Prof. Edward Stępień pok 1/106 tel [phone] [e-mail]

Dr inż. Michał Orzechowski pok 1/77 tel [phone] [e-mail]

Zakład Urządzania Lasu KULGiEL WL SGGW bud 34

„PODSTAWY LEŚNICTWA”

PRZEWODNIK DO WYKONANIA PROJEKTU

DLA STUDENTÓW MIĘDZYWYDZIAŁOWEGO STUDIUM GOSPODARKI PRZESTRZENNEJ

schemat wykonania projektu:

Ocena stanu lasu i zmian jego cech taksacyjnych w czasie
na przykładzie leśnictwa........................

Spis treści projektu:

1.Wstęp .

2. Ocena lasów leśnictwa.......

2. 1. Ogólna charakterystyka obiektu

a/ położenie

b/ przebieg tras komunikacyjnych, inne zagrożenia;

c/ położenie na tle zasięgu głównych gat. lasotwórczych;

d/ powierzchnia, kategorie użytkowania gruntu;

2.2. Analiza materiałów źródłowych

a/ funkcje lasów;

b/ struktura powierzchniowa siedliskowych typów lasu i gat. panujących

c/ analiza występowania gatunków pan. z uwzględnieniem STL

d/ struktura wieku (tabela klas wieku wg gatunków panujących)

e/ bogactwo gatunkowe górnej warstwy drzew

f/ ocena stabilności drzewostanów obiektu

g/ ocena przydatności lasów do turystyki i rekreacji

2.3. Podsumowanie analizy

3. Ocena zmian stanu lasu wybranego fragmentu leśnictwa

3.1. Zmiany składu gatunkowego

3.2. Zmiany wieku

3.3. Zmiany przydatności lasów do celów turystyki i rekreacji

4. Podsumowanie.

Spis map do wykonania

według stanu obecnego

Mapa gospodarczo-przeglądowa DRZEWOSTANÓW

Mapa gospodarczo-przeglądowa TYPÓW SIEDLISKOWYCH LASU

Mapa gospodarczo-przeglądowa PRZYDATNOŚCI DO TURYSTYKI I REKREACJI

według stanu za 50 lat (uwaga na stan podany w główce mapy)

Mapa gospodarczo-przeglądowa DRZEWOSTANÓW

Mapa gospodarczo-przeglądowa PRZYDATNOŚCI DO TURYSTYKI I REKREACJI

Ocena stanu lasu... odbywa się na podstawie materiałów źródłowych - opisów taksacyjnych ok. 5-7 oddziałów leśnych pochodzących z jednego z nadleśnictw w okolicy Warszawy. Są to materiały autentyczne, będące fragmentem części inwentaryzacyjnej planu urządzenia gospodarstwa leśnego - dokumentu podstawowego, regulującego gospodarkę leśną na terenie lasów państwowych z mocy ustawy o lasach. Plan urządzenia sporządzany jest na 10 lat dla każdego z nadleśnictw i zatwierdzany przez ministra właściwego do spraw środowiska.

Powierzone materiały powinny być zwrócone wraz z gotowym opracowaniem w stanie możliwie nienaruszonym.

Należy skopiować mapę wybranych oddziałów, dodając do niej główkę mapy i zostawiając miejsce na niewielką legendę map tematycznych. Wykonać 5 kopii z zachowaniem skali.

Przykładowa „główka” mapy

Czego dotyczy mapa? Nazwa i nr części leśnictwa (nr zestawu)

Zaktualizowana powierzchnia opracowywanej części leśnictwa

ZASADY REALIZACJI PROJEKTU

1.Wstęp

cel pracy, rola lasów w środowisku i w gospodarce regionu (do 1 str.) (wpływ na klimat, funkcje środowiskotwórcze i ochronne, znaczenie krajobrazowe, gospodarcze oraz społeczne i kulturowe).

