MAKROEKONOMIA

23.09.2007

LITERATURA:

R. Milewski „Podstawy ekonomii” po 1999 roku

W. Balicki „Makroekonomia” WSB Poznań

D.Beg „Makroekonomia”

M. Noga „Makroekonomia” AE Wrocław

W. Olszewicz „Wybrane problemy ekonomi”

PROGRAM:

1. Wprowadzenie do makroekonomii

2. Rola państwa w gospodarce

3. Rachunek dochodu narodowego

4. Determinanty dochodu narodowego

5. Pieniądz

6. System pieniężno - kredytowy

7. Budżet państwa

8. Bezrobocie

9. Inflacja

10. Cykl koniunkturalny

11. Model ISLM

12. Gospodarka otwarta

Ekonomia:

- mikroekonomia

- makroekonomia

Makroekonomia zajmuje się badaniem procesów w gospodarce narodowej.

- dochód narodowy

- budżet państwa

- pieniądz

- inflacja

- bezrobocie

- polityka gospodarcza

- gospodarka otwarta, globalna.

Każdy podmiot gospodarczy musi być traktowany jako podmiot globalny.

Agregacja: sumowanie wielkości mikroekonomicznych w celu uzyskania makrowielkości.

Popyt agregowany = globalny popyt

Wielkości zagregowane są niezwykle skomplikowane.

Mikroekonomia

Zasoby → rzadkość

- ludzkie

- kapitałowe

- naturalne.

Makroekonomia

Zasoby → rzadkość

Rozpatrywane w ujęciu globalnym, w innej perspektywie

Granica możliwości ekonomicznej:

gospodarka posiada ograniczoną ilość zasobów i sama określa ile przeznaczyć.

RACHUNEK DOCHODU NARODOWEGO

Cel:

- dostarczenie informacji o tym ile dany kraj produkuje,

- ile społeczeństwo zarabia, jakie jest bogate,

- na jakim poziomie znajduje się gospodarka w porównaniu z innymi krajami,

- jakie jest tempo rozwoju gospodarki.

Produkt Krajowy Brutto PKB

Jest miarą wielkości produkcji wytworzonej na ten produkt danego kraju, w danym okresie czasu.

Wlicza się wielkość finalną produktu i usług oraz produktów pośrednich, które w danym roku nie ulegają dalszemu przetworzeniu.

Dobro pośrednie - będzie dalej przetwarzane, przekazywane do dalszej produkcji, np. mąka

Dobro finalne - nie będzie dalej przetwarzane, np. chleb

Produkt Narodowy Brutto PNK

Jest to agregat, który mierzy wielkość gospodarki.

Dochody netto z tytułu zagranicy (DNT)

PNB - DNT = PKB

PNB	DNT	DNT	AM
		PKB	C	PNN (CR)	TP	1
						I			2
						G		PNNCP	3
						NX			4

DNT = dochody Polaków uzyskane za granicą minus dochody obcokrajowców uzyskanych w Polsce

= dochód netto z tytułu własności za granicą

Różne metody obliczania PKB

- metoda sumowania wydatków

- metoda sumowania dochodów

C - konsumpcja

I - inwestycje

G - wydatki państwa na usługi i dobra

NX - eksport netto

PKB = C + I + G + NX

AM - amortyzacja

PNN - produkt narodowy netto

PNN= AM - PNB

PNNCR - TP = PNNCP

CR - cena rynkowa

CP - cena produktu

TP - podatki pośrednie

1. Płace i wynagrodzenia

2. Czynsze

3. Zyski

4. Dochody z pracy na własny rachunek

30.09.2007

1. Metoda sumowania wartości dóbr finalnych.

2. Metoda wartości dodatniej - sumujemy wartości dodatnie

Wartości dodatnie - wzrost wartości dóbr na poszczególnych etapach produkcji.

Jednostki gospodarcze

A - 2.000 sprzedaż (ziarno)↓

B - 3.600 wytworzenie (mąka)↓

C - 5.000 produkowanie (chleb)

Wartość PKB - 5.000

Sumowanie - 5.000

A - 2.000 : 2.000 B-A

B - 3.600 : 1.600 C-B

C - 5.000 : 1.400

5.000

Wartości powinny wynieść taką sama sumę.

Bierzemy pod uwagę jakość produktu.

PKB w przeliczeniu na 1 mieszkańca (per capita)

Wartość wolnego czasu - subiektywne, nie można porównać między krajami.

J. Tobin wskaźnik dobrobytu społecznego, ekonomicznego

Nordhaus

Czas wolny, zanieczyszczenie, hałas, nie SA to miary do uwzględnienia.

Rozpiętość między krajami PKB jest ogromna.

najbiedniejsze 500 $ na 1 osobę

najbogatsze 40.000 $ na 1 osobę

Problemy, kwestie sporne PKB

- dokładności porównań we wszystkich krajach, wykorzystywano takie same wartości. Gospodarka stworzyła system rachunków narodowych SNA, ma za zadanie wskazać typ usługi, wartości, które winny być wliczane w PKB.

Grupy SNA (założenia)

- efekty płatnej pracy - metoda zwiększania dochodu

- czynsze

- dzierżawa

- zyski

- grupa czynności finansowej (odsetki od kapitału)

Nie powinno być wliczane:

- wartość dóbr używanych (samochód w komisie)

- produkcja nierynkowa

- usługi na własny użytek

- wartość produkcji w tzw. „szarej strefie”, (ponieważ nie jest opodatkowana)

- transakcje finansowe niezwiązane bezpośrednio z procesem produkcji.

Produktywna ludność - to taka, która bierze udział w tworzeniu PKB

Nieproduktywna ludność - nie biorą udziału w tworzeniu PKB, np. dzieci.

Metoda produktu materialnego - wlicz się wyłącznie efekty pracy produkcyjnej (budownictwo, rolnictwo)

Model ruchu okrężnego w gospodarce

Obieg dóbr, usług, pieniądza

Wprowadzamy podmioty, budżet państwa, banki

Transfery - renty, emerytury, ubezpieczenia społeczne

1. Podatki

2. Subwencje

3. Transfery

4. Oszczędności

5. Pożyczki, kredyty

6. Odsetki

7. Spłata %

8. Finansowanie deficytu budżetowego

9. Wynagrodzenia

10. Opłata za usługi i produkcję

11. Gotówka

12. Kredyty inwestycyjne

13. Spłata kredytu + %

07.10.2007

SYSTEMY GOSPODARCZE

Czynność gospodarcza - działanie podejmowane po to, aby nastąpiła zmiana sytuacji gospodarczej lub też po to, aby takiej sytuacji zapobiec, np: praca zarobkowa przedsiębiorstwa, handel.

Prawo do posiadania - przysługuje temu, kto legalnie może zostać właścicielem jakiegoś dobra.

Ustrój gospodarczy - stanowią reguły prawne, które przesądzają o tym, komu oraz jakie przysługują prawa do posiadania oraz kto może bądź musi wykonywać czynności gospodarcze.

Klasyfikacja ustrojów:

- liberalne - wysoce pozytywny, swoboda gospodarcza; to pogląd w myśl, którego gospodarka funkcjonuje tym lepiej im mniej czynności gospodarczych zastrzeżonych jest dla instytucji lub przedsiębiorstw państwowych oraz mniej jest czynności nakazanych przez państwo związanych ze swobodą, wolnością gospodarczą.
Jest odbierany pozytywnie.

- etatystyczne - występuje wówczas, gdy dużo czynności gospodarczych jest zastrzeżonych wyłącznie dla instytucji i przedsiębiorstw państwowych oraz im więcej czynności jest nakazywanych przez państwo.

1. Gospodarka centralnie zarządzana i gospodarka rynkowa

XX wiek okres gdzie ścięły się te dwa ustroje

Gospodarka centralnie zarządzana - po raz pierwszy wystąpiła w Rosji w 1917 roku, później w Chinach, Kubie, Europie Środkowej. Jest wysoce zetatyzowała (przejawy - działalność banków, handel hurtowy, walutowy).

Oparta na dwóch dokumentach:

• Dyrektywy gospodarcze - nakładają na jednostkę gospodarczą obowiązek prowadzenia działalności w dziedzinach i rozmiarach określonych przez władzę i metodę przez te władzę wymaganą.

• Rozdzielnik - to zezwolenie wydawane przez państwo na zakup czynników produkcji.

Celem gospodarki centralnie zarządzanej jest maksymalizacja produkcji.

Socjalizm planowy - zasoby były wyłącznie własnością państwa, a ich alokacja odbywała się zgodnie z centralnym planem.

Socjalizm rynkowy - zasoby były własnością państwa lub pozostawały w dyspozycji realnej samorządów lub innych podmiotów gospodarczych. Ich alokacja w pewnym stopniu determinował mechanizm rynkowy (Jugosławia, Polska, Węgry, do dziś funkcjonuje w Chinach)

Gospodarka rynkowa - istnieje wówczas, gdy podstawowym motywem działania gospodarstwa jest maksymalizacja zysków, a głównym sposobem kontaktów pomiędzy przedsiębiorstwami są transakcje kupna-sprzedaży zawierane w oparciu
o swobodne negocjonowanie ceny.

2. Ustrój stanowy i bezstanowy

Ustrój stanowy - występuje wówczas, gdy część ludności nie z uwagi na to, czym się zajmuje, lecz z uwagi na pochodzenie objęta jest na mocy prawa większą liczbę nakazów i zakazów prowadzenia działalności gospodarczej, a niżeli pozostała jej część. Przykład: ustrój niewolniczy, Polska szlachecka XVII wieku.

3. Ustrój kapitalistyczny i socjalistyczny

Dobro gospodarcze - obiekt przy pomocy, którego można prowadzić działalność
w rezultacie, której powstaje nadwyżka ekonomiczna. Przykład - fabryka, bank.

Właściciel dobra gospodarczego może być właścicielem tego dobra w różnym stopniu. Wyróżniamy trzy stopnie w zależności od uprawnień przysługujących posiadaczowi:

1. Prawo do sprzedaży dobra lub nieodpłatnego przekazania dowolnej osobie.

2. Prawo do prowadzenia przy użyciu dobra działalności gospodarczej

3. Prawo do użytkowania dobra zgodnie z jego fizycznymi właściwościami.

Kapitalizm - ustrój jest ustrojem kapitalistycznym wówczas, gdy większość dóbr gospodarczych jest własnością prywatną, przy czym własność ta obejmuje przynajmniej 1 i 2 grupę uprawnień.

Socjalizm - ustrój, w którym większość dóbr gospodarczych jest własnością kolektywną, a w przypadku dóbr prywatnych - ograniczona jedynie do 1 grupy uprawnień.

4. Demokratyczny i dyktatorski

21.10.2007

DETERMINANTY DOCHODU NARODOWEGO

Produkcja potencjalna - to produkcja, która mogłaby być zrealizowana w gospodarce, gdyby wszystkie zasoby były w pełni wykorzystane.

Produkcja faktyczna - to wielkość produkcji rzeczywiście zrealizowanej w gospodarce.

Agregatowy popyt - łączna suma zapotrzebowania na produkty i usługi zgłaszana przez wszystkie podmioty danej populacji.

Czynniki, od których zależy popyt globalny:

• od przeciętnego poziomu cen w gospodarce;

• od poziomu dochodów podmiotów gospodarczych.

Agregatowa podaż - łączna ilość towarów, jaką producenci decydują się wytworzyć w danych warunkach dostarczyć na rynek. Agregatowa podaż zależy od następujących czynników:

• od zasobów czynników produkcji i efektywności ich wytworzenia;

• od ogólnego poziomu cen w gospodarce;

• od kosztów poniesionych przy wytworzeniu towarów.

