Zagadnienia na egzamin ze społeczno-kulturowych uwarunkowań gospodarki przestrzennej 2008
Fenomen przestrzeni - przestrzeń jako doświadczenie i jako wartość.
Od tego też trzeba by wyjść. Musimy bowiem wiedzieć, że przestrzeń, jako nieograniczona i nieskończona materia nas otaczająca, pustka między przedmiotami, bryła powietrza, pole percepcji (spostrzeżeń), czy jakby jej nie nazywać, jest tym, w czym żyje człowiek. Przestrzeń otacza człowieka - człowiek jest otoczony przez przestrzeń. Jest w niej niejako zatopiony. aby przestrzeń stała się miejscem, człowiek musi nadać jej jakieś znaczenie, a ona musi na człowieku oddziaływać w odpowiedni dla niego sposób
Pojęcie narodu
Naród jest zbiorowością terytorialną o określonym składzie etnicznym - co nie oznacza, że populacja zamieszkującą jeden kraj (państwo) jest etnicznie jednorodna; wspólnotą o podłożu gospodarczym, politycznym, społecznym i kulturowym wytworzoną w procesie dziejowym, przejawiającą się w świadomości swych członków. Chociaż naród wyróżnia się na tle innych zbiorowości, to jednak nie jest możliwe precyzyjne zdefiniowanie tego pojęcia.
Jednym z istotnych wyróżników narodu, jest kwestia istnienia świadomości narodowej, czyli kwestia postrzegania własnej zbiorowości jako narodu. Przykładowo grupy etniczne spełniające obiektywne warunki zaistnienia narodu: wspólna kultura, język, religia, historia czy pochodzenie etniczne, których członkowie nie postrzegają siebie jako naród, nie są uznawane za narody, np. tubylcze plemiona afrykańskie. Poza tym nie wszystkie te elementy muszą współistnieć: np. Belgów uznaje się za jeden naród, chociaż mówią dwoma językami: flamandzkim i walońskim. Amerykanie mają różne pochodzenie etniczne, ale łączy ich historia i styl życia. Chińczycy posługują się różnymi językami, ale łączy ich to samo pismo.
Przyjmuje się, że narody europejskie tworzone były na bazie istniejących państw lub w odniesieniu do państw, które istniały w przeszłości. Natomiast w przypadku narodów azjatyckich przyjmuje się, że na ich wyodrębnianie się miały wpływ przede wszystkim odrębność religijna i kulturowa.
Naród - wspólnota ludzi zamieszkujących teren, o wspólnej przeszłości historycznej, wspólnym języku, własnej kulturze.
Ucieleśnione elementy kultury narodowej to architektura, zbiory dzieł literackich itp.
Wybrana epoka z dziejów kultury (m.in.starożytność, wczesne średniowiecze, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, eklektyzm, modernizm, pluralizm lub inna) - charakterystyka i wybrane przykłady
Poznawanie przestrzeni - postrzeganie i rozumienie, zamieszkiwanie
Podstawowe typy relacji międzyludzkich (indywidualizm, kolektywizm, personalizm) i ich przestrzenne konsekwencje
Indywidualizm - doktryna filozoficzna, zgodnie z którą istotne znaczenie przyznawano tylko jednostkom. Postawę tę charakteryzuje silne poczucie niezależności i odrębności osobistej oraz postępowanie odbiegające od ogólnie przyjętych wzorów i norm. Indywidualizm wiąże się z przekonaniem o szczególnej roli jednostki, która stoi ponad tłumem. Na gruncie tej postawy powstał specyficzny typ bohatera romantycznego. Kolektywizm - termin makrosocjologii. Oznacza, że liczy się tylko ogół (społeczeństwo), poświęcenie się jednostki dla dobra ogółu. Dominuje harmonia, skromność. Istnieje podział na swój - obcy.
