Krzysztof Krajewski, Prezes Instytutu Przedsiębiorczości i Samorządności sp. z o.o.

Funkcjonowanie MSP w warunkach gospodarki rynkowej i ich możliwości rozwojowe

Charakterystyka małych i średnich przedsiębiorstw

Posługując się pojęciem małego i średniego przedsiębiorstwa, na ogół bierze się pod uwagę firmy, które:

• dysponują relatywnie niewielkim kapitałem i zatrudniają niewielką liczbę pracowników;

• mają mały udział w rynku, a często ich właścicielem jest osoba zarządzająca ( lub grupa osób), co eliminuje rozbudowane struktury administracyjno-biurokratyczne;

• są finansowo i prawnie niezależne od innych podmiotów gospodarczych.

Z uwagi na niejednoznaczność wymienionych cech opisujących wielkość przedsiębiorstwa, w praktyce najczęściej używane są kryteria ilościowe, tj. przeciętna liczba zatrudnionych, średnia wielkość przychodu i wartość majątku trwałego. Zgodnie z definicją unijną, implantowaną do polskiego prawa gospodarczego, przyjmuje się następujące kryteria wyodrębniania małych i średnich przedsiębiorstw ze zbioru przedsiębiorstw: Mała firma to podmiot gospodarczy, w którym:

• zatrudnionych jest mniej niż 50 pracowników;

• roczny przychód netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nie może przekroczyć równowartości w złotych 7 mln euro lub suma aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec poprzedniego roku obrotowego nie przekroczyła 5 mln euro;

• można wyodrębnić niezależność przedsiębiorstwa.

Średnie przedsiębiorstwo to firma, w której:

• zatrudnionych jest średniorocznie poniżej 250 pracowników,

• roczny przychód netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nie może przekroczyć 40 mln euro lub suma aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec poprzedniego roku obrotowego nie przekroczyła 27 mln euro,

• można wyodrębnić niezależność przedsiębiorstwa.

Warunkiem tej klasyfikacji jest spełnienie wszystkich określonych kryteriów łącznie.

Podstawowe cechy przedsiębiorstw, związane z rozmiarami ich działalności, przedstawiono w tabeli.

Tabela: Cechy wyróżniające małe i średnie przedsiębiorstwa oraz duże przedsiębiorstwa

Cechy MŚP	Cechy dużego przedsiębiorstwa
Działanie na podstawie własnej intuicji właściciela lub wynajętego menedżera	Wykorzystanie nowoczesnych metod i technik zarządzania
Relatywnie niski poziom wykształcenia kadry	Wysoki poziom wykształcenia managementu
Przewaga decyzji operacyjnych	Przewaga decyzji strategicznych
Możliwość funkcjonowania bez posiadania osobo-wości prawnej	Posiadanie osobowości prawnej
Częste łączenie funkcji właściciela i menedżera	Zarządzanie przez wynajętą kadrę menedżerską
Podejmowanie decyzji znaczących dla firmy przez właściciela lub właścicieli	Podejmowanie decyzji na podstawie opinii zespołu doradców
Prowadzenie działalności na małą skalę i w przeważającej części o zasięgu lokalnym	Duży wolumen sprzedaży i zasięg co najmniej ogólnopolski
Niezależność firmy od innych podmiotów	Liczne powiązania organizacyjne i kapitałowe
Brak dostępu do źródeł finansowania immanent-nych dla rynku kapitałowego	Możliwość wykorzystania różnych instrumentów rynku kapitałowego
Względnie mały udział w rynku	Znaczący udział w rynku
Niskokapitałochłonny rozwój	Inwestycje wysokonakładowe
Mała dbałość o image firmy, wynikająca w wielu przypadkach z braku wiedzy z zakresu marketingu	Wykorzystanie nowoczesnych technik tworzenia wizerunku firmy
Funkcjonowanie kierownictwa na zasadzie "straży pożarnej"	Działania firmy oparta na przyjętej strategii rozwoju i strategiach cząstkowych
Śladowy udział eksportu	Rozwinięta działalność exportowa
Brak tendencji do organizowania się w lokalne grupy obrony swoich interesów	Uczestnictwo w licznych organizacjach gospodarczych i klubach biznesu