2. Ocena lasów leśnictwa.......

2. 1. Ogólna charakterystyka obiektu (opis do 1 str. - oparty na poniższych punktach)

a/ położenie ( leśnictwo, nadleśnictwo; gmina, odległość od miast);

b/ przebieg tras komunikacyjnych, inne zagrożenia (na podstawie dostępnych źródeł kartograficznych);

c/ położenie na tle zasięgu głównych gat. lasotwórczych;

d/ powierzchnia, kategorie użytkowania gruntu (tab.1)

Tabela 1. Kategorie użytkowania gruntów w Leśnictwie ...., według stanu na 1.01... r ( data na mapie!!)

Kategoria gruntu	Powierzchnia
		[ha]	[%]
drzewostany
leśne niezalesiene
rolne
ciągi komunikacyjne
osiedlowe
...................
inne
Razem		100,00

UWAGA: Załączniki, które posłużyły do wykonania wszystkich zestawień powinny znaleźć się w zakończeniu pracy, nawet w formie brudnopisu.

2.2. Analiza materiałów źródłowych

a/ funkcje lasów (na podstawie funkcji podanej na początku opisu taksacyjnego oddziału, lub pododdziału dla rezerwatów);

Tabela 2. Funkcje lasów leśnictwa ............, według stanu na

Dominująca funkcja	Powierzchnia, ha
		[ha]	[%]
Rezerwaty
Glebochronne
Zieleni wysokiej
Wodochronne
Produkcyjne
........................
Razem		100,00

b/ struktura powierzchniowa siedliskowych typów lasu i gat. panujących

Tabela 3. Powierzchnia gatunków panujących według typów siedliskowych lasu w leśnictwie .... wg stanu na .... r

Siedliskowy typ lasu	Gatunek panujący						OGÓŁEM
		Sosna	Dąb	Brzoza	Lipa	Olsza	.....	[ha]	[%]
Bór świeży
Bór mieszany świeży
Las mieszny świeży
Las wilgotny
Ols jesionowy
................
Razem [ha]
Razem [%]								100,0

c/ analiza występowania gatunków panujących z uwzględnieniem STL

opisać krótko na podst. map przeglądowych - siedliskowych typów lasu i drzewostanów

Czy jest zgodność między siedliskami a gatunkami panującymi w drzewostanach zgodnie z następującymi zasadami

B, BM, gat. panujący So

LM, L Db

Ol, OlJ Ol, Js

d/ struktura wieku gatunków panujących (tabela klas wieku wg gatunków panujących)

Tabela 4. Powierzchnia i zapas klas wieku według gatunków panujących w leśnictwie ...., wg stanu na ....

Gatunek panujący

Klasa wieku

OGÓŁEM

Zręby, hal. płaz

I (1-20)

II (21-40)

III (41-60)

IV (61-80)

V (81-100)

VI i st. (>100)

KO

KDO

[ha]

[%]

Sosna

2,05 ----

3,20 1536

Swierk

Dąb

Brzoza

Lipa

Razem [ha]

Razem [%]

100,0

Pomocne w realizacji tej tabeli klas wieku będzie wykonanie poniższego zestawienia,
które w formie brudnopisu ma być załączone na końcu opracowania

Oddz poddz	KLASY I PODKLASY WIEKU														KO		KDO		Razem
		Zręby, hal. płaz		I		II		III		IV		V		VI i st
SOSNA
8b											3,20
											1536
18d			2,05
			----
R-m			2,05								3,20
So			-----								1536
	ŚWIERK
R-m
Św
....	...	...		...	...	...		...	...	...		...	...	...		...	...	...		......
R-m			2,05								3,20
So			-----								1536
R-m
Św
R-m
Db
...
...
Razem

Do tej tabeli trafia zapas całego drzewostanu (kolumna 16 opisu taksacyjnego) łącznie I i II piętro, oraz powierzchnia drzewostanu. Klasyfikuje się ze względu na gatunek panujący (pierwszy w składzie gatunkowym) oraz jego wiek wg opisu (kol. 8). Miąższości grubizny podanych w nawiasach nie bierzemy pod uwagę (zwykle dotyczy to podrostu, przestojów zadrzewień na gruntach nieleśnych itp.).

