1.Nazwy rysunków:

Rysunek wykonawczy - rys opracowywany na ogół na podstawie danych projektowych, zawierający wszystkie dane potrzebne do wykonania.

Rysunek złożeniowy - rys przedstawiający wszystkie zespoły i części całego wyrobu

Rysunek zestawieniowy - posiada cechy rys złożeniowego i wykonawczego. Podaje się wymiary oraz wymagania dotyczące wykonania. Rysunki te wykonywane do przedmiotów o małej złożoności.

Szkic- rysunek wykonany odręcznie i niekoniecznie w podziałce

Rysunek - informacja techniczna podana na nośniku informacji , przedstawiona graficznie zgodnie z przyjętymi zasadami i zwykle w podziałce

2. Podziałki rysunkowe:

Podziałka rysunkowa - stosunek liczbowy wymiarów liniowych przedstawionych na rysunku do odpowiednich rzeczywistych wymiarów liniowych rysowanego przedmiotu

Podziałka główna - została w niej wykonana większość rzutów lub rysunków na arkuszu, umieszczana w odpowiednim polu w tabliczce

Podziałka pomocnicza - zostały w niej wykonane pewne szczegóły rysunków - zwykle w powiększeniu, umieszczana nad odpowiednimi rzutami cząstkowymi szczegółów przedmiotu

Rodzaje podziałek: powiększające (100:1, 50:1, 20:1, 10:1, 5:1, 2:1) naturalna (1:1), zmniejszająca (1:2, 1:5, 1:10, 1:20, 1:50, 1:100, 1:200, 1:500), umieszczamy je w odpowiednim polu w tabliczce rysunkowej, a podziałki pomocnicze nad odpowiednimi rzutami cząstkowymi szczegółów przedmiotu.

3.Format arkuszy:

Formatem arkusza jest format kopii (odbitki) rysunku po jej obcięciu. Oryginał rysunku ma po obcięciu wymiary większe od wymiarów kopii o 10mm w celu umożliwienia obklejenia go taśmą.

Format zasadniczy - jest to format A4 210x297mm. Formaty A3, A2, A1, A0 powstają przez zwielokrotnienie formatu A4. Formaty od A4 do A0 noszą nazwy formatów podstawowych.

Formaty pochodne - powstają poprzez zwielokrotnianie krótszych boków formatów podstawowych. Jego oznaczenie składa się z oznaczenia formatu podstawowego i jego zwielokrotnienia np. A4x3

4. Linie rysunkowe:

Rodzaje linii: ciągła, kreskowa, punktowa, dwupunktowa, falista, zygzakowa

Odmiany: bardzo grube (2a), grube (a), cienkie (a/3).

Zastosowania linii:

Ciągła bardzo gruba - połączenia lutowane i klejone, linie wykresowe

Ciągła gruba - widoczne krawędzie, zarysy przedmiotu, linie obramowania

Ciągła cienka - linie wymiarowe, pomocnicze linie wymiarowe, kreskowanie przedmiotów, linie odniesienia (np. do inf o polerowaniu)

Kreskowana - niewidoczne krawędzie i zarysy

Linia punktowa gruba - linie podlegające obróbce cieplnej lub powierzchniowej

Linia punktowa cienka - osie symetrii i ślady płaszczyzn symetrii, linie podziałowe w kołach zębatych, ślimakach i gwintach, osie okręgów o śr >12mm

Linia dwupunktowa cienka- skrajne położenia części ruchomych, zarysy przedmiotów przyległych, pierwotny kształt przedmiotu, ostateczny kształt przedmiotu,

Linia falista - linie urwania i przerwania przedmiotu, linie ograniczające przekroje cząstkowe, rys odręcznie

Linia zygzakowa- to samo co falista, ale wtedy gdy jest to rysowane maszynowo

5. Odwzorowywanie rysunku na płaszczyźnie rysunku:

Rysunek perspektywiczny - rzut środkowy - powstaje w podobny sposób jak obraz rejestrowany przez ludzkie oko, gdyż promienie odbite od punktów obserwowanego obiektu skupiają się w jednym punkcie (oku). Rysunek perspektywiczny otrzymuje się na płaszczyźnie (rzutni) ustawionej między obserwatorem a przedmiotem lub za przedmiotem, w miejscu przebicia rzutni przez poszczególne promienie biegnące od każdego punktu przedmiotu do oka obserwatora. Uzyskany obraz będzie perspektywą przedmiotu w takim położeniu, w jakim jest widoczny względem położenia obserwatora.