Źródło: oprac. własne

Wśród elementów przewagi konkurencyjnej małych i średnich, głównie tych pierwszych, w porównaniu z większymi konkurentami na wyróżnienie zasługują: prostota struktur organizacyjnych, szybsze wprowadzanie podjętych decyzji, bliski kontakt z personelem, utrzymywanie przez kierownictwo firmy bezpośredniego kontaktu z klientem.

Każde przedsiębiorstwo, w tym także małe i średnie firmy mają szansę przeżycia jedynie pod warunkiem dostosowania się do swojego otoczenia, poprzez pozycjonowanie na rynku. Funkcjonowanie małych i średnich przedsiębiorstw determinowane jest wpływami otoczenia zarówno zewnętrznego, jak i wewnętrznego. Rola i znaczenie poszczególnych czynników egzogenicznych i endogenicznych dla rozwoju MŚP jest wysoce zróżnicowana.

Uwarunkowania rozwoju MŚP

Rozwój sektora małych i średnich przedsiębiorstw w dużej mierze zależy, m.in. od wielkości kapitału pochodzącego z zasobów własnych przedsiębiorcy oraz od dostępu do zewnętrznych źródeł tj.: kredyty, pożyczki, venture capital, leasing, subwencje itd. W Polsce zdolność tego sektora, a zwłaszcza firm produkcyjnych, do finansowania rozwoju, zarówno ze źródeł wewnętrznych jak i zewnętrznych, jest nadal ograniczona.

Na kondycję małych i średnich firm i ich konkurencyjność ma wpływ wiele czynników i uwarunkowań makroekonomicznych oraz mikroekonomicznych. Należą do nich przede wszystkim:

• wielkość majątku jakim dysponuje przedsiębiorstwo,

• zdolność do wdrażania postępu technicznego i technologicznego,

• sprawność zarządzania posiadanymi zasobami,

• poziom wiedzy i kreatywność kadry,

• rzadkość i jakość oferowanych produktów i usług,

• ogólny poziom rentowności produkcji,

• system powiązań pomiędzy uczestnikami gry rynkowej.

Jednocześnie istnieją makroekonomiczne uwarunkowania, wpływające na kondycję ekonomiczną przedsiębiorstw. Zalicza się do nich: ogólny stan i tendencje wzrostu gospodarczego kraju, stabilność waluty, poziom popytu oraz podaży na rynkach krajowych i zagranicznych. Ponadto uwarunkowania te tworzą regulacje systemu finansowo-podatkowego, od których w dużej mierze zależy możliwość akumulowania kapitału przez małe i średnie przedsiębiorstwa w celu samofinansowania bieżącej działalności i rozwoju.

Do elementów silnie oddziaływujących na kondycję małych i średnich przedsiębiorstw należy zaliczyć czynniki systemu finansowo-podatkowego, takie jak:

• wysokość stawek podatkowych,

• poziom stawek amortyzacji środków trwałych,

• wielkość składek na ubezpieczenie społeczne,

• stopa oprocentowania kredytu refinansowego ogłaszana przez Narodowy Bank Polski,

• kurs złotego,

• formy wspierania finansowego rozwoju firm,

• dostęp do pomocy z UE w ramach programów przedakcesyjnym,

• dostępność usług bankowych i ubezpieczeniowych,

• regulacje prawne w zakresie windykacji wierzytelności.

SKOMENTOWAĆ

Tak więc plany z którymi przedsiębiorcy wiążą przyszłość swoich firm są weryfikowane przez trudności i bariery, jakie napotykają w prowadzeniu działalności gospodarczej. Potencjalne zagrożenia w funkcjonowaniu oraz rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw przedstawia tabela 4.

