresującymi sytuacjami?

• Jakie są Twoje długoterminowe plany?

• Zdefiniuj słowo „współpraca”.

• Jak reagujesz na krytykę?

Pytania dotyczące twojego wykształcenia:

• Czy miałeś w szkole praktyki zawodowe?

• Z jakich przedmiotów miałeś najlepsze oceny?

• Jakie swoje doświadczenia zawodowe uważasz za najcenniejsze?

• Jaka jest Twoja wybrana dziedzina? Czy kryje ona w sobie jakieś ryzyko (w sensie

fizycznym lub psychicznym)? Wymień je.

• Jeśli byłoby to konieczne, czy mógłbyś zapomnieć to czego się nauczyłeś i zacząć

szkolenie od nowa?

• Jak oceniłbyś swoje przygotowanie do tej pracy? Bardzo dobrze? Dobrze?

Zadowalająco?

• Czy chciałbyś kontynuować naukę? Jeśli tak lub nie - dlaczego?

• W jakich zajęciach fakultatywnych w szkole brałeś udział? Dlaczego?

• Jakie są Twoje szczególne umiejętności?

• Czy uważasz, że wypytywanie o stopnie szkolne i/lub świadectwo jest słuszne?

• Dlaczego tak, dlaczego nie?

Pytania dotyczące twojej poprzedniej pracy:

• Opowiedz mi o swojej poprzedniej pracy.

• Jakie były Twoje obowiązki?

• Jakie doświadczenia wyniesione z poprzedniej pracy mogłyby okazać się pomocne w

• tej, o którą się ubiegasz?

• Jakie masz doświadczenie zawodowe?

• Co lubiłeś najbardziej, a co najmniej w swojej poprzedniej pracy?

• Jak układały się stosunki ze współpracownikami?

• Czy łatwo przychodziło Ci przyjmowanie instrukcji i wskazówek?

• Czy mógłbyś otrzymać rekomendację od poprzedniego pracodawcy?

• Jakie zajęcia lubiłeś najbardziej, a jakie najmniej? Dlaczego?

• Czego nauczyłeś się w poprzednich miejscach pracy?

Pytania dotyczące pracy

• Jaką pracę chciałbyś wykonywać?

• Czy interesuje Cię praca stała czy tymczasowa?

• Jak doszedłeś do tego, że chcesz wykonywać właśnie tę pracę?

• Dlaczego chcesz pracować dla naszej firmy?

• Które z posiadanych umiejętności uważasz za pomocne w tej pracy?

• Jakiego wynagrodzenia oczekujesz?

• Czy masz jakiś szczególny cel, który chciałbyś osiągnąć?

• Które z Twoich cech osobistych uważasz za pomocne w osiągnięciu sukcesu?

• Czy byłbyś gotów zmienić miejsce zamieszkania, jeśli wymagałaby tego praca?

• Czy wolisz pracować sam czy z innymi ludźmi?

• Czy mógłbyś pracować w nadgodzinach lub w wolne dni?

Pytania do prowadzącego rozmowę kwalifikacyjną:

• Jakie będą moje obowiązki?

• Dla kogo będę pracować?

• Jakie będą moje godziny pracy?

• Jakie mam szanse na awans?

• Jakiego pracownika państwo poszukujecie?

• Jakie założenia na przyszłość ma Państwa przedsiębiorstwo?

• Jak wyglądałby mój zwykły dzień?

• Jak to się stało, że to miejsce jest wolne? Czy jest to może nowo utworzone

• stanowisko? Czy osoba poprzednio tu pracująca awansowała?

• Czy ma Pan/Pani jakieś pytania na temat mojego życiorysu, na które mógłbym

odpowiedzieć?

ZAŁĄCZNIK NR 3

Temat: Rozmowa kwalifikacyjna.

Cel ogólny - kształcenie umiejętności przeprowadzenia rozmowy kwalifikacyjnej

( warunkach symulowanych) z pozytywnym skutkiem.

