Zasady postępowania na miejscu wypadku.

Pierwsza pomoc to podstawowe czynności wykonywane przed przybyciem lekarza, pogotowia ratunkowego lub innych wykwalifikowanych osób mające na celu ratowanie zdrowia bądź życia ludzi, którzy odnieśli obrażenia lub nagle zachorowali.

Głównymi celami udzielania pierwszej pomocy są:

• ochrona ludzkiego życia

• ograniczanie skutków obrażeń lub choroby

• przygotowanie do dalszego postępowania lekarskiego

Pierwsza pomoc nie jest nauką ścisłą, a więc nie do uniknięcia są ludzkie błędy i okoliczności będące poza naszą kontrolą. Musisz pogodzić się z tym, że niezależnie od poprawności twojego postępowania i dokładania wszelkich starań poszkodowany może reagować wbrew oczekiwaniom, a nawet umrzeć. Niektóre choroby nieuchronnie kończą się śmiercią.

Musisz także przyjąć zasadę skalkulowanego zagrożenia życia. Zawsze wybieraj takie postępowanie, które będzie korzystne dla większości poszkodowanych. Nie wolno ci natomiast zastosować jakiejś niepewnej metody, tylko po to, żeby zrobić cokolwiek.
Udzielanie pierwszej pomocy może być niebezpieczne dla ratownika.

Zawsze pamiętaj o własnym bezpieczeństwie. Nie narażaj się na ryzyko podejmując jakieś bohaterskie akcje w sytuacji zagrożenia. Podczas udzielania pierwszej pomocy zawsze istnieje ryzyko bezpośredniego kontaktu z płynami ustrojowymi, wydzielinami i wydalinami poszkodowanego: przez co może dojść do zarażenia wieloma chorobami przenoszonymi tymi drogami np. wirusowe zapalenie wątroby, wirus HIV - dlatego podczas wykonywania wszelkich czynności przy poszkodowanym ratownik powinien mieć założone lateksowe lub foliowe rękawiczki jednorazowego użytku.

Sytuacje groźne dla życia mogą być różne, różny może też być stan poszkodowanego, ale istnieją cztery elementarne kroki - etapy udzielania pierwszej pomocy.

Ocena sytuacji i troska o zabezpieczenie miejsca wypadku
Najpierw i przede wszystkim pomyśl o swoim bezpieczeństwie, a potem o bezpieczeństwie poszkodowanego i obecnych osób postronnych, tak, aby nie było więcej rannych.
Ocena stanu poszkodowanego i sprawdzanie czynności życiowych
Następnie musisz sprawdzić stan ofiary (bądź ofiar). Sprawdź przede wszystkim przytomność i podstawowe czynności życiowe tj. oddech i tętno.
Wezwanie pomocy
Jeśli stan poszkodowanego jest poważny, musisz jak najszybciej zaalarmować odpowiednie służby medyczne
Udzielenie pierwszej pomocy
W oczekiwaniu na przyjazd wyspecjalizowanej jednostki medycznej, musisz udzielać dalej odpowiedniej pomocy.

Układ oddechowy

Składa się z: jamy nosowej, zatok przynosowych, krtani, tchawicy, oskrzeli i płuc. Zadaniem układu oddechowego jest pobieranie tlenu z powietrza a wydalanie dwutlenku węgla.

Proces oddychania jest regulowany przez ośrodek oddechowy w mózgu. Dorosły człowiek oddycha około 12-16 razy na minutę, dziecko oddycha szybciej - 15-20 razy na minutę, niemowlęta 20-40 razy na minutę, noworodek 40 razy na minutę

Układ krążenia

Składa się z:

• układu krwionośnego (naczynia krwionośne i krążąca w nich krew, serce),

• układu limfatycznego (węzły i naczynia limfatyczne) oraz limfy (limfa to płyn ustrojowy o składzie zbliżonym do osocza krwi zawierającym limfocyty ).

Zadaniem układu jest rozprowadzanie w obrębie ustroju tlenu i składników odżywczych do tkanek, z których następnie odprowadzane są zbędne i szkodliwe produkty przemiany materii. Krew krąży w całym organizmie i jest pompowana rytmicznymi skurczami / rozkurczami mięśnia sercowego; czynność tą określamy mianem "bicia serca". Siła z jaką serce pompuje krew przez naczynia krwionośne nazywana jest "ciśnieniem krwi".

Skład krwi

W organizmie człowieka znajduje się około 6 litrów krwi. Składa się ona z żółtego płynu - osocza, w którym znajdują się składniki morfotyczne czyli krwinki czerwone, krwinki białe i płytki krwi. Około 2/3 objętości krwi stanowi osocze, a 1/3 elementy morfotyczne. Krwinki czerwone zawierają hemoglobinę - czerwony barwnik. z którym wiąże się tlen. Krwinki białe zwalczają zakażenia w organizmie. Płytki uczestniczą w procesie krzepnięcia krwi

Układ nerwowy

Składa się z mózgu i rdzenia kręgowego tworzących centralny układ nerwowy oraz nerwów tworzących ośrodkowy układ nerwowy. Zadaniem układu jest odbieranie bodźców ze środowiska, przekształcanie ich w podniety nerwowe i przekazywanie do ośrodków nerwowych, gdzie zostają przetwarzane na właściwe odpowiedzi. Receptory rozmieszczone w całym organizmie służą do odbierania bodźców różnej natury (czuciowe, dotykowe, termiczne).

Współpraca tych układów jest ze sobą nierozerwalnie związana. Jeżeli któryś z układów zostanie uszkodzony - następuje nagły stan zagrożenia życia, wówczas mamy tylko 4 minuty na przywrócenie jego funkcji. Najwięcej tlenu z organizmu człowieka czerpie mózg. Jednocześnie komórki mózgowe są najmniej odporne.

Rany

Rana jest to przerwanie ciągłości tkanki skórnej lub błon śluzowych, np. jamy ustnej. Rozległość i głębokość ran zależy od rodzaju urazu, jego siły i miejsca, na które działał. Rany powitają na skutek działania:

• czynników mechanicznych, które powodują rany cięte, rąbane, kłute, tłuczone, postrzałowe.

• czynników termicznych, które wywołują oparzenia i odmrożenia,

• czynników chemicznych, które wywołują oparzenia chemiczne, martwicę lub rozpuszczenie tkanek,

• czynników elektrycznych, które wywołują oparzenia i zwęglenia tkanek.

Rodzaje ran

Otarcie naskórka - powstaje najczęściej wskutek działania na skórę twardego, tępego narzędzia, upadku lub uderzenia o twarde chropowate podłoże; uszkodzeniu ulega tylko powierzchowna warstwa skóry.

Rana cięta - powstaje w następstwie działania ostrego narzędzia (nóż, szkło). Brzegi rany są gładkie i równe, ranie towarzyszy zwykle obfite krwawienie, a wypływająca krew usuwa zanieczyszczenia. co zmniejsza ryzyko zakażenia.

Rana kłuta - powstaje w wyniku zranienia ostrym długim przedmiotem (gwóźdź, sztylet): krwawienie zewnętrzne jest zwykle niewielkie, głębokie rany mogą spowodować rozległe uszkodzenia wewnętrzne z wystąpieniem krwotoku wewnętrznego; szczególnie niebezpieczne są rany kłute klatki piersiowej oraz brzucha ze względu na możliwość uszkodzenia płuc, serca. jelit oraz dużych naczyń krwionośnych.

Rana tłuczona - powstaje w wyniku uderzenia tępym narzędziem (kamień, młotek); brzegi rany są zgniecione i nierówne, krwawienie zewnętrzne jest skąpe, ponieważ naczynia krwionośne także ulegają zgnieceniu, co zwiększa ryzyko zakażenia.

Rana szarpana - powstaje przy gwałtownym wyszarpnięciu wbitego zakrzywionego przedmiotu np. haka. Brzegi rany są nierówne, poszarpane, w dnie rany widoczna jest poszarpana tkanka mięśniowa i tłuszczowa, często występuje ubytek skóry i głębszych tkanek.

Rana kąsana - jest to rana zadana zębami ludzi lub zwierząt, wiąże się z tym duże niebezpieczeństwo zakażenia ze względu na bogatą florę bakteryjną jamy ustnej; szczególnie niebezpieczne są wirusy wścieklizny, które wraz ze śliną zwierząt mogą wniknąć przez najdrobniejsze otarcie naskórka, nawet wtedy, gdy ukąszenie nastąpiło przez ubranie.

Rana postrzałowa - może być spowodowana przez pociski z broni palnej albo przez odłamki wybuchającego pocisku. Pocisk lub odłamek może pozostać w tkankach (rana ślepa) lub przebić je na wylot (rana przestrzałowa): rana wlotowa pocisku jest mała i gładka, podczas gdy rana wylotowa jest większa, o postrzępionych brzegach.

Pierwsza pomoc przy zranieniach:

• zatamowanie krwotoku (w przypadku dużego krwawienia).

• zabezpieczenie rany jałowym opatrunkiem - bezpośrednio na ranę kładziemy jałową gazę,

• całość bandażujemy bandażem dzianym,

nie kładziemy na ranę waty, ligniny, chusteczek higienicznych, itp., nie dotykamy rany palcami ani żadnymi środkami nie jałowymi, nie usuwamy ciał obcych tkwiących w ranie, nie przemywamy ran płynami -ewentualnie wodą .

• unieruchomienie (jeśli zranienie jest duże i dotyczy kończyny).

• ułożenie poszkodowanego w pozycji przeciwwstrząsowej, aby zapobiec rozwijaniu się wstrząsu pourazowego.

• kontrolowanie czynności życiowych poszkodowanego (oddech i tętno).

• zapewnienie poszkodowanemu komfortu termicznego i psychicznego

• kontrolowanie tętna poniżej miejsca założenia opatrunku.

• w przypadku przemoknięcia opatrunku nakładamy kolejną warstwę materiału chłonącego, którą mocujemy bandażem.

Nie zdejmujemy przesiąkniętego opatrunku.

Krwotok wewnętrzny i zewnętrzny

Krwotok - jest to przerwanie ciągłości naczynia krwionośnego i utrata krwi do tkanek, jam ciała (krwotok wewnętrzny) lub na zewnątrz organizmu (krwotok zewnętrzny). Utrata krwi od 1,5-2 litrów stanowi bezpośrednie zagrożenie dla życia.

Ogólne objawy krwotoku:

• bladość powłok ciała,

• przyspieszone tętno.

• spadek ciśnienia,

• osłabienie,

• szum w uszach, mroczki przed oczami,

• zimny pot,

• niepokój.

Pierwsza pomoc przy krwotoku zewnętrznym:

• poszkodowanego należy ułożyć w pozycji leżącej lub pozycji przeciw-wstrząsowej (w przypadku dużych krwotoków),

• jeżeli krwawienie dotyczy kończyny - unosimy ją, powyżej poziomu serca,

• stosujemy ucisk doraźny na ranę lub na najbliższą tętnicę doprowadzającą krew do rany,

• kontrolujemy tętno na zranionej kończynie,

• sprawdzamy czynności życiowe poszkodowanego,

• zapewniamy poszkodowanemu komfort termiczny i psychiczny,

• w razie potrzeby wzywamy pogotowie.

Krwotoki wewnętrzne

Krwawienia wewnętrznego nie jesteśmy w stanie zatamować, możemy jedynie zmniejszyć ilość wypływającej krwi. Objawy i pierwsza pomoc zależą od miejsca, gdzie krwotok występuje. Przy podejrzeniu krwotoku wewnętrznego zawsze wzywamy pogotowie

Krwotok z nosa

W przegrodzie nosowej znajdują się liczne powierzchowne naczynia krwionośne, które przy uszkodzeniu albo także bez przyczyn zewnętrznych pękają co prowadzi do krwawienia

Pierwsza pomoc:

• poszkodowanego posadzić z głową pochyloną do przodu,

• poinformować poszkodowanego aby oddychał ustami,

• polecamy poszkodowanemu oczyścić nos (wydmuchać zawartość nosa),

• uciskamy nos tuż poniżej części kostnej

u osób cierpiących na nadciśnienie tętnicze nie tamujemy wypływu krwi

• kładziemy zimne kompresy na czoło, kark i nasadę nosa.

• po 10 minutach przestajemy uciskać nos. jeżeli krwawienie powtarza się należy zastosować ponownie ucisk (nie oczyszczamy zawartości nosa),

• jeżeli krwawienie z nosa trwa dłużej niż 20 minut należy skontaktować się z lekarzem

Krwotok do jamy czaszki

Przyczyną jest najczęściej ostry lub tępy uraz głowy.

Objawy:

• bóle głowy,

• zaburzenia świadomości,

• zaburzenia w odbiorze wrażeń zmysłowych. - nierówne źrenice,

• mdłości i wymioty,

• może wystąpić utrata przytomności.

Pierwsza pomoc:

• poszkodowanego układamy w pozycji z głową uniesioną o 45 powyżej poziomu serca,

• stosujemy zimne okłady na głowę,

• kontrolujemy czynności życiowe, zapewniamy komfort termiczny i psychiczny

Amputacja urazowa

Amputacja urazowa - jest to odcięcie części ciała człowieka w wyniku wypadku.

Pierwsza pomoc:

• poszkodowanego ułożyć w pozycji leżącej lub przeciwwstrząsowej (w przypadku dużego ubytku krwi)

• unieść zranioną kończynę powyżej poziomu serca,

• należy założyć szeroką opaskę uciskową,

• zabezpieczyć kikut jałowym opatrunkiem usiskowym,

• odnaleźć amputowaną część kończyny, zaopatrzyć jałowym opatrunkiem i włożyć do foliowej torebki. którą następnie należy umieścić w wodzie z lodem:

• unieruchomić zranioną kończynę,

• zapewnić komfort termiczny i wsparcie psychiczne,

• okresowo kontrolować czynności życiowe.

W przypadku amputacji, np. palca, krwawienie jest niewielkie i wystarczy założenie zwykłego opatrunku.

Krwotok do przewodu pokarmowego

Przyczyną może być zranienie ścian przełyku lub jelit ostrymi krawędziami połkniętego przedmiotu, pokarmu (np. ość) lub pęknięcie wrzodu.

Objawy:

są uzależnione od miejsca krwawienia i są to:

• ból,

• krwiste wymioty, jeżeli krwawienie nastąpiło z przełyku,

• wymioty o wyglądzie przypominającym fusy kawy, jeżeli krwawienie dotyczy żołądka,

• krwisto - smoliste stolce, jeżeli krwawienie wystąpiło do jelita.

Pierwsza pomoc:

• stosujemy zimne okładu na brzuch,

• poszkodowanego układamy w pozycji leżącej z nogami ugiętymi w stawach kolanowych,

• można podawać kostki lodu do ssania (nie połykać).

Krwotok w obrębie płuc

Objawy:

• ból,

• kaszel z odpluwaniem krwi i śluzu,

• kłopoty z oddychaniem,

• szybki i spłycony oddech.

Pierwsza pomoc:

• poszkodowanego układamy w pozycji półsiedzącej.

• kontrolujemy zmiany w stanie poszkodowanego

• wzywamy pomoc lekarską

Krwotok do otrzewnej

Przyczyną jest najczęściej tępy uraz brzucha lub upadek z wysokości, itp.

Objawy:

• ból,

• twarde powłoki brzuszne,

• mogą być widoczne zasinienia (na powłokach brzusznych),

• mogą wystąpić mdłości i wymioty.

Pierwsza pomoc:

• poszkodowanego układamy w pozycji półsiedzącej z podkurczonymi nogami, poszkodowanemu nie podajemy żadnych napojów ani pokarmów.

• kontrolujemy zmiany w stanie poszkodowanego

• wzywamy pomoc lekarską.

Krwotoki śródtkankowe

Przyczyną jest najczęściej tępy uraz, uderzenie, itp.

Objawy:

• ból,

• obrzęk,

• zasinienie.

Pierwsza pomoc

• stosujemy zimne okłady.

Oparzenia

Oparzenie jest to uszkodzenie skóry oraz tkanek pod nią leżących na skutek działania wysokiej temperatury, substancji chemicznych, promieniowania jonizującego lub prądu elektrycznego.

podział oparzeń

W zależności od czynnika uszkadzającego oparzenia dzieli się na:

• termiczne,

• chemiczne,

• popromienne,

• elektryczne.

O tym, jak ciężkie jest poparzenie i jaki ma ono wpływ na organizm poszkodowanego decyduje stopień i powierzchnia oparzenia.

stopnie oparzeń

W zależności od głębokości oparzenia wyróżniamy trzy stopnie:

• stopień I - objawem jest zaczerwienienie skóry (rumień), obrzęk i uczucie pieczenia,

• stopień II - na zaczerwienionej i obrzękniętej skórze pojawiają się pęcherze z żółtawym płynem surowiczym, towarzyszy temu ostry ból.

• stopień III - niebolesny, cechuje się martwicą całej grubości skóry, a także uszkodzeniem tkanek położonych głębiej (mięśnie, ścięgna). skrajną postacią oparzenia jest zwęglenie tkanek.

Pierwsza pomoc

• przy każdym oparzeniu należy przyjąć zasadę, że jest ono cięższe niż wydaje się na pierwszy rzut oka,

jeżeli na kimś zapali się ubranie, należy palącego się przewrócić, okryć kocem i nie wolno poturlać po ziemi, a po ugaszeniu płomieni pozostawić w pozycji zastanej, w przypadku oparzenia należy zdjąć pierścionki, zegarek, biżuterię i odzież (wykonujemy to tylko bezpośrednio po oparzeniu), jeżeli odzież przylgnęła do ciała nie odrywamy jej

• oparzone miejsce schładzamy zimną wodą, kierując strumień powyżej rany, przez około 15-20 minut (w przypadku oparzeń oka okres schładzania jest dłuższy),

• ranę osłaniamy jałowym opatrunkiem (nie może on wywierać żadnego nacisku na miejsce oparzenia),

• w przypadku oparzeń oka opatrunek wykonujemy na obie gałki oczne,

• poszkodowanemu przytomnego należy podawać do picia letnie napoje, w celu uzupełnienia ubytków płynów w organizmie,

• poszkodowanemu zapewniamy komfort termiczny i wsparcie psychiczne, wzywamy lekarza,

• pęcherzy z płynem surowiczym nie przekłuwamy.

Odmrożenia

Są to uszkodzenia skóry i tkanek pod nią leżących, wywołane działaniem niskiej temperatury. Odmrożeniu ulegają okolice tkanek o zwolnionym i utrudnionym krążeniu: palce nóg, rąk, nos, policzki, małżowiny uszne.

stopnie odmrożeń

Rozróżniamy trzy stopnie odmrożeń:

• stopień I - charakteryzuje się zaczerwienieniem, obrzękiem oraz uczuciem pieczenia i drętwienia,

• stopień II - cechuje go znacznie większe zasinienie i obrzęk, dodatkowo pojawiają się pęcherze wypełnione płynem surowiczym lub surowiczo-krwistