PRZEKSZTAŁCENIA W ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

dr Małgorzata Perzanowska

dr Marta Rękawek-Pachwicewicz

  WYKŁAD

specjalnościowy

Zadania administracji publicznej

•

•Państwa stanowe i policyjne

•Ład, stabilizacja, bezpieczeństwo i porządek to podstawowe zadania administracji publicznej

•Uchronienie państwa od chaosu,

•Zapewnienie bieżący zarząd sprawami publicznymi

Konstytucyjne państwo prawa

•Troska o bezpieczeństwo, ład społeczny i gospodarczy

•Ochrona przed wrogiem

Różnice między charakterem zadań administracji w państwach przedkonstytucyjnych i zadaniami administracji realizowanymi w państwie prawa

•

•

•

•W państwie prawa zadania administracji publicznej mają charakter obowiązków prawnych

•W państwach przedkonstytucyjnych zadania administracji pojmowano jako uprawnienia (prerogatywy) władz administracyjnych

Przełom wieku XVII i XVIII

•Administracja powinna: nadzorować sprawy bezpieczeństwa i spokoju publicznego, handlu, manufaktur, tworzyć domy opieki społecznej, likwidować żebractwo

•(francuski publicysta Delamare: Traite de la police)

•

•Do zadań rządu należy: zapewnienie podwładnym bezpieczeństwa i pomyślności,

•Należy troska o zachowanie zdrowia publicznego, starania o drogi komunikacyjne, podejmowanie środków zabezpieczających los ubogich etc.

•(niemiecki filozof Christian Wolf: Jus naturae et gentium methodo scientifica pertactatum)  

Rząd powinien:

•Zapewnić wszystkim mieszkańcom kraju moralne korzyści, poprzez utrzymywanie porządku publicznego, zabezpieczenie osób i majątków, wspieranie godziwej dążności do ulepszenia bytu obywateli

•(czołowy przedstawiciel polskich publicystów i merkantylistów prof. Fryderyk Skarbek: 1859r.)

•Sprawować zarząd spraw zagranicznych, zarząd sprawiedliwości, zarząd spraw wewnętrznych, zarząd siły zbrojnej, zarząd skarbowości

•(F. K. Kasperek)  W

W zależności od panującej doktryny politycznej (np..: prawa natury, nauki liberalizmu etc.) zadania administracji publicznej w państwach przedkonstytucyjnych, rozszerzano lub ograniczano bez większych rygorów prawnych.
Zadania te nie były dostatecznie wyraźnie precyzowane w przepisach prawa, nie znajdowały też jednoznacznego odzwierciedlenia w prawnie określonych kompetencjach organów administracji publicznej

Zadania administracji publicznej w państwie prawa

Zadania administracyjne określone są w konstytucji i ustawach stanowionych przez parlament

Zadania te przestają być prerogatywą władzy administracyjnej (przestają wyrażać wolę panującego) zaś muszą przede wszystkim współbrzmieć z konstytucyjnie chronionymi prawami i wolnościami obywateli

W konstytucyjnym państwie prawa władza administracyjna wykonuje zadania w systemie trójpodziału władzy

•Władza administracyjna nie stanowi ustaw, bo należy to do władzy ustawodawczej

•Władza administracyjna nie może podejmować zadań z zakresu sądownictwa, bo należą one do sądownictwa

W wykonywaniu zadań publicznych określonych w konstytucji i w ustawach, władza administracyjna jest związana prawem nie stanowionym przez nią samą, lecz stanowionym przez parlament

W wykonywaniu zadań publicznych władza administracyjna nie może ograniczać praw i wolności przyznanych obywatelowi w konstytucji

W świetle obowiązującej Konstytucji RP ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wówczas, gdy są konieczne dla bezpieczeństwa państwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i mentalności publicznej albo wolności i praw innych osób.

Zadania administracji publicznej są więc określone w normach prawa powszechnie obowiązującego. Normy prawne określające zadania administracji publicznej stanowią odrębną kategorię norm prawa administracyjnego.

•Są źródłem obowiązków administracyjnych.

Organy administracji publicznej

•Mogą konkretyzować normy prawne określające ich zadania

•Nie mogą jednak samodzielnie stanowić takich norm prawnych

Jest więc nie dopuszczalne, by administracja publiczna sama stanowiła w własnych zadaniach, by kreowała dla siebie zadania, określając je w aktach normatywnych stanowionych przez siebie (rozporządzenia, uchwały, zarządzenia) z pominięciem legitymacji prawnej do ich stanowienia zawartej w Konstytucji i ustawach

Administracja publiczna nie jest zatem dysponentem zadań, które realizuje

•Nie posiada zatem swobody w decydowaniu o tym, co ma być jej zadaniami

•Może posiadać zaś pewną swobodę co do sposobu realizacji zadania

•Źródła i granice tej swobody zakreślone są zawsze w normach prawa stanowionych przez parlament, nie zaś w normach prawa stanowionych przez administrację publiczną.

Zadania władz administracyjnych mogą być określone w konstytucji albo w sposób wyraźny, albo mogą wynikać pośrednio z określonych konstrukcji konstytucyjnych, w których ujęte są cele państwa, funkcje państwa lub prawa obywateli

W Konstytucji RP do zadań publicznych określonych konstytucyjnie należy:

•Zapewnienie bezpieczeństwa obywateli,

•zapewnienie bezpieczeństwa i nienaruszalności granic,

•udzielenie pomocy Polakom zamieszkałym za granicą,

•opieka nad obywatelami polskimi podczas pobytu za granicą,

•Opieka nad weteranami walki o niepodległość,

•Prowadzenie polityki zmierzającej do pełnego zatrudnienia,

•Nadzór na warunkami wykonywania pracy,

•Zapewnienie szczególnej opieki zdrowotnej dzieciom, kobietom ciężarnym, osobom niepełnosprawnym etc.

Konstytucja

•nie określa wszystkich zadań władz publicznych (państwowych i samorządowych). Szereg zadań dla tych władz określona jest w ustawach. Są to przykładowo zadania w zakresie: planowania przestrzennego, gospodarki nieruchomościami stanowiącymi własność państwa i jednostek samorządu terytorialnego, zapobieganie skutkom katastrof naturalnych lub awarii technicznych noszących znamiona klęski żywiołowej, ochrona przyrody, dóbr kultury czy zapewnienie transportu i łączności etc.

Jest charakterystyczne, iż zadania publiczne jednostek samorządu terytorialnego określone są w normach prawa powszechnie obowiązującego w sposób bardziej jednoznaczny niż zadania innych podmiotów administracji publicznej.

Art. 163 Konstytucji RP

• formułuje zasadę domniemania wykonywania zadań publicznych przez samorząd terytorialny, nie zastrzeżony przez Konstytucję RP i ustawy dla innych władz publicznych

Nie ulega wątpliwości, iż niezależnie od tego, co jest przedmiotem zadań publicznych, do władz publicznych (w tym organów administracji publicznej) należy aktywne planowanie, organizowanie, realizowanie i kontrolowanie realizacji zadań, które zostały przez prawo określone jako zadania publiczne tych władz.

W konstytucyjnym państwie prawa niewykonywanie bądź nienależyte wykonywanie zadań administracyjnych rodzi odpowiedzialność polityczną i odpowiedzialność prawną.

Współczesne tendencje przeobrażeń zadań administracji publicznej

•Współcześnie nikt nie kwestionuje konstytucji jako czynnika stabilizującego zadania administracji publicznej ale punkt ciężkości w określaniu zadań administracji publicznej zaczyna coraz częściej przesuwać się na ustawy, zaś ustawowe delegacje otwierają szeroko możliwości decydowania o zakresie zadań publicznych przez organy administracji publicznej, które mają te zadania następnie realizować. 

Zakres swobody ustawodawcy i organów administracji publicznej w określaniu zadań publicznych nie jest nieograniczony, nie należy do wyłącznej decyzji ustawodawcy czy rządu. O ile konstytucja wyraźnie nie określa zadań dla administracji publicznej, granice w wyborze zadań, sposobie ich realizowania, tworzą konstytucyjnie określone cele państwa, a także zasady i wartości, jakie zawiera konstytucja.

---