Rodzaje i gatunki występujące w literaturze drugiej połowy X


Rodzaje i gatunki występujące w literaturze drugiej połowy XVIII w.

Styl klasyczny, dominujący w literaturze oświecenia, w sposób ścisły wiązał formę gatunkową z tematyką, funkcją i okolicznością powstania utworu. Stąd też rodzaje i gatunkipreferowane w literaturze drugiej połowy XVIII w. były następstwem wyboru z zasobu konwencji klasycznej tych form, które umożliwiały najskuteczniejsze oddziaływanie społeczne. Sięgano oczywiście po wszystkie trzy rodzaje literackie: epikę, lirykę i dramat, ale ze względu na konieczność oddziaływania dydaktycznego w wyraźnym regresie znajdowała się liryka, szczególnie liryka osobista.

Gatunki o jednoznacznym, doraźnym, a przy tym skutecznym oddziaływaniu łatwiej było bowiem czerpać z zasobu epiki i dramatu. Za pozostawaniem w kręgu tych rodzajów przemawiały także aspiracje dorównania najbardziej znaczącym wzorcom i sięgania po wywodzące się właśnie z epiki i dramatu tzw. Gatunki „wysokie”: poemat i tragedię. Stąd też literatura oświecenia zdominowana została z jednej strony przez funkcjonalne formy epickie: bajkę, satyrę, poemat (z charakterystyczną dla literatury polskiej odmianę heroikomiczną), a później także powieść, z drugiej zaś, w związku z rozwojem teatru, przez gatunki dramaturgiczne: komedię polityczną i tragedię.

Znaczenie liryki wzrosło w konwencji sentymentalnej, w której nasycono liryzmem gatunki epickie (sielanka, list poetyczny) i wyraźnie zwracano się w stronę (ciągle wprawdzie jeszcze konwencjonalnej) liryki osobistej.

W skonwencjonalizowanej literaturze klasycznej wybór gatunków był automatycznie deklaracją postawy twórcy i informacją dla odbiorcy. W polskich realiach walki politycznej zmierzał przede wszystkim do skutecznego przekonania odbiorcy o własnych racjach. Dlatego też ogromną popularnością cieszy się bajka, obliczona we wszystkich elementach na oddziaływanie dydaktyczne. W zwięzłej wierszowanej formie przedstawia bowiem fabułę o wyraźnie parabolicznym charakterze. W odbiorze bajki nie mogło być wątpliwości, że akcja nie jest przedstawiona dla niej samej. Z założenia przedstawiona sytuacja przemieniała się w przypowieść, w sposób maksymalnie oczywisty ilustrujący tezę, którą autor chciał propagować. Stąd podstawowym środkiem ekspresji była w bajce alegoria, przenosząca zdarzenia na przykład w świat zwierząt, wyposażonych w stałe cechy. Lis zatem był zawsze przebiegły, wilk zły, lew odważny, sowa mądra, zając tchórzliwy.

Z sytuacji, rozgrywanych w świecie o tak jednoznacznych wartościach, musiały wypływać oczywiście wnioski ogólne. Atutami bajki były także zwięzłość, prosty język i aforystycznie wyłożone, łatwe do zapamiętania, przesłanie moralne. Siłę oddziaływania potęgował komizm, sprowadzający do absurdu postawy atakowane.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Jakie rodzaje i gatunki występują w literaturze Oświecenia Jakie są ich źródła i czemu zawdzięczały
Jakie rodzaje i gatunki literackie występują w literaturze II połowy XVII wieku ich źródła czemu zaw
Jakie rodzaje i gatunki literackie występują w literaturze II połowy XVII wieku
Mieszczaństwo i mieszczańskość w literaturze drugiej połowy XIX wieku, Pozytywizm i Młoda Polska
POZ Adam Makowski Realizm czy tendencja O pojmowaniu realizmu w krytyce literackiej drugiej połowy X
GATUNKI I RODZAJE LITERACKIE II POŁOWY XVIII WIEKU, oświecenie(3)
Jakie rodzaje i gatunki literackie występowały w II połowie XVIII wieku Jakie były ich źródła i cze
Rodzaje i gatunki literackie, Edukacja teatralna, Edukacja teatralna- dokumenty
Rodzaje i gatunki literackie, Nauka o języku
050 Rodzaje i gatunki literackie, I
051 Rodzaje i gatunki literackie IIid 5996
050 Rodzaje i gatunki literackie Iid 5983
podział na rodzaje i gatunki literackie, Język polski - opracowanie epok, pojęć i lektur
RODZAJE I GATUNKI LITERACKIE, Dkumenty tekstowe, PDF i inne
051 Rodzaje i gatunki literackie, II
Literackie porządki O rodzajach i gatunkach literackich i różnych sposobach kreowania światów
RODZAJE I GATUNKI LITERACKIE
08 rodzaje i gatunki xvi w, „Rodzaje i gatunki literackie uprawiane w literaturze XVI w

więcej podobnych podstron