Katalog ograniczeń działalności małych i średnich przedsiębiorstw Tabela 4

Typologia barier	Determinanty rozwoju MŚP
Bariery prawne	skomplikowane procedury uruchamiania i prowadzenie działalności gospodarczej
		brak skutecznej ochrony dóbr własnych w postaci znaku firmowego
		nieznajomość przepisów unijnych
	Bariery ekonomiczne	polityka fiskalna rządu
		dostępność do usług finansowych
		poziom stawek amortyzacyjnych uniemożliwiający odtworzenie majątku
		relatywnie wysoki udział kosztów pracy, z uwagi na poziom stawek składek na ubezpieczenie społeczne
		cena kredytów bankowych
	Bariery zarządzania	nieznajomość nowoczesnych technik zarządzania
		brak umiejętności wykorzystania informacji z otoczenia
		brak skłonności do uczenia się
	Bariery kadrowe	wysoka fluktuacja pracowników
		niskie kwalifikacje kadry
	Bariery edukacyjne	brak systemu kształcenia w zakresie small businessu
		niski stopień wykorzystania internetu
		niedostateczny dostęp do informacji gospodarczej
	Bariery społeczne	brak akceptacji rozwarstwienia społecznego
		niedostateczna kultura przedsiębiorczości

Źródło: K.Krajewski, Determinanty rozwoju MŚP, Referat na konferencję "Małe i średnie przedsiębiorstwa na tle przeobrażeń systemowych w polskiej gospodarce", Warszawa 25 maj1999 r.

Małe i średnie firmy ograniczone przeróżnymi barierami, dysponując nikłymi zasobami finansowymi, aby uczestniczyć w grze rynkowej muszą jednak inwestować i rozwijać się. Ich właściciele muszą być twórczy i kreatywni w poszukiwaniu nisz rynkowych oraz nowych możliwości. Wszystko to powoduje, że od początku lat dziewięćdziesiątych małe i średnie przedsiębiorstwa odgrywają znaczącą rolę w gospodarce państwa, niektórzy naukowcy i praktycy określają ten fenomen gospodarczy nazywając MSP lokomotywami procesu transformacji polskiej gospodarki.

Polityka władz wobec MŚP

Tworzenie przez państwo warunków rozwoju dla małych i średnich przedsiębiorstw jest jednym z cząstkowych celów polityki makroekonomicznej państwa. W dniu 11 maja 1999 r. Radę Ministrów przyjęła kolejny program wspierania małych i średnich firm w postaci dokumentu pn. Kierunki działań Rządu wobec małych i średnich przedsiębiorstw do 2002 roku

Podstawowym celem polityki Rządu wobec MŚP do roku 2002 jest stworzenie warunków dla kontynuacji i wzmacniania pozytywnych trendów, które ujawniły się w tym sektorze. Założono, iż wobec małych i średnich przedsiębiorstw musza być prowadzone skuteczne działania w dwóch płaszczyznach, tzn. poprzez stosowanie instrumentów i rozwiązań wspólnych dla ogółu przedsiębiorstw, uzupełnionych instrumentami szczególnymi, adresowanym wyłącznie do MSP.

Główny cel polityki Rządu wobec MŚP został zdezagregowany na trzy wzajemnie ze sobą powiązane cele pośrednie, które przedstawiono na rys.1. Wśród sposobów realizacji polityki Rządu wobec MŚP, bezpośrednio się do rynku pracy odnoszą się działania na rzecz zmniejszenia kosztów związanych z zatrudnieniem. Założono w Programie zwiększenie dostępu do środków Funduszu Pracy dla przedsiębiorców tworzących nowe miejsca pracy dla bezrobotnych i osób zwalnianych w wyniku restrukturyzacji przedsiębiorstwa.

Od konsekwencji w realizacji zapisów zawartych w dokumencie uzależniony jest rozwój małych i średnich przedsiębiorstw.  Nieodzowna jest przy tym determinacja urzędników państwowych, organizacji gospodarczych i samych przedsiębiorców we wdrażaniu i monitorowaniu tego programu. Dużą rolę w realizacji programu polityki Rządu wobec MSP mają do spełnienia samorządy terytorialne. Program wspierania rozwoju MŚP powinien być wdrożony w każdej gminie i powiecie.