Kolektywizm i indywidualizm to dwie ideologie, które można sobie przeciwstawić. Pierwsza z nich zakłada istnienie zbiorowości wspólnie podejmującej decyzję, które mają wspomóc dążenie do wyznaczonego przez zbiorowość celu. Działalność kolektywna na ogół wymaga od poszczególnych podmiotów pójścia na przymusowy kompromis, a więc także na rezygnację z własnych upodobań i preferencji. Kolektywizm jako ideologia zakłada nadrzędność zbiorowości i jej interesów nad interesami poszczególnych jednostek.
Indywidualizm natomiast głosi nadrzędność jednostek nad zbiorowością i postuluje nadanie im możliwości samodzielnego wybierania celów i środków do ich realizacji. Cele te mogą być zarówno sprzeczne jak i zbieżne z celami i interesami pozostałych jednostek, jednakże dla indywidualisty nie ma to żadnego znaczenia - najważniejsze by były one wyznaczone przez każdego z osobna. Fundamentem dla indywidualizmu jest racjonalnie udowadnialne prawo naturalne i jego dwie naczelne zasady - zasada samoposiadania (selfownership) oraz zasada pierwotnego zawłaszczenia (first use-first own), z których drogą logicznej analizy można wydedukować pozostałe prawa (warunek jest taki, by nie były one w sprzeczności z początkowymi zasadami).
Wbrew temu co twierdzą niektórzy myśliciele, indywidualizm nie musi wiązać się z autarkicznym egoizmem. Indywidualizm jedynie, bazując na stanie faktycznym, wysuwa jednostkę i jej prawa przed zbiorowość - nie neguje on istnienia dobrowolnych (nieprzymusowych) wspólnot, o ile w każdej chwili istnieje możliwość ich opuszczenia (secesji). Widać tutaj różnicę pomiędzy nim a kolektywizmem, który nie tyle stwierdza istnienie zbiorowych organizmów, ale który istnienie takich organizmów wręcz nakazuje. Dla kolektywisty istnienie niezależnych, indywidualnych podmiotów, w dodatku podejmujących suwerenne decyzje, wydaje się nie do pomyślenia.
Współcześnie świetnym obrazem kolektywnych tworów są oparte na zasadzie większości demokracje. Demokracje są o tyle ciekawym przykładem „walki” postaw indywidualistycznej i kolektywistycznej, że politycy demokratyczni dążą do realizacji indywidualnych celów za pomocą i z wykorzystaniem mas. Co więcej, większość ludzi uważa takie działania za legalne, zaś samą demokrację za coś oczywistego i z samej swej natury dobrego. Wynika to m.in. z faktu masowości demokracji, w której programy i ideologie partii politycznych skierowane są do konkretnych grup, ideałem zaś staje się „zrobienie wszystkim dobrze”. Demokratyczny kolektywizm jest nierozerwalnie powiązany z legitymizmem, który jest przez członków kolektywu przyjmowany a priori.
Ale z problemem kolektywizmu możemy zetknąć się nie tylko w przypadku demokracji. Wszystkie państwa są tworami kolektywnymi - stanowią jawne zaprzeczenie prawa naturalnego, zwłaszcza prawa prywatnej własności (ciała i przedmiotów). Państwa, które akceptowałyby prawo naturalne po prostu przestałyby istnieć, ponieważ nie można pogodzić monopolu na stanowienie przymusu i przemocy na danym terytorium z prawem własności.
Kolektywizm jako ideologia i zbiór wartości jest błędny i nie może być akceptowany przez zwolenników prawa naturalnego. Wszyscy, którym zależy na jego (prawa naturalnego) poszanowaniu powinni otwarcie mówić o nadrzędności jednostek względem zbiorowości (kolektywów) oraz o tym, że wszelkie wspólnoty, społeczeństwa, państwa etc. są w rzeczywistości tworzone przez niezależne jednostki mające sprzeczne lub zbieżne cele. Zawsze jest tak, że działania podejmowane są przez jednostki a nie sztuczne byty - hipostazy, w rodzaju państw, społeczeństw etc.