Rzut aksonometryczny - odwzorowanie przedmiotu metodą rzutu równoległego na jedną rzutnię. Pozwala stworzyć rysunek poglądowy, zrozumiały dla osób mniej doświadczonych. Obraz wywołuje wrażenie zbliżone do obserwowanego obiektu.

6. Rzutowanie prostokątne:

Kryteria rzutu głównego: 1.Maksymalna liczba charakterystycznych elementów (krawędzie, płaszczyzny, osie) mają być prostopadłe lub równoległe rzutni 2.Z takiego kierunku aby ukazać najbardziej charakterystyczny kształt, linia obrysu by była najbardziej złożona 3.Przedmiot w takim położeniu, jakie zajmuje podczas rzeczywistej pracy 4. Rzuty tak, aby na kolejnych ukazać brakujące cechy 5.Taki układ aby wykorzystać optymalnie arkusz 6.Ustawnienie w rzucie głównym powinno ułatwiać wymiarowanie

Nazwy i rozmieszczenie rzutów A-rzut z przodu (rzut główny), B - rzut z góry, C- rzut od lewej strony, D- od prawej, E - rzut z dołu, F- z tyłu

Amerykański model rzutowania - rzutnia znajduje się między obserwatorem a przedmiotem rysowanym, w porównaniu z europejskim niektóre rzuty są zamienione B z E i C z D.

7. Widoki:

Przerywanie - przedmioty długie można na rysunku skracać, usuwając ich część środkową, jeśli nie wywoła to wątpliwości co do ich kształtu. Części te ograniczane są linią falistą lub zygzakową, chyba ze przerwanie dotyczy samego przekroju to linią przerywaną

Urwanie - można też pominąć część końcową rysunku długiego, o niezmiennym zarysie w przekroju poprzecznym, ograniczamy linią falistą, chyba ze urwanie dotyczy samego przekroju to linią przerywaną

Kryteria podziału widoków:

W zależności od sposobu ich rozmieszczenia na arkuszu rysunkowym (metoda europejska i amerykańska)

W zależnościom obszaru przedmiotu, jaki przedstawiono w rzucie (widok kompletny, półwidok, ćwierćwidok)

Widoki pomocnicze - robimy przedstawia obraz z kierunku rzutowania zaznaczonego strzałką i opisaną dużą literą alfabetu

Widoki cząstkowe - jako odrębne rzuty, nie ograniczane żadną linią od strony nienarysowanej części przedmiotu, połączony z widokiem lub przekrojem linią osiową.

Przekroje cząstkowe - przekroje miejscowe (wyrwania) na widokach przedmiotów, ograniczane linią falistą.

Widoki ukośne - są to widoki, które zostały obrócone o pewien kąt, jest to oznaczane specjalnym symbolem

Półwidok, ćwierćwidok - przedstawia jedną część widoku, przedmiotu symetrycznego względem jednej, dwóch lub wielu płaszczyzn symetrii. Uproszczony rzut takiego widoku jest ograniczany śladami płaszczyzn symetrii oznaczonymi dodatkowymi kreskami pomocniczymi.

8. Przekroje:

Linie kreskowania nachylone po kątem 45st. Do lini zarysu przekroju, do jej osi lub do poziomu. Przekroje zgięte mogą byćpod kątem 30st. A gdy są długie i wąskie (szerokość minimum 2mm) można kreskować tylko przy końcach i ewentualnych otworach, zaś przekroje i kłady jeszcze węższe można zaczerniać, pozostawiając między zaczernionymi elementami prześwit.

Podziałka kreskowania zależy od wielkości kreskowanego pola i może wynosić od 0,5mm do 5mm, jeżeli pola kilku przekrojów tego samego przedmiotu są różnych wielkości najlepiej dobierać odl. Wg największego pola. Kreskowanie 2 przekrojów stycznych ze sobą powinno się różnić kierunkiem (i ewentualnie podziałką).

Oznaczenie śladów przekroju płaszczyzny - oznaczamy to linią grubą, nie przecinającą zarysu przedmiotu (z 2 stron przedmiotu jest krótka kreska) oraz strzałkami wskazującymi kierunek rzutowania przekroju. Gdy przekrój znajduje się na tym samym arkuszu co rzut na którym zaznaczono położenie płaszczyzny i narysowane jest to metodą europejską to można a) pominąć oznaczenie literowe przekroju b)pominąć także strzałki, a gdy z rysunku widać wyraźnie gdzie znajduje się przekrój to można w ogóle nie zaznaczać płaszczyzny przekroju.

