EMOCJE
EMOCJE złożony wzór zmian cielesnych i psychicznych, obejmujący pobudzenie fizjologiczne, uczucia, procesy poznawcze, widoczne sposoby ekspresji i specyficzne reakcje behawioralne, pojawiające się w odpowiedzi na sytuację postrzeganą jako ważna dla danej osoby. Emocje są zwykle krótkoterminowe i stosunkowo intensywne w odróżnieniu do nich nastroje są często mniej intensywne i mogą trwać kilka dni.
CZY NIEKTÓRE REAKCJE EMOCJONALNE SĄ WRDZONE?
SILVAN TOMKINS (1962, 1981) wszechobecna rola natychmiastowych, niewyuczonych reakcji emocjonalnych.
CZY SPOSOBY WYRAŻNIA EMOCJI MAJĄ CHARAKTER UNIWERSALNY?
PAUL EKMAN (1984, 1994) ludzie mają pewien wspólny zakres „języka twarzy”. Ludzie na całym świecie wyrażają podstawowe emocje w bardzo podobny sposób i potrafią identyfikować emocje innych osób poprzez odczytywanie ekspresji mimicznych ich twarzy. Teoria neuro-kulturowa Ekmana - wkład mózgu i kultury w ekspresję emocji.
W JAKI SPOSÓB KULTURA OGRANICZA WYRAŻANIE EMOCJI?
KULTURY INDYWIDUALISTYCZNE kładą nacisk na potrzeby jednostki, na jej realizację osobistą, oczekują równości, wolności, przyjemności osobistej, ekscytującego życia, różnorodnych wrażeń
KULTURY KOLEKTYWISTYCZNE kładą nacisk na potrzeby grupy, dużą wartość przypisują samodyscyplinie i akceptowaniu swojej pozycji w życiu, szacunkowi dla rodziców i osób starszych, zachowaniu własnego wizerunku oraz pracy na rzecz długoterminowych celów, które przyniosą korzyść grupie jako całości.
Orientacje kulturowe mają wpływ na ekspresję emocji.
TEORIE EMOCJI
Czyli jaki jest związek między fizjologicznymi i psychologicznymi aspektami doświadczania emocji.
FIZJOLOGIA EMOCJI
CIAŁA MIGDAŁOWATE
KORWA MÓZGOWA
TEORIA REAKCJI ORGANIZMU JAMESA I LANGEGO
Źródłem emocji są informacje zwrotne z ciała.(Najpierw jest reakcja, a następnie emocje)
Postrzeganie bodźca powoduje pobudzenie autonomiczne i inne reakcje organizmu prowadzące do doświadczenia konkretnej emocji. Teoria ta zwana jest także teorią obwodową ponieważ najważniejszą rolę przypisuje reakcją trzewnym związanym z działaniami AUN.
TEORIA PROCESÓW NERWOWYCH CANNONA I BARDA
Odrzucenie teorii obwodowej na rzecz podejścia centralistycznego koncentrującego się na działaniach OUN. Bodziec emocjonalny jest źródłem dwóch równoczesnych reakcji - pobudzenia oraz doświadczenia emocji - między którymi nie ma związku przyczynowo-skutkowego. Teoria ta przewiduje niezależność reakcji fizjologicznych i psychicznych.
TEORIA OCENY POZNAWCZEJ EMOCJI
Teoria głosząca, że doświadczenie emocji jest efektem zarówno pobudzenia fizjologicznego, jak i oceny poznawczej, służącej do nazywania i klasyfikowania wieloznacznego wewnętrznego stanu pobudzenia.
STANLEY SCHACHTER doświadczenie emocji jest łącznym efektem pobudzenia fizjologicznego i oceny poznawczej - oba te komponenty są konieczne dla pojawienia się emocji. Pobudzenie pierwszym etapem sekwencji procesów emocjonalnych.
RICHARD LAZARUS „doświadczenie emocjonalne nie może być rozumiane wyłącznie w kategoriach, tego co się dzieje w osobie lub w jej mózgu, ale wynika z zachodzących interakcji z otoczeniem, które podlegają ocenie”. Ocena często pojawia się bez śladu świadomego myślenia.
