Wykład 5 24.10.2007

Administracja w monarchii absolutnej

BRAK PIERWSZEJ POŁOWY WYKŁADU

==================================================================================

policja:

- z gr. „politea” - zarząd miastem-państwem - całość administracyjnej działalności państwa (w tym zapewnienie bezpieczeństwa wewnętrznego)

Monarchia absolutna ma tendencje do rozszerzania się na płaszczyzny nie objęte administracją:

- życie

- gospodarkę

- oświatę

- opiekę społeczną

Następuje reglamentacja życia społecznego, która z czasem zamiast wspierać różne jego dziedziny zaczęła je hamować. Jako odpowiedź na to pojawiają się liberalne doktryny.

ius politiae - prawo policji - możliwość wydawania różnych regulacji prawnych, które dotyczą wszelkich praw o znaczeniu społecznym oczywiście w imię dobra społecznego i państwa dobrobytu

policyzm - doktryna, której punktem wyjścia jest zasada ius politiae. Doktryna ta głosiła, że władca wie najlepiej co jest dobre dla poddanych.

Niektóre monarchie absolutne dokonały pewnych reform w ten sposób przedłużając swój byt. Zrobiły tak Prusy (Fryderyk II) i Austria (…) (monarchie oświecone) a także częściowo w Rosji (Piotr I, Katarzyna.

W początkach XVIIIw. rozwinęła się myśl administracyjna. Zastanawiano się nad stworzeniem modelu i zasad sprawnego zarządu państwa. Nauka ta otrzymała wtedy nazwę „nauki o policji”.

Absolutna monarchia francuska

Zarząd państwa opierał się na:

- centralizmie - do monarchy należą wszystkie decyzje ale korzysta on z szeroko rozwiniętego aparatu urzędniczego, który jest całkowicie podległy jego władzy

- biurokratyzmie

Stosunek monarchy do starych urzędów:

- pozbawił urzędników wielu funkcji, ale pozostawił im pewien prestiż i uposażenia

Urzędem, który zachował swą rangę był Kanclerz, mimo zmiany zakresu kompetencji. Od XV wieku znaczna część funkcji Kanclerza została rozdzielona między jego notariuszy. Notariusze zostali podniesieni do godności sekretarzy stanu.

Kanclerz:

- utrzymał w swoim ręku pieczęć królewską i miał faktyczną kontrolę nad wszystkimi aktami, które wychodziły z kancelarii królewskiej

- stał się zwierzchnikiem wszystkim sądów,

- nadzorował funkcjonowanie wszystkich rad królewskich

- przewodniczył radzie stron procesowych, która też była sądem.

Można powiedzieć, że Kanclerz zaczął pełnić funkcję ministra sprawiedliwości.

Notariusze (Sekretarze Stanu):

w XVI wieku czterech sekretarzy do spraw finansowych uzyskało na tyle silna pozycję, że uniezależnili się od Kanclerza, podporządkowali się Królowi i uzyskali funkcję Sekretarzy Stanu. Z czasem uzyskali dostęp do Rady Królewskiej a więc ten urząd zyskał rangę ministerialną.

O podziale władzy decydował podział geograficzny a nie rzeczowy. Francję podzielono na 4 części, a także wszystko poza Francją.

W XVI wieku monarcha podzielił władzę wg kryterium rzeczowego:

- sprawy zagraniczne

- dwór królewski

- wojny

- marynarki

Nadintendent - zajmuje się finansami państwa. Później nazywany generalnym kontrolerem finansów. Zajmował się on:

- podatkami

- robotami publicznymi

- handlem

- przemysłem

Można powiedzieć, że był „ministrem gospodarki narodowej”. Pierwszym z nich był Colbere(??)

Merkantylizm/kameralizm

Merkantylizm:

- państwo próbuje organizować życie gospodarcze

- miarą bogactwa państwa jest posiadana przez nie ilość złota i srebra

- z łac „mercari” - handlować.

Jako metodę osiągnięcia celu proponowano osiągnięcie nadwyżki eksportu nad importem.

W Europie Środkowej kierunek ten nazywano kameralizmem.

W XVIII wieku Kanclerza, Sekretarzy Stanu i Generalnego Kontrolera Finansów zaczęto nazywać ministrami, ale nie byli to ministrowie w pełnym tego słowa znaczeniu gdyż wykonywali władzę delegowaną przez króla. Poza tym Ci ministrowie nie tworzyli kolegium przypominającego Radę Ministrów. Współpracowali oni z Królem albo na posiedzeniach Rady Królewskiej.

W XIX (???) wieku pojawiał się tzw. Główny Minister, Pierwszy Minister.

Król rządził nie tylko przy pomocy ministrów ale także przy pomocy organów kolegialnych - różnych rad.

Istniała Rada Królewska od średniowiecza. Wyodrębniły się 4 sekcje rady królewskiej:

- rada stron procesowych

- rada stanu - rada tajna - wąski skład, przewodniczy jej król. Z czasem zasiadają w niej ww. urzędnicy. Zajmowała się polityką zagraniczną, sprawami wojny. Przypomina angielski gabinet ministrów z XVIII wieku.

- rada depesz (zapewnia współdziałanie między sekretarzami stanu)

- rada skarbu(??)

1

---