MAKROEKONOMIA WYKŁAD 27.01.2002

Temat: MIKROEKONOMICZNE ASPEKTY MAKROEKONOMII.

Główne składniki układu makroekonomicznego. Możemy wyróżnić następujące rodzaje rynku, które służą do budowania modeli rynkowych:

1. rynek dóbr i usług

2. rynek pieniądza

3. rynek pracy

4. rynek walutowy

AS

Ad 1) AD AS = AD

P AD - popyt globalny

AS - podaż globalna

E - punkt równowagi makroekonomicznej

Y - dochód

Y (PKB)

Produkt krajowy brutto - to suma wielkości produkcji.

1 a )

P AS

E_S = 0 (sztywny)

Równowaga

w krótkim E AD^`

okresie

AD

Y (PKB)

Y_E

1 b)

P

E E_S = ∞ (doskonała )

AS

AD^`

AD

Y

AD 2) rynek pieniądza SM = DM

r SM SM - podaż pieniądza

DM - popyt na pieniądz

L - ilość pieniądza

r - stopa %

E

DM

L

Równowaga występuje gdy popyt na pieniądz(DM) zrównuje się z podażą (SM).

Ad 3) Rynek pracy SL = DL

Równowaga znajduje się gdy popyt na pracę zrównuje się gdy z podażą na pracę.

Ilość

pracy DL

E

SL

B

Z

Y₀ Y_P Y (PKB)

SL - podaż pracy

DL - popyt na pracę

Y_p- dochód potencjalny

B - bezrobocie

Z - zatrudnienie

Popyt na pracę - przedsiębiorcy zgłaszają popyt na pracę

Podaż pracy - to osoby które chcą pracować.

Dochód potencjalny to : wielkość produkcji która występuje przy zatrudnieniu pracowników.

Ad 4 ) rynek walutowy. SF = DF

Równowaga popytu na waluty musi być równa podażowi na waluty.

SF

Kurs

walutowy

DF

0

F

SF - podaż walut

DF - popyt na waluty

F - ilość walut

1. eksport

2. inwestycje zagraniczne podaż walut

3. udzielanie kredytów

4. turystyka

5. transfery

Model AS, AD jest modelem makroekonomicznym pokazującym funkcjonowanie całej gospodarki. Bada on zależności pomiędzy poziomem cen w gospodarce, a wielkością produkcji (mierzoną np.: PKB).

Model ten bada zachowanie gospodarki w dwóch horyzontach czasowych:

1. w krótkim okresie

2. w długim okresie

Model ten skonstruowany jest w oparciu o równowagę na rynku dóbr i usług. Jest to tzw. model równowagi makroekonomicznej, który może rozpatrywać równowagę bądź to z punktu widzenia zmiany w popycie globalnym (tzw. model popytowy gospodarki) lub też może rozpatrywać zmiany równowagi makroekonomicznej z punktu widzenia zmian w podaży globalnej (tzw. model podażowy gospodarki)

Główne składniki modelu :

1. popyt globalny jest to zapotrzebowanie jakie zgłaszają podmioty (gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa, oraz państwo) na dobro i usługi - tak krajowe jak i zagraniczne.

AD równa się sumie wydatków konsumpcyjnych gospodarstw domowych.

AD = C + I + G + X - Z

C - wydatki konsumpcyjne gospodarstw domowych

I - wydatki przedsiębiorstw

G - wydatki państwa na zakup dóbr i usług

X - wydatki na eksport

Z - wydatki na import

FUNKCJA POPYTU GLOBALNEGO:

p

AD^`

AD

AD^``

0 Y_C (PKB)

CZYNNIKI OKREŚLAJĄCE POPYT GLOBALNY (co powoduje że funkcja AD może się przesunąć )

1. polityka państwa (polityka fiskalna)

Możemy wyróżnić dwa podstawowe rodzaje :

• dochód wzrósł

• dochód zmalał

Ekspansywna polityka fiskalna - zmiany poziomu produkcji (łagodna polityka)

Polityka restrykcyjna, polityka fiskalna - bezrobocie, recesja (tzw. twarda polityka)

2. może wpływać na położenie.

Polityka monetarna (pieniężna) -są to zmiany w podaży pieniądza, których skutkiem jest wpływ na poziom stóp %.

Ta polityka może mieć charakter polityki ekspansywnej (jeżeli celem jest wywołanie wzrostu wielkości produkcji) , a restruktywnej (jeżeli cena jest

3. sytuacja na rynkach światowych

• jeżeli na rynku światowym występuje koniunktura

• jeżeli na rynku światowym występuje dekoniunktura (maleje eksport, import, a cały eksport globalny przesuwa się do początku układu)

przewidywanie co do przyszłego stanu gospodarki.

II podaż globalna (AS) jest to ilość zaoferowanych dóbr i usług w danym roku i kraju.

Może mieć charakter.

1. podaży krótkookresowej

2. podaży długookresowej

Ad I . jeżeli mówimy o podaży w krótkim okresie to mówimy o krótkookresowej krzywej podaży globalnej SAS.

Ad II jeżeli mówimy o podaży w długim okresie to mówimy o długookresowej krzywej podaży globalnej LAS.

P SAS P LAS

Ceny wszystkich

czynników produkcji

ulegają zmianie

Y (PKB) Y_P Y (PKB)

W długim okresie .

1. wielkość wyposażenia kapitałowego

2. zasoby siły roboczej

3. polityka państwa w zakresie przedsiębiorczości

4. szeroko rozumiany postęp naukowo-techniczny czy postęp organizacyjny

III równowaga w modelu AS, AD

SAS

a) P LAS

E

AD

Y_E = Y_P Y (PKB)

Y_E = to punkt przecięcia się funkcji SAS z funkcją popytu globalnego

SAS

b)

P LAS

AD^`

Luka recesyjna

AD

Y_E Y_P =Y_E Y(PKB)

W gospodarce występuje niepełne wykorzystanie czynnika produkcji

Wykład - 16.02.2002

Podejście popytowe i podejście podażowe (model AS, AD)

Podejście popytowe (do równowagi makro- podejście podażowe (z punktu widzenia

Ekonomicznej z punktu widzenia popytu podaży globalnej)

globalnego

P SAS LAS

P

E₂ P₁

Stała E₁ E₀

P AD^`` P₀ AD₁

P₂ AD₀

AD^` AD AD₂

Y_E Y (PKB) Y_P Y (PKB)

Cechy równowagi krótkookresowej: Cechy równowagi długookresowej:

1. ceny i płace w gospodarce w krótkim 1. ceny i płace są giętkie (ulegają

okresie są stałe zmianie)

2. równowaga makroekonomiczna może się 2. w długim okresie polityka pieniężna

ustawić przy dowolnym poziomie dochodu jest nieskuteczna nie wywołuje zmian

narodowego.

Polityka pieniężna i fiskalna jest skuteczna. w produkcji. Jest na poziomie

Polityka pieniężna i fiskalna wywołuje zmiany produkcji potencjalnej.

w poziomie produkcji. Polityka pieniężna i fiskalna jest

nieskuteczna , nie wywołuje żadnych

zmian w poziomie produkcji.

Prawo Keynesia mówi że każdy popyt tworzy swoją podaż czyli inaczej to poziom popytu globalnego w gospodarce jest uzależniony od zmian w popycie globalnym.

Wszelkie zmiany popytu globalnego nie powoduje zmian czynnika produkcji.

Prawo Seyia (długookresowe) - każda podaż tworzy swój własny popyt.

DETERMINANTY DOCHODU NARODOWEGO I RÓWNOWAGA MAKROEKONOMICZNA.

Pojęcie równowagi makroekonomicznej .

Równowaga makroekonomiczna występuje na rynku dóbr i usług i oznacza taką sytuacje, w której nabywcy chcą kupić dokładnie taką samą ilość dóbr i usług jaką się wytwarza. To taka sytuacja w której zamierzone lub planowane wydatki na dobra i usługi są równe wielkości produkcji tych dóbr i usług.

Nierównowaga w gospodarce pojawia się wówczas gdy zamierzone bądź planowane wydatki nie są równe wielkości produkcji.

AD A

wielkość

popytu C E B

globalnego AD

45

Y_E Y_E Y_E Y (PKB)

AD = Y (wystąpi tzw. równowaga makroekonomiczna- ma miejsce przy dochodzie rzeczywistym wytworzonym w danym kraju lub gospodarce.)

E_p - punkt równowagi makroekonomicznej.

AD > Y ( zwiększenie produkcji do zrównania AD = Y)

Y > AD ( zmniejszenie wielkości produkcji trwa do zrównania się AD = Y)

AD = C+I+G+X-Z równanie popytu globalnego

FUNKCJA KONSUMPCJI ( C).

Konsumenci dokonują zakupów dóbr i usług a źródłem ich finansowania są rozporządzalne dochody osobiste tj. dochody gospodarstw domowych (tzw. dochody osobiste pomniejszone o podatki bezpośrednie płacone państwu oraz powiększone o tzw. transfery otrzymane od państwa.)

Wydatki konsumentów mogą być na:

• dobra trwałego użytku (pralki, samochody, lodówki)

• dobra nietrwałego użytku (żywność, odzież)

• usługi (fryzjer)

• bądź też dochody , które otrzymują konsumenci mogą być przeznaczone na oszczędności związku z tym

Y - dochody konsumentów

C - wydatki konsumpcyjne

S - oszczędności

Y = C + S

Podział dochodów na konsumpcje i oszczędności zależy od:

1. wysokości dochodów, które otrzymuje konsument

2. wielkości majątku nagromadzonego wcześniej

TEORIE DOTYCZĄCE WIELKOŚCI WYDATKÓW KONSUMPCYJNYCH:

1. hipoteza dochodu absolutnego wysunięta przez Jana M. Keynesa - zakłada , że wielkość wydatków konsumpcyjnych zależy od bieżących dochodów otrzymywanych przez konsumenta.

2. hipoteza dochodu permanentnego wysunięta przez Fridmana , mówi, że wydatki konsumpcyjne nie zależą od dochodu permanentnego tj. przeciętnego dochodu jaki jednostka spodziewa się otrzymać w ciągu całego życia.

Funkcja konsumpcji (relacja pomiędzy wielkością wydatków konsumpcyjnych a bieżącym dochodem który konsumenci otrzymują w skali makroekonomicznej ) - wielkość konsumpcji pokazuje poziom zamierzonych, planowanych, łącznych wydatków konsumpcyjnych przy różnych poziomach dochodu narodowego (PKB).

	Dochód narodowy Y (PKB)	Wydatki konsumpcyjne ( C )	Oszczędności ( S )
1	0	10	-10
2	10	18	-8
3	20	26	-6
4	30	32	-4
5	40	40	0
6	50	48	2
7	60	56	4
8	70	64	6
9	80	72	8
10	90	80	10
11	100	88	12
12	110	96	14

Oszczędność - nie skonsumowana część dochodu S = Y - C

POSTAĆ ALGEBRAICZNA FUNKCJI KONSUMPCJI

_

C = c + KSK < Y

_

c = konsumpcja autonomiczna - to taka wielkość konsumpcji która nie zależy od dochodu narodowego ponoszona nawet przy dochodzie = 0

KSK (= C) krańcowa skłonność do konsumpcji - określa jaką część dochodu przeznaczamy na wydatki konsumpcyjne.

KSK = ^{Δ C}

Cechy charakt. Konsum, oszczę i dochodów:

1. przy niskim poziomie dochodów wydatki konsumentów przewyższają dochód, a oszczędności są ujemne.

2. po przekroczeniu pewnego poziomu dochodu narodowego wydatki konsumentów są niższe niż poziom dochodu narodowego (to oznacza wzrost oszczędności).

3. przy wyższych poziomach dochodu udział wydatków konsumpcyjnych w dochodzie narodowym jest coraz to niższy - wraz ze wzrostem dochodu narodowego maleje przeciętna skłonność do konsumpcji PSK =^C

4. krańcowa skłonność do konsumpcji przy każdym poziomie konsumpcji - jest stała.

C = 10 + 0,8 * Y

Przeznaczony na konsumpcje

Konsumpcja autonomiczna

FUNKCJA KONSUMPCJI

C

S

C= 10+0,8*Y

10 -S C

C Y

Y_E = 50 Y (PKB)

Krańcowa skłonność do konsumpcji - ten współczynnik decyduje o nachyleniu. Przesunięcie funkcji zależy od konsumpcji automatycznej.

FUNKCJA OSZCZĘDNOŚCI

+ S

S = -10+0,2 *Y

S=0

Y = 0 -S Y_E=50 Y (PKB )

-10

_

C = c + KSK * Y _

S = Y - C S = - c + (1 + KSK) * Y

Wzór oszczędności

KSK + KSO = 1

_ KSO = ^{Δ S}

S = - c +KSO * Y

KSO - pokazuje jaką część dochodu konsumenci przeznaczają na oszczędności (decyduje o nachyleniu funkcji oszczędności)

FUNKCJA INWESTYCJI

Pojęcie inwestycji związane jest z wydatkiem przedsiębiorstw na: powiększenie i utrzymanie zasobów kapitałowych w przedsiębiorstwie. Są to wydatki przedsiębiorstw na zakup maszyn, urządzeń, budynków, budowli, oraz związane z powiększeniem zasobów.

Czynniki określające wielkości inwestycji w gospodarce:

• poziom stopy %

• zmiany popytu konsumpcyjnego

• koszty i efektywność wyposażenia kapitałowego.

Zakładamy że inwestycje w gospodarce mają charakter autonomiczny , że czynniki wcześniej wymienione nie mają wpływu na wielkość inwestycji w gospodarce.

_ _

I = I (wielkość autonomiczna )

I Funkcja inwestycji

_

I = I inwestycje autonomiczne

0 Y (PKB)

FUNKCJA POPYTU GLOBALNEGO

Przy założeniu braku państwa oraz przy założeniu X = 0 i Z = 0 (gospodarki zamkniętej).

Popyt globalny (AD) będzie równy sumie konsumpcji i inwestycji.

_

AD = C + I A - wydatki autonomiczne w gosp.

_ _

C = c + KSK * Y I = I

_ _ _

AD = c + KSK * Y + I = c + I + KSK * Y

_

AD = A + KSK * Y

FUNKCJA AD

AD _

AD = A + KSK * Y

E

_

I

45°

0 Y_E Y(PKB)

Jeżeli I = 10 przy każdym poziomie PKB to:

AD = 10 + 10 + 0,8 * Y

I = 10 C = 10

AD = 20 + 0,8 * Y

AD

AD = 20 + 0,8 * Y

E

20

0 Y_E =100 Y (PKB)

Y (PKB)	C	S	I	AD
0	10	-10	10	20
10	18	-8	10	28
20	26	-6	10	36
30	34	-4	10	44
40	42	-2	10	52
50	50	0	10	60
60	58	2	10	68
70	66	4	10	76
80	74	6	10	84
90	82	8	10	92
100	90	10	10	100
110	98	12	10	108

Równowaga makroekonomiczna

w funkcji równowagi makroekonomiczne zawsze oszczędności są równe inwestycją

AD = Y

S = I

S,I S

E

I

0 Y_E Y(PKB)

S = I tylko w punkcie równowagi makroekonomicznej.

Wykład - 7.04.2002

Rola państwa w gospodarce - popyt globalny.

Pod pojęciem państwa rozumiemy złożoną zróżnicowaną strukturę społeczną.

PAŃSTWO - to centralne i lokalne instytucje publiczne, których działalność związana jest z funkcjonowaniem danego systemu społeczno- gospodarczego.

EKONOMICZNE FUNKCJE PAŃSTWA:

1. funkcja alokacyjna

2. funkcja stabilizacyjna

3. funkcja redystrybucyjna

Główne i podstawowe funkcje, które państwo powinno pełnić jest funkcja tworzenia i zapewnienia w państwie ładu prawnego i instytucjonalnego.

FUNKCJA ALOKACYJNA - polega ona na podejmowaniu wszelkich działań, które będą sprzyjały optymalnej alokacji zasobów gospodarczych.

1. Podejmowaniu takich działań, które będą sprzyjały prywatnej własności

2. Będą to wszelkie działania sprzyjające przedsiębiorczości w kraju.

3. Będą to wszelkie działania, które będą wspierały działania mechanizmu rynkowego, państwo również będzie korygowało nieprawidłowości funkcjonowania wolnego rynku (wspieranie konkurencji w gospodarce, przeciwdziałanie praktykom monopolistycznym)

FUNKCJA STABILIZACYJNA - polega ona na podejmowaniu przez państwo takich działań zmierzających do stabilizowania gospodarki.

Stabilizacja gospodarki polega na:

• 
  Osiągnięcie i utrzymanie w dłuższym okresie wysokiego tempa

wzrostu gospodarczego są to cele polityki

• Przeciwdziałanie wahaniom koniunkturalnym makroek.

• Ograniczanie inflacji

• Ograniczanie bezrobocia

Dwa rodzaje polityki makroekonomicznej:

I. Tzw. POLITYKA FISKALNA (polityka budżetowa), polega na manipulowaniu wpływami; poziom podatków z jednej strony , a z drugiej strony na poziomie wydatków państwa.

Wyróżniamy instrumenty polityki fiskalnej:

• Poziom stóp podatkowych

• Poziom wydatków państwa

Dwa podstawowe rodzaje polityki fiskalnej:

1. Jeżeli celem polityki fiskalnej będzie zwiększenie poziomu dochodu narodowego to wtedy nazywamy politykę fiskalną łagodną (ekspansywną)

Do instrumentów zaliczamy:

• zwiększenie poziomu wydatków państwa na zakup dóbr i usług

• obniżenie poziomu stóp podatkowych

2. jeżeli celem polityki fiskalnej państwa będzie obniżenie poziomu dochodu narodowego, bo ten który jest wytworzony jest wysoki i może grozić wystąpieniem inflacji w tedy państwo może tworzyć politykę restrykcyjną, albo twardą polityką fiskalną.

Do instrumentów zaliczamy:

• podniesienie stóp podatkowych

• ograniczenie nadmiernych wydatków państwa

Jeżeli w gospodarce występuje tzw.: luka restrykcyjna tzn. dochód rzeczywisty jest niższy niż dochód potencjalny to wtedy stosujemy politykę ekspansywną.

Jeżeli w gospodarce występuje tzw.: luka inflacyjna tzn. dochód rzeczywisty przewyższa dochód potencjalny wtedy stosujemy politykę restrykcyjną.

II. tzw. POLITYKA MONETARNA (pieniężna) polega na manipulowaniu podażą pieniądza (prowadzi ją Bank Centralny , a w Polsce NBP)

Polityka monetarna ma dwojaki charakter:

• polityka monetarna o charakterze ekspansywnym

• polityka monetarna o charakterze restrykcyjny

FUNKCJA REDYSTRYBUCYJNA - polega głownie na niwelowaniu zbyt dużych nieakceptowanych społecznie różnic w dochodach majątkowych, pomocy ludziom bezdomnym , upośledzonym oraz takim, którzy sami sobie nie umieją poradzić.

Podstawowe instrumenty funkcji redystrybucyjnej:

1. progresywny system podatkowy (im więcej zarabiamy, tym płacimy wyższe podatki)

2. wydatki budżetowe, składki na ubezp. Społeczne, różnego rodzaju dopłaty np.: zasiłki dla bezrobotnych, zasiłki chorobowe, inwalidzkie, dodatki rodzinne lub też pewne świadczenia w naturze , dostęp do służby zdrowia , oświaty itp.

WPŁYW PAŃSTWA NA POPYT GLOBALNY.

AD= C+I model gospodarki zamkniętej bez sektora rządowego

Y = AD

BUDŻET PAŃSTWA : to jest plan wydatków I wpływów w skali całego państwa.

Jedynymi wpływami państwa są tzw. wpływy podatkowe (T), wydatki na zakup dóbr i usług (G).

T = t * Y deficyt budżetowy nadwyżka budżetowa

T = t * Y G<T

G,T

G>T G=T G=T równowaga makroekonomi

t - stopa podatkowa

0 _ _ _ _ Y

A =c+I+G

Wydatki państwa na zakup dóbr i usług mają charakter autonomiczny, nie zależą od poziomu dochodu państwa.

Im wyższy poziom dochodu narodowego tym większe wpływy.