9. Rodzaje przekrojów - nazewnictwo:

a) Podział ze względu na położenie płaszczyzny przekroju względem rzutni

- Przekrój pionowy - przedstawia obraz w płaszczyźnie przekroju prostopadłej do płaszczyzny

rzutu z góry

- Przekrój poziomy - otrzymujemy gdy płaszczyzna przekroju jest równoległa do płaszczyzny

rzutu z góry

- Przekrój ukośny - jest obrazem przedmiotu w płaszczyźnie przekroju, która nie jest

równoległa do żadnej z rzutni układu podstawowego

b)Podział ze względu na położenie płaszczyzny przekroju względem przedmiotu

- Przekrój podłużny - przekrój przedmiotu płaszczyzną przekroju równoległą do

geometrycznej osi wzdłużnej

- Przekrój poprzeczny - otrzymuje się gdy płaszczyzna przekroju jest prostopadła do osi

wzdłużnej przedmiotu lub osi wzdłużnej elementu składowego przedmiotu.

c)Podział ze względu na liczbę płaszczyzn przekroju

- Przekrój prosty - przedstawia obraz z jednej płaszczyzny przekroju

- Przekrój złożony - powstaje przez połączenie obrazów z dwóch lub więcej płaszczyzn

prostych prostopadłych do tej samej rzutni i przecinających się z sobą. Na przekroju elementy

znajdujące się w różnych płaszczyznach sprowadza się do płaszczyzny wspólnej, tak jak

gdyby leżały w jednej płaszczyźnie równoległej do rzutu przekroju.

- Przekrój łamany - otrzymuje się gdy 2 lub więcej płaszczyzn przekrojów przecina się pod

kątem rozwartym. Powstaje on w wyniku przecięcia przedmiotu płaszczyznami pionowymi

lub poziomymi i odpowiednimi płaszczyznami ukośnymi.

- Przekrój stopniowy (schodkowy) - otrzymuje się podczas przecięcia przedmiotu dwoma lub

więcej płaszczyznami równoległymi - pionowymi lub poziomymi - które można połączyć

dodatkowymi płaszczyznami do nich prostopadłymi. Załamanie stopniowe płaszczyzny nie

może pokrywać się z żadną krawędzią leżącą wewnątrz zarysu przedmiotu.

d) Podział w zależności od obszaru przedmiotu przedstawionego na przekroju

-Przekrój kompletny- przedstawia cały zarys przedmiotu odsłonięty w wyniku przecięcia go

płaszczyzną wyobrażalną
-Przekrój częściowy - przedstawia tylko pewną część zarysu z możliwej płaszczyzny przekroju.

Występują:

- Przekrój połówkowy (półwidok - półprzekrój) -pozwala na jednoczesne narysowanie na tym

samym rzucie półwidoku i półprzekroju z płaszczyzny prostopadłej do kierunku rzutowania

widoku. Rozwiązanie to jest możliwe tylko wtedy gdy kierunek rzutowania jest równoległy do

płaszczyzny symetrii przedmiotu. Aby można było zastosować tą metodę muszą być spełnione

2 warunki: Przedmiot w płaszczyźnie półwidoku i półprzekroju musi mieć symetrię zarysu

zewnętrznego i symetrycznie rozmieszczone elementy wewnętrzne. Półwidok i półprzekrój

muszą być oddzielone od siebie cienką linią punktową (nie mogą w linii symetrii występować

żadne linie krawędzi).

-Przekrój cząstkowy (wyrwanie) - jest przekrojem miejscowym wykonanym bezpośrednio na

widoku bez oznaczenia położenia płaszczyzny przekroju, a obszar przekroju jest zawsze

oznaczony linią falistą lub zygzakową.

-Przekrój cząstkowy w zwiększonej podziałce - podobnie jak widok cząstkowy w zwiększonej

podziałce. Różnica występuje w tylko w sposobie oznaczenia urwania rzutu. W przekroju

oznacza się to doprowadzeniem kreskowania do niewidocznej linii prostej.

-kład - przedstawia zarys figury powstałej w miejscu przecięcia przedmiotu tylko jedną

płaszczyzną przekroju. Na kładzie nie pokazuje się zarysów i krawędzi przedmiotu leżących

za płaszczyzną przekroju. Płaszczyznę kładu zaznacza się cienką linią punktową.

10. Zaznaczanie miejsc płaskich na rysunku - oznacza się to tzw. Kopertą [x]

11. Uwagi techniczne to np. czernić, hartować, ulepszać cieplnie, niewymiarowane krawędzie sfazować 0,5x45⁰, wymiary w metrach, całość niklować, otwór A wiercić z otworem B i umieszczamy je nad tabliczką rysunkową.

12. Wymiarowanie - linie wymiarowe to linie cienkie; podkreślenie oznacza że liczba nie jest zgodna z wymiarem na rysunku. Stożek ścięty tylko 3 wymiary.

