Temat: Laktacja. Karmienie naturalnie i karmienie sztuczne.
1. Laktacja
a) Pojęcie laktacji.
Laktacja [łac.], fizjologiczne wytwarzanie i wydzielanie mleka przez gruczoły sutkowe samic ssaków; u kobiet gruczoły sutkowe rozwijają się w okresie pokwitania pod wpływem estrogenów i progesteronu, a do dalszego ich rozwoju dochodzi w drugiej połowie ciąży pod wpływem zwiększonego stężenia we krwi tych hormonów, a także prolaktyny, somatotropiny i hormonu adrenokortykotropowego.
b) Działanie hormonów w procesie laktacji.
Najważniejszym hormonem pobudzającym wytwarzanie mleka po porodzie jest prolaktyna, której działanie podczas ciąży jest hamowane przez estrogeny i progesteron. W zainicjowaniu i utrzymaniu laktacji ważną rolę odgrywają impulsy nerwowe wyzwalane podczas ssania brodawek sutkowych przez noworodka, docierają one do podwzgórza i uruchamiają uwalnianie przez płat tylny przysadki oksytocyny, która powoduje kurczenie się włókien mięśniowych oplatających pęcherzyki gruczołu sutkowego i opróżnianie ich zawartości do przewodów mlecznych. Wytwarzanie właściwego mleka jest poprzedzone wydzielaniem siary 2-4 dni po porodzie, niedostateczne opróżnianie gruczołów sutkowych z mleka hamuje dalsze jego wytwarzanie, dlatego laktacja ustaje po zaprzestaniu karmienia. U większości ssaków laktacja występuje tylko w okresie niezbędnym do wykarmienia potomstwa..
c) Zmiany w procesie laktacji.
Piersi kobiety dojrzałej składają się z ok.15-20 płatów, które zawierają tkankę tłuszczową. Budowa płatów przypomina z kształtu grono, zakończone pęcherzykami mlecznymi. Pęcherzyki te następnie przechodzą w przewody wyprowadzające, które rozszerzają się, tworząc w ten sposób zbiorniki mleka gotowego do wydalenia. Ujście przewodu wyprowadzającego jest na szczycie brodawki sutkowej. Płaty są bogato unerwione i ukrwione.
Już w trakcie ciąży następują zmiany w budowie piersi. Stają się one nabrzmiałe, a sutki są zaokrąglone. Zmniejsza się ilość tkanki łącznej, tłuszczowej. Widoczny jest natomiast przyrost tkanki gruczołowej i naczyń krwionośnych( wpływa to na zwiotczenie piersi. Każda z komórek występujących w gruczołach powoli zaczyna się kształtować, na komórkę dojrzałą dającą mleko. Zdolność zmian niezbędna w procesie laktacji to wynik działania hormonu wydzielanego przez łożysko. W ostatnim trymestrze ciąży proces zmian jest prawie ukończony. Następuje wzrost poziomu hormonu odpowiedzialnego za produkcje mleka, prolaktyny.
Mleko zaczyna się tworzyć wraz z odejściem łożyska, tuż po urodzeniu dziecka. Mechanizm, który powoduje pierwszy wypływ pokarmu to ssanie.
d) Etapy czynności gruczoły mlecznego.
Wyróżnia się trzy etapy czynności gruczołu mlecznego:
I. MAMMOGENEZA( czyli przygotowanie do czynności wydzielniczej):
Mammogeneza zachodzi dzięki hormonom łożyska, prolaktyny i jajnika. W tym etapie nastepuje m.in. :
-rozwój i przyrost drobnych pęcherzyków wyprowadzających (wpływ estrogenów)
-rozwój pęcherzyków mlecznych (wpływ prolaktyny)
W procesie przygotowania do laktacji te dwa hormony wzajemnie się dopełniają. Gdy wytwarzany jest pokarm estrogeny hamują laktacje, a prolaktyna utrzymuje.