SA - podaż zagregowana (globalna)

DA - popyt zagregowany (globalny)

! Uproszczony model gospodarki -> gospodarka zamknięta bez udziału państwa

Warunek równowagi w gospodarce

1) AD = Y

dochód globalny = dochód narodowy

2) AD = C + I

C - konsumpcja

I - inwestycje

Y1 - dochód narodowy niższy od równowagi dochodu narodowego

Y2 - dochód narodowy wyższy od równowagi dochodu narodowego

I i C - to autonomiczne czynniki (składniki) - czynniki stałe, niezmienne, niezależne od innych czynników

Składniki dochodu gospodarstw domowych (konsumenta)

• oszczędności - polegają na powstrzymaniu się od bieżących konsumpcji, aby konsumpcja w przyszłości była wyższa.

Y = C + S

Y - dochód konsumenta

C - konsumpcja

S - oszczędności

• konsumpcja - rodzaje:

autonomiczna - niezależna od wielkości dochodów

indukowana - zależna od wielkości dochodów

Parametry konsumpcji:

1. przeciętne skłonności do konsumpcji

C=
 

C -konsumpcja

Y - dochód

2. krańcowa skłonność do konsumpcji - przyrost konsumpcji wywołany przyrostem dochodu o jednostkę. Parametr informuje nas, jaką część dochodu przeznacza się na konsumpcję.

KSC =

Parametry oszczędności:

1. przeciętna skłonność do oszczędzania

S=

2. krańcowa skłonność do oszczędzania - parametr informuje nas jak zmienią się oszczędności, jeżeli nastąpi wzrost dochodu o jednostkę.

KSO =

KSK + KSO = 1

Konsumpcja indukowana:

C = Ca + KSK • Y

Funkcja konsumpcji:

Obrazuje związek pomiędzy bieżącymi dochodami a konsumpcją. W skali makroekonomicznej funkcja ta pokazuje poziom zmierzonych łącznie wydatków przy różnych poziomach dochodu narodowego.

C - wydatki konsumpcyjne

C ~ krzywa o pozytywnym nachyleniu

Funkcja oszczędności

Pokazuje poziom zamierzonych oszczędności przy różnych wielkościach dochodu narodowego

Odcinek Ca, który przeniesiemy z funkcji konsumpcji na funkcję oszczędności na część ujemną.

Decyzje dotyczące podziału dochodów na wydatki konsumpcyjne lub oszczędności zależą od:

• wysokości dochodów uzyskanych przez gospodarstwa domowe;

• wielkości nagradzanego majątku.

Hipotezy dochodu

• hipoteza dochodu absolutnego - wielkość konsumpcji zależy wprost od dochodu uzyskanego przez dany podmiot gospodarczy (im wyższy dochód tym wyższa konsumpcja)

• hipoteza dochodu relatywnego - mówi, że wielkość konsumpcji zależy od wysokości relatywnego dochodu danej jednostki

• hipoteza dochodu permanentnego - dochód permanentny to wielkość dochodu konsumenta przewidywany na całe życie.

28.10.2007

Y - dochód

C - konsumpcja

S - oszczędności

Y = C + I → I = Y - C Sp = Ip

Y = C + S → S = Y - C

Planszowe muszą być równe Planszowe inwestycje Ip

oszczędności

Sp

Dochód można skonsumować lub zainwestować

Y	Ia	C	AD (C+I)
100 150 200 250 300	50 50 50 50 50	80 120 160 200 240	130 170 210 250 290

równowaga Y = AD

Ia = 50 inwestycje autonomiczne

Ksk = 0,8 krańcowa skłonność do konsumpcji

C = Ca + Y • ksk

Ca - konsumpcja autonomiczna

AD = Y pt. globalny = dochód narodowy

C = Y • ksk Ca - nie wpływa na poziom równowagi w sposób szczególny (możemy pominąć)

AD = C + I

MECHANIZMY MNOŻNIKOWI - dot. rynku pieniężnego

Mnożnik inwestycyjny - informuje, z jaką siłą zmiany w autonomicznych wydatkach inwestycyjnych wpływają na zmiany w dochodzie narodowym. Każdy impuls inwestycyjny powiększa dochód narodowy o swoją wielkość.

mi =
∆Y = mi • ∆I

mi =
= 5

ksk = 0,8

Ia = 50 250 = 5 • 50

Możemy wskazać wielkość dochodu narodowego w stanie równowagi.

Przyrost dochodu narodowego (∆Y) zależy od ksk - główny mechanizm.

Ksk = 0,6

mi =
= 2,5 125 = 2,5 • 50

lepiej jak ksk jest wyższa, bo wtedy ∆Y (dochód narodowy) jest też wyższy

Obniżenie mi powoduje ograniczenie impulsów mnożnikowych, mniejsza skłonność wywołuje mniejsze impulsy, które powodują mniejszy przyrost dochodu narodowego.

Spadek ksk powoduje obniżenie wartości mnożnika inwestycyjnego (mi), to z kolei sprawia, że taki sam impuls inwestycyjny generuje znaczenie mniejsze zmiany po stronie dochodu narodowego aniżeli przy wyższej skłonności do konsumpcji (ksk).

Na tempo wzrostu gospodarczego będzie wpływała stopa procentowa.

Oszczędności to nieskonsumowana część dochodu. Zwiększone oszczędności nie zawsze są korzystne dla gospodarki.

Paradoks zapobiegliwości

wzrost oszczędności powoduje spadek dochodu narodowego w stanie równowagi.

od Y1 - pojawiają się oszczędności

Autonomiczne inwestycje - niezależne od innych czynników

Wpływ państwa na równowagę na rynku towarów

AD = C + I

AD = Ca = ksk • Y + Ia

Na model równowagi rynkowej wpływają podatki, które zwiększają konsumpcję.