AD = C+I+G - model gospodarki zamkniętej z sektorem państwowym

Funkcja konsumpcji

_

C = c + KSK * Y

_ _

C = c + KSK (1 - t ) * Y lub C = c + KSK` * Y KSK` = KSK (1-t)

₁

Mnożnik był równy m =--------------

^{1 - KSK} _{1 1}

Nowa postać która uwzględnia podatki m = ----------------- = ------------------------------------

^{1 - KSK 1- KSK (1 - t )}

Poziom dochodu równowagi makroekonomicznej

_

Δ Y = m * Δ A

_ _ _ _

Δ A = c + I + G

Równowaga makroekonomiczna z uwzględnieniem państwa.

AD = C + I + G = A + KSK` * Y = A + KSK (1 - t ) * Y

Postać funkcji popytu globalnego nowa postać funkcji popytu globalnego

I . AD=Y

AD = A + KSK (1-t)*Y

E

_ I=S w punkcie równowagi

A makroek inwestycje są

Równe oszczędnościom

0 Y_E Y

Gry występuje państwo inwestycje są wydatkami autonomicznymi i zwiększają poziom dochodu narodowego.

I + G = S + T

Są funkcją dochodu

Wydatki państwa oszczędności wpływy podatkowe narodowego

II. równowaga makroekonomiczna

T S

IGST Równowaga budżetowa

I+G (budżet zrównoważony)

T G T - wpływy podatkowe

I G - wydatki państwa

S I S - oszczędności

I - inwestycje

0 Y_E Y G = T I = S

T+S

S deficyt budżetu państwa

IGST

I+G

- deficyt budżetowy

T G

I

S>I G<T

S I

0 Y_E Y

I,G,S,T nadwyżka budżetowa

S państwa

I+G

T G T>S T>G

I

S I - nadwyżka budżetowa

0 Y_E Y

S + T = I + G

S - I = G - T

Jeżeli występuje deficyt (G - T) budżetu państwa to równocześnie występuje nadwyżka sektora prywatnego (S - I).

Koncepcja luki recesyjnej i luki inflacyjnej.

Jeżeli dochód rzeczywisty Y_E jest niższy od dochodu potencjalnego Y_P (Y_E< Y_P) to wtedy występuje luka recesyjna . AD₁

E₁ AD₀

AD

E₀

45˚ luka recesyjna

0 Y_E Y_E=Y_P

Jeżeli dochód rzeczywisty Y_E jest wyższy od dochodu potencjalnego Y_P (Y_E>Y_P) to wtedy występuje luka inflacyjna

E AD₀

AD

AD₁

45˚

0 Y_P=Y_E Y_E Y

luka inflacyjna

AKTYWNA I PASYWNA POLITYKA FISKALNA

AKTYWNA POLITYKA FISKALNA- to są właśnie decyzja dotyczące zmian na poziomie podatków i poziomie wydatków.

PASYWNA POLITYKA FISKALNA- polega na wykorzystaniu właściwej niektórym instrumentom wrażliwości na zmiany poziomu dochodu narodowego na zmianę zatrudnienia. Instrumenty te działają samoczynnie bez konieczności podejmowania konkretnych decyzji przystosowawczych. Działają one samoczynnie na zmianę koniunktury nazywane są automatycznymi stabilizatorami koniunktury.

Do najważniejszych automatycznych stabilizatorów zaliczamy :

1. podatki od dochodów ludności

2. podatki od przedsiębiorstw

3. podatki pośrednie

4. zasiłki dla bezrobotnych oraz inne formy świadczeń społecznych

5. program pomocy dla rolnictwa, dotacje, polityka gwarantowania cen minimalnych itp.

Główny cel działania automatycznych stabilizatorów:

1. w okresie recesji głównym celem jest hamowanie spadku popytu globalnego.

2. w okresie ekspansji głównym celem jest hamowanie wzrostu popytu globalnego.

Przykłady działania tych że stabilizatorów:

1. w okresie ekspansji albo ożywienia gospodarczego kwoty podatków rosną szybciej niż dochody ludności. Zatem podatki od ludności działają jako automatyczny stabilizator, hamują wzrost popytu ludności i przeciwdziałają powstaniu presji inflacyjnej.

2. W okresie recesji gdy spadają dochody ludności ze względu na progresywny charakter stawek podatkowych , zmniejszają się wpływy budżetowe z tytułu podatków , zatem dochód do dyspozycji spada wolniej wobec czego spadek popytu globalnego musi być mniejszy niżby wynikało to ze spadku dochodu narodowego co przyczynia się do pewnego hamowania spadku poziomu produkcji , spadku zatrudnienia i w konsekwencji spadku dochodu narodowego.

Automa. Stabiliz. koniunktury poprzez wpływ na popyt globalny mogą zmniejszyć wahania koniunkturalne tylko w krótkim okresie . Jednakże nie stwarzają one warunków do zmiany istniejącej sytuacji gospodarczej . Do tego potrzebna jest aktywna polityka fiskalna.

Skutkiem działania automatycznych stabilizatorów jest powstanie deficytu budżetowego w okresie recesji (zbyt duże wydatki) oraz nadwyżek budżetowych w okresie ożywienia.

Popyt globalny w gospodarce otwartej

AD = C + I + G + X - Z gospodarka otwarta z sektorem rządowym

import

wielkość eksportu

NX - eksport netto

NX = X - Z

Y= AD

Y = C + I + G + NX dochód narodowy

FUNKCJA EKSPORTU NETTO

+ X,Z

Y

-NX NX

jest to funkcja malejące o nachyleniu ujemnym.

RÓWNOWAGA MAKROEKONOMICZNA

_ _ _ _

A₀ = c + I + G

AD E₀ _ _ _ _

E₁ A ₁ = c + I + G + X

AD ₀ = C + I + G

_ _

A₁ A₀ AD ₁ = c + I + G + X - Z

0 Y_E Y_E0 Y

Warunek równowagi makroekonomicznej

I + G = S + T gospodarka zamknięta

I + G + X = S + T + Z gospodarka otwarta z sektorem rządowym

Mnożnik wydatków

1 1

m = ------------------------- = -------------------------- gospodarka zamknięta

1 - KSK` 1 - KSK (1 - t)

1

m = ---------------------------------------------------------- gospodarka otwarta

1 - KSK (1 - t ) + KSI

KSI - krańcowa skłonność do importu

Pieniądz i system bankowy ( prawo bankowe i ustawa o NBP)

1. pieniądz i rynek pieniądza, oraz kreacja pieniądza przez system bankowy.

PIENIĄDZ - to powszechnie akceptowany towar za pomocą którego dokonujemy płatności za dostarczone towary lub usługi lub też wywiązanie się ze zobowiązań.

FUNKCJE PIENIĄDZA:

1. środek wymiany (środek cyrkulacji)

2. jednostka obrachunkowa

3. środek płatniczy

4. środek przechowywania wartości.