Racjonalny indywidualizm jest jedynym sposobem na uniknięcie zagrożeń związanych z masowością i terrorem ze strony większości. Oczywiście przekonanie do tego wystarczającej ilości ludzi jest zadaniem praktycznie niemożliwym do wykonania, jednakże fakt, że jakieś twierdzenie nie jest akceptowane przez większość, nie zmienia prawdziwości tego twierdzenia.
Warto również pamiętać o innym wymiarze tego typu sporów. Przeciwstawianie się niesłusznym i niedającym się obronić teoriom jest w pewnym stopniu walką ze Złem. Cytat z Eneidy będący dewizą Misesa: Tu ne cede malis, sed contra audentior ito (Złu się nie poddawaj, lecz dzielnie się z nim zmagaj) powinien przypominać się nam za każdym razem, gdy ktoś próbuje nam wmówić, że czarne jest białe i odwrotnie. Może to nam pomóc pozostać wiernymi własnemu sumieniu i sprawić, że nie będziemy konformistycznie oglądać się na to, co robią inni i tylko kopiować ich ruchy. Właśnie to stanowi fundament indywidualizmu i tylko od każdego z osobna zależy czy ten fundament przetrwa.
Personalizm - nazwa kilku (czasem przenikających się) kierunków współczesnych filozoficznych o nastawieniu na autonomiczną wartość osobowości, przykładających szczególną wagę do pojęcia osoby (łac. persona):
termin ten po raz pierwszy użyty został przez Friedricha Schleiermachera na określenie koncepcji Boga osobowego, która była przeciwstawna panteizmowi;
system filozoficzny Charlesa Renouviera;
wszystkie koncepcje filozoficzne, które uznawały szczególną rolę osoby ludzkiej za byt wykraczający poza naturę i historię (m. in. Bowne, Flewelling, Johna McTaggarta);
nurt XX-wiecznej filozofii, który głosił nadrzędność wartości osoby ludzkiej wobec uwarunkowań społeczno-ekonomicznych oraz historycznych, rozwinął się on w dwóch wersjach: humanizmu integralnego
Gospodarowanie przestrzenią - kształtowanie krajobrazu
„Przez ochronę krajobrazu rozumie się świadome oddziaływanie na krajobraz zmierzające do zachowania w stanie możliwie niezmienionym naturalnych składników krajobrazu i utrzymanie ich w układzie, w którym każdy z tych składników uczestniczy w możliwie optymalnym stopniu w zapewnieniu równowagi biologicznej. Ochrona krajobrazu jest więc działalnością o charakterze konserwatorskim.” (Szczęsny T., Ochrona przyrody i krajobrazu, PWN, Warszawa 1982) „Pielęgnowanie krajobrazu polega na utrwalaniu jego cech naturalnych i zapobieganiu ich niszczeniu. Przedmiotem działania zabiegów pielęgnacyjnych są m. in.: przywrócenie lasom naturalnego składu gatunkowego drzew, przywrócenie łąkom naturalnego składu traw i ziół, zagadnienie oczyszczania ścieków komunalnych i przemysłowych, zabezpieczanie gleb przed erozją, zapobieganie stepowieniu itp. Pielęgnowanie krajobrazu ma w pewnym sensie charakter ochronny. Zapobiega bowiem przekształceniu się krajobrazu kulturowego w krajobraz zdewastowany.”Kształtowanie krajobrazu (architektura krajobrazu) dotyczy obszarów objętych ntensywną gospodarką człowieka i polega na celowym działaniu w kierunku przywrócenia naruszonej równowagi biologicznej, a także obszarów, które będą podlegały intensywnemu zainwestowaniu. Architektura krajobrazu ma na celu odtworzenie tych naturalnych składników krajobrazu zdegradowanego, które uległy zniszczeniu oraz harmonijne włączenie gospodarki człowieka w gospodarkę przyrody. Jest więc najważniejszym i najtrudniejszym zadaniem uprawy krajobrazu.”
