10.10.02 r.

WYKŁAD NR 2

Tempo wzrostu światowego PKB kształtuje się na poziomie około 1%. Jest to jeden z głównych problemów światowych.

Wykres:

Kąt
stale powiększa się, czyli rośnie różnica pomiędzy dochodami z operacji finansowych a dochodami z pracy. Obecnie najwięcej zarabia się na rynkach finansowych, a szczególnie dotyczy to operacji nierzeczywistych (opcje, futures). Jest to niekorzystne dla gospodarki. Przyczynia się to także do powiększania się różnicy w rozwoju między krajami rozwiniętymi a rozwijającymi się.

W latach 40 średnie dochody państw rozwiniętych były około 18 razy większe niż państw rozwijających się. W roku 99 wielkość ta już wynosiła już 40.

Antyglobaliści uważają, że globalizacja prowadzi do pogłębiania się różnic pomiędzy społeczeństwami. Głównie obwiniane są kraje, które mają rozwinięte rynki finansowe, a największe operacje finansowe dokonywane są w USA, Japonii i UE.

W Polsce kompletnie niedoceniane są instytucje finansowe. Wszyscy dyskutują nad sprzedażą ziemi, a nie nad instrumentami finansowymi.

Relacje we współczesnym świecie nie tworzą się tylko na rynku, lecz przede wszystkim w polityce. Dominującymi ośrodkami są: Waszyngton, Tokio i Bruksela.

W latach 80 w UE zaczęły następować silne procesy dezintegracyjne.

Przyczyny powstania UE:

1. ucywilizowanie Niemiec

• EWWiS, jako zalążek UE, nie powstała z przyczyn gospodarczych tylko politycznych. Miała ona kontrolować produkcję węgla i stali w Niemczech, a tym samy zapobiec ewentualnemu odrodzeniu się potęgi wojskowej.

2. obawa przed ZSRR

3. konkurencja z USA

W latach 80 pierwsza i druga przyczyna straciły na znaczeniu. Trzecia przyczyna także osłabła, gdyż uznano, że nie ma co walczyć z USA, bo i tak się przegra. Dlatego też upadł entuzjazm pchający państwa europejskie do integracji.

Najważniejszym argumentem wysuwanym na poparcie idei integracji europejskiej jest fakt, że UE zapewnia pokój w Europie.

Wprowadzenie euro miało za zadanie umocnić integrację europejską.

Filozofie rozwoju:

1. filozofia finansowa - USA

2. filozofia inżynierska - Niemcy i Japonia

Systemy te w każdym kraju przenikają się. Z jednej strony istnieją banki centralne, które są zwolennikami koncepcji finansowej, z drugiej strony rządy, które reprezentują filozofię inżynierską.

W Polsce zawsze jednak dominowała filozofia inżynierska.

Kraj może odgrywać dużą rolę na arenie międzynarodowej (finansowej), gdy jego waluta jest powszechnie akceptowana. Wówczas dany kraj może żyć z senioratu.

Jedynym krajem, który może się tym poszczycić, jest USA. Wykorzystanie dolara US w obrocie sięga 60%. Japonia w swoim czasie próbowała uzyskać taki status, ale jej się nie udało, gdyż Chiny nie chciały zaakceptować jena - wolały stosować franka szwajcarskiego. Później spróbowały tego Niemcy i osiągnęły poziom 18% wykorzystania marki w obrocie transakcyjnym.

Jednak silna marka była dużym problem po zjednoczeniu Niemiec. O wiele łatwiej byłoby reformować wschodnie Niemcy, gdyby waluta niemiecka byłaby słaba. Dlatego też Niemcy zmienili swoje zdanie na temat wprowadzenie euro.

Korzyści wprowadzenia Euro:

1. zmniejszenie kosztów transakcyjnych

• w 1998 r wynosiły 18 mld $, co nie jest dużą kwotą.