Ad 1

1. musi być powszechnie akceptowany tzn. tak sprzedawca jak i nabywca muszą być przekonani o możliwości dokonania transakcji posługując się pieniądzem.

2. Musi być łatwo przenoszony (nie może być ani za duży , ani za ciężki)

3. Musi być dzielony na mniejsze jednostki

4. Musi być zabezpieczony czyli trudny do podrobienia

Ad 2. Pełnienie przez pieniądz tej funkcji oznacza, że w pieniądzu wyrażone są ceny towarów. Dzięki pieniądzowi istnieje możliwość sprowadzenia towarów do wspólnego mianownika i określania relacji za pomocą pieniądza ................................................................... . w funkcji tej pieniądz występuje w tzw. postaci realnej (tzn. nie trzeba mieć pieniądza by móc wyrazić wartość towaru. Wartość jednostki pieniężnej ustala państwo wprowadzając tzw. skalę cen.

Ad 3. Pełnienie przez pieniądz tej funkcji oznacza, że za pomocą pieniądza dokonujemy płatności za dostarczone dobra lub usługi lub też wywiązujemy się z zobowiązań.

Ad 4 Środkiem gromadzenia skarbu lub tezauryzacji. W pieniądzu możemy gromadzić nasze oszczędności.

Popyt na pieniądz , podaż pieniądza i równowaga na rynku pieniężnym.

1. popyt na pieniądz - jest to ilość pieniądza na jaką jest zapotrzebowanie związane z obsługą procesu cyrkulacji. Wielkość zapotrzebowania na pieniądz zależy od takich czynników jak:

• wielkość produkcji

• liczba transakcji

• przeciętny poziom cen

• poziom stóp % i inne

Popyt na pieniądz według Keynesa .

Według niego popyt na pieniądz jest sumą popytu transakcyjnego popytu przezornościowego, popytu spekulacyjnego.

Popyt transakcyjny - wiąże się z posiadaniem pieniądza w celu realizacji przewidywanych zakupów dóbr i usług.

Popyt przezornościowy - wiąże się z posiadaniem pieniądza w celu realizacji nieprzewidywalnych zakupów dóbr i usług (na czarą godzinę).

Popyt spekulacyjny - wiąże się z posiadaniem pieniądza w nadziei na przyszłe dochody wynikające z korzystnych lokat pieniężnych.

Keynes łączył zwykle popyt transakcyjny z popytem przezornościowym

M^D - Łączy popyt na pieniądz

L₁ - popyt na pieniądz transakcyjny i popyt przezornościowy

L₂ - popyt na pieniądz spekulacyjny

L₁ = f(Y)

L₁ = f(r) M^D = L₁ + L₂

L L₁ = f (Y)

0 Y

r

L₂ = f (r)

0 L

r Funkcja łącznego popytu na pieniądz

M^D = L₁ + L₂

L₂ = f (r) + L₁ = f (Y) = M^D L - ilość pieniądza

L₂ = f (r)

Funkcja łącznego popytu na pieniądz

0 L

2. Podaż pieniądza to ilość pieniądza wprowadzona do obiegu przez bank centralny.

Podaż pieniądza jest wielkością stałą i niezmienną (w krótkim okresie).

3.Równowaga na rynku pieniądza będzie miała miejsce gdy popyt na pieniądz zrówna się z podażą pieniądza.

r M^S

M^S - podaż pieniądza M ^S = M ^D - równowaga

M^D - popyt pieniądza r_E E M ^D

0 L

Bank Centralny

Podaż pieniądza określa Bank Centralny.

Do głównych funkcji jakie pełni bank zaliczamy:

1. gromadzenie środków pieniężnych

2. udzielanie kredytów i pożyczek

3. przeprowadzanie rozliczeń pieniężnych

Banki dzielimy na :

1. Bank Centralny - zajmuje się emisją pieniądza i kontrolą podaży pieniądza.

2. W polskim prawie bankowym mówi się o bankach komercyjnych , handlowych , uniwersalnych.

3. Bank specjalne - zajmują się specyficzną działalnością . Są to Banki Hipoteczne i tzw. Banki zastawne (będą się zajmowały obsługą innstytucji)

Inne funkcje Banku Komercyjnego:

• Obsługa papierów wartościowych

• Udzielanie gwarancji i poręczeń

• Emisja kart płatniczych, czeków

• Skarbcowe (skrytki)

• Obsługa rynku walutowego

• Doradztwo finansowe

• Skup weksli

Uproszczony bilans Banku Handlowego o charakterze uniwersalnym.

AKTYWA PASYWA

1. Depozyty rezerwowe (gotówka) bądź jako 1. przyjęte depozyty

rezerwy w Banku Centralnym

2. papiery wartościowe (akcje, obligacje) 2. zobowiązania wobec Banku Centr.

3. kredyty i pożyczki 3. pozostałe pasywa w tym kapitał

własny

4. pozostałe aktywa w tym budynki,

wyposażenie banku.

BANK CENTRALNY

W Polsce Bankiem Centralnym jest NBP

Podstawowym celem działalności NBP jest:

• utrzymanie stabilnego złotego

• umocnienie wartości polskiego pieniądza , cel ten NBP realizuje poprzez:

1. kształtowanie polityki pieniężnej

2. tworzenie warunków instytucjonalnych dla zapewnienia niezbędnego bezpieczeństwa wkładów ludności i sektora bankowego (cel ten jest realizowany poprzez system nadzoru bankowego, poprzez system gwarantowania depozytów - Bankowy Fundusz Gwarancyjny)

3. poprzez regulowania zasad w celu zapewnienia rozliczeń pieniężnych w gospodarce.

FUNKCJE BANKU:

1. centralny bank państwa

2. bank emisyjny

3. bank banków

Ad.1- NBP prowadzi obsługę bankową , kasowa budżetu państwa (prowadzi rachunki bankowe rządu i innych centralnych instytucji rządowych)

- NBP zajmuje się obsługą długu publicznego czyli długu krajowego i zagranicznego

- NBP ma możliwości kredytowania budżetu państwa

-NBP zarządza rezerwami depozytowymi państwa

AD2. -NBP jest jedyną instytucją mającą wyłącznie prawo emitowania znaków pieniężnych będących prawnym środkiem płatniczym.

- NBP określa wielkość emisji pieniądza gotówkowego, oraz moment wprowadzenia pieniądza do obiegu

-NBP organizuje obrót pieniężny i reguluje jego ilość w obiegu

Ad 3. - NBP organizuje system rozliczeń pieniężnych, prowadzi bezgotówkowe rachunki międzybankowe i uczestniczy w międzybankowym rynku pieniężnym

- NBP sprawuje nadzór i kontrole nad systemem bankowym w Polsce , głównie w zakresie przestrzegania przez banki komercyjne prawa bankowego.

- NBP pełni funkcje regulacyjne dla banków w celu zapewnienia bezpieczeństwa wkładów pieniężnych.