Pozytywny i negatywny wpływ procesów globalizacyjnych w przestrzeni lokalnej
Globalizacja jest pojęciem używanym aby opisać zmiany w społeczeństwach i gospodarce światowej, które wynikają z gwałtownego wzrostu międzynarodowej wymiany handlowej i kulturowej. Opisuje zwiększenie wymiany informacyjnej, przyspieszenie i spadek cen transportu, a także wzrost handlu międzynarodowego oraz inwestycji zagranicznych spowodowanych znoszeniem barier oraz rosnących współzależności między państwami. W ekonomii termin ten oznacza głównie zjawiska związane z liberalizacją wymiany handlowej lub “wolnym handlem”. W szerszym znaczeniu odnosi się do rosnącej integracji i współzależności między jednostkami działającymi globalnie, czy to na platformie społecznej, politycznej czy ekonomicznej.
Globalizacja w wymiarze kulturowym jest rezultatem rozwoju masowej turystyki, wzmożonych migracji, komercjalizacji produktów kulturowych oraz rozprzestrzeniania się ideologii konsumeryzmu. Do jej rozwoju przyczyniają się również działania marketingowe międzynarodowych korporacji oraz rozwój masowych środków komunikacji. W tym kontekście często wspomina się również o makdonaldyzacji społeczeństwa. Przeciwwagą dla takich zachowań jest spowodowany globalizacją powrót do korzeni kultury. Globalizacja powoduje również głębokie zmiany w stylu życia i strukturach społecznych. Do najczęściej wymienianych zjawisk należą: amerykanizacja życia, konsumpcjonizm oraz pogłębianie różnic pomiędzy krajami wysoko, a słabo rozwiniętymi gospodarczo.
Wady
migracje spowodowane pojawianiem się gett etnicznych
konflikty międzyrasowe i międzyetnicznych
zanik tożsamości narodowej
zanikanie tradycji i zwyczajów lokalnych
Zalety
Globalizacja może prowadzić do rozwoju nowych form rządów oraz rozszerzenia demokracji na wszystkie państwa świata, a w rezultacie - do powstania nowego pokojowego systemu światowego.
Przestrzeń egzystencjalna - jej struktura i znaczenia
Patriotyzm, nacjonalizm a globalizacja
Przestrzeń sakralna i świecka - definicje i wybrane przykłady
Profanum - sfera świeckości, przeciwieństwo sacrum - sfery świętej. W sferze tej odbywają się wszystkie codzienne wydarzenia z życia człowieka. A więc istnieją na przykład obszary jakościowo inne od pozostałych: ojczyzna, pejzaż pierwszej miłości czy pewne miejsca w obcym mieście, jakie odwiedzaliśmy w latach młodości. Wszystkie te miejsca zachowują nawet dla człowieka całkowicie niereligijnego znaczenie specyficzne, "jedyne w swoim rodzaju"; są to "święte zakątki"Sacrum i profanum bardzo często się przenikają i na pierwszy rzut oka są niezauważalnymi elementami ludzkiej codzienności. Wiejski dom z ogrodem - szlachecki dwór albo zwyczajna chata jest tego najlepszym przykładem. W swym frontalnym widoku z dodanym na osi monumentalnym gankiem jawi się jako świątynia. Wyjątkowości dodaje mu także ogród frontowy swojsko zwany ogródkiem, pełnych kolorowych kwiatów ziół i zimozielonych krzewów. Jest to charakterystyczne dla zdobień kapliczek i ołtarzy z okazji świąt kościelnych czyniąc zwykłą przestrzeń egzystencjalną przestrzenią sacrum. Elementem wiążącym jest także symetria i rytm w tym symetrycznie rozstawione drzewka, posągi, budynki itp. przy wejściu do ogrodu, kościoła… Przyjęło się że symetria i rytm zarezerwowane są dla przestrzeni specjalnych, określają wyjątkowość przestrzeni przenikania, symbolikę przejścia