Cele szczegółowe:

- poznanie kolejnych etapów rozmowy kwalifikacyjnej

- nakreślenie własnej wizji przebiegu rozmowy kwalifikacyjnej

- nabycie umiejętności aktywnego uczestnictwa w symulowanej rozmowie kwalifikacyjnej

- dokonanie analizy swoich odpowiedzi na typowe pytania

- zdobycie umiejętności właściwego zaprezentowania siebie w nietypowych sytuacjach ( formułowanie myśli, wnioski, obserwacja )

- nabycie umiejętności pokonywania stresu

Metoda - symulacja, dyskusja, praca w grupach

Środki dydaktyczne- kserokopie materiałów (wskazówki do rozmowy kwalifikacyjnej, przykładowe pytania z rozmowy kwalifikacyjnej oraz formularz oceny rozmowy kwalifikacyjnej).

Tok lekcji:

Część wstępna

Uświadomienie uczniom celów kształcenia.

Opracowanie nowego materiału

1. Uczniowie biorą udział w symulowanej rozmowie kwalifikacyjnej.

Wyznaczamy pary uczniów do odegrania ról pracodawcy i ubiegającego się o pracę (przypominam, że na poprzedniej lekcji uczniowie otrzymali wskazówki na podstawie których mieli przygotować się do tego zadania). Osoba ubiegająca się o pracę powinna wybrać taki zawód, w którym chciałaby pracować.

Uczniowie odgrywają scenki, stwarzające możliwość twórczego myślenia i rozwijania różnorodnych zdolności, wypowiadania myśli, wartościowania, wnioskowania.

W tym czasie klasa uważnie obserwuje swoich kolegów i zapisuje spostrzeżenia. Należy bezwzględnie przestrzegać zasady - nie komentować i nie wtrącać się podczas gry.

2. Ocena odegranych scenek, wymiana poglądów i opinii.

Po odegraniu scenki rozmowy kwalifikacyjnej klasa próbuje dokonać jej analizy poprzez znalezienie odpowiedzi na następujące pytania:

- która scenka przypominała najbardziej autentyczną sytuację,

- czy pytania były precyzyjne a odpowiedzi trafne,

- czy udzielano pełnych, otwartych odpowiedzi, unikając odpowiedzi typu „tak”,

„nie”,

- co było łatwiejsze - zadawać pytania, czy udzielać odpowiedzi,

- co szczególnie podobało się w zachowaniu kolegów, a co nie,

- czy osoby przedstawiające scenki były na tyle przekonujące ,że można powierzyć

im określoną pracę,

- czym można wzbogacić przedstawione autoprezentacje, itd.

Obserwatorzy przedstawiają swoje odczucia i wrażenia, wymieniają poglądy i opinie, wyciągają wnioski. Występują w roli tzw. krytycznych przyjaciół, a nie jako osoby wydające werdykt, ich wypowiedzi dotyczą wychwycenia słabych i mocnych stron rozmowy kandydata oraz ewentualnych rad i wskazówek, skierowanych na doskonalenie umiejętności prowadzenia rozmowy.

Należy zwrócić uwagę, aby podczas kolejnych scenek uczniowie starali się nie powielać błędów swoich kolegów.

Usystematyzowanie i utrwalenie nowych wiadomości.

Nauczyciel podsumowując zajęcia zwraca jeszcze raz uwagę na najistotniejsze cechu rozmowy kwalifikacyjnej:

- rozmowa kwalifikacyjna stanowi bardzo ważny element w aktywnym poszukiwaniu pracy oraz w doborze pracowników przez pracodawców,

- zazwyczaj rozmowę przeprowadza przedstawiciel kadry kierowniczej firmy lub kilkuosobowa komisja, w której każda z osób związana jest w jakiś sposób z pracą na danym stanowisku

-czasami zdarza się, że kandydat jest dwukrotnie proszony na rozmowę ( gdy o daną pracę ubiega się wiele osób)

- w taki m przypadku pierwsza rozmowa ma charakter selekcji, druga zaś jest bardziej szczegółowa( poświęcona sprawdzeniu umiejętności i dotyczy wyłącznie osób wyselekcjonowanych)

- często różnice między kandydatami są minimalne, a odrzucenie właśnie ich, niekoniecznie musi być dowodem braku predyspozycji do danej pracy.