Klasa wieku I 1-20 II 21-40 III 41-60 IV 61-80 itd.

Oddzielnie traktować KO i KDO - są to struktury drzewostanów w trakcie przemiany pokoleń - trudno określić właściwy wiek całego drzewostanu.

Charakterystykę struktury wiekowej proszę uzupełnić wyliczając wskaźniki syntetyczne:

Średni wiek, średnia zasobność w klasie wieku, średnia zasobność wszystkich drzewostanów;

ŚREDNI WIEK DRZEWOSTANÓW OBIEKTU

Jest to średnia ważona powierzchnią, aby większą wagę w końcowym wyniku miały drzewostany o dużej powierzchni. Średnia arytmetyczna zauważała by jedynie ilość drzewostanów w danym wieku. (powierzchnia z podsumowania tabeli klas wieku)

i - kolejne klasy wieku

P_i - powierzchnia drzewostanów w danej klasie wieku

W_{i -} „środek” klasy wieku

klasa wieku	I	II	III	IV	V	VI
Wi	10	30	50	70	90	110

ŚREDNIA ZASOBNOŚĆ klasie wieku ŚREDNIA ZASOBNOŚĆ w całym obiekcie

(wg podsumowania tabeli klas wieku) (podsumowanie - razem)

[m³/ ha]
[m³/ ha]

e/ bogactwo gatunkowe górnej warstwy drzew

Tabela. 5. Bogactwo gatunkowe drzewostanów Leśnictwa .........., według stanu na .... r

Drzewostany	Powierzchnia
		[ha]	[%]
Jednogatunkowe
Dwugatunkowe
Trzy i więcej gatunkowe
KO, KDO
Zręby, halizny i płazowiny
Razem		100,00

Do analizy wykorzystujemy jedynie skład gatunkowy warstwy górnej (bez II piętra).

f/ ocena stabilności drzewostanów obiektu

Bierze się pod uwagę przeciętną wysokość i pierśnicę (grubość na wys. 1,3m) podaną dla gatunku panującego w składzie gatunkowym drzewostanu.

Tabela 6. Ocena współczynnika smukłości h/d - parametru stabilności lasów leśnictwa ............, według stanu na

h (m) / d (cm)		Powierzchnia, ha
				[ha]	[%]
< 0,7	bardzo stabilne
0,71 - 0,90	stabilne
0,91 - 1,1	zagrożone
> 1,1	niestabilne
Razem			100,00

g/ ocena przydatności lasów do celów turystyki i rekreacji (metoda IBL)

Tabela. 7. Przydatność do turystyki i rekreacji Leśnictwa .........., według stanu na... r

Drzewostany	Kolor na mapie	Powierzchnia
				[ha]	[%]
Bardzo duża przydatność	1
Duża przydatność	2
Średnia przydatność	3
Mała przydatność	4
Nieprzydatne	5
Razem			100,00

Proszę wykorzystać metodę Instytutu Badawczego Leśnictwa (Łonkiewicz)

Kryteria uzupełniające stosuje się wówczas, gdy znaczący ich wpływ może podwyższyć lub obniżyć dokonywaną ocenę. Poniższe cechy obniżają przydatność:

-         występowanie dolnych warstw drzewostanu

-         silne zwarcie

-         gatunki „cieniste” Jd Św

W projekcie proszę uwzględniać jedynie kryteria podstawowe - typ siedliskowy i klasa wieku

2.3. Podsumowanie analizy

Na podstawie powyższych analiz proszę krótko opisać (do 0,5 strony najważniejsze cech obiektu, jego strukturę, skład gatunkowy, stabilność itp

3. Ocena zmian stanu lasu wybranego fragmentu leśnictwa

Założenia niezbędne do symulacji zmian

Wszystkie drzewostany oprócz rezerwatów rosną do wieku rębności ustalonego dla gatunku panującego i funkcji lasu.

Gatunek lasy gospodarcze lasy ochronne

So, Md, Św 100 lat 120

Db, Bk, Js 140 160

Ol, Brz 60 80

Tp, Os 40 60

Po osiągnięciu tego wieku zostają wycięte. Na ich miejscu w tym samym roku sadzi się nowe drzewostany. Granice drzewostanów nie ulegają zmianom. Gatunek panujący w nowym drzewostanie jest zgodny z siedliskiem.

Typ Siedliskowy Lasu gat. panujący

B, BM, So

LM, L Db

Ol, OlJ Ol, Js

Podczas analizowanego okresu spalił się 1 (maks. 2) drzewostan. Po 50 latach spaloną powierzchnię porasta brzoza w I klasie wieku.

Wiek drzewostanu za 50 lat obliczamy następująco:

So, las produkcyjny, obecny wiek gat. panującego 68 lat, siedlisko Lśw

Czyli - drzewostan sosnowy będzie wycięty w wieku 100 lat (bo sosna i funkcja produkcyjna) i posadzony nowy - dębowy (bo Lśw)

68+50=118, 118-100=18 czyli na tej powierzchni za 50 lat będzie rósł Db w wieku 18 lat (I klasa wieku na mapie)

3.1. Zmiany składu gatunkowego (opisowo na podstawie dwóch map);

3.2. Zmiany wieku (opisowo na podstawie dwóch map);

3.3. Zmiany przydatności lasów wybranego kompleksu leśnego do celów turystyki i rekreacji (opisowo na podstawie dwóch map);

4. Podsumowanie - ogólne omówienie znaczenia i wpływu czasu i prowadzonej gospodarki leśnej oraz innych czynników na zmiany stanu lasu.

WYKONANIE MAP

Mapy kolorowane dowolna techniką. Konieczna legenda z opisem zastosowanych na danej mapie symboli barwnych. Jednolitość oznaczenia w granicach pojedynczego pododdziału (ciągła linia graniczna, ewentualnie „kasowniki”- przekreślenia - czyli wydzielenie „przechodzi” np. przez drogę). Wykropkowane elementy wewnątrz (luki, kępy, gniazda) - taka sama barwa jak pododdział.

Mapa gospodarczo-przeglądowa DRZEWOSTANÓW

Na podstawie gatunku panującego i jego wieku.

Mapa gospodarczo-przeglądowa TYPÓW SIEDLISKOWYCH LASU

Na podstawie typu siedliskowego lasu (opis taks., w kolumnie 5.)

Mapa gospodarczo-przeglądowa PRZYDATNOŚCI DO TURYSTYKI I REKREACJI

Na podstawie typu siedliskowego i klasy wieku gatunku panującego.

W mapach wg stanu za 50 lat

Zmianie ulegnie wiek gatunku panującego, niekiedy także gatunek panujący.

KOLORY STOSOWANE NA MAPACH

Na mapie drzewostanów (cyfry oznaczają wzorzec barwy IUL tom 3 str 113-117 )

Halizna 1-20 lat. 21-80* >80* KO, KDO

* 80 lat to granica przyjęta dla realizacji projektu. Na mapach leśnych jest to granica drzewostanów rębnych, uzależniona między innymi od gatunku, wieku rębności i funkcji lasu.

Na mapie typów siedliskowych lasu (cyfry oznaczają wzorzec barwy IUL tom 3 str 113-117 )

Siedliska wilgotne - to kolor siedliska świeżego z poziomymi paskami niebieskimi.

Na mapach proszę starać się dopasować kolory do wzorca. Ważniejsze jest jednak by były one rozpoznawalne i zgodne z zamieszczoną legendą.

5

MAPA GOSPODARCZO - PRZEGLĄDOWA

...................................................

leśnictwo

PODKOWA LEŚNA 24

Nadleśnictwo CHOJNÓW

Obręb CHOJNÓW

Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych

w Warszawie

stan na 1.01.199.....r.

powierzchnia leśnictwa .................

SKALA 1 : 10 000

---