Polityka władz samorządowych wobec MŚP

Najważniejsze, co gmina może zrobić dla przedsiębiorczości, to stworzenie korzystnych warunków rozwoju małych i średnich firm, zlokalizowanych na jej terenie. Tak określone zjawisko sprowadza się do konsekwentnego podejścia strategicznego opartego na: wszechstronnej diagnozie sytuacji MSP w gminie, stwarzaniu warunków do rozwoju przedsiębiorczości, przystosowania szkół do potrzeb lokalnego rynku pracy i wyzwań przyszłości, a przede wszystkim opracowaniu lokalnego programu rozwoju tego sektora.

Niezbędne jest przy tym wyeliminowanie bezpośredniego kontaktu pomiędzy indywidualnym przedsiębiorcą a władzami samorządowymi. Znakomitym rozwiązaniem dla władz powiatu czy gminy jest instytucja lokalnego samorządu przedsiębiorców. Wiele do zrobienia mają organizacje gospodarcze i samorządy terytorialne, czas bowiem, aby dla MSP zapaliło się zielone światło, a nie żółte pulsujące. Odnotowanie trwałego sukcesu małych i średnich przedsiębiorstw jest możliwe wówczas, gdy programy rozwoju MSP zostaną wyposażone w odpowiednie instrumentarium realizacyjne.

Celem polityki władz samorządowych wobec MŚP powinno być:

• po pierwsze, kształtowanie warunków do pełnego wykorzystania i tworzenia potencjału rozwojowego sektora MSP,

• po drugie traktowanie MSP jako ośrodków kreowania miejsc pracy, czyli potencjalnych źródeł zatrudnienia bezrobotnych i absorpcji absolwentów szkół.

Politykę władz samorządowych wobec MŚP wyznaczają trzy cele cząstkowe:

Cel 1. Tworzenie warunków do rozwoju przedsiębiorczosci
Cel 2. Poprawa konkurencyjnosci MSP
Cel 3. Stworzenie warunków do podjęcia działalnosci eksportowej
 

Te dwa ostatnie mają ścisły związek z ubieganiem się Polski o przyjęcie do Unii Europejskiej i z koniecznością pilnego dostosowywania się do wymagań i dyrektyw obowiązujących w państwach piętnastki.

Cel 1. Stworzenie warunków do rozwoju przedsiębiorczości

• powołanie stowarzyszenia rozwoju gospodarczego (organizacja non - profit) lub włączenie do statutu istniejącego stowarzyszenia problematyki MŚP i rynku pracy,

• utworzenie agencji rozwoju lokalnego w formie spółki prawa handlowego,

• utworzenie w uzasadnionych przypadkach inkubatora przedsiębiorczości,

• uruchomienie centrum edukacyjno-informacyjnego,

• współdziałanie w realizacji programu nauczania przedsiębiorczości w ostatnich klasach gimnazjów i szkół średnich, pod hasłem poprzez zabawę do wiedzy tworzenie " papierowych" przedsiębiorstw, organizowanie konkursów z zakresu znajomości gospodarki wolnorynkowej,

• organizowanie konkursów popularyzujących przedsiębiorczość wśród różnych grup społecznych, np. najsolidniejsza firma, przedsiębiorca roku i.t.p.,

• stymulowanie rozwoju lokalnego rynku finansowego poprzez przyciąganie placówek różnych instytucji finansowych - banków, firm leasingowych oraz pozarządowych - funduszy pomocowych,

• przygotowanie terenów pod inwestycje, często niestety wymagających kosztownej infrastruktury,

• prognozowanie przyszłości lokalnego rynku pracy, podawanie informacji o zapotrzebowaniu na siłę roboczą, rozpowszechnianie informacji o rynku pracy wśród dzieci i młodzieży szkolnej, opracowanie listy zawodów poszukiwanych przez pracodawców,

• promocja osiągnięć przy zastosowaniu różnych technik, tj. biuletyny, katalogi, tablice informacyjne,

• wzbudzanie przedsiębiorczości w społeczności lokalnej.