Wydatki państwa na dobra i usługi - G

AD = C + I + G

Państwo wpływa na popyt globalny AD

C = Ca + ksk (1-t) ·Y

t - stopa opodatkowania

AD = Ca + ksk (1 - t) · Y + Ia + Ga

Wzrost wydatków państwa i odpowiadającemu mu podobny wzrost stopy opodatkowania powoduje zwiększenie dochodu narodowego w stanie równowagi - ZASADA MNOŻNIKA RÓWNOWAŻNEGO BUDŻETU.

18.11.2007

Centralne, lokalne instytucje oraz urzędy publiczne, których działanie związane jest z funkcjonowaniem określonego rozwoju społeczno - gospodarczego.

FUNKCJE PAŃSTWA

- społeczne

- polityczne

- ekonomiczne

Funkcje ekonomiczne:

- alokacyjna

- stabilizacyjna

- redystrybucyjna

Funkcja alokacyjna polega na podejmowaniu działań sprzyjających alokacji zasobów w gospodarce.

I filar - własność prywatna

II filar - wolny rynek

Zadania państwa:

1. Określenie niezbędnego zakresu własności publicznych.

2. Zakres powinien być optymalny, np.: opieka zdrowotna

3. Wprowadzenie rozwiązań sprzyjających nieustannej wymianie praw własności, co umożliwia optymalną alokację zasobów. To sprawia, że zasoby trafia do jednostki prawidłowo.

4. Zbieranie konkurencji.

5. Rozwiązywanie problemów związanych z występowaniem negatywnych efektów zewnętrznych.

Funkcja stabilizacyjna polega na podejmowaniu zadań przez dążenie do realizacji osiągnięcia i utrzymanie w dłuższym okresie wysokiego tempa wzrostu gospodarczego. Wyeliminowanie lub przynajmniej ograniczenie takich zjawisk, jak inflacja bądź bezrobocie. Zmniejszenie amplitudy wahań koniunkturalnych.

Państwo realizuje powyższe cele przez stosowanie polityki gospodarczej.

Podział polityki:

- fiskalną - manipulowanie poziomem wydatków budżetowych oraz stopą opodatkowania,

- monetarną - polega na podejmowaniu działań mających zapewnić odpowiedni poziom wzrostu podaży pieniądza w gospodarce, instrumenty manipulowania poziomem rezerw obowiązkowych, manipulowanie stopami procentowymi, operacje otwartego rynku.

Instrumenty:

- bezpośrednie,

- pośrednie

(np. norma zanieczyszczenia powietrza, płaca minimalna, kontyngent importu)

Funkcja redystrybucyjna polega na podejmowaniu działań zmierzających do:

• niwelowania zbyt dużych nieakceptowanych społecznych różnic w dochodach społeczeństwa,

• pomoc ludziom starym, upośledzonych, chorych, itp.,

• zapewnienie przez państwo dostępu do takich dziedzin życia jak kultura, opieka zdrowia itp

02.03.2008

PIENIĄDZ

Powszechnie akceptowany towar, dzięki któremu dokonuje się wymiany towaru. Ekwiwalent powszechnie akceptowany.

W Afryce: sól, muszle, bydło

Monety VII w p.n.e

Chiny - banknoty 5000 l p.n.e.

Wymiana towarowa

Autargia - społeczeństwo zamknięte, w swoim środowisku dochodziła wymiana towarów, ale nie było to opłacalne. Potem zachodziła wymiana barterowa (towar za towar), wysoce utrudniona (słaba komunikacja i transport). Najpierw za wymianę, zapłatę stosowano stosowano bydło, jednak nie spełniało swojego zadania. Zaczęto stosować wartościowe dla społeczeństwa przedmioty (kły, futra, bursztyny itp). W późniejszym okresie zaczęto stosować kruszce (złoto i srebro) w niewielkiej objętości ale dużej wartości oraz spełniało swoja rolę przez rzadkość.

Bimetalizm - równocześnie funkcjonowały dwa kruszce na rynku (złoto i srebro)

Mikołaj Kopernik - prawo Greshmana

Stwierdził, że pieniądz gorszy wypiera pieniądz lepszy

Pieniądz aby dobrze funkcjonował musi być:

- łatwo przenośny

- łatwo podzielny

- jednonarodowy

- powszechnie akceptowalny

- trudny do podrobienia

Funkcje pieniądza:

- pośredniczy wymianie towarów

- miernik wartości towarów i usług

Wycofanie pieniądza z obiegu:

- tezauryzacja - gromadzenie skarbu, wycofanie z obiegu, chowanie pieniądza w skarpecie spowodowane brakiem zaufania do banku. Pieniądze pochodzą z nielegalnej transakcji (np. kradzież). Pieniądz steurazyowany traci na wartości.

- oszczędności - wycofanie pieniądza z obiegu w celu zwiększenia konsumpcji. Mniej traci na swojej wartości.

- akumulacja - podobnie jak oszczędności, dotyczy przedsiębiorstw, w celu inwestycji. Mniej traci na swojej wartości.

Funkcje pieniądza międzynarodowego - obsługuje relacje ekonomiczne między innymi krajami.

Jeżeli pieniądza będzie za mało nastąpi trudność w transakcji. Jeżeli pieniądza będzie za dużo mogą pojawić się procesy inflacyjne.

Teoria ilościowa pieniądza

David Hume, David Ricardo, Fischner

Poziom cen w gospodarce zależy od ilości pieniądza w obiegu.

Monetaryzm - Friedman, wiele procesów gospodarczych zależy od pieniądza

• główną determinantą zmian globalnego jest podaż pieniądza

• przyjęcie w polityce gospodarczej zasady stałego wzrostu podaży pieniądza w stosunku do przyrostu produktu globalnego (rośnie produkcja)

• przyjęcie zasady braku potrzeby interwencjonizmu państwowego

• przypisywanie większej wagi w walce z inflacja niż w walce z bezrobociem

Teoria dochodowa pieniądza

Keynes, Marchial

W tym samym czasie powstała co teoria ilościowa pieniądza

Przedstawicie tej teorii (szkoła Camebrige) zwracali uwagę na motywy przechowywania rezerw pieniężnych, wg. nich popyt na pieniądz zależy od wachań koniunkturalnych oraz od zmian dochodów.

Popyt na pieniądz

Ilość pieniądza na jaką jest zapotrzebowanie podmiotów gospodarczych wiąże się głównie z obsługa procesów cyrkulacji dóbr, prowadzona przez podmioty gospodarcze rachunkiem ekonomicznym oraz przewidywanie i zachowanie ludzi.

Czynniki wielkości popytu na pieniądz:

• wielkość produkcji (wyprodukowanie)

• ilość przeprowadzonych transakcji w gospodarce

• przeciętny poziom cen towarów i usług

• realna i nominalna stopa procentowa

Motywy zgłaszane popytu na pieniądz:

• translokacyjny - konieczność przeprowadzenia przewidywanych zakupów

• spekulacyjny - przewidywanie pieniądza w związku ze zmianami (spekulacjami)

• przezornościowy

Podaż pieniądza

Ilość pieniądza wprowadzonego do obiegu. Podlega regulacji Państwa. Państwo oddziałowuje na podaż pieniądza za pośrednictwem Banku Centralnego.

System bankowy:

- pojawiły się w XVI wieku Włochy, lichwiarstwo (pożyczka na duży procent)

Funkcje banków komercyjnych:

- przyjmowanie zwrotnych wkładów pieniężnych (depozyty) w zamian za odsetki

- świadczenie usług finansowych związanych z obiegiem pieniądza jako środka cyrkulacji i środka płatniczego

- udzielanie kredytów dla przedsiębiorstw i dla osób fizycznych

- kreacja pieniądza

Kreacja pieniądza - polega na stworzeniu możliwości przekroczenia stanu konta i tworzenia wkładów na żądanie o wartości przekraczających poziom rezerw gotówkowych w skarbcach banku.

Przykład:

BANKI	WKŁADY DEPOZYTY	REZERWY OBOWIĄZKOWE (20%)	KREDYTY
A	1000	200	800
B	800	160	640
C	640	128	512

WKD =

WKD =
= 5

1000 x 5 = 5000

5000 - 1000 = 4000

mkp =

Cb = Ro = Rn

WKD - współczynnik korelacji depozytów

mkp - mnożnik kreacji pieniądza

Cb - rezerwy gotówki banków

Cp - rezerwy gotówki pozabankowe

Ro - rezerwy obowiązkowe

Rn - rezerwy nieobowiązkowe

09.03.2008

BANK CENTRALNY

W pierwszej fazie nie było podziału między bankami.

Anglia

Emisja - 1844

Funkcje Banku Centralnego:

- monopol na emisję pieniądza gotówkowego

- rola banku banków - zaopatruje banki komercyjne w pieniądz gotówkowy

- reguluje rezerwy, udziela pożyczek

- pełni funkcję banku państwa, prowadzi rozliczenia z rządem, obsługuje budżet państwa, pokrywa zobowiązania zagraniczne państwa

- utrzymuje rezerwę państwową

- stabilizuje rynki finansowe.

Bank Centralny uczestniczy w realizacji monetarnej państwa.

Bank Centralny może być niezależny od rządu co oznacza, że swoje cele działalności ustala autonomicznie bez zewnętrznej ingerencji. Stabilizuje ceny. Niemcy, USA, Szwajcaria, Polska.

Bank Centralny może być uzależniony od rządu. Rząd ustala kierunki polityki Banku Centralnego pozostawiając mu tylko zadania wykonawcze w takim przypadku polityka monetarna Banku Centralnego powinna wspierać politykę gospodarczą rządu niezależnie od jej wpływu na inflację. Francja, Anglia, Hiszpania, Australia.

Instrumenty oddziaływania Banku Centralnego na podaż pieniądza

- bezpośredni

- pośredni

1. Stopa rezerw obowiązkowych

Określa stosunek rezerw w gotówce do ogólnej sumy wkładów zgromadzonej w banku ( Stany Zjednoczone 1933)

Przesłanki:

• zapewnienie wypłacalności banków komercyjnych

• potrzebny był instrument, który by regulował podaż pieniądza w gospodarce

Podwyższenie stopy rezerw obowiązkowych powoduje:

- ograniczenie stopy ekspansji kredytowej

- obniżenie potencjalnych zysków banków komercyjnych

- mobilizacje banków komercyjnych do ściągania wierzytelności od dłużników

- wzrost kosztów kredytów

Obniżenie stopy rezerw obowiązkowych:

- możliwość udzielenia nowych kredytów

- wzrost podaży pieniądza w obiegu

- dzięki uzyskanym kredytom rosną dochody oraz popyt przedsiębiorstw, gospodarstw

- obniżenie kosztów kredytów

M = Bm • mKP

I.

MKP = 2,14

Bm = 1000 MK =

Cp = 0,5

Cb = 0,2

M = 2140

M - podaż pieniądza

Bm - baza monetarna ( baza monetarna to suma gotówki w obiegu i rezerw gotówkowych w banku)

mKP - mnożnik kreacji pieniądza

Cb - stopa rezerw obowiązkowych

II.

Cb = 0,1

MKP = 2,5

M = 2500

III.

Cb = 0,3

MKP = 1,88

M = 1880

2. Zmiana stopy dyskontowej

Stopa procentowa stosowana przez Bank Centralny przy udzielaniu pożyczek bankom komercyjnym. Wzrost podnosi koszt kredytu.

3. Operacje otwartego rynku

Polegają na sprzedaży bądź skupie papierów wartościowych przez Bank Centralny. Sprzedaż papierów wartościowych prowadzi do zmniejszenia pieniądza w gospodarce. Skup papierów wartościowych zwiększa podaż pieniądza na rynku.

Bank Centralny może stosować politykę:

- ekspansywną - zwiększenie podaży pieniądza w celu pobudzenia aktywności gospodarki;

- redystrybucyjną - ograniczenie podaży pieniądza w celu „schłodzenia”, ograniczenie aktywności gospodarczej.

Równowaga pieniądza na rynku → PRZECZYTAĆ

BUDŻET PAŃSTWA

Budżet państwa jest to plan finansowy zawierający zestawienie dochodów i wydatków państwa związane z realizacją państwa przyjętej polityki społecznej, gospodarczej i obronnej. Ustalane jest zwykle na rok przez władze ustawodawcze.

Funkcje budżetu państwa:

- funkcja fiskalna - polega na gromadzeniu dochodu budżetowych;

- funkcja alokacyjna - polityka budżetowa określa podział czynników wytwórczych pomiędzy sektor prywatny i sektor publiczny; kształtuje alokacje w tych dwóch sektorach;

- funkcja redystrybucyjna - umożliwia dokonanie zmian w podziale dochodu narodowego, np.: zmniejszenie dysproporcji pomiędzy poziomem rozwoju regionu kraju;

- funkcja stabilizacyjna - polega na oddziaływaniu za pomocą systemu podatkowego na życie gospodarki kraju. Może pobudzać lub hamować aktywność gospodarczą.

Zasady polityki budżetu:

- zasada rocznego budżetowania (obejmuje 1 rok);

- zasada zupełności - budżet powinien obejmować wszystkie dochody i wydatki państwa;

- zasada jedności - budżet powinien tworzyć jedna całość, wszystkie dochody i wydatki powinny być ujęte w jednym zestawieniu

- zasada jawności - projekt budżetu jak i wszelkie kwestie związane z budżetem powinny być podane do publicznej wiadomości;

- zasada równowagi budżetowej - powinien być zrównoważony.

Podatki powinny być: (A. Smith)

- sprawiedliwe - nie mogą przekraczać możliwości podatnika

- z góry ustalone;

- sposób i warunki płatności powinny być wygodne dla podatnika

- koszty poboru podatku powinny być niskie.

Krzywa Laffera

16.03.2008

Wydatki budżetu państwa:

1. związane z pełnieniem przez państw funkcji: obrona państwa, służba zdrowia, wymiar sprawiedliwości, administracja;

2. związane z realizacja celów społecznych: oświata, dostęp do kultury, ochrony zdrowia, świadczenia socjalne;

3. związane z pełnieniem przez państwo funkcji interwencyjnych.

Problemy:

1. problem z szybkim do rozpowszechniania się wydatków budżetowych (administracja) - ESKALACJA

2. powiększenie się wydatków związanych z powiększaniem długu publicznego (około 12% polskiego długu)

3. kwestia wydatków na cele socjalne - ESKALACJA WYDATKÓW SOCJALNYCH

Odmiana polityki fiskalnej:

AKTYWNA - istotą jest świadomy interwencjonizm, tzn. podejmowanie świadomych decyzji o wykonywaniu określonych instrumentów fiskalnych, takich jak zwiększenie lub ograniczenie wydatków na określone cele. Zmiana stawek opodatkowania, zmiana zasad subwencjonowania przedsiębiorstw.

PASYWNA - polega na wykonywaniu właściwym, niektórych instrumentom wrażliwości na zmianę poziomu dochodu narodowego zatrudnienia i innych wielkości ekonomicznych. Instrumenty te samoczynnie bez konieczności podejmowania decyzji dostosowawcze reagują na zmianę komunikatory, np.: podatki od dochodu ludności i przedsiębiorstw, podatki pośrednie, zasiłki dla bezrobotnych, inne formy pomocy społecznej.

Dług publiczny:

Łączne zobowiązania Skarbu Państwa wobec podmiotów krajowych i zagranicznych z tytułu zaciągniętych kredytów, instytucjach finansowych oraz bezpośrednio od rządu innych krajów, a także pozostających do wykupienia skarbowych papierów wartościowych.

Dług publiczny dzielimy na zadłużenia:

- wewnętrzne - tzn. krajowe, powstaje głównie ze sprzedaży obligacji państwa oraz z kredytów zaciągniętych przez państwo w bankach krajowych;

- zewnętrzne - tzn. zagraniczne, zaciągnięcie od rządów zagranicznych, zagranicznych bankach.

Cechy długu publicznego:

- zmiana struktury długu publicznego

- 2006 rok → 478 mld (45% PKB) w Polsce

Dowody transformacji budżetu po roku 1990

Pojawienie się bezrobocia, pojawienie się dużej ilości osób przechodzących na emeryturę.

Zmiany po stronie dochodu:

- dochodu

- podatkowe

• od osób fizycznych nowe stawki i podatki

• od gier

• od oszczędności

Wydatki:

- ograniczenie dotacji dla przedsiębiorstw;

- zmniejszenie wydatków majątkowych;

- zwiększenie wydatków socjalnych.

Problemy wzrostu i rozwoju gospodarczego:

Jeżeli wartość PKB będzie wyższa niż wartość PKB z poprzedniego roku nastapi wzrost gospodarczy.

Do mierzenia wzrostu gospodarczego służy PKB i PKN.

Wzrost nominalny - mierzy PKB w cenach bieżących

Wzrost realny - mierzy PKB w cenach stałych

	2006	2007
P (cena)	1 zł	2 zł
PKB nom	1000 zł	2000 zł
PKB real	1000 zł	1000 zł

Rozwój gospodarczy jest pojęciem szerszym aniżeli wzrost gospodarczy i obejmuje ilość zmian ilościowych dotyczące przekształceń strukturalnych w gospodarce a także zwiększenie asortymentu wytwarzanych dóbr i usług. Przekształcenie te obejmuje także zmiany w stosunkach społecznych.

Przeczytać (egzamin) o modelach wzrostu gospodarczego (jednoczynnikowy i dwuczynnikowy)

Wolt Rostow stwierdził, że wzrost i rozwój gospodarczy cechuje się etapami, wyróżnił pięć etapów:

I etap - społeczeństwo tradycyjne

- wymiana ma charakter barterowy (towar za towar)

- główna gałęzią gospodarki jest rolnictwo (konsumują producenci, nie powstają nadwyżki w handlu)

II etap - przejściowy

specjalizacja produkcji (nadwyżka w handlu, sprzedaż za granicą) sprzedaje się głównie produkty podstawowe.

III etap - start

- wraz z przejściem na ten etap następuje uprzemysłowienie

- migracje pracowników sektora rolnictwa do przemysłu

- koncentracja produkcji w regionach kraju oraz w kilku branżach

- wysoka dynamika inwestycji 10% produktu PKB

- samopodtrzymujący się wzrost gospodarczy

IV etap - droga do dojrzałości

działalność gospodarcza rozszerza się na nowe obszary następuje tym samym zwiększenie różności asortymentu

V etap - masowa konsumpcja

dominacja sektora usług

CYKL KONIUMNKTURALNY

Bada się koniunkturę oraz cechy tj. pewna powtarzalność, rozwój gospodarczy nie jest jednostajny. Zawsze po okresach dobrej koniunktury, zawsze występuje słabsza koniunktura.

Cykl koniunkturalny - powtarzające się zniżkowe i zwyżkowe wielkości makroekonomiczne wokół linii trendu.

Linie trendu - statystycznie wyznaczony trend

Rodzaje cyklu koniunkturalnego:

-klasyczny:

dotyczy okresu przedwojennego, po II wojnie światowej wykształcił się cykl współczesny. Brak ingerencji państwa w mechanizm rynkowy (stany nierównowagi inflacji i bezrobocie). Klasyczny cykl koniunkturalny jest cyklem średnim (8-10lat). Większe amplitudy wahań koniunkturalnych. Klasyczny posiada 4 fazy (spadku, kryzysu, stagnacja, ożywienie, rozkwit)

- współczesny:

filozofia monetarna, Keynes. Cykl koniunkturalny jest krótszy od klasycznego. Amplituda wahań jest mniejsza. Współczesny cykl posiada 2 fazy (spadek i wzrost)

Nastąpiła zmiana polityki gospodarczej do cyklu koniunkturalnym.

Przed II wojna światową - polityka antykryzysowa, która polega na tym, że instrumenty polityki gospodarczej stosowano wtedy gdy pojawił się kryzys,

Po II wojnie światowej stosuje się politykę antykryzysową, która polega na stosowaniu instrumentów polityki gospodarczej na każdym etapie cyklu koniunkturalnego.

Michał Kalecki stworzył jedną z bardziej znanych teorii cyklicznych.

BEZROBOCIE

Sytuacja w gospodarce, zjawisko społeczno - ekonomiczne, które polega na tym, że część osób w wieku produkcyjnym chcących podjąć pracę nie może znaleźć pracy.

Osoby zdolne do pracy i chcący pracować tworzą zasoby siły roboczej.

zasoby → zatrudnieni i bezrobotni

bezrobotni → dobrowolni i przymusowi

Stopa bezrobocia - wskaźnik, który wskazuje nam odsetek pozostający bez pracy.

W Polsce luty 2008 11,5% - stopa bezrobocia

W kujawsko pomorskim15,4% - stopa bezrobocia

Równowaga i nierównowaga na rynku pracy

Wg. klasyków przyczyną bezrobocia jest zbyt wysokie pracy.

Wg. keysistów - gospodarka samoczynnie bez ingerencji państwa nie jest w stanie przywrócić równowagi również na rynku pracy, przyczyna - niedostateczny popyt na towary.

Równowaga na rynku pracy => popyt na pracę = podaż na pracę

Popyt na pracę - zapotrzebowanie zgłaszane przez pracodawców, ilość miejsc pracy

Równowaga na rynku pracy oznacza taki stan, gdzie osoby chcą pracować na danym stanowisku, na danych warunkach i tyle samo jest zgłaszane przez pracodawców miejsc pracy.

W równowadze na rynku pracy występuje bezrobocie dobrowolne.

Pż - podaż na pracę

Pd - popyt na pracę

Sr - zasoby siły roboczej

R - równowaga

Pr → R = zatrudnienie w sytuacji równowagi

Płace nominalne

Płace realne

Jeżeli od wielu lat zarabia się tak samo (nominalnie) to realnie maleje zarobek, gdyż jest wzrost inflacji.

POZIOM PR

Prr - zatrudnienie w sytuacji równowagi

OS1 - zasoby Sr w sytuacji R

RA - bezrobocie w sytuacji R (bezrobocie dobrowolne)

POZIOM P1

OS1 - wzrost Sr płacy P1

OL1 - zatrudnienie przy płacy P1

BD - bezrobocie przy płacy P1

bezrobocie = siła robocza - popyt na prace = [Sr - Pt]

a)

BC - bezrobocie przymusowe

[Pż - Pd]

podaż - popyt

b)

CD - bezrobocie dobrowolne

[SR - Pd]

Siła robocza - podaż pracy

Rodzaje bezrobocia:

- frykcyjne - nieredukowalne minimum bezrobocia, które powstaje z powolnością dostosowań struktury z podażą siły roboczej i popytu na siłę roboczą.

- strukturalne - bezrobocie związane z procesami upadku różnych branż, gałęzi gospodarczych, np. górnictwo.

- bezrobocie związane z nadwyżką całkowitej podaży siły roboczej nad całkowitym popytem siły roboczej. Klasycy tłumaczą te bezrobocie zbyt wysoka płacą.

keysiści - niedostateczny popyt

Koszty bezrobocia:

- społeczne (całe społeczeństwo)

- prywatne (bezrobotni)

Koszt alternatywny bezrobotnego to utrata płacy.

Przyczyny bezrobocia (Lindbag, Snower)

Insander - którzy pracują w przedsiębiorstwie (związki zawodowe)

Outsander - „świeży” pracownicy

Pracownicy przedsiębiorstwa wykorzystując silną pozycję na rynku pracy ustalają zbyt wysoki poziom płacy, który uniemożliwia przywrócenie równowagi.

13.04.2008

MODEL IS - LM

Polityka gospodarki → polityka monetarna

Założenia:

- przedsiębiorstwa dostosowują swoją produkcję do popytu na dobro;

- ich oczekiwania są zawsze trafne;

- popyt na dobro składa się z konsumpcji prywatnej oraz inwestycji;

- konsumpcja bieżącego dochodu, a ponadto uwzględniana jest też konsumpcja autonomiczna.

Krzywa IS

- jest zbiorem kombinacji dochodu i stopy procentowej przy których rynek dóbr znajduje się w równowadze

r - stopy procentowe

Y- rynek

Ip = Sp planowane inwestycje, planowane oszczędności

I = Ia ­ wi •r

wi = współczynnik wrażliwości inwestycji

Ia = inwestycja autonomiczna

r = stopa procentowa

S = - Ca + (1 - ksk) • W

I = S I + G = S + T

planowane inwestycyjne = planowane oszczędności

stopa procentowa r1,2

oszczędności S1,2

równowaga na rynku R

Każda kombinacja na krzywej IS to równowaga na rynku towarów.

Nachylenie krzywej IS

Wi - im większe kso tym bardziej pionowa S

Od nachylenia S zależy skuteczność polityki gospodarczej.

Od czego zależy nachylenie IS?

- od krzywej inwestycyjnej

- od krzywej oszczędności

KSO = krańcowa skłonność do oszczędności

Im bardziej pionowe krzywe I i S tym bardziej pionowa jest krzywa IS.

Punkty poza IS

Z lewej strony IP > Sp - nadwyżka popytu na rynku towarów

Z prawej strony IP < Sp - nadwyżka podaży na rynku towarów

G - wydatki państwa (jeśli G się przesunie, to inwestycje też się przesuną)

T - podatki

Krzywa IS

- jest zbiorem różnych kombinacji dochodu i stopy procentowej, przy których rynek dóbr znajduje się w równowadze;

- przesunięcie krzywej IS;

- wzrost wydatków państwa, finansowane przez emisję obligacji powoduje przesunięcie krzywej IS w górę (w prawo)

Krzywa LM

- jest zbiorem różnych kombinacji stopy procentowej i dochodu, przy których rynek pieniądza znajduje się w równowadze

M = L

L = Ls + Lt

L = popyt na pieniądz

M = nominalna podaż pieniądza

s = spekulacja

t = transakcyjny

= Ls + Lt

= realna podaż pieniądza

Ls = Lsa - wsr

Lt = wrY

wsr - wrażliwość popytu spekulacyjnego na

pieniądz na zmiany stopy procentowej

nachylenie krzywej LM

ws - gdy krzywa Ls jest bardziej płaska (ws stosunkowo wysokie) i LM takie bardziej płaska

Popyt transakcyjny:

- im większa produkcja, tym więcej potrzeba ba ich utrzymanie

Wy - współczynnik wrażliwości popytu na pieniądz…?…. Na zmiany dochodu narodowego

Punkty poza LM:

- z lewej strony - nadwyżka Pd pieniądza, bo łączy popyt na pieniądz < Pd pieniądza

- z prawej strony - nadwyżka Pp na pieniądz

Model IS - ML

Gospodarka to suma rynków, która podąża do równowagi.

Mechanizm równowagi:

- w punkcie C - równowaga na Pt i nierównowaga Rp - nadwyżka popytu na pieniądz

• wzrost „r” → spadek Pp na pieniądz

• wzrost „r” → nierównowaga na Rt (wyższa „r” to niższa „I”) → S > I
  - nadwyżka podaży dóbr

• producenci zwiększają zapas z czasem zmniejszenie produkcji → spadek Y→ spadek S i zmniejszenie nadwyżki S nad I

• spadek Y → spadek Pp na pieniądz - redukcja nadwyżki

Polityka fiskalna i monetarna (egzamin)

32

Wpływy z tyt. Podatk.

Stopa opodatk.

t max

t 1

Sr

Za

B

P

D

Sr - siła robocza

Za - zatrudnieni

B- bezrobotni

P - przymusowi

D - dobrowolni

BUDŻET

PAŃSTWA

PRZEDSIĘBIORSTWO

GOSPODARSTWA DOMOWE

BANKI

1

2

1

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

0

PR

zwykła równowaga

P

QR

SA

DA

Q

0

Y2

Y1

AD

C

I

AD

Y

YR

R

Ca

0

C

C

45º

Y

Ca

0

S oszczędn.

S

Y

emerytura

∆Y

∆Y

S'

S

R1

R2

Y1

Y2

S

Y

0

-8

-10

YR

YR'

AD

0

Ca

Ia

Ga

YR

Y

45º

Ia + Ca

AD = C + I + G

AD = C + I

Ia + Ca + G

R

R'

AD

Ca + Ia + Ga

AD'

AD

45º

ksk(1-t)·Y

ksk · Y

Y

YR''

YR'

0

Ia

Ca

Ga

Pd

Pż

Sr

Płaca realna

Liczba pracowników

P1

PR

L1

LR

S1

S2

R

B

C

D

A

0

r

Y

IS

y

S

Ia

I1

I2

r1

R

R2

y1

y2

S1

S2

R2

R1

r1

y1

G

IS

R1

R2

r

Y

Ls

Lsa

45°

Ls

LM

Lt

r1

r2

R1

R2

I1

Lt

LM

IS

A

B

E

C

D

r1

r0

r2

Y1

Y0

Y2

dochód

stopa %

0

Pp - popyt

Pd - podaż

S - oszczędności

I - inwestycje

---