- jeżeli nie uda zdobyć pracy za pierwszym razem, nie należy zniechęcać się a raczej potraktować to jako pierwszy praktyczny sprawdzian

- po każdej rozmowie należy wyciągnąć wnioski skierowane na doskonalenie umiejętności aktywnego poszukiwania pracy.

Objaśnienie zadania domowego

Oceń swoją rozmowę kwalifikacyjną (wykorzystaj do tego celu formularz oceny -

( załącznik nr 1), zastanów się nad błędami które popełniłeś.

Uwaga:

Jeżeli wszyscy uczniowie wyrażą zgodę, to przedstawiane scenki można nagrywać kamerą wideo, a następnie odtwarzać i analizować zarejestrowany obraz.

Załączniki do scenariusza lekcji „Rozmowa kwalifikacyjna”

Załącznik nr 1

Formularz oceny rozmowy kwalifikacyjnej

• Czy byłeś odpowiednio ubrany i uczesany?

• Czy zabrałeś ze sobą pióro, podanie, dowód osobisty, referencje, czy pamiętałeś daty

poprzedniego zatrudnienia i nauki?

• Czy poszedłeś na rozmowę sam, beż przyjaciół i rodziny?

• Czy byłeś punktualny?

• Czy znałeś nazwisko i tytuł osoby prowadzącej rozmowę?

• Czy zebrałeś informacje o przedsiębiorstwie, takie jak pełna nazwa, rodzaj produkcji

lub usług, lokalizacja, osiągnięcia itp.?

• Czy miałeś przygotowane odpowiednie pytania? Na przykład: Kto będzie moim

zwierzchnikiem? Jakie są szanse na awans?

• Czy uśmiechałeś się do sekretarki, przedstawiłeś się, powiedziałeś, że jesteś

umówiony, stosowałeś się do jej instrukcji i czekałeś cierpliwie?

• Czy wszedłeś na rozmowę spokojny i przywitałeś swojego rozmówcę?

• Czy uścisnąłeś podaną dłoń w sposób zdecydowany?

• Czy przedstawiłeś się i wymieniłeś powód swojej wizyty?

• Czy usiadłeś, gdy prowadzący rozmowę poprosił Cię o to?

• Czy okazywałeś zdenerwowanie?

• Czy położyłeś jakieś osobiste rzeczy na biurku? Czy paliłeś albo żułeś gumę?

• Czy byłeś czujny? Okazywałeś zainteresowanie?

• Czy byłeś uprzejmy i pewny siebie?

• Czy odpowiadałeś jasno na pytania i nie przerywałeś rozmówcy?

• Czy unikałeś odpowiedzi tak” i „nie”?

• Czy unikałeś krytykowania poprzednich pracodawców i konkurencji?

• Czy unikałeś opowiadania o swoich osobistych problemach?

• Czy pokazałeś próbki swojej pracy?

• Czy wspomniałeś, że jesteś gotów zacząć od najniższego wynagrodzenia?

• Czy przedstawiłeś w sposób pozytywny i prawdziwy swoje powody opuszczenia

• poprzedniego miejsca pracy, nawet jeśli zostałeś z niej zwolniony? Np. „ Zostałem

zwolniony, ale uczę się na błędach”.

• Czy wymieniłeś swoje kwalifikacje w odniesieniu do konkretnej sytuacji?

• Czy dałeś szansę swojemu rozmówcy - nie byłeś zbyt gadatliwy?

• Czy byłeś przygotowany na pytania dotyczące Twojego życia osobistego i

rodzinnego?

• Czy byłeś przygotowany na pytania dotyczące polityki, religii, ekonomii?