II.LAKTOGENEZA(wyzwolenie laktacji)
Laktogeneza trwa około tygodnia od chwili porodu. W tym czasie wzrasta poziom prolaktyny, odpowiedzialnej za początek wydzielanego mleka i regulacji jego ilości. odruchów ssących dziecka. Laktacja w tym okresie związana jest również z wydzielaniem siary, a następnie mleka "przejściowego".
Siara zawiera substancje bogate w ciała odpornościowe, białko, witamy A i E, sole mineralne, i chroni ona piersi przed bakteriami)
III. GALAKTOPOEZA(utrzymanie laktacji)
Galaktopoeza występuje mniej więcej od drugiego tygodnia po porodzie. Jest zależna od częstotliwości karmienia dziecka. Na utrzymanie laktacji wpływają dwa podstawowe odruchy nerwowo- hormonalne matki:
Odruch wytwarzania mleka (prolaktynowy)
Ssące dziecko podrażnia receptory czuciowe, tworząc bodźce, które przekazują informacje do przysadki mózgowej od podwzgórza i powodują uwalnianie prolaktyny. Prolaktyna za pomocą naczyń krwionośnych jest transportowana do gruczołu mlecznego, gdzie stymuluje wydzielanie mleka. Ilość pokarmu jest zależna od potrzeb dziecka, które samo odżywiając się częściej lub rzadziej wpływa na pobudzenie przysadki mózgowej odpowiedzialnej za ten proces.
Odruch uwalniania pokarmu (oksytocynowy)
Odruch ten jest odpowiedzialny za tworzenie się mleka.Odruch ten polega na uwalnianiu oksytocyny z płata przysadki mózgowej (za pomocą odruchu ssania). Efektem działania tego hormony jest przesuwanie się pokarmu w stronę brodawki sutkowej i wypływ mleka. Odruch ten objawia się zwykle poprzez zwiększenie napięcia w sutkach.
Poza ssaniem odruch oksytocynowy może być również wyzwalany poprzez:
1.przepełnienie piersi pokarmem
2.stymulacja brodawki za pomocą dotyku poprzez:
-masaż(opuszkami palców należy masować poszczególne części gruczołów)
- opukiwanie(opuszkami palców zaleca się oklepywanie gruczołu
- wstrząsanie(należy zbliżać i oddalać os siebie piersi)
3.pieszczoty seksualne
2. Karmienie naturalne.
Dlaczego warto karmić? Podstawowe informacje.
Noworodek zaraz po urodzeniu powinien zostać położony na okrytym brzuchu matki tak by miał z nią chwilowy kontakt fizyczny, a ustami powinien dotykać sutka matki. Wtedy bowiem dochodzi do nawiązania pierwszego bezpośredniego kontaktu dziecka z matką i wtedy także po raz pierwszy pojawia się odruch „poszukiwania ” sutka matki (piersi).
Karmienie piersią w pełni pokrywa potrzeby żywieniowe niemowlęcia i stwarza mu niepowtarzalne warunki rozwoju fizycznego, a także psychicznego.
Karmienie piersią jest korzystne także dla kobiety. Znana jest prawda o tym, że chroni ją ono przed rakiem piersi i wieloma chorobami kobiecymi. Powoduje też prawidłowe kurczenie się macicy po porodzie - odbywa się to podczas 6-8 tygodni połogu za sprawą oksytocyny (ten sam hormon powoduje np. skurcze kanalików mlecznych, tak że piersi reagują na płacz głodnego dziecka: nabrzmiewają i zaczyna napływać do nich pokarm!).
Najważniejszym argumentem jest jednak to, że podczas karmienia matka i dziecko pozostają w bardzo bliskim kontakcie fizycznym i emocjonalnym, który ma wpływ na dalszy rozwój dziecka.
Właściwości naturalnego pokarmu.