- NBP może udzielać pomocy finansowej bankom komercyjnym - występuje wtedy jako kredytodawca ostatniej instancji.

Pomoc Banku Centralnego Bankom Komercyjnym może mieć miejsce :

• bądź to w formie kredytu redyskontowego

• bądź w formie kredytu lombardowego

Instrumenty oddziaływania Banku Centralnego na podaż pieniądza (instrumenty polityki pieniężnej). Do tych instrumentów zaliczamy:

1. zmiany stopy rezerw obowiązkowych

2. zmiany podstawowych stóp % Banku Centralnego

3. operacji otwartego rynku

Ad 1 Stopa rezerw obowiązkowych - to minimalny stosunek rezerw gotówkowych w banku do ogólnej sumy zgromadzonych przez ten bank depozytów. Ten instrument po raz pierwszy został wprowadzony w 1933 r w USA , a po II wojnie światowej został wprowadzony w Europie. W Polsce od roku 1990. Początkowo głównym celem w prowadzeniu tego typu rozwiązań była chęć zagwarantowania bezpieczeństwa wkładów. Później stał on się instrumentem polityki pieniężnej Banku Centralnego. Bank Centralny obniżając , bądź podnosząc stopy rezerw obowiązkowych wpływa na banki komercyjne podnosząc bądź zmniejszając ich możliwości w zakresie udzielania kredytu (zwiększa bądź ogranicza kreacje pieniądza przez Banki Komercyjne). Obecnie występuje tendencja polegająca na odchodzeniu w stosowaniu tego typu instrumentów.

Rezerwa obowiązkowa jest nie oprocentowana (z reguły) , jest więc formą podatku.

W Polsce wynosi 4,5 %. Podwyższenie poziomu stopy rezerw obowiązkowych ogranicza ekspansje kredytową banku, obniża zyski banku, a w dalszej kolejności ogranicza dopływ kredytów do gosp. Zmniejsza konsumpcje, inwestycje i powoduje spadek aktywności gospodarczej.

Ad 2. Stopy % Banku Centralnego.

Bank Centralny ustala następujące rodzaje stóp %:

• stopa kredytu redyskontowego (obecnie wynosi 10,5 %)

• stopa kredytu lombardowego (obecnie wynosi 11% )

• oraz tzw. stopa referencyjna ( wynosi obecnie 9% )

Kredyty oprocentowane według tych stóp udzielane są tylko Bankom Komercyjnym i służą kontroli podaży pieniądza przez Bank Centralny.

Jeżeli Bank Centralny obniża poziom stóp % - to jest to sygnał dla Banków Komercyjnych , aby te obniżyły pozom swoich % lub na odwrót.

Ad 3. to instrument oddziaływania Banku Centralnego na podaż pieniądza, który polega na sprzedaży lub zakupie Papierów Wartościowych (Papiery Wartościowe rządowe, obligacje, bony skarbowe).Dokonując transakcji na otwartym rynku Bank Centralny bezpośrednio wpływa na zmiany podaży pieniądza w gospodarce. Sprzedaż Papierów Wartościowych na otwartym rynku przez BC prowadzi do zmniejszenia ilości pieniądza w obiegu (podaży pieniądza) , natomiast BC skupiając Papiery Wartościowe zwiększa podaż pieniądza (następuje zwiększenie bazy monetarnej). Baza monetarna to ilość pieniądza w obiegu + rezerwa obowiązkowa.

Operacje otwartego rynku są najczęściej stosowanym instrumentem polityki pieniężnej.

Polityka pieniężna - to element polityki makroekonomicznej , polegający na kontrolowaniu podaży pieniądza.

Wyróżniamy 2 rodzaje:

1. polityka pieniężna o charakterze ekspansywnym

2. polityka pieniężna o charakterze restrykcyjnym

I . głównym jej celem jest ożywienie gospodarki i zwiększenie poziomu produkcji. Polega ona na:

1. obniżeniu poziomu rezerw obowiązkowych

2. obniżeniu poziomu stóp %

3. skupie Papierów Wartościowych przez BC w ramach operacji otwartego rynku

Te działania są nastawione na poprawę efektywności banków, zwiększenia podaży pieniądza i pobudzenia aktywności podmiotów gospodarczych.

II . polityka restrykcyjna - to działania odwrotne i polegają na:

• podniesieniu poziomu stóp rezerw obowiązkowych

• podniesieniu poziomu stóp %

• oraz sprzedaży Papierów Wartościowych w ramach operacji otwartego rynku.

Działania te są nastawione na ograniczenie płynności Banków Komercyjnych, zmniejszeniu podaży pieniądza w celu ograniczenia nadmiernej aktywności podmiotów gospodarczych, która mogłaby prowadzić do inflacji.

MODEL IS - LM - MODEL MAKROEKONOMICZNY

1, związki pomiędzy rynkiem dóbr i usług , a rynkiem pieniądza.




a) efekt wypierania





AD E₁ r M ^S













E₂ AD₁


r_{E 1}

E₎ r_{E 2} E₂ M^D₁(Y₁

ΔG r_{E 0} M^D₂ (Y₂)

45˚ E₀ M^D₃(Y₃


0 Y_{E 0} Y_{E 2} Y_{E 1} Y

0 L








G - AD M^D - r

Rośnie popyt globalny









AD₂ , E₂ , Y _{E 2} , r _{E 2} , E₂ , M^D₂ (Y₂) ----- C I AD M^D , r

Zjawiskiem transmisyjnym nazywamy zmiany dochodu i zmiany stóp %.

Konsumpcja i inwestycje zostały wyparte z dochodu narodowego przez wzrost wydatków państwa.

Wzrost wydatków (G) był > niż spadek I , C (inwestycji i konsumpcji)- wypieranie częściowe.

Wzrost wydatków (G) jest taki sam jak spadek I, C - wypieranie całkowite


b) efekt tłumienia








M^S₀ M^S₁ E₁ AD₁









r AD AD₂



E₂ AD₀


r₀ E₀ E₀



r₁ E₁ M^D₁

r₂

M^D₂

0 L 0 Y_{E 0} Y_{E 1} Y















M^S r C , I AD M^D r




Ta zmiana wywołana na rynku dóbr i usług musi

mieć wpływ na rynku pieniądza. Rośnie popyt na pieniądz.

Efekt tłumienia polega na tym że popyt pieniądza rośnie, a podaż maleje.

Efekty polityki pieniężnej są tłumione i nie do końca są skuteczne.

Ogólna charakterystyka modelu

Model IS - LM sformułował w 1937 roku brytyjski ekonomista Ryczard Hix . Model ten zmodyfikowany został na przełomie lat 40 i 50 przez Hansena nosi obecnie nazwę Hiksa-Hansena .