• Czy odpowiedziałeś w sposób konkretny na pytania dotyczące Twojej kariery?

• Czy patrzyłeś rozmówcy prosto w oczy, uśmiechałeś się, wyrażałeś poprawnie?

• Czy okazałeś zainteresowanie przedsiębiorstwem lub pracą zadając pytania?

• Czy naprawdę robiłeś wszystko, aby dostać tę pracę?

• Czy dałeś rozmówcy szansę porozmawiania o Twoim wynagrodzeniu?

• Jeśli rozmowa została przerwana, czy przypomniałeś rozmówcy wątek?

• Czy zauważyłeś oznaki zakończenia rozmowy, takie jak np. przekładanie papierów

na biurku czy odsuwanie krzesła?

• Czy podziękowałeś za rozmowę i szybko opuściłeś pokój?

Dla uczniów szkoły zawodowej, którzy po jej ukończeniu zamierzają podjąć pracę, warto nieco poszerzyć ofertę o zagadnienia dotyczące:

- zasad prawidłowego zawierania umów o pracę,

- zatrudniania stażystów,

- udzielania urlopów wypoczynkowych,

- uzyskiwania stypendiów i refundacji wraz z uwzględnieniem podstaw prawnych

- przedstawić prawa i obowiązki bezrobotnych absolwentów.

Wykorzystanie dość bogatej literatury oraz inwencja nauczycieli i pedagogów na pewno pozwolą na wypracowanie w danej szkole dobrego programu z zakresu orientacji i poradnictwa zawodowego, uwzględniającego specyfikę tej szkoły.

ZAŁĄCZNIK NR 4

Ankieta umiejętności

Instrukcja

Podkreśl te czynności, których wykonywanie nie sprawia Ci żadnej trudności - wykonujesz je szybko, sprawnie i dokładnie.

I

- pomaganie ludziom ( opiekowanie się, wykonywanie poleceń )

- słuchanie z uwagą tego co mówią inni

- przekonywanie innych do swoich racji

- wyjaśnianie, doradzanie innym, tłumaczenie

- łatwe nawiązywanie rozmowy z ludźmi, których się nie zna

- współpraca

- dyskutowanie

- organizowanie wycieczek, spotkań koleżeńskich itp.

- ocenianie obiektywne np. postaci literackich, potrzeb ludzi,

- prowadzenie zebrań, zbiórek itp.

II

- szycie

- montowanie elementów

- wykonywanie przedmiotów z drewna

- budowanie

- gotowanie, pieczenie

- obsługiwanie urządzeń gospodarstwa domowego

- konserwowanie lub naprawianie prostych urządzeń mechanicznych

- obsługiwanie nowoczesnego sprzętu audiowizualnego

III

- zbieranie i porządkowanie informacji

- szybkie liczenie w pamięci

- pisanie na maszynie lub komputerze

- sprzedawanie

- obsługa komputera

- planowanie pracy

- analizowanie i porównywanie

- rozwiązywanie zagadek logicznych

- redagowanie tekstów

IV

- hodowanie zwierząt gospodarskich

- uprawianie roślin doniczkowych doniczkowych w domu

- pielenie, pielęgnowanie trawnika, drzew i krzewów

- opiekowanie się kwiatami w klasie

- samodzielne i odpowiedzialne dbanie o zwierzęta

- dokarmienie zwierząt i ptaków w zimie

- rozróżnianie gatunków roślin i zwierząt

V

- dekorowanie I Człowiek - człowiek

- rysowanie i malowanie II Człowiek - technika

- fotografowanie III Człowiek - dane

- wideofilmowanie IV Człowiek - przyroda

- tworzenie grafiki komputerowej V Człowiek - działalność artystyczna

- śpiewanie

- granie na instrumencie

- tańczenie

- recytowanie

- występowanie w przedstawieniach

- pisanie poezji lub opowiadań

( Materiały z kursu „ Nauczyciel jako doradca zawodowy ucznia w zreformowanym systemie edukacji”, zorganizowanego przez KOWEZ w W-wie, październik-listopad 2000

ZAŁĄCZNIK NR 5

Kwestionariusz skłonności zawodowych

Instrukcja

Zakreślając odpowiedni numer, zaznacz grupy przedmiotów lub surowców, którymi chciałbyś się posługiwać

1.Cegły, cement, drewno, płyty ceramiczne, farba, tapeta, deska kreślarska, projekty budowlane, dokumentacja techniczna, rysunki techniczne.