Cel 2. Poprawa konkurencyjności MSP

• wdrażanie nowoczesnych technik zarządzania,

• wspomaganie nabywania patentów i wynalazków,

• tworzenie warunków do poprawy jakości produkowanych wyrobów i świadczonych usług, propagowanie rozwiązań systemu ISO

• stworzenie banku informacji o możliwościach finansowania MSP,

• ułatwianie dostępu do zewnętrznych źródeł finansowania MŚP z wykorzystaniem funduszy poręczeń kredytowych,

• udzielanie pomocy w pozyskiwaniu środków finansowych , m.in. z KUP, ARiMR,

• wdrożenie elastycznego systemu w zakresie regulowania zobowiązań z tytułu podatków lokalnych i opłat,

• wspomaganie udziału przedsiębiorców w wystawach, targach i innych działaniach promocyjnych,

• prezentowanie dokonań w postaci strony WWW, w wielu przypadkach zastępującej kosztowny druk informatorów, materiałów reklamowych,

Cel 3. Tworzenie warunków do podjęcia działalności eksportowej

• określenie aktualnych możliwości eksportowych lokalnych firm, przygotowanie szczegółowego informatora,

• upowszechnianie wiedzy o regulacjach obowiązujących na wspólnym rynku europejskim, poprzez lokalne szkolenia,

• udzielanie pomocy w nawiązywaniu kontaktów zagranicznych.

Wymienione cele mają charakter komplementarny, są bowiem wzajemnie od siebie uzależnione. Ważnym czynnikiem realizacji programów jest tworzenie klimatu dla rozwoju lokalnej przedsiębiorczości. Określonym celom należy przyporządkować instrumentarium realizacyjne, które będzie uszczegóławiało sposób wdrażania programu. W programie muszą znaleźć się zapisy określające wielkość środków oraz sposoby ich pozyskiwania w postaci wskazania źródeł finansowania programu.

Władze samorządowe w różny sposób mogą podejmować doraźne działania wspomagania małych i średnich firm. Możliwe formy wspierania rozwoju sektor MŚP przez władze samorządowe, ilustrują działania władz miasta i gminy Gniew. Między innymi w latach 1998-1999 władze podjęły następujące decyzje :

• zamrożono stawki podatków gminnych,

• utworzono Gminną Strefę Gospodarczą

• włączono do działań opiniotwórczych o rozwoju MŚP, reprezentację przedsiębiorców zrzeszonych w Towarzystwie Rozwoju Miasta i Gminy Gniew,

• wprowadzono ulgi podatkowe dla nowych podmiotów gospodarczych, proporcjonalnie do ilości utworzonych przez nie nowych miejsc pracy.

• przekazano przedsiębiorcom 10 ha terenu częściowo uzbrojonego, pod budowę centrum handlowo-turystycznego.

Niemniej rozwój małych i średnich przedsiębiorstw na terenie miasta i gminy Gniew jest determinowany przez szereg czynników, często niezależnych od władz lokalnych, tj. wysokie koszty stałe prowadzenia działalności gospodarczej, w tym koszty pracy; ograniczony dostęp do zewnętrznych źródeł finansowania; brak tradycji podejmowania przez przedsiębiorców wspólnych przedsięwzięć gospodarczych; postawa zachowawcza przedsiębiorców; lokalna konkurencja pomiędzy przedsiębiorcami.

Z punktu widzenia rozwoju MŚP istotne jest również właściwe mobilizowanie inicjatyw indywidualnych i aktywizacja przedsiębiorczości, tak aby przysparzała ona nie tylko zaspokojenie osobistych aspiracji, lecz również sprzyjała rozwojowi pożądanych kierunków działalności. Transformacja polskiej gospodarki oraz perspektywa wejścia Polski do Unii Europejskiej tworzy z jednej strony szansę dla rozwoju MŚP, natomiast z drugiej strony wskazuje na konieczność sprostania rosnącej konkurencji firm zachodnich, nie tylko światowych gigantów.