Cechą charakterystyczną tego modelu jest wzajemne oddziaływanie rynku dóbr i usług oraz krzywej rynku pieniądza na siebie. Z jednej strony stopa% kształtowana na rynku pieniądza oddziaływuje na rynek dóbr i usług. Zaś z drugiej strony dochód narodowy kształtowany na rynku dóbr i usług oddziaływuje na rynek pieniądza i na stopę %.

Funkcja IS - to kombinacje stopy % i dochodów przy których rynek dóbr i usług znajduje się w równowadze.

Krzywa LM - to kombinacja stopy % i dochody przy których rynek pieniądza znajduje się w równowadze.

Równowaga makroekonomiczna w tym modelu ma miejsce wówczas, gdy funkcja IS przetnie się z funkcją LM. Równowaga makroekonomiczna jest wyznaczona przez dochód rzeczywisty zapewniający równowagę makroekonomiczną i rynkowy poziom stóp%.

Model IS -LM umożliwia pokazanie tak polityki pieniężnej jak i polityki fiskalnej w gospodarce zamkniętej.

graficzne wyprowadzenie modelu



a) wyprowadzenie funkcji IS





r





II r₂ I





I +G r₁ IS





I r₀




I , G 45 Y






III S, NT S+ NT IV

B ) wyprowadzenie funkcji LM



















LM

r

L ₂ (r)

M^D 45ş Y

L₁(r)

Popyt na pieniądz M^D

Czynniki określające funkcje IS - LM

a) czynniki określające przesunięcie funkcji IS








r

IS₁

IS₂ IS₀

0 Y

przesunięcie w prawo - wzrost (wydatków autonomicznych, konsumpcji autonomicznej)

przesunięcie w lewo - spadek (inwestycji, wydatków państwa, konsumpcji)

b) czynniki określające przesunięcie funkcji LM


LM₁ LM₀

r LM₂

0 Y

przesunięcie do dołu w prawo - wzrasta podaż pieniądza

przesunięcie do góry w lewo - spada podaż pieniądza

Nachylenie funkcji IS - LM

• Funkcja bardzo płaska

• Funkcja bardzo stroma




IS







r płaska r stroma



r₀ r₀



r₁ r₁




0 Y₀ Y₁ Y 0 Y₀ Y₁ Y

krzywa IS jest płaska gdy : inwestycje są bardzo wrażliwe na zmiany stopy% , KSK jest wysoka . poziom stopy podatkowej jest bardzo niski.

Funkcja IS jest stroma gdy: inwestycje mało wrażliwe na zmiany, poziomy stóp % , niska wartość KSK i wysoki poziom stóp podatkowych.



LM LM stroma



r r LM płaska








r₁

r₁



r₂ r₂




0 Y₀ Y₁ Y 0 Y₂ Y₁ Y

funkcja LM jest płaska gdy : popyt na pieniądz jest bardzo wrażliwy na zmianę stóp% i z kolei jest nadwrażliwy na zmianę dochodu.

Funkcja LM jest stroma gdy :popyt na pieniądz jest mało wrażliwy na zmianę stopy% i jest bardzo wrażliwy na zmianę dochodu.

Równowaga w modelu




LM równowaga jest gdy funkcja LM




IS - LM r E przecina się z funkcją IS


r_E



IS P AD funkcja AS-AD



P_E E

0 Y_E Y AS




0 Y_E Y







AD AD

Podejście Keysowskie


45º

0 Y

1. Y _P = Y_E

2. Y_P> Y_E - luka recesyjna

3. Y_P < Y_E - luka inflacyjna

luka recesyjna luka inflacyjna





r LM

r_E E LM

r

IS E

r_E

0 Y_E Y_P Y IS

0 Y_P Y_E Y

1. ekspansywna polityka fiskalna 1 ekspansywna polityka fiskalna

2. ekspansywna polityka pieniężna 2. ekspansywna polityka pieniężna

3. kombinacja polityki pieniężnej i polityki 3. kombinacja polityki pieniężnej i fiskalnej

fiskalnej

przy ustaleniu poziomu dochodu funkcja IS w okresie inflacji skuteczna zawsze jest

jest bardzo stroma , a funkcja LM jest polityka pieniężna, a nie skuteczna jest

bardzo płaska . polityka fiskalna.

W okresie recesji skuteczna jest polityka w okresie inflacji funkcja IS jest bardzo

fiskalna , a nie skuteczną jest polityka płaska , a funkcja LM jest bardzo stroma.

pieniężna

Stąd możemy wysnuć wnioski że w przypadku luki recesyjnej jest polityka fiskalna , a w okresie inflacyjnym jest polityka pieniężna.

Skuteczność polityki fiskalnej i pieniężnej

1. polityka fiskalna

LM



r IS₃







Δ r r₃ IS₂



r₂


IS₀ IS₁


r₁






Δ r r₀




0 Y₀ Y₁ Y₂ Y₃ Y





niski poziom dochodu - Δ Y Δ Y - wysoki poziom dochodu

Funkcja LM jest funkcją stromą przy wyższym poziomie dochodu, a płaską przy niższym poziomie dochodu

LM jest stroma gdy występuje luka inflacyjna

LM jest płaska gdy występuje luka recesyjna

Polityka fiskalna w przypadku występowania luki recesyjnej jest polityką bardzo skuteczną .

Polityka monetarna w przypadku występowania luki inflacyjnej jest polityką mało skuteczną .

LM₀

3. 
   
   polityka pieniężna

r E₀





LM₁

r₀



E₁

r₁



LM₂


E₂ LM₃



r₂ E₃




r₃






0 Y₀ Y₁ Y₂ Y₃ Y





przy niższym poziomie dochodu Δ Y Δ Y przy wyższym poziomie

narodowego jest bardziej stroma dochodu narodowego jest bardziej

płaska

W przypadku występowania polityki pieniężnej w sytuacji luki recesyjnej polityka ta jest nie skuteczna.

W przypadku występowania polityki pieniężnej w sytuacji luki inflacyjnej polityka pieniężna jest skuteczna.

	SKUTECZNOŚĆ POLITYKI
POLITYKA FISKALNA	NIE	TAK
POLITYKA PIENIĘŻNA	TAK	NIE
	LUKA INFLACYJNA	LUKA RECESYJNA

Skuteczność polityki pieniężnej zależy od nachylenia IS

Skuteczność polityki fiskalnej zależy od nachylenia LM.

Można również uzależnić skuteczność :

• polityki fiskalnej nie tylko od nachylenia funkcji LM , ale także od IS

• polityka pieniężna nie tylko od nachylenia funkcji IS ale także od LM

Równowaga w modelu IS-LM w ujęciu Keysowskim i w ujęciu monetarystycznym

Interpretacja Keysowska modelu IS-LM .

Keysiści zakładają płaską krzywą LM ze względu na wysoką wrażliwość popytu na pieniądz na zmiany stopy%. W pewnych sytuacjach dopuszczają możliwość wystąpienia poziomej funkcji LM i taką sytuacje możemy nazwać pułapką płynności co, oznacza że popyt na pieniądz jest doskonale elastyczny względem stopy%.