ROBERT ZAJONC opisywał okoliczności w jakich ludzie ujawniają preferencje pewnych bodźców i reagują na nie emocjonalnie, nie wiedząc, dlaczego tak się dziej.
ROLA EMOCJI W PRZETWARZANIU INFORMACJI
Pionierem w tych badaniach był GORDON BOWER (19181, 1991) oraz jego studenci. Bower twierdził, że jeśli osoba doświadcza jakiejś emocji, emocja ta przechowywana jest w pamięci wraz ze wspomnieniami towarzyszących jej zdarzeń, jako część tego samego kontekstu.
Przetwarzanie zgodne z nastrojem zachodzi w sytuacjach, w których ludzie są wybiórczo uwrażliwieni na przetwarzanie i wydobywanie informacji zgodnych z ich aktualnym nastrojem.
Pamięć zależna od nastroju odnosi się do okoliczności, w których ludziom łatwiej jest sobie przypomnieć informacje, gdy ich nastrój w czasie przypominania jest podobny do nastroju w jakim byli gdy po raz pierwszy zapisali je w pamięci.
STRES ŻYCIA
STRES to zespół reakcji organizmu na zdarzenia bodźcowe, które zakłócają stan jego równowagi wystawiają na próbę lub przekraczają jego zdolności radzenia sobie.
STRESOR to zdarzenie bodźcowe wymagające od organizmu pewnego rodzaju reakcji adaptacyjnej
FIZJOLOGICZNE REAKCJE NA STRES
STRES OSTRY przejściowe stany pobudzenia mające zwykle jasno określony początek i przebieg reakcji
STRES CHRONICZNY to stan trwającego pobudzenia, rozciągniętego w czasie, w trakcie którego żądania otoczenia postrzegane są jako przekraczające dostępne wewnętrzne i zewnętrzne zasoby, niezbędne do radzenia sobie z nimi.
REAKCJE ALARMOWE NA PWAŻNE ZAGROŻENIA
REAKCJA „WALCZ ALBO UCIEKAJ” (FIGHT-OR-FLIGHT) reakcja na stres, podczas której, zostaje wyzwolona sekwencja działań w nerwach i gruczołach, przygotowujących organizm albo na obronę i walkę, albo na ucieczkę w bezpieczne miejsce.
OGÓLNY SYNDROM ADAPTACYJNY I STRES CHRONICZNY
OGÓLNY SYNDROM ADAPTACYJNY ( Hans Selye) reakcja na stresory składająca się z trzech stadiów:
Reakcji alarmowej - krótki okres pobudzenia cielesnego, w trakcie którego organizm przygotowuje się na intensywną aktywność.
Stadium odporności - stadium umiarkowanego pobudzenia, w tym stadium organizm może wytrzymać i oprzeć się dalszym, osłabiającym, wycieńczającym efektom przedłużającego się działania stresora.
Stadium wyczerpania - pojawia się gdy stresor jest wystarczająco długotrwały i intensywny, a zasoby organizmu wyczerpują się
CHOROBY PSYCHOSOMATYCZNE choroby, które nie mogą być w pełni wytłumaczone przyczynami fizycznymi.
PSYCHOLOGICZNE REAKCJE NA STRES
SRRS (SKALA OCENY PONOWNEGO PRZYSTOSOWANIA SPOŁĘCZNEGO) narzędzie pomiarowe, służące do oceny stopnia przystosowania, jakiego wymagają różne zmiany życiow, zarówno przyjemne jak i nieprzyjemne, doświadczane przez wielu ludzi.
JEDNOSTKA ZMIANY ŻYCIOWEJ - LCU miara wielkości stresu, którego dana osoba doświadczyła
WYDARZENIA TRAUMATYCZNE zdarzenia, które mają charakter negatywny, ale także są niemożliwe do opanowania, nieprzewidywalne lub wieloznaczne, oraz są szczególnie stresujące.
ZESPÓŁ STRESU POURAZOWEGO - PTSD to reakcja stresowa, w której ludzie cierpią z powodu nieustającego powracania wspomnień dotyczących wydarzenia traumatycznego, w formie np. nagłych napadów lub koszmarów sennych.
