TEORIA RYNKU

Pod pojęciem rynku rozumie się ogół warunków ekonomicznych, w których dochodzi do zawierania transakcji wymiennych między sprzedawcami oferującymi towary i usługi , a nabywcami reprezentującymi potrzeby poparte określonymi funduszami nabywczymi. Inaczej można powiedzieć, że rynek jest to miejsce w którym spotykają się kupujący i sprzedający w celu dokonania transakcji kupna sprzedaży.

Cechy rynku:

a) odpłatność- oznacza zamianę towarów na pieniądze T P

b) dobrowolność- swoboda dokonywania transakcji. Oznacza to, że nie istnieją ograniczenia co do asortymentu towaru jakie mogą być zaoferowane do sprzedaży, ilości podmiotów, czyli sprzedających oraz ilości kupujących.

c) ekwiwalentność - czyli wymiana równych wartości różniących się jedynie wartością użytkową np. piekarz zamienia chleb na pieniądze, konsument zamienia pieniądze na chleb. Wymiana będzie ekwiwalentna wtedy, gdy chleb zostanie sprzedany według wartości, czyli piekarz nie oszuka konsumenta.

Rodzaje rynku:

1. wg. przedmiotu obrotu

RYNEK

RYNEK CZYNNIKÓW RYNEK DÓBR I USŁUG

PRODUKCJI KONSUMPCYJNYCH

RYNEK PRACY RYNEK RYNEK

NIERUCHOMOŚCI KAPITAŁOWY

RYNEK RYNEK RYNEK PAPIERÓW

PIENIĘŻNY WALUTOWY WARTOŚCIOWYCH

2. wg. zasięgu geograficznego:

rynek światowy, rynki międzynarodowe, rynki krajowe, rynki regionalne i rynki lokalne

3. wg. zależności od sytuacji rynkowej:

1. rynek sprzedawcy

2. rynek nabywczy

W zależności od zakresu kontroli, wyróżnia się rynek wolny i rynek regulowany. Rynek wolny to taki, nad którym władze gospodarcze nie sprawują bezpośredniej kontroli. Natomiast rynek regulowany to taki, nad którym władze gospodarcze sprawują bezpośrednią kontrolę. Czynią to przez udzielanie uczestnikom wymiany licencji, ustalanie obowiązujących cen minimalnych i maksymalnych, określanie min. lub max. kwot wymiany itp.

Koniecznym warunkiem istnienia rynku jest wymiana, która ma najczęściej formę towarowo- pieniężną. W niewielkim zaresie może występować też wymiana naturalna, tj. towar lub usługę albo wzajemna wymiana usług. Aby transakcje wymienne mogły się dokonać muszą istnieć dostawy i nabywcy towarów i usług, będący podmiotami rynku.

Podmioty rynku:

Aspekt podmiotowy rynku nawiązuje do istnienia i funkcjonowania podmiotów rynku oraz stosunków, które między nimi zachodzą. Podmioty procesów gospodarowania stają się podmiotami rynku, jeżeli reprezentują podaż lub i popyt, a więc gdy występują w roli sprzedawców lub i nabywców.

Podstawowymi podmiotami mogą być przede wszystkim:

• gospodarstwa domowe (konsumenci)

• przedsiębiorstwa produkcyjne (przemysłowe przedsiębiorstwa produkcyjne, gospodarstwa rolne)

• przedsiębiorstwa usługowe (handlowe, transportowe, ubezpieczeniowe)

• banki

• państwo

Podmioty rynku mogą występować wyłącznie jako sprzedawcy lub wyłącznie jako nabywcy, ale najczęściej występują równocześnie jako sprzedawcy i jako nabywcy różnych przedmiotów wymiany.

Elementy rynku

Stosunki między podmiotami uczestniczącymi w procesach wymiany, obok aspektu podmiotowego, mają również aspekt przedmiotowy.

Aspekt ten dotyczy:

• ogółu elementów rynku i całokształtu zależności miedzy nimi,

• ogółu przedmiotów wymiany, które towarzysza tym elementom

Elementami rynku są:

• podaż wyrażająca ujawnione przez sprzedawców zamiany sprzedaży

PODAŻ-jest to ilość dóbr i usług oferowanych do sprzedaży w określonym miejscu, czasie i po danej cenie. Aby istniała podaż te trzy warunki muszą być spełnione jednocześn

Prawo podaży

Między cena, a wielkością podaży istnieją zależność pozytywna lub wprost, czyli że w miarę wzrostu ceny rośnie wielkość podaży i odwrotnie w miarę jak cena spada również wielkość podaży.

• popyt wyrażający ujawnione przez nabywców zamiany ( aspiracje) zakupu.

POPYT- to takie zapotrzebowanie na dane dobro, za które nabywca gotowy jest zapłacić ustaloną na rynku cenę dysponując do tego celu odpowiednią sumą dochodu pieniężnego

Prawo popytu

Jeżeli cena maleje, wielkość popytu na dane dobro rośnie, gdy cena tego dobra rośnie, wielkość tego popytu maleje.

• Cena równowagi to taka cena, która odpowiada zarówno kupującym jak i sprzedającym, czyli cena, która równoważy popyt z podażą. Każdy uczestnik rynku chce uzyskać cenę najkorzystniejszą dla siebie. Dla kupującego będzie to cena jak najniższa, gdyż wtedy niewiele wyda pieniędzy. Dla sprzedającego będzie to cena jak najwyższa, gdyż wtedy dużo otrzyma pieniędzy.

Cena wyższa od ceny równowagi powoduje powstanie nadwyżki towarowej, a cena niższa od ceny równowagi powoduje powstanie niedoboru towarów.

Żaden z wymienionych elementów rozpatrywany indywidualnie nie może być utożsamiony z rynkiem. Dopiero jako całość wypełniają one przedmiotową treść stosunków między sprzedawcami a nabywcami, a więc treść rynku.

Podaż popyt i cena są dynamicznymi elementami rynku, a zatem podlegają nieustannym zmianom.

Z przedmiotowego punktu widzenia poszczególne elementy rynku mogą dotyczyć przede wszystkim:

- produktów

- usług

• pracy

• pieniądza

Mechanizm rynkowy- wyraża zależność przyczynowo- skutkowe, jakie zachodzą między podażą, popytem a cenami zarówno w krótkich, jak i długich okresach. Każdy element rynku, ulegając zmianom, wywiera równocześnie wpływ na pozostałe jego elementy. Istotą tego mechanizmu jest to, że zależności popytowo -podażowe powstają za pośrednictwem cen między równoprawnymi podmiotami gospodarczymi, dążącymi do osiągania korzyści ekonomicznych poprzez dokonywanie dobrowolnych transakcji kupna i sprzedaży towarów i usług.

Ważnym elementem rynku jest konkurencja. Konkurencja jest to proces, za pomocą którego uczestnicy rynku, dążąc do realizacji swych interesów próbują przedstawić oferty korzystniejsze od innych pod względem ceny, jakości lub innych cech wpływających na decyzję zawarcia transakcji.

Do dokonywania transakcji wymiennych niezbędna jest określona infrastruktura rynkowa. Są to miejsca specjalnie wyznaczone i przystosowane do prowadzenia różnego rodzaju transakcji rynkowych, wyposażone w odpowiednie urządzenia i obsługiwane przez wyspecjalizowane zespoły ludzi.

---