2. zmniejszenie perturbacji finansowych przy zmianie rynku

3. znikniecie dyferencjacji cen w różnych krajach

• największe znaczenie

Tak naprawdę to główną przyczyną wprowadzenia euro była racja polityczna. Wspólna waluta ma powstrzymać procesy dezintegracyjne. Jednak dotychczas nie jest jasne, jak można wyjść ze strefy euro

Obecnie, oprócz 5-ciu podstawowych kryteriów, dotyczących stóp procentowych, inflacji, kursu walutowego, deficytu i długu, chce się wymagać od krajów ubiegających się do UGW obniżenia bezrobocia do poziomu poniżej 10%.

Scenariusze wprowadzenia euro: (z punktu widzenia Polski)

1. optymistyczny

2. pesymistyczny

Wprowadzenie euro odbywa się wg scenariusza pesymistycznego. Ostatnio trochę się sytuacja poprawia.

Początkowo wprowadzenie euro było powszechnie krytykowane. Po tym jak Niemcy poparły ten pomysł (a było to zaskakujące), nastroje się zmieniły skrajnie. Analizy ekonomiczne były nad wyraz optymistyczne. W taki rozwój wypadków uwierzyły np. polskie przedsiębiorstwa, które zaciągały kredyty w dolarach, licząc na spadek ich wartości po wejściu w życie euro.

Ad.1 scenariusz optymistyczny

Byłby niekorzystny dla prawie całego świata. Jego przejawem byłby powrót dolara do USA. Co z kolei doprowadziłoby tam do inflacji, a w konsekwencji spadku eksportu i wzrostu bezrobocia. USA musiałoby wówczas zdewaluować dolara, aby powstrzymać ten proces. Czyli wszyscy Ci, którzy nie zdążyliby sprzedać dolarów, straciliby - przynajmniej tyle, ile wynosiłaby dewaluacja (szacuje się, że około 15-20%). W rezultacie zmniejszyłaby się płynność niektórych podmiotów, ich wypłacalność byłaby nie do utrzymania. Sytuacja groziłaby chaosem. USA wyszłaby z całego zamieszania nienajgorzej.

UE miałaby ponadto trudności w sprzedaży towarów i usług. Byłoby to zagrożeniem dla istnienia unijnych przedsiębiorstw, które nie miałyby środków na spłatę kredytów. Zaczęłyby się pojawiać naciski, aby odejść od euro.

Dla Polski i innych krajów kandydujących byłby to najlepszy scenariusz . Nasze towary byłyby tanie dla UE. Poprawiłaby się dla Polski „terms of trade”. Wzrosłoby tempo rozwoju gospodarczego, zwiększyłyby się inwestycje oraz zatrudnienie.

Ad. 2 scenariusz pesymistyczny

Rozwój wypadków przebiega zgodnie z tym scenariuszem.

Konsekwencje:

1. nie ma tendencji do ucieczki od dolara

2. nie ma zagrożenia inflacji w USA i światowego kryzysu gospodarczego

3. towary unijne są tanie, więc chętnie są importowane (korzystny scenariusz dla UE)

4. wyższe tempo wzrostu gospodarczego w UE niż było prognozowane.

Dla Polski jest to najgorszy scenariusz, gdyż ponad 65% naszego eksportu idzie na rynki unijne. Gdyby w Polsce praca stała się tańsza, to wówczas byłoby to nam obojętne. Ale to nie następuje, gdyż brak jest inwestycji na know-how i edukację.

Na rynku dóbr inwestycyjnych w Polsce jest deflacja. Zamiast inwestycji kupuje się bony i obligacje skarbowe. Ponadto pogarsza się „terms of trade”, co odbija się niekorzystnie na bilansie płatniczym i rezerwach dewizowych. Tym samym ograniczają się możliwości regulowania zobowiązań. Pogorszenie sytuacji finansowej państwa wpływa na spadek ilości kredytów i inwestycji zagranicznych.

Polska znajduję się na brzegu gospodarki światowej i w związku z tym żaden scenariusz nie jest dla nas w pełni korzystny. Sytuacją Polski, jak i innych słabych krajów rządzi w dużej mierze przypadek. Aby go ograniczyć powinno się dążyć do integracji.

przyrost dochodów z operacji finansowych

przyrost PKB

przyrost dochodów ze sprzedaży towarów i usług (z działalności produkcyjnej)

przyrost dochodów z pracy

α

t

przyrost dochodów z różnych działalności

t

t

---