Wybrane dzieło literackie - charakterystyka i występujące w nim elementy przestrzeni
Przestrzeń publiczna - definicje i wybrane przykłady
Ideologie zła i ich konsekwencje przestrzenne
Przestrzeń obywatelska - definicje i wybrane przykłady
Ojczyzna europejska
Przestrzeń jako dobro wspólne
Piękno i brzydota w przestrzeni, degradacja przestrzeni
Naród i kultura
Przestrzeń wolności i zniewolenia
Przestrzeń domu a bezdomność
Wybrane dzieło dowolnego gatunku sztuki (film, rzeźba, teatr itp.) - charakterystyka i występujące w nim elementy
Kultura przestrzeni a odpowiedzialność za kształt przestrzeni
Proksemika
Przestrzeń w kulturach Dalekiego Wschodu i Zachodu - podobieństwa i różnice
W Chinach i Japonii człowiek poszukiwał bezpośredniej bliskości nie z Bogiem, lecz z naturą. To ona była adorowana, inspirowała i uwznioślała ludzkie serca. Była również traktowana jako zobowiązanie etyczne. W centrum uwagi - w raz z naturą - stanął tworzący cywilizację człowiek, który tworzył swą kulturę zapatrzony w obrazy przemian ze zmiennego strumienia „przepływającego świata”. Kultura zachodnia to wiara w Boga i człowieka, jako wybrańca natury. To człowiek jako kreacjonista tworzy wszystko dookoła. On jest panem natury - ingeruje w nią, „budując” ogrody, planując miasta idealne. Dwie kultury - wschodnia i zachodnia - mimo że tak różne, nie mogą bez siebie żyć. Wzajemnie się poznają i czerpią od siebie to co najcenniejsze, wzajemnie się ulepszając.
Wartości przestrzeni - definicje i wybrane przykłady
Co to jest architektura - wybrane definicje i przykłady
Genius loci - definicje i wybrane przykłady
-kompletna, dopracowana koncepcja przestrzeni
-zagadnienia ludzkiego bytu w świecie
-analiza wpływu człowieka na otoczenie i otoczenia na człowieka
-zadaniem architekta jest pomaganie człowiekowi w konkretyzacji jego marzeń i wyobrażeń
pojęcie wywodzi się z Rzymu, gdzie każdy miał swojego ducha opiekuńczego
w chrześcijaństwie stał się Aniołem Stróżem
obecnie to miejsce wyjątkowe, niezwykłe, generujące szczególne zjawiska
Ład przestrzeni - definicje i wybrane przykład
Ład powinien wiec uwzgledniac potrzeby społeczne, gospodarcze, przyrodnicze, kulturowe, kompozycyjno estetyczne, a takze aspekty funkcjonalne. W przestrzeni charakteryzujacej sie ładem każdy osobnik powinien sie dobrze czuc. Wrażenia i oceny subiektywne dotycza głównie sfery
kompozycyjno - estetycznej. Kategoria ładu przestrzennego nie jest pojeciem nowym, jakkolwiek nie doczekała się jeszcze pełnej i jednoznacznej definicji. Poczatkowo próbował ja stworzyc Zawadzki, nadając jej brzmienie: Ład przestrzenny to usytuowanie przestrzenne, lokalizacja ludzi i przedmiotów w taki sposób, by ich istnienie i funkcjonowanie przebiegało zgodnie z ich natura i funkcjami, jakie maja spełniac. Z drugiej strony Jałowiecki przyjał po prostu, i_ ład powinien być uto_samiany z porzadkiem. Obie definicje zawieraja idee poszanowania układu czy porzadku.