2.Maszyny, obrabiarki, przyrządy kontrolno-pomiarowe, metal, urządzenia precyzyjne, schematy układów i mechanizmów.

3.Transformatory, silniki elektryczne, prądnice, silniki spalinowe

4.Maszyny do szycia, wykroje, tkaniny i nici, nożyce i żurnale.

5.Talerze, garnki, sztućce, miksery, kuchenki, tace, produkty żywnościowe.

6.Papier, maszyna drukująca, farba drukarska, forma drukarska, tekst, zdjęcia, grafika, książki, komputery, gazety.

7. Urządzenia elektryczne, komputery, programy komputerowe, dyskietki, drukarki.

8. Maszyny do pisania, materiały biurowe, komputery, drukarki, faksy, ksero, urządzenia do księgowania.

9. Kasa, pieniądze, waga, towary, cenniki, kalkulatory.

10. Lekarstwa, szczepionki, środki znieczulające, środki opatrunkowe, kroplówki, recepty.

11. Tablica, dziennik lekcyjny, przybory szkolne, zeszyty, książki.

12. Kodeksy prawne, akta procesowe, pisma urzędowe.

13. Przewodniki turystyczne, foldery, mapy, plany, rachunki hotelowe, komputery, urządzenia recepcyjne hotelu.

14. Nożyce, grzebienie, szczotki, środki do pielęgnacji włosów, farby, wałki do włosów, kremy, maseczki, lampa kwarcowa.

15. Mapy, plany, tyczki i taśmy geodezyjne, przyrządy do pomiaru długości, busole.

16. Aparaty fotograficzne, statywy, kuwety, powiększalniki, suszarka, maskownica, lampa błyskowa.

17. Odczynniki chemiczne, aparaty do analiz chemicznych, urządzenia kontrolno-pomiarowe, szkło i sprzęt laboratoryjny.

18. Szpadel, pług, traktor, konewka, sekator, nasiona, środki ochrony roślin.

19. Materiały i przybory plastyczne-farby, palety- rekwizyty teatralne, scenariusze, instrumenty muzyczne.

20. Teksty, ankiety, sprawdziany wiadomości.

21. Umundurowanie, broń, kamizelki kuloodporne.

22. Inne, jakie ?

Klucz do kwestionariusza skłonności zawodowych

Młodzież często ma trudności ze sprecyzowaniem swoich skłonności do wykonywania czynności zawodowych, ma problemy z nazwaniem zawodu, natomiast łatwiej jest jej podać jakimi z narzędziami, przedmiotami i materiałami chciałaby w przyszłości mieć do czynienia w swojej pracy.

Kwestionariusz Skłonności Zawodowych obejmuje zatem pytania dotyczące 21 grup zawodowych. Kwestionariusz ten może stanowić podstawę do określenia przybliżonej dziedziny zainteresowań ucznia.

Numer grupy przedmiotów	Grupa zawodów lub zawód
1.	budowlane
2.	mechaniczne
3.	elektryczne, energetyczne (w tym kolejowe)
4.	odzieżowe
5.	gastronomiczne, garmażeryjne
6.	poligraficzne
7.	elektroniczne, informatyczne
8.	ekonomiczne, administracyjne
9.	handlowe
10.	medyczne
11.	nauczyciel różnych przedmiotów
12.	prawnicze
13.	hotelarskie, turystyczne
14.	fryzjer, kosmetyczka
15.	geodeta
16.	fotograf
17.	chemiczne
18.	rolnicze, ogrodnicze
19.	artystyczne, plastyczne
20.	psycholog, pedagog
21.	policyjne, wojskowe
22.	?

