Walka o zjednoczenie państwa polskiego

podręcznik, str. 32-36

1. Tendencje zjednoczeniowe:

1. zagrożenia zewnętrzne kraju: Zakon Krzyżacki, Marchia Brandenburska, Królestwo Czeskie, najazdy Tatarów

2. tożsamość narodowa- wspólnota kulturowa

a. rycerstwo- nadania ziemskie silnego władcy, bezpieczeństwo kraju ( podział na dzielnice osłabiał państwo)

b. możni- podział posiadłości ziemskich w różnych dzielnicach

a. mieszczanie - rozwój gospodarczy miast ( liczna cła, myta, zakończenie wojen domowych)

a. duchowieństwo - kult św. Stanisława ( wiara, że Polska połączy się jak ciało męczennika) i walka o niezależność metropolii

2. Próby zjednoczeniowe w XIII w.:

1. państwo Henryków śląskich: Henryk Brodaty, Henryk Pobożny, ( planowano koronację, lecz śmierć w bitwie pod Legnicą z Tatarami w roku 1241 zaprzepaściła te idee)

- najpotężniejsi wówczas książęta, skupili pod swoją władzą Śląsk, Małopolskę z Krakowem, przejściowo Wielkopolskę,

2. starania o koronę księcia śląskiego Henryka Probusa ( Prawego) ( opanował w roku 1288 Kraków, wysłał do papieża dokumenty dotyczące zgody na koronację, zmarł w roku 1290 prawdopodobnie otruty)

3. koronacja królewska księcia wielkopolskiego Przemysła II w roku 26 czerwca 1295 w Gnieźnie ( arcybiskup Jakub Świnka)

• przejęcie Pomorza Gdańskiego w 1294 r. - umowa o przeżycie z księciem Mściwojem ( Mszczuja) II w Kępnie 1282

• krótkotrwałe zajęcie Małopolski z Krakowem ( efekt umowy z Henrykiem Probusem) i konieczność wycofania się przed królem czeskim Wacławem II

• zamordowanie Przemysław II przez Brandenburczyków w Rogoźnie w roku 1296

3. Rządy czeskich Przemyślidów:

1. walka Wacława II czeskiego z Władysławem Łokietkiem ( Łokietek uznał zależność od króla Czech, szukał wsparcia na Węgrzech króla Karola Roberta)

2. koronacja królewska Wacława II czeskiego ( ożenił się z córką Przemysła II Ryksą) w roku 1300 ( Gniezno, Jakub Świnka)

3. polityka wewnętrzna Wacława II:

• reforma administracyjna- urząd starosty,

• wprowadzenie groszy praskich,

• krótkie rządy Wacława III 13005-1306 ( w drodze do Polski został zamordowany na Słowacji)

4. Walka o zjednoczenie kraju przez Władysława Łokietka: władał 40 % terytorium Bolesława Krzywoustego)

1. powrót do kraju w roku 1304 i akcja zjednoczeniowa ziem polskich ( Małopolska, ziemia sandomierska, Kujawy, Pomorze Gdańskie)

2. walka z buntem biskupa krakowskiego Muskaty i zabór Pomorza Gdańskiego przez Krzyżaków w roku 1309 ( Łokietek wezwał na pomoc zaatakowanego przez Brandenburczyków Gdańska Krzyżaków, lecz ci wykorzystali sytuację i sami zajęli Pomorze Gdańskie)

3. stłumienie buntu wójta mieszczan niemieckich Alberta 1311/1312 ( Albert popierał czeskich Przemyślidów, wojska Łokietka każdego kto nie potrafił wymówić formułki „soczewica, koło, miele, młyn” zabijali)

4. pretensje do tronu polskiego spadkobiercy Przemyślidów króla czeskiego Jana Luksemburskiego

5. opanowanie Wielkopolski w roku 1314

6. koronacja królewska 20 stycznia 1320 roku

- insygnia koronacyjne:

• korona- niezależność władcy,

• Szczerbiec- miecz koronacyjny

• berło- symbol najwyższej władzy sądowniczej

• jabłko z krzyżem- symbol władzy chrześcijańskiej

5. Konflikt Władysława Łokietka z Krzyżakami:

1. sądy papieskie 1320-1321 w Inowrocławiu i Brześciu Kujawskim:

- wyroki nakazywały Zakonowi zwrót Pomorza Gdańskiego oraz zapłaty Łokietkowi odszkodowania, lecz Krzyżacy odwołali się do papieża i nie oddali zagarniętego terytorium

2. wojna Władysława Łokietka z Zakonem Krzyżackim ( wspierał ich król czeski Jan Luksemburski 1326-1332

• utrata w roku 1329 ziemi dobrzyńskiej i Kujaw na rzecz Zakonu

• zwycięska bitwa pod Płowcami 1331

• król czeski Jan Luksemburski zhołdował księstwa śląskie i Mazowsze

• nieudana wyprawa odwetowa Łokietka, spór mieli rozstrzygnąć władcy Czech i Węgier

---