Ład powinien wywoływac odczucia pozytywne, estetyczne, czyli powinien byc oparty na zasadach harmonii i zgodnosci funkcjonalnej
Wybrane dzieło malarskie - charakterystyka i występujące w nim elementy przestrzeni
Ład przestrzeni jako wyraz ładu zintegrowanego - społecznego, ekonomicznego, przyrodniczego
Patriotyzm, nacjonalizm a globalizacja
Wybrane dzieło malarskie - charakterystyka i występujące w nim elementy przestrzeni
Wzorce ładu przestrzeni - ład dowolności, ład zniewolenia, ład wolności
Ład przestrzeni jako wyraz wartości przestrzennych ( m.in. społecznych, historycznych, ideowych, symbolicznych) i zgodności z duchem i tradycją miejsca (genius loci)
Stopniowanie ładu przestrzeni - porządek, ład, harmonia
Wybrane dzieło malarskie - charakterystyka i występujące w nim elementy przestrzeni
Piękno. Wielka kompozycja jako wyraz ładu przestrzeni
Krajobraz codzienny
Ład przestrzeni jako istotny czynnik zrównoważonego rozwoju regionu - charakterystyka problemu i wybrane przykłady
Krajobraz kulturowy otwarty - definicje i przykłady
O krajobrazie kulturowym mówimy wówczas, gdy trwałe istnienie zmian wprowadzonych orzez człowieka można utrzymać poprzez stałe zabiegi. Wyróżniamy dwa podtypy tego krajobrazu:
Krajobraz kulturowy harmonijny - “jeśli sposób jego użytkowania jest dostosowany do charakteru środowiska przyrodniczego i geograficznego oraz zgodny z prawami nimi rządzącymi”(Ciołek 1964)
Krajobraz kulturowy zdegradowany - powstaje, gdy gospodarka narusza naturalną równowagę skłądników fitocenozy, wywołując trwałe, progresywnie występujące niekorzystne zmiany. Zmiany te rzutują negatywnie także na gospodarkę człowieka i zaznaczają się z reguły jako dewastacje krajobrazu. Charakterystyczne formy obu krajobrazów są wynikiem przekształceń wynikających z rozmowu poszczególnych cywilizacji. Może to być krajobraz:
- uprawowy
- miejski
- zurbanizowany
- przemysłowy
- współczesny
- historyczny
- zabytkowy
Wraz z przemianami gospodarczymi zachodziły przekształcenia krajobrazu stwarzające zamierzone (XIX-wieczne gospodarswo w Nieznanowicach) lub niezamierzone (krajobraz wokół klasztoru cysterskiego w Kołbaczu5) formy estetyczne.
fizyczne, obserwowalne wzrokowo wyrażenie kultury ludzkiej na powierzchni Ziemi
łączący elementy środowiska przyrodniczego i kulturowego
jest wynikiem przekształcenia krajobrazu naturalnego
Wartosci
zabytkowe
-miernikiem wartości jest upływ czasu
-im cos jest starsze, tym bardziej wartościowe
-w miarę upływu czasu, zabytek wrasta w krajobraz, a krajobraz dostosowuje się do zabytku
-im krajobraz kulturowy starszy, tym jest bardziej harmonijny
historyczne
-historia jest procesem, który zachodzi nieprzerwanie i nigdy się nie kończy
-wynikają z istnienia krajobrazu kulturowego w czasie
-wartość dawności ujawnia się przez przeciwieństwo nowości
symboliczne
-symbol to obraz o dużej ilości znaczeń,
-znaczenie symboliczne obiektów czy miejsce, a także ich brak określają tożsamość kraju, krajobrazu, miasta
-do pełnego odczytania treści potrzebna jest wyobraźnia, spostrzegawczość i wrażliwość
sakralne
społeczne
- miejsce określa ludzi, a ludzie wybierają określone miejsce
- stosunek do przeszłości wpływa na postępowanie zarówno dużych jak i niewielkich grup społecznych
- ludzie kierują się wartościami związanymi z każdym z miejsc
estetyczne
Miejski krajobraz kulturowy - definicje i przykłady
Partycypacja społeczna w projektowaniu i planowaniu przestrzeni
Partycypacja (z ang. participation - uczestniczenie) to uczestnictwo, udział jednostek w większej grupie, formacji, projekcie czy instytucji. Pojęcie związane z sektorem pracy (partycypacja pracownicza, udział w zarządzaniu przedsiębiorstwem, udział w procedurach decyzyjnych) oraz z teoriami demokracji (udział ludności w podejmowaniu decyzji politycznych i ekonomicznych, współpraca między instytucjami a społeczeństwem, podział władzy).