(Materiały z kursu „ Nauczyciel jako doradca zawodowy ucznia w zreformowanym systemie edukacji”, zorganizowanego przez KOWEZ w W-wie, październik-listopad 2000)

ZAŁĄCZNIK NR 6

Ćwiczenie

Szeregowanie przedmiotów szkolnych

Niżej przedstawiony jest zestaw przedmiotów, których uczesz się w szkole. Uszereguj je w kolejności od najbardziej lubianych(ciekawych) do najmniej lubianych (nudnych)

1. Język polski

2. Historia

3. Język obcy

4. Matematyka

5. Fizyka

6. Chemia

7. Biologia

8. Geografia

9. Informatyka i technika

10.Sztuka

11.Wychowanie fizyczne

Ocena - skłonności zawodowe a zainteresowania przedmiotami szkolnymi

1. Człowiek-człowiek - j.polski, biologia, historia, wychowanie fizyczne, wos

2. Człowiek-technika - matematyka, fizyka, informatyka, technika

3. Człowiek-przyroda - biologia, chemia, fizyka

4. Człowiek-system znaków - geografia, matematyka, chemia, fizyka, informatyka

5. Człowiek-działalność artystyczna - j.polski, sztuka, informatyka, technika

(Materiały z kursu „ Nauczyciel jako doradca zawodowy ucznia w zreformowanym systemie edukacji”, zorganizowanego przez KOWEZ w W-wie, październik-listopad 2000)

ZAŁĄCZNIK NR 7

Ćwiczenie

Moje mocne strony

Przez mocne strony należy rozumieć te czynniki, które pomagają w uzyskaniu jak najlepszych wyników w pracy. Należą do nich wiedza, umiejętności, zdolności, zalety charakteru itp.

Instrukcja

Nauczyciel prosi uczniów o udzielenie odpowiedzi pisemnej na następujące pytania:

- co uważasz za swoją mocną stronę(co robisz dobrze, gdzie odnosisz sukcesy, za co jesteś lubiany)

- co uważasz za swoją słabą stronę (które działania kończą się zazwyczaj niepowodzeniami)

Gra dydaktyczna

Uczniowie podpisują u góry kartkę, po czym każdy wybiera 5 osób, które na tej kartce wypisują mu jego jedną mocną stronę. Nie można odmawiać wpisu, nie można też wpisywać cech negatywnych. Jeśli cecha, którą ktoś chciałby napisać, już jest na kartce, należy postawić przy niej wykrzyknik i po zastanowieniu się wpisać inną. Prowadzący, o ile dobrze zna uczniów- może przygotować dla każdego kartkę z 1-2 dobrymi cechami.

(Materiały z kursu „ Nauczyciel jako doradca zawodowy ucznia w zreformowanym systemie edukacji”, zorganizowanego przez KOWEZ w W-wie, październik-listopad 2000)ZAŁĄCZNIK NR 8

Test do samooceny - Gra towarzyska

Stwierdzenie, z którym się zgadzasz otocz kółkiem.