Skład kobiecego pokarmu jest niezwykły, żaden substytut nie ma takich właściwości. Zawiera on m.in. następujące składniki:
laktoza (chroni jelita przed bakteriami),
tłuszcze nienasycone (wpływające na rozwój mózgu),
proteiny,
sole mineralne,
witaminy A, B, C, D i E,
cholesterol (zabezpieczenie przed miażdżycą!),
aminokwasy (ważne w rozwoju systemu nerwowego),
enzymy trawienne
kazeina (wspomagająca wchłanianie wapnia, miedzi i cynku)
laktoglobina (wspomagająca wchłanianie wapnia)
inne substancje m.in. :
ułatwiające przyswajanie żelaza,
opóźniające rozwój komórek nowotworowych,
wzmacniające układ odpornościowy
chroniące przed rozmaitymi chorobami, jak np. cukrzyca, alergia, anemia, celiakia, krzywica, próchnica zębów, infekcje dróg oddechowych, nadciśnienie, zawał, astma... Ciekawostka: mleko kobiece zawiera około stu składników więcej niż mleko krowie!
Dotychczas w pokarmie kobiecym wyodrębniono ponad 200 składników. Odtworzenie takiego składu w postaci preparatu zastępczego jest jak na razie niemożliwe do osiągnięcia.
c) Zalety karmienia naturalnego:
Oto niektóre z zalet karmienia naturalnego:
skład pokarmu ( nie wywołujący alergii, dostarczający potrzebnych składników)
łatwa przyswajalność pokarmu
funkcja psychologiczna (nawiązanie więzi emocjonalnej, co powdopodobnie zapewnia lepszy rozwój uczuciowy i rozwój mowy)
zapobieganie alergiom pokarmowym
karmienie piersią chroni, także matkę przez rakiem piersi i wieloma chorobami kobiecymi
funkcja ochronna pokarmu kobiecego, ( funkcje te spełniają:
- enzym bakteriobójczy,
- kwinki białe,
- makrofagi matki,
- ciała odpornościowe,
- składniki białka, które utrudniają rozwój chorobotwórczych bakterii w przewodzie pokarmowym dziecka (laktoferryna ) .
Zalecenia Światowej Organizacji Zdrowia mówią, iż dziecko powinno być karmione wyłącznie piersią do około 6 miesiąca życia. Po tym okresie należy stopniowo urozmaicać i wzbogacać dietę dziecka. Natomiast pokarmy uzupełniające, nie mogą zastępować karmienia naturalnego.
d) Przeciwwskazania w karmieniu piersią.
Oto przeciwwskazania w karmieniu piersią:
spożywanie alkoholu, kawy, ostrych przypraw,
palenie papierosów,
spożywanie pokarmów, które mogą wywołać alergie u dziecka,
przyjmowanie leków,
e) Ewentualne wady
Wad takiego sposobu karmienia w prawdzie nie ma. Istnieją tylko pewnego rodzaju trudności w karmieniu piersią, gdy np.
dziecko nie wykazuje zainteresowania piersią,
dziecko nie „współpracuje” z matką, matka jest zaniepokojona tym stanem( niepokój, stres, ból), następuje zablokowanie odruchu uwalniania pokarmu i matka wpada w błędne koło,
występują dolegliwości fizyczne matki( np. bóle brodawek sutkowych, obrzmienia i stany zapalne sutka),
dziecko jest urodzone zbyt wcześnie, nie ma prawidłowo wykształconego odruchu ssania.
3. Karmienie sztuczne.
Podstawowe informacji.
Karmienie sztuczne jest konieczne gdy:
Matka ma:
ostre choroby infekcyjne, które na krótko eliminują karmienie
choroby przewlekłe jak gruźlica, choroby nowotworowe, czy też psychiczne
brak pokarmu
implanty do piersi
Dziecko ma:
wrodzone choroby metaboliczne jak galaktozami galaktozemia fenyloketonuria.
Odpowiednia dieta dziecka ma wielkie znaczenie dla jego rozwoju. W karmieniu sztucznym obowiązuje zasada unikania pełnego mleka krowiego. Od pierwszego karmienia powinno się korzystać z mleka zmodyfikowanego, produkowanego na bazie mleka krowiego, które dzięki różnym procesom technologicznym zostaje upodobnione do idealnego wzorca, jakim jest pokarm kobiecy. Mleko modyfikowane zawiera inny skład tłuszczów , które są gorzej przyswajalne przez przewód pokarmowy oraz nie zawiera czynników korzystnie wpływających na odporność.
b) Czym jest mleko modyfikowane?