Szczególnym zastosowaniem pojęcia partycypacji jest popularny w niektórych krajach system "demokracji partycypacyjnej" (inaczej uczestniczącej). Architektura partycypacyjna nie polega tylko na zapraszaniu mieszkańców do konsultacji nad projektem i sadzenia drzewek według ustalonego wcześniej planu. Marzy mi się taka architektura partycypacyjna, gdzie architekt postępuje krok w krok razem z użytkownikiem, a może nawet pół kroku za nim…( mówi pani B Gawryszewska). Dlatego architekt powinien być przede wszystkim doradcą, nie kreatorem.
Człowiek potrzebuje `oswojonej', przyjaznej przestrzeni, którą mógłby
odróżnić od nieprzyjaznego krajobrazu naturalnego. Jeśli zaś ma jakieś bezpieczne miejsce to jest nim dom i ogród. Mając wokół siebie świat, który rządzi się określonymi regułami, używa tych reguł do porządkowania swojej przestrzeni za pomocą strukturalizowanych obrazów
Optymalną formą przestrzeni egzystencjalnej jest siedlisko składające się z:
domeny prywatnej - domu w ogrodzie
domeny sąsiedzkiej- wspólnej przestrzeni ulicy
oraz terenów należących do wspólnoty
Proces partycypacji pomoże w budowaniu dojrzałej struktury przestrzeni społecznej i może przyczynić się do lepszej integracji społeczności
Podejmowanie lokalnych inicjatyw nie jest jednak możliwe bez poczucia związku z miejscem.
Przykładem architektury partycypacyjnej jest projekt przeprowadzony w Stanach Zjednoczonych w związku z programem rewaloryzacji krajobrazu
Seattle Neighbourhood 2014.
W jego ramach przy współudziale mieszkańców urządza się parki i zieleńce osiedlowe. Niewielki park zaprojektowano przeprowadzając szerokie konsultacje wśród społeczności lokalnej - mieszkańcy mogli wypowiedzieć swoje zdanie na temat proponowanej koncepcji. Kiedy przygotowano już teren i rozplanowano ziemię - urządzono festyn, na którym wszyscy sadzili rośliny. Wspólnie pracowali zarówno starzy jak i nowi lokatorzy osiedla, co skutecznie przełamało nieufność „tubylców” do „przybyszów”.
Krajobraz zdegradowany - definicje i przykłady
Krajobraz kulturowy zdegradowany - powstaje, gdy gospodarka narusza naturalną równowagę skłądników fitocenozy, wywołując trwałe, progresywnie występujące niekorzystne zmiany. Zmiany te rzutują negatywnie także na gospodarkę człowieka i zaznaczają się z reguły jako dewastacje krajobrazu. Charakterystyczne formy obu krajobrazów są wynikiem przekształceń wynikających z rozmowu poszczególnych cywilizacji. Może to być krajobraz:
- uprawowy
- miejski
- zurbanizowany
- przemysłowy
- współczesny
- historyczny
- zabytkowy
Wraz z przemianami gospodarczymi zachodziły przekształcenia krajobrazu stwarzające zamierzone (XIX-wieczne gospodarswo w Nieznanowicach) lub niezamierzone (krajobraz wokół klasztoru cysterskiego w Kołbaczu5) formy estetyczne.
Miasto - ogród jako forma kulturowej organizacji przestrzeni - definicja, zasady i przykłady
Identyfikacja kulturowa i tożsamość krajobrazu - definicje i przykłady
Współczesne zagadnienia geopolityki
Krajobraz kulturowy a przyrodniczy. Kultura a natura. Ekologia i metaekologia.