> Wymiar rysunkowy - wielkość liniowa lub kątowa wyrażona w określonych jednostkach miary,, której forma graficzna na rysunku jest zespołem linii, znaków i liczb.

> Wymiar pomocniczy - wymiar rysunkowy podawany w celach orientacyjnych, umieszczony w nawiasach okrągłych.

> Elementy wymiaru rysunkowego : linia wymiarowa, liczba wymiarowa, znak ograniczenia linii wymiarowej, linia odniesienia, oznaczenie początku linii wymiarowej.

> Elementy zakończenia linii wymiarowej: zakończeniem linii wymiarowej jest grot który rysuje się cienkimi liniami tworzącymi ostrze, grot może być otwarty, zamknięty lub zamknięty i zaczerniony, a ostrze grota zawarte w przedziale 15-90⁰.

> kierunki umieszczania liczb wymiarowych

>znaki wymiarowe - ǿ średnica; R - promień, SR - promień kuli, Sǿ - średnica kuli;  kwadrat, ∩ - łuk, 6<- sześciokąt; C lub ►(pusty) - zbieżność, M - gwint metryczny, ς - krzywizna powierzchni kulistej.

> jednostki miar inne niż mm - to są np. centymetr, decymetr, metr, stopień, minuta, sekunda.

13. Przypadki szczególne wymiarowania:

> wymiarowanie podstaw graniastosłupów prawidłowych:

• Wymiarowanie krzywizny powierzchni kulistych

• Wymiarowanie ścięć krawędzi

• Wymiarowanie długości lub grubości na jednym rzucie

• Wymiarowanie krzywizny łuków okręgów

• Wymiarowanie szeregu powtarzających się elementów

14. Zasady porządkowe wymiarowania:

> zasada niezamykania łańcuchów wymiarowych

• Zasada pomijania wymiarów oczywistych - wymiar kąta 0⁰ i 90⁰

• Zasada grupowania wymiarów

15. Zasady wymiarowania wynikające z potrzeb konstrukcyjnych, obróbkowych.

> Baza wymiarowa - element geometryczny (płaszczyzna, linia, pkt) względem którego określa się położenie innych elementów geometrycznych. Łańcuch wymiarowy - to zespół wymiarów określający wzajemne położenie element. geomet przedmiotu, tworzący wraz z wymiare wypadkowym x obwód zamknięty.

> Zasada otwartego łańcucha (patrz wyżej)

> zasady wymiarowania od baz wymiarowych: (ten pierwszy to chyba od bazy konstrukcyjnej a drugi od bazy wymiarowej)

16. Uproszczenia wymiarowania otworów okrągłych:

17. Uproszczony zapis połączeń

> rodzaje gwintów: metryczny, rurowy (walcowy, stożkowy), trapezowy, okrągły, stożkowy.

> połączenia śrubowe (gwintowe):

• Połączenia wielowypustowe

• Rysunek wykonawczy czopa wielowypustowego

• Rysunek wykonawczy piasty wielowypustowej

• Rysunek złożeniowy połączenia wielowypustowego

• Połączenia lutowane i klejone

18. Koła zębate i przekładnie zębate:

> rys wykonawczy koła zębatego

• Rysunek złożeniowy przekładni zębatej

19. Łożyska toczne :

> Łożysko toczne składa się z pierścienia zewnętrznego, wewnętrznego, elementu tocznego (kulki, wałeczki) oraz elementu łączącego kulki i pierścienie (koszyczek).

> przedstawienie łożysk tocznych : a) kulkowe zwykłe; b) baryłkowe wzdłużne; c) wzdłużne jednokierunkowe

20. Łożyska ślizgowe - występują w prostych urządzeniach gospodarstwa domowego (maszynka do mięsa), czop jest w korpusie, przy dużych obrotach potrzebne są panewki, które zapobiegają zużyciu.

21. zaznaczanie obróbki cieplnej strzałka i na strzałce 40±2HRC

22. Zapis chropowatości:

> Parametry

- Rz- średnia arytmetyczna według 5 wierzchołków i 5 zagłębień.

- Ra - średnia arytmetyczna wzniesienia i dołka

> Oznaczenie graficzne chropowatości

- znaki oznaczenia chropowatości umieszczamy je w prawy górnym rogu

> oznaczenia graficzne kierunkowości struktury

= struganie, dłutowanie

┴ - toczenie wzdłużne, struganie, dłutowanie

C - toczenie i frezowanie czołowe

X - frezowanie, dogładzanie

M - skrobanie, docieranie

R - szlifowanie czołowe

P - obróbka elektroiskrowa

---