Zmiana podaży pieniądza nie jest w stanie zmienić poziomu stóp%, gdyż ludzie są skłonni zwiększyć popyt na pieniądz i wchłonąć dodatkową podaż pieniądza przy istniejącym poziomie stóp% . Zdaniem Keysistów polityka fiskalna jest polityką bardziej skuteczną niż polityka pieniężna.


IS₀ IS₁



r





LM









0 Y

Δ Y

Interpretacja monetarystów zgodnie z poglądami szkoły monetrnej.

Monetaryści uważają, że funkcja LM jest dosyć stroma (może być nawet pionowa) ze względu na słabą wrażliwość popytu na pieniądz na zmianę stopy%. Krzywa IS jest ich zdaniem stosunkowo płaska ze względu na dużą wrażliwość inwestycji na zmianę stopy%. W tej sytuacji ekspansywna polityka pieniężna jest bardziej skuteczna niż ekspansywna polityka fiskalna




r LM₀

LM₁




IS




0 Δ Y Y

Bezrobocie , rynek pracy i metody walki z bezrobociem .

1. Aktywność ekonomiczna ludności.

Podział ludności:

1. ludność aktywna zawodowo - zaliczamy osoby pracujące i osoby bezrobotne.

2. ludność bierna zawodowo - zaliczamy te osoby, które nie zostały zakwalifikowane jako pracujące jak i bezrobotne.

Osoby pracujące to:

• osoby, które w badanym tygodniu wykonywały przynajmniej 1 godzinę prac zarobkowych , bądź pomagały w gospodarstwie domowym (rolnym)

• bądź były chore, na urlopie, bądź przerwa w zakładzie pracy

Pracujący w pełnym wymiarze godzien to takie osoby, które przepracowały 48 godzin w różnych zakładach pracy.

Pracujący w niepełnym wymiarze godzin nie przepracowały 48 godzin.

Bezrobotny:

Za bezrobotnego uznaje się takie osoby które spełniają 3 warunki:

• w danym tygodniu pracy nie pracowały

• w ciągu ostatnich 4 tygodni poszukiwały aktywnie pracy

• były gotowe do podjęcia pracy

Współczynnik aktywności zawodowej liczony jest jako:

-udział aktywnych zawodowo w ogólnej liczbie ludności

-udział pracujących w ogólnej liczbie ludności powyżej 15 roku życia

w Polsce za osobę bezrobotną zarejestrowaną uznaje się:

• zdolna do podjęcia pracy zarobkowej

• zarejestrowanym w Powiatowym Urzędzie Pracy

Przepływy na rynku siły roboczej











Bezrobotni

1 6 4 3

2




Pracujący Osoby nie należące do siły roboczej

5

1. podejmujący prace

2. przejściowo nie pracujący dobrowolnie odchodzący z pracy

3. absolwenci powracający na rynku pracy

4. osoby które przechodzą na emeryturę

5. osoby podejmujące pracę nie będące bezrobotnymi

6. zwolnieni z pracy indywidualnie bądź grupowo.

Bezrobocie - jest to pewna sytuacja , w której ludzie mogący i chcący pracować, tej pracy znaleźć nie mogą.

Rodzaje bezrobocia:

I. tzw. bezrobocie związane z nie dopasowaniami strukturalnymi tzw. naturalne

- bezrobocie frykcyjne - to pewien poziom bezrobocia, który występuje w każdym społeczeństwie. Powstaje ona ze względu na powolność dostosowań struktury popytu do struktury podaży. Te niedopasowania nazywane są frykcjami lub inaczej różnicą pomiędzy wolnymi miejscami pracy, a wolną siła roboczą. Zawsze w gospodarce istnieje pewna liczba wolnych miejsc pracy i pewna liczba bezrobotnych. Ten rodzaj bezrobocia może być spowodowany np.: brakiem informacji o wolnych miejscach pracy .

Sposoby walki z bezrobociem frykcyjnym:

1. rozwój sieci Urzędów Pracy

2. wzrost liczby pracowników biur pracy

3. wszelkie przedsięwzięcia zmierzające do zwiększenia intensywności poszukiwań pracy przez bezrobotnych. Jest znaczna relacja płac do zasiłku.

II. bezrobocie strukturalne - związane ono jest z rozbieżnością między ludzkimi kwalifikacjami, a rodzajem oferowanej pracy. Bezrobocia to ma charakter trwały, a jego likwidacja wymaga zmiany zawodu lub miejsca zamieszkania.

Sposoby walki z bezrobociem strukturalnym:

• programy przekwalifikowania pracowników

• roboty publiczne i interwencyjne

Bezrobocie związane z nadwyżką podaży siły roboczej nad popytem na siłę roboczą.

1. Bezrobocie Keysowskie (koniunkturalne, cykliczne)

2. Bezrobocia klasyczne

A . związane ono jest z ogólną sytuacją gospodarczą, a dokładnie z fazą cyklu koniunkturalnego . W okresie recesji przy braku struktury zwiększa się , a w okresie ożywienia ulega zmniejszeniu.

Sposoby walki:

1. zwiększenie popytu globalnego

2. poziomu produkcji

B. pojawia się wówczas gdy płaca utrzymywana jest powyżej poziomu , w którym popyt na pracę zrównuje się z podażą pracy. Ten typ bezrobocia może być spowodowany np. : działalnością Związków Zawodowych lub też przyjętym ustawodawstwem pracy określającym wysokość płacy minimalnej powyżej poziomu równowagi.

Metody walki z bezrobocie:

1. polityka zwiększająca popyt na siłę roboczą:

• subwencjonowanie zatrudnienia i płac w sektorze prywatnym

• tworzenie nowych miejsc pracy w sektorze publicznym

• popieranie przedsiębiorczości małych i średnich firm (realizowanie przez system obniżenia podatków , tworzenie stref ekonomicznych, liberalizacja kodeksu pracy)

• roboty publiczne oraz roboty interwencyjne

2. można zmniejszać podaż pracy

• wcześniejsze emerytury

• dłuższy okresy kształcenia

• przedłużanie służby wojskowej

• skracanie dnia i tygodnia pracy

• wydłużanie urlopów

• zmniejszanie godzin nadliczbowych

• zatrudnienie w niepełnym wymiarze pracy

3. porozumienia międzynarodowym umożliwiające transfer siły roboczej za granicę.

Narzędzia oddziaływania na rynek pracy - narzędzia pośrednie

Polityka fiskalna ,której ceną jest pobudzenie:

• ustawodawstwa pracy

• działalności państwa w sferze - opieki socjalnej , kształcenia

Narzędzia bezpośrednie (państwo jako pracodawca)

1. państwo dające zatrudnienie w sektorze publicznym: roboty publiczne, interwencje

2. subsydiowanie masowej produkcji.

34

---