Myślenie o przyszłości, czyli o możliwościach rozwoju sektora MŚP

Właściciele firm i menedżerowie pytani o możliwości rozwojowe swoich przedsiębiorstw bez wahania wskazują szereg przeciwności losu, które muszą pokonywać. Najczęściej wymieniają skomplikowane przepisy prawne i procedury ich stosowania, trudny dostęp do zewnętrznych źródeł finansowania, rosnącą konkurencję ze strony firm zagranicznych oraz nadmierny system fiskalny. Mimo powszechnego przeświadczenia o możliwości uczestnictwa w realizacji zamówień publicznych, wiedza na temat przepisów prawa regulujących ten obszar jest znikoma. Do tego dochodzi obiegowa opinia o pozorowaniu przetargów publicznych.

Przedsiębiorcy wskazują na brak środków finansowych na realizację swoich projektów inwestycyjnych. Celowym jest więc wyodrębnienie w strukturach bankowych specjalistycznych komórek zajmujących się obsługą małych i średnich firm oraz zwiększenie udziału instytucji parafinansowych. Banki powinny dostosować obowiązujące procedury przy ubieganiu się o kredyt do możliwości organizacyjnych MSP. Wielkie znaczenie przypisuje się rozwinięciu systemu poręczeń kredytowych.

Krajowe firmy są często pozostawione samym sobie, gdyż mocno rozczłonkowane instytucje samorządu przedsiębiorców nie są w stanie udzielić im dostatecznej ochrony i wsparcia. Brak silnego samorządu gospodarczego z odpowiednią polityką lobbingu nie wróży nic dobrego dla przyszłych losów małych i średnich firm. Oczywiście odnoszę się do zjawiska, a nie do pojedynczych firm, które znakomicie radzą sobie funkcjonując na obrzeżach gigantów przemysłowych.

Od kilku lat w Polsce mamy do czynienia z postępującą w szybkim tempie koncentracją kapitału i zdolności produkcyjnych firm związaną ze zwiększaniem się inwestycji zagranicznych. Trudno więc przewidzieć ile miejsca w najbliższym czasie pozostanie dla polskich firm produkcyjnych i usługowych z sektora MSP. Celem obrony przed kapitałem zagranicznym część polskich przedsiębiorców podejmuje próby łączenia się w układach quasi-holdingowych. Niestety procesy integracyjne np. w polskim handlu należą do rzadkości.

Małe i średnie firmy obawiają się konkurencji ze strony zagranicznych firm, które często stosując ofensywne techniki reklamy swoich produktów i usług wypierają je z rynku. Przykładem dowodnie świadczącym, że te obawy są zasadne jest ekspansja wielkopowierzchniowych obiektów handlowych. Ofensywnej polityce zagranicznych sieci towarzyszy zjawisko utraty przez drobne firmy handlowe swoich dotychczasowych klientów.

Część przedsiębiorców uważa natomiast, iż po wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej szanse jakie uzyskają małe i średnie przedsiębiorstwa zdyskontują dotychczasowe obawy i zagrożenia. W tabeli 5 przedstawiono największe szanse i zagrożenia związane z integracją Polski z UE oraz w tabeli 6 zestawienie największych słabych i mocnych stron polskich MSP w kontekście integracji Polski zUE. W obliczu nowych wyzwań konkurencyjnych na otwartych rynkach europejskich i potencjalnych zagrożeń, polscy przedsiębiorcy i ich samorządowe reprezentacje powinny coraz częściej brać udział w negocjacjach etapu preakcesyjnego i kształtowaniu bardziej sprzyjających warunków działalności gospodarczej MSP w tym zakresie.