RADZENIE SPOBIE sposoby radzenia sobie z wymaganiami zewnętrznymi lub wewnętrznymi, które są postrzegane jako zagrażające lub przeciążające jednostkę.
OCENA POZNAWCZA (OCENA STRESU) poznawcza ocena i interpretacja stresora (określenie co tak naprawdę sprawia, że dane sytuacje są stresujące, definiowanie sytuacji)
OCENA PIERWOTNA początkowe oszacowanie wagi danego wyzwania, ocenienie potencjalnego wpływu stresora poprzez określenie, czy wystąpiła szkoda lub czy też jej wystąpienie jest prawdopodobne, oraz czy wymagane jest jakieś działanie.
OCENA WTÓRNA rozpoczyna się kiedy decydujemy, że należy coś zrobić. Dokonujemy oszacowania osobistych i społecznych zasobów dostępnych przy radzeniu sobie ze stresującą sytuacją oraz rozważamy konieczne opcje działań.
ZMIENNE MODYFIKUJĄCE STRES to takie zmienne, które zmieniają wpływ stresora na określony typ reakcji na stres. Zmienne modyfikujące filtrują lub zmieniają zwykle występujący wpływ stresorów na reakcje danej osoby. (zmienną modyfikującą może być stan zdrowia, który wpływa na reakcje na określony stres psychologiczny lub fizyczny)
ANTYPACYJNE RADZENIE SOBIE potencjalnie stresujące wydarzenie poprzedzające radzenie sobie. (przewidywanie danej stresującej sytuacji prowadzi do emocji, które również mogą wywołać stres)
RADZENIE SOBIE ZORIENTOWANE NA PROBLEM bezpośrednie zmierzenie się z problemem
Stresory podlegające kontroli to takie, które możesz zmienić lub wyeliminować za pomocą swoich działań (np. niezadowalające stopnie)
RADZENIE SOBIE ZORIENTOWANE NA EMOCJE zmniejszenie dyskomfortu związanego ze stresem
Stresory nie podlegające kontroli to takie których przyczyny nie możesz usunąć
MODYFIKOWANIE STRATEGII POZNAWCZYCH
Sposoby psychologicznego radzenia sobie ze stresem to
przeformułowanie oceny natury samych stresorów - uczenie się innego sposobu myślenia o pewnych stresorach, innego ich nazywania oraz wyobrażania sobie ich w mniej zagrażających sytuacjach.
restrukturyzacja opinii na temat własnych reakcji na stres - zmiana swoich poglądów na temat stresu oraz zmiana swoich sposobów radzenia sobie ze stresem.
DONALD MEICHENBAUM - MODEL TRÓJEPAPOWEGO PROCESU, KTÓRY UMOŻLIWIA UODPORNIENIE NA STRES
Przygotowanie - Konfrontacja - Radzenie sobie - Autowzmacnianie
POSTRZEGANA KONTROLA nad stresorem - wiara, że możesz wpłynąć na bieg wydarzeń lub na ich konsekwencje.
WSPARCIE POSŁECZNE JAKO ZASÓB SŁUŻĄCY RADZENIU SOBIE
WSPARCIE SPOŁECZNE (EMOCJONALNE) to zasoby, których dostarczają inni ludzie, komunikując danej osobie, że jest ona kochana, szanowana, że ktoś się o nią troszczy i że jest powiązana z innymi ludźmi siecią porozumienia oraz wzajemnych zobowiązań.
WSPARCIE SPOŁECZNE MATERIALNE dostarczenie pieniędzy, środków transportu, mieszkania
WSPARCIE SPOŁECZNE INFORMACYJNE dostarczenie porad, informacji, osobistych informacji zwrotnych.
PSYCHOLOGIA ZDROWIA
PSYCHOLOGIA ZDROWIA to gałąź psychologii stawiająca sobie za cel zrozumienie, w jaki sposób ludzie zachowują zdrowie, jakie są przyczyny ich chorób oraz w jaki sposób reagują w czasie choroby.