EKOLOGICZNA TEORIA PERCEPCJI
Zmysły nie są jedynie "kanałami", przez które płyną doznania, ale są systemami percepcyjnymi (Gibson 1966), a sama percepcja jest wielomodalna. Rozwój percepcyjny zaś, polega na zwiększaniu wrażliwości na strukturę tej energii fizycznej, którą wydzielają otaczające nas obiekty. Ludzie percypują informację sensoryczną ze zrozumieniem, jako całe zdarzenie. O percepcji decydują następujące systemy odbioru wrażeń: podstawowy zmysł orientacji w przestrzeni oraz zmysły słuchu, dotyku, smaku, węchu i wzroku. Według Gibsona zdolności percepcyjne człowieka są wrodzone, a nie wyuczone w wyniku transakcji ze środowiskiem.
KRAJOBRAZY PIERWOTNE I NATURALNE
Te krajobrazy nie często można podziwiać. W Polsce właściwie nie zachowały się,
występują natomiast niewielkie enklawy krajobrazów zbliżonych do niego (Tatry, Puszcze
Białowieska), które i tak są już w zaniku. Ze względu na swą unikatowość, są to najczęściej parki
narodowe lub rezerwaty przyrody. Ich rola dydaktyczna, przydatnośc dla rekreacji i wartości
duchowe są niepowtarzalne.
Krajobraz naturalny stanowi pierwszy etap przekształcania krajobrazu przez człowieka,
którego gospodarka pozostaje w harmonii z przyrodą, a zmiany w niej są jeszcze niewielkie. Jego
formy łączą się z pierwotnymi stadiami rozwoju cywilizacji: zbierackim, łowieckim oraz
prymitywnym - rolniczym. Charakterystyka poszczególnych stadiów jest przez nas przedstawiana
w kolejnych artykułach. Do tej pory mogliście zapoznać się z okresem paleolitu. Poniżej jednak
opiszemy pokrótce krajobrazy związane z tą wczesną działalnościa człowieka i jego pierwszą
“ingerencją” w krajobraz.
Zbieractwo - duże obszary potrzebne do wyżywienia niewielkich grup ludności oraz
konieczność częstego zmieniania miejsca pobytu - nie tworzyli stałych osiedli. Zamieszkiwalie
jaskinie, budowali domostwa na drzewach. Jedynymi nowymi elementami w krajobrazie
pierwotnym były niewielkie osiedla i słabo rozwinięta sieć ścieżek. W Polsce przykłądowym
śladem, prócz wykopalisk, są adaptacje jaskiń Ojcowa czy Mnikowa pod Krakowem.
Łowiectwo - jedynie osadnictwo związane z rybołustwem uzyskało bardziej odmiene formy
- rozwinęły się osiedla palafitowe przy brzegach jezior i rzek, znane wykopalisk i izolowanych
osiedli na wyspach.
Pasterstwo - ta cywilizacja stworzyła wyraźniejsze formy: pastwiska i in. W Polsce
zachowały się krajobrazy pastersko-górskie w Tatrach. Jedną odmianą są hale na stokach, z
porozrzucanymi na polanie wśród lasów bacówkami; drugą - bacówki wyciągnięte wzdłuż jednej
linii - ulicy; trzecią - całe osiedla. Nieco wyższy stopień rozwoju reprezentują krajobrazy
pasterskie nizinne, na przykłąd na terenie Pomorza. Charakterystyczne elementy tego krajobrazu to
rozległe pastwiska i związane z nimi, ogrodzone niekiedy żywopłotami budynki (np. okolice Piaseczna nad Jeziorem Drawskiem).
Prymitywne rolnictwo - jego elementy to ewnklawy: pola (łazy) o nieregularnym kształcie
oraz związana z nimi zabudowa skupiona w niewielkich zespołach lub jednodworcza oraz słąbo
rozwinięta sieć dróg łączących grupy zabudowy ze sobą i polami. Takie osidla, zwłaszcza leśne,
występują m. in. w Puszczy Kurpiowskiej.
Współczesna transformacja przestrzeni - charakterystyka i wybrane przykłady
Współczesne zagadnienia geopolityki
Struktury krajobrazowe - przykłady i zastosowania.