Zestawienie największych szans i zagrożeń związanych z integracją Polski z UE Tabela 5

SZANSE WYNIKAJĄCE Z INTEGRACJI Z UNIĄ EUROPEJSKĄ

ZAGROŻENIA WYNIKAJĄCE Z INTEGRACJI Z UNIĄ EUROPEJSKĄ

Poszerzenie dostępu do rynku europejskiego  Skrócenie czasu transportu towarów do odbiorców z UE  Wzrost zamówień od odbiorców z UE  Większy ogólny popyt  Większy napływ kapitału i nowoczesnych technologii z krajów UE Znaczne polepszenie usług bankowych Zwiększenie rynku zbytu  Uproszczone procedury do certyfikacji i autoryzacji w Unii Europejskiej Łatwiejszy dostęp do różnorodnych programów pomocowych

Spadek roli MSP w wyniku wzrostu przewagi wielkich koncernów i sieci handlowych Upadek rzemiosła i usług w niektórych dziedzinach, w wyniku napływu taniej produkcji zagranicznej  Narastająca dekapitalizacja majątku, z uwagi na brak dostępu do tanich źródeł finansowania Spadek konkurencyjności MSP w wyniku ograniczenia "szarej strefy"  Brak ochrony niektórych branż powodujący ich upadek Narzucenie przez UE niekorzystnych rozwiązań finansowych,

Źródło: Oprac. własne na podstawie Praca zbiorowa pod redakcją M.Bąka i P.Kulawczuka, Dostosowanie małych i średnich przedsiębiorstw do funkcjonowania w Unii Europejskiej, IBnDiPP KIG, Warszawa 1999 r.

Zestawienie największych słabych i mocnych stron polskich MSP w kontekście integracji Polski z UE

Tabela 6

SŁABE STRONY POLSKICH MSP	MOCNE STRONY POLSKICH MSP
Niezadowalająca jakość produkcji i usług w porównaniu do konkurencji z krajów UE Słabe wyposażenie w kapitał finansowy i rzeczowy  Niska zdolność kredytowa  Brak doświadczenia przedsiębiorców  Niski poziom wiedzy na temat zarządzania i marketingu  Niezbyt dobra reputacja polskich MSP za granicą  Brak strategii działania, koncentracja na działalności bieżącej  Niski poziom inwestycji	Zdolność do szybkiej zmiany rodzajów działalności  Zdolność do naśladowania i imitacji produktów  Duży dynamizm i szybki rozwój  Silna motywacja do pracy zarówno pracowników jak i pracodawców  Zdolność do szybkiego uczenia się i nabywania umiejętności  Rosnący popyt wewnętrzny na produkty i usługi z MSP  Realizacja inwestycji sposobem gospodarczym znacznie obniżającym koszty

Źródło: Oprac. własne na podstawie Praca zbiorowa pod redakcją M.Bąka i P.Kulawczuka, Dostosowanie małych i średnich przedsiębiorstw do funkcjonowania w Unii Europejskiej, IBnDiPP KIG, Warszawa 1999 r.

Postępujący proces integracji Polski z Unią Europejską oraz liberalizacja wymiany handlowej z zagranicą powodują konieczność szybkiego przystosowania polskich przedsiębiorstw do rosnącej konkurencji. Niezbędne jest zatem osiągnięcie przez sektor MSP wyższego poziomu zdolności konkurowania zarówno na rynku krajowym jak i międzynarodowym.

Reasumpcja

Sektor małych i średnich przedsiębiorstw odgrywa ważną rolę społeczną i gospodarczą. Funkcje społeczne tego sektora polegają na łagodzeniu napięć społecznych powstających w wyniku trwających procesów transformacji. Cel ten jest realizowany poprzez absorpcję pojawiających się nadwyżek siły roboczej, jak i dzięki kreowaniu przedsiębiorczych postaw oraz wskazywaniu szans i możliwości samozatrudnienia

Z uwagi na iście przyspieszony rozwój nauk z zakresu zarządzania marketingu, finansów niezbędne jest wyrobienie przekonania przedsiębiorców o konieczności doceniania propozycji oferowanych przez różne placówki szkoleniowe w ramach programu "wtórnej edukacji przedsiębiorców".

Pozytywnie należy ocenić przyjęcie przez Rząd dokumentu "Kierunki działań Rządu wobec małych i średnich przedsiębiorstw do 2002 roku", niestety stopień realizacji programu jest zdaniem przedsiębiorców wysoce niezadowalający.

Wymiernego wsparcia przez Państwo wymaga proces awansu technicznego i technologicznego, jaki jest szansą i wyzwaniem dla polskich firm w chwili włączenia polskiej gospodarki do jednolitego rynku europejskiego. Proces dostosowawczy i warunki działalności gospodarczej po uzyskaniu przez Polskę pełnego członkostwa w UE wymaga pełniejszego włączenia reprezentantów polskich przedsiębiorstw - jako partnerów społecznych i ekspertów - do prac rządowych podzespołów negocjacyjnych,

Celowym jest zrzeszanie się przedsiębiorców w dobrowolnych, lokalnych organizacjach w formie stowarzyszeń, które stanowiłyby swoistą siłę nacisku na władze samorządowe różnych szczebli, wspomagałyby przedsiębiorców w prowadzeniu działalności gospodarczej, wspierałyby przedsiębiorców w procesach integracyjnych, także zagranicznych, propagowałyby obyczaje związane z rzetelnością kupca rejestrowego i etyką zawodową, przyczyniałyby się do podnoszenie wiedzy ekonomiczno - prawnej oraz etyki zawodowej przedsiębiorców

W czasach rosnących wymagań rynku, małe i średnie przedsiębiorstwa dowodzą w przekonujący sposób swojej siły polegającej na gotowości do ponoszenia ryzyka, elastyczności oraz własnej inicjatywie. Małe przedsiębiorstwa dzięki swojemu silnemu zorientowaniu na klienta dorównują, w wielu obszarach działalności, większym konkurentom.

Wiele z małych i średnich firm, lawirując wśród zawiłości, nie zawsze przychylnych przepisów, funkcjonując z dnia na dzień, utrzymuje się na rynku . Jednakże taki stan przypomina raczej wegetację, czyli zużywanie wszystkich środków na przetrwanie i konsumpcję. Wspomaganie "soli gospodarki", którą stanowi w państwie funkcjonującym w ramach gospodarki wolnorynkowej, grupa małych i średnich przedsiębiorstw jest wyższą koniecznością.

Małe i średnie firmy są bardziej elastyczne w swoim działaniu, tworzą często otoczenie dużych firm, sprzyjają rozwojowi regionu. Przypada im znaczna rola w tworzeniu nowych technologii. Z punktu widzenia możliwości wzrostu zatrudnienia i ograniczenia bezrobocia małe firmy mają korzystne właściwości. Uruchamianie nowych stanowisk pracy w małych firmach jest znacznie mniej kapitałochłonne niż w dużych firmach. Pracownicy w small businessie muszą się wykazywać stosunkowo uniwersalnymi zdolnościami, łatwiej poznają reguły działania firmy na wolnym rynku. MŚP powoli stają się kuźnią kadr dla gospodarki, gdyż właśnie z nich w dużej części rekrutują się przyszli szefowie nowych, małych i średnich firm.

Z efektami działalności gospodarczej sektora małych i średnich przedsiębiorstw związane są warunki życia i pomyślności ponad 60 proc. polskiego społeczeństwa, konieczne jest zatem realne wspomaganie i wykorzystanie możliwości rozwojowych tkwiących w sektorze małych i średnich przedsiębiorstw.

Polskie przedsiębiorstwa potrzebują i oczekują odpowiedniego wsparcia ze strony organizacji samorządowych. Czas więc, aby polskie organizacje gospodarcze wzorując się na doświadczeniach krajów należących do Unii Europejskiej i innych o wysokim stopniu rozwoju gospodarki wykształciły systemy informacyjne oraz stworzyły rzetelne bazy danych o potencjalnych partnerach, źródłach finansowania, przepisach prawnych dostępne dla wszystkich zainteresowanych firm.

---