1. Posiadanie silnego i zgrabnego ciała jest dla mnie ważną sprawą.

2. Staram się dogłębnie zrozumieć rzeczy.

3. Muzyka, kolory, piękno każdego rodzaju może wpłynąć na moje usposobienie.

4. Ludzie wzbogacają moje życie i nadają mu sens.

5. Wierze w siebie, w to, że mam wpływ na rzeczy.

6. Docenia jasno wytyczone kierunki działania, które dokładnie określają , co mam robić.

7. Zwykle potrafię budować, nosić wszystko sam, sam dawać sobie radę.

8. Mogę godzinami myśleć o czymś.

9. Doceniam piękne otoczeni. Kolory i formy znaczą dla mnie bardzo dużo.

10. Kocham towarzystwo.

11. Lubię rywalizację.

12. Muszę mieć najpierw uporządkowane zaplecze, i dopiero potem rozpocząć prace nad projektem.

13. Lubię pracować rękami.

14. Badanie nowych idei daje mi zadowolenie.

15. Zawsze poszukuję nowych sposobów, by dać wyraz moim twórczym zdolnościom.

16. Doceniam możliwość dzielenia moich osobistych spraw z innymi.

17. To, że jestem najważniejszą osobą w grupie, daje mi zadowolenie.

18. Jest dla mnie sprawą honoru, by dbać o wszystkie szczegóły w mojej pracy.

19. Nie przeszkadza mi, że zabrudzę ręce w czasie pracy.

20. Wykształcenie jest dla mnie nieustającym procesem rozwijania i wyostrzania mojego sposobu myślenia.

21. Lubię ubierać się nietradycyjne i próbować nowe kierunki mody i kolory.

22. Często wyczuwam, kiedy jakaś osoba odczuwa potrzebę rozmowy.

23. Lubię organizować ludzi i dawać impuls do pracy.

24. Rutyna pomaga mi w ukończeniu pracy.

25. Lubię kupować rzeczy, które są punktem wyjścia do dalszej pracy.

26. Czasami mogę siedzieć godzinami i pracować nad rozwiązaniem problemów, czytać lub myśleć o życiu.

27. Potrafię wyobrazić sobie rzeczy.

28. Czuję się dobrze, kiedy zajmuję się innymi ludźmi.

29. Lubię, gdy dają mi kredyt zaufania w pracy.

30. Jestem podbudowany, wiedząc że dobrze i starannie rozwiązałem powierzone zadanie.

31. Chciałbym najchętniej być sobą i wykonywać rzeczy praktyczne, pracować rękami.

32. Chętnie czytam książki na jakikolwiek z tematów, który budzi moją ciekawość.

33. Lubię wprowadzać w życie nowe pomysły.

34. W sytuacji, gdy mam jakieś problemy z innymi, preferuje rozmowę i znalezienie rozwiązania.

35. Żeby osiągnąć sukces należy mierzyć wysoko.

36. Lubię sytuację, które wymagają ode mnie podejmowania decyzji i brania za nie odpowiedzialności.

37. Lubię dyskutować.

38. Analizuję dany problem gruntownie, zanim podejmę działania.

39. Lubię zmieniać otoczeni tak, by uczynić je czymś innym i specjalnym.

40. Kiedy jest mi przykro znajduję przyjaciela, by z nim porozmawiać.

41. Kiedy proponuję plan, wolę, żeby inni zajmowali się szczegółami.

42. Zwykle jestem zadowolony z miejsca, gdzie przebywam.

43. Praca na świeżym powietrzu dostarcza mi nowego zasobu energii.

44. Bez przerwy zadaję pytanie. „Dlaczego?”

45. Podoba mi się, że moja praca jest wyrazem mojego nastroju i uczuć.

46. Lubię znajdować sposoby pomagania ludziom, by bardziej byli ludzcy wobec siebie.

47. Branie udziału w podejmowaniu ważnych decyzji jest niezmiernie ciekawe.

48. Zawsze cieszę się, gdy ktoś inny przejmuje kierownictwo.

49. Lubię, gdy moje otoczenie jest proste i praktyczne.

50. Roztrząsam problem, dopóki nie znajdę odpowiedzi.

51. Piękno natury porusza coś ukrytego we mnie.

52. Bliskie stosunki z innymi są ważne dla mnie.

53. Lepsze stanowisko i awans są ważne dla mnie.

54. Efektywność to coś dla mnie: pracować określoną ilość godzin każdego dnia.

55. Dla uniknięcia chaosu potrzebny jest silny system z ustalonym prawem i porządkiem.

56. Książki zmuszające do myślenia zawsze poszerzają moje horyzonty.

57. Bardzo cieszę się z możliwości pójścia na wystawę, do teię, gdy moje otocz

58. enie jest proste i praktyczne.Roztrząsam problem,

59. dopóki nie znajdę odpowiedzi.Piękno natury porusza coś ukrytego we m

60. nie.Bliskie stosunki z innymi są ważne dla mnie.Lepsze stanowisko i awans

61. są ważne fizyczna i twarda praca nikomu nie zaszkodzi.

62. Chciałbym nauczyć się wszystkiego, co jest dostępne o tematach, które mnie interesują.

63. Nie chcę być jak inni, lubię robić rzeczy inaczej.

64. Powiedz mi jak ci mogę pomóc.

65. Jestem gotów podjąć ryzyko, by kontynuować sprawy dalej.

66. Lubię jasne i precyzyjne linie postępowania, kiedy coś zaczynam.

67. Pierwsze, co widzę w samochodzie to doby silnik.

68. Ci ludzie działają stymulująco na mój intelekt.

69. Kiedy się czymś się zajmuję, mam tendencję do zapominania o całym świecie.

70. Martwi mnie, że jest tyle ludzi w naszym społeczeństwie, którzy potrzebują pomocy.

71. Zabawne jest podsuwać innym ludziom pomysły.

72. Nie znoszę, kiedy ktoś bez przerwy zmienia metodę, kiedy akurat kończę pisanie pracy.

73. Zwykle znajduje wyjście w sytuacjach „podbramkowych”.

74. Nawet samo czytanie o odkryciach jest ciekawe.

75. Lubię robić happeningi.

76. Zawsze staram się jak mogę, by okazać uwagę ludziom, którzy wyglądają na samotnych i bez przyjaciół.

77. Lubię działać.

78. Nie lubię robić rzeczy, które nie są zatwierdzone.

79. Sport jest ważny, jeśli ciało ma być zdrowe.

80. Sposób funkcjonowania natury budził zawsze moją ciekawość.

81. Zabawne jest być w dobrym humorze i robić coś nadzwyczajnego.

82. Sądzę, że ludzie w głębi duszy są dobrzy.

83. Jeśli nie daję sobie rady za pierwszym razem, rozpoczynam jeszcze raz z nową energią i entuzjazmem.

84. Cenię wysoko sytuację, kiedy wiem czego inni ode mnie oczekują.

85. Lubię podzielić rzeczy na czynniki pierwsze, by zobaczyć czy dam sobie radę.

86. Nie denerwuj się. Możemy przemyśleć sprawę i zaplanować następny krok.

87. Byłoby dla mnie trudno wyobrazić sobie moje życie bez pięknych rzeczy wokół mnie.

88. Często tak się dziej, że inni przychodzą do mnie by opowiedzieć o swoich problemach.

89. Zwykle nawiązuję kontakt z ludźmi, którzy mogą pokazać mi drogę do nowych możliwości.

90. Nie potrzebuje dużo, by być szczęśliwym.

Wyniki

1. Należy zakreślić te same liczby, które zakreśliłeś w Teście do samooceny.

R	B	A	S	P	K
1	2	3	4	5	6
7	8	9	10	11	12
13	14	15	16	17	18
19	20	21	22	23	24
25	26	27	28	29	30
31	32	33	34	35	36
37	38	39	40	41	42
43	44	45	46	47	48
49	50	51	52	53	54
55	56	57	58	59	60
61	62	63	64	65	66
67	68	69	70	71	72
73	74	75	76	77	78
79	80	81	82	83	84
85	86	87	88	89	90

2. Zapisz ilość zakreślonych liczb w każdej kolumnie poniżej

R_________ B________ A________ S________ P________ K________

3. Które z nich otrzymały największe liczby punktów.

1.__________ 2.__________ 3.__________

(Materiały z kursu „ Nauczyciel jako doradca zawodowy ucznia w zreformowanym systemie edukacji”, zorganizowanego przez KOWEZ w W-wie, październik-listopad 2000)




---