ZDROWIE to pojęcie odnoszące się do ogólnego stanu ciała i umysłu, charakteryzującego się krzepkością i wigorem. Zdrowie nie oznacza braku choroby lub uszkodzenia, ale jest raczej kwestią dobrej współpracy wszystkich elementów składowych organizmu.
BIOPSYCHOSPOŁECZNY MODEL ZDROWIA
BIO - oznacza rzeczywistość choroby biologicznej, PSYCHO- i SPOŁECZNY wskazują na psychologiczne i społeczne komponenty zdrowia.
MODEL BIOSPYCHOSPOŁECZNY łączy zdrowi fizyczne ze stanem umysłu oraz światem dookoła Ciebie
DOBROSTAN obejmuje fizyczne, intelektualne, emocjonalne, duchowe, społeczne i środowiskowe aspekty życia.
PROMOCJA ZDROWIA oznacza rozwijanie ogólnych strategii i konkretnych taktyk mających na celu wyeliminowanie lub redukcję ryzyka zachorowania.
PALENIE I AIDS
LECZENIE
PRZESTRZEGANIE ZALECEŃ PRZEZ PACJENTA
UJARZMIENIE UMYSŁU W CELU UZDROWIENIA CIAŁA
KONTROLOWANIE NAPIĘCIE DZIĘKI RELAKSACJI I BIOFEEDBACK
RAKCJA RELAKSACYJNA to sytuacja, w której napięcie mięśni, aktywność kory mózgowej i tempo bicia serca słabną, ciśnienie krwi spada, oddech zwalnia, aktywność elektryczna mózgu słabnie, zaś dopływ bodźców ze środowiska zewnętrznego do centralnego układu nerwowego ulega ograniczeniu. Warunki do wywołania reakcji relaksacyjnej:
cisza w otoczeniu, 2) zamknięte oczy, 3) wygodna pozycja, 4)powtarzające się formułki jak śpiewanie w kółko krótkiej frazy.
BIOFEEDBACK (Neal Miller, 1978) to technika samoregulacji stosowana do różnych celów, takich jak kontrola ciśnienia krwi, relaksacja mięśni czoła, a nawet zmniejszenie nadmiernego rumienienia się. (Biofeedback jest procedurą uświadamiania zwykle słabych lub wewnętrznych reakcji, poprzez dostarczenie wyraźnych sygnałów zewnętrznych, pacjentowi pozwala się „widzieć” jego własne reakcje cielesne)
PSYCHONEUROIMMUNOLOGIA funkcje odpornościowe mogą być modyfikowane przez stany psychiczne. Ta dziedzina bada zjawiska, w które zaangażowane są psychika, system nerwowy i system odpornościowy.
WPŁYW PSYCHIKI NA STAN ZDROWIA (korzyści zdrowotne z ujawnienia emocji)
OSOBOWOŚĆ A ZDROWIE grunt to optymistyczne nastawienie do życia
Istnieje zależność pomiędzy cechami osobowości a ryzykiem.
WZÓR ZACHOWANIA A to złożony zestaw zachowań i emocji, na jaki składają się: nadmierna skłonność do rywalizacji, agresywność, niecierpliwość, działanie w pośpiechu oraz wrogość. Ludzie tego typu są często niezadowoleni z niektórych głównych aspektów swojego życia, są bardzo rywalizacyjni i ambitni i często są samotnikami. Ludzie z tym wzorem zachowań byli znacząco częściej dotknięci chorobą wieńcową serca. Cechą osobowości, która okazała się najbardziej toksyczna jest wrogość.
WZÓR ZACHOWANIA B przeciwieństwo wzoru A - reprezentują go osoby mniej rywalizacyjne, agresywne, wrogie itp.
WYPALENIE ZAWODOWE A SYSTEM OPIEKI ZDROWOTNEJ
WYPALENIE ZAWODOWE to syndrom emocjonalnego wyczerpania, depersonalizacji i ograniczenia osiągnięć osobistych, które często dotyka osoby pracujące w zawodach wymagających wysoce intensywnych kontaktów interpersonalnych z pacjentami, klientami lub społeczeństwem.