Opracowano metodę modyfikującą mleko, tak by odpowiadało potrzebom dziecka.
Modyfikacja polega na:
Zmniejszeniu zawartości składników mineralnych,
Zwiększeniu ilości laktozy
Zmianie jakości białka, tłuszczu
Dodanie innych węglowodanów, witamin, żelaza
c) Typy pokarmu sztucznego.
Rozróżniamy dwa typy mleka modyfikowanego:
mleko początkowe przystosowane do potrzeb żywieniowych w pierwszych 3 miesiącach życia (np. Bebiko 1, Babilon 1, Nan 1, Humana 1)
mleko następne przeznaczone dla niemowląt między 4 a 12 miesiącem życia (Bebiko 2, Babilon 2, Nan 2, Humana 2)
mieszanki mleczne wprowadzane stopniowo w 5 miesiącu życia, zawierające oprócz melko modyfikowanego dodatek węglowodanów złożonych, zwiększających ich kaloryczność takich jak keik ryżowy, czy ryżowo- gryczany (Bebiko 2R, Bebiko 2GR)
d) Porównanie karmienia naturalnego i sztucznego
Za karmieniem naturalnym:
Dzieci karmione mieszankami rosną szybciej, ale nie zawsze oznacza to, że są zdrowsze.
Mleko matki jest szybciej trawione przez żołądek dziecka niż mleko modyfikowane.
Pokarm naturalny od razu jest „wyjałowiony” i zawsze ma odpowiednią temperaturę.
UNICEF uważa, że tam gdzie nie ma czystej wody niemowlęta 25 razy częściej umierają, jeśli są karmione butelką.
U kobiet karmiących piersią zmniejsza się ryzyko raka sutka i jajnika, a u ich dzieci prawdopodobieństwa śmierci łóżeczkowej.
Za karmieniem sztucznym:
Karmiąc butelką, matka zawsze wie, ile dziecko zjadło.
Karmienie piersią jest wyczerpujące.
Matki nie może nikt zastąpić.
Dzięki butelce ojciec może uczestniczyć w karmieniu.
e) Podsumowanie.
Dr Grantly Read - ojciec nowoczesnego ruchu na rzecz naturalnego rodzenia i karmienia powiedział: „Nowo narodzone dziecko ma tylko trzy potrzeby: ciepła w ramionach matki, pożywienia z jej piersi i poczucia bezpieczeństwa wypływającego z jej obecności. Karmienie piersią zaspokaja wszystkie te potrzeby jednocześnie." Tak więc, jeśli tylko warunki pozwalają kobiecie karmić naturalnie, powinna bez zastanowienia to zrobić m.in. ze względu na dalszy rozwój dziecka.
Kaczmarek Aneta
Pedagogika resocjalizacyjna
z profilaktyką społeczną
Temat referatu: Laktacja. Karmienie naturalnie i karmienie sztuczne
Laktacja.
Pojęcie laktacji.
Działanie hormonów w procesie laktacji.
Zmiany zachodzące w procesie laktacji.
Etapy czynności gruczołu mlecznego.
Mammogeneza
Laktogeneza
Galaktopoeza
Odruch wytwarzania pokarmu (prolaktynowy)
Odruch uwalniania pokarmu (oksytocynowy)
2 Karmienie naturalne.
Podstawowe informacje.
Właściwości naturalnego pokarmu.
Zalety karmienia naturalnego.
Przeciwwskazania w karmieniu piersią.
Ewentualne wady.
3. Karmienie sztuczne.
Podstawowe informacje.
Pojęcie mleka modyfikowanego.
Typy pokarmu sztucznego.
Porównanie karmienia naturalnego z karmieniem sztucznym
4. Podsumowanie.
Krótkie podsumowanie.
Kaczmarek Aneta