Emerytury
W zakresie ubezpieczenia emerytalnego przewidziane są odrębne zasady dla dwóch grupa wiekowych:
- urodzonych przed 1 stycznia 1949
- urodzonych po 31 grudnia 1948.
Dla pierwszej grupy do otrzymania emerytury wymagany jest odpowiedni wiek oraz liczba tzw. Lat składkowych i nieskładkowych.
- kobiety 60 lat; 20 lat okresów składkowych i nieskładkowych.
- mężczyźni 65 lat; 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych.
Okresy nieskładkowe uwzględnia się w wymiarze nieprzekraczającym 1/3 okresów składkowych.
Istnieje tu możliwość przejścia na:
tzw. Emeryturę w niepełnym wymiarze
- kobiety 60 lat i 15 lat okresów składkowych i nieskładkowych
- mężczyźni 65 lat i 20 lat okresów składkowych i nieskładkowych
Emerytura ta nie jest objęta gwarancja najniższego świadczenia.
tzw. Emeryturę wcześniejszą
- kobiety 55 lat i 30 lat okresów składkowych i nieskładkowych lub 20 lat przy całkowitej niezdolności do pracy
- mężczyźni 60 lat i 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych przy całkowitej niezdolności do pracy.
Warunkiem jest stosunek pracy, przez co najmniej 6 miesięcy w ostatnich 2 latach podlegania ubezpieczeniu społecznemu raz bycie ostatnio pracownikiem (podleganie ubezpieczeniu pracowniczemu). Zwolnieni z tego warunku są renciści z tytułu niezdolności do pracy, a także osoby, które podlegały ubezpieczeniu pracowniczemu przez cały wymagany okres.
Dla osób urodzonych po 31 grudnia 1948 także jest możliwa wcześniejsza emerytura jednak jedynie, gdy powyższe warunki spełnione są do 31 grudnia 2008. Osoba ta nie mogła jednak przystąpić do OFE lub złożyła wniosek o przekazaniu środków z OFE poprzez ZUS do budżetu państwa.
Można przejść na wcześniejszą emeryturę z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnych charakterze. Dla osób urodzonych przed 1 stycznia 1949 nie ma daty granicznej.
Prawo do emerytury górniczej
- urodzeni po 31 grudnia 1948 przed 1 stycznia 1969 - 25 lat pracy górniczej na stałe i w pełnym wymiarze godzin (emerytura bez względu na wiek i zajmowane stanowisko)
Nie można przystąpić do OFE. Aby otrzymać te emerytury trzeba spełnić te warunki do 31 grudnia 2008.
- 55 lat; 20 (Kobiety) lub 25 (mężczyźni) lat pracy w górnictwie, w tym, co najmniej 10 lat pracy górniczej lub
- 50 lat; 20 (Kobiety) lub 25 (mężczyźni) lat pracy w górnictwie, w tym, co najmniej 15 lat pracy górniczej
Przeliczniki stażu ubezpieczeniowego- każdy staż roczny uwzględnia się, jako półtoraroczny.
Prawo do emerytury kolejowej
- kobiety - 55 lat; 20 lat okresów składkowych i nieskładkowych (w tym 15 lat zatrudnienia w kolei)
- mężczyźni - 60 lat; 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych (w tym 15 lat zatrudnienia w kolei)
Przelicznik stażu - 14 m-cy za każde 12 m-cy zatrudnienia.
Prawo do emerytury bez względu na wiek
- górnicy - 25 lat pracy górniczej na stałe i w pełnym wymiarze godzin
- nauczyciele - 30 lub 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych w tym 20 lat pracy nauczycielskiej
- osoby opiekujące się dziećmi wymagającymi stałej opieki - do 31 grudnia 1998 kobiety 20 lat okresów składkowych i nieskładkowych, mężczyźni 25 lat.
Emerytura z urzędu - dla pobierających rentę z tytułu niezdolności do pracy w wieku 60 lat (kobiety) i 65 lat (mężczyźni).
Emerytura dla osób urodzonych po 31 grudnia 1948
Jedynym warunkiem jest osiągnięcie wymaganego wieku: 60 lat dla kobiet; 65 lat dla mężczyzn.
Wymiar emerytur
Dla osób urodzonych przed stycznia 1949
Podstawę wymiaru emerytury stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z okresu kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę.
Ubezpieczony może również wskazać do ustalenia podstawy wymiaru emerytury przeciętna podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z okresu 20 lat kalendarzowych dowolnie wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu.
Emerytura = 24%kwoty bazowej + (1, 3% lat składkowych + 0, 7% lat nieskładkowych) *podstawa wymiaru
Kwota bazowa to przeciętne wynagrodzenie pomniejszone o potrącone od ubezpieczonych składki na ubezpieczenia społeczne. Ustalana corocznie od 1 marca.
Osoby wcześniej uprawnione do renty mogą podać podatwę wymiaru emerytury tak jak wcześniej lub jako zwaloryzowaną podstawę wymiaru renty.
dla osób urodzonych po 31 grudnia 1948
Emerytura stanowi zwaloryzowana kwotę składek zgromadzonych na indywidualnym koncie od 1 stycznia 1999 powiększoną o tzw. Kapitał początkowy podzieloną przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia danej osoby na emeryturę. Tablice średniego dalszego trwania zycia są podawane w miesiącach osobno dla kobiet i mężczyzn.
W latach 2009-2013 emerytura jest wyliczana w części na starych części na nowych zasadach.
- 2009 - 80% starej i 20% nowej
- 2010 - 70% i 30%
- 2011 - 55% i 45%
-2012 - 35% i 65%
-2013 - 20% i 80%.
Ubezpieczenie chorobowe
Świadczenia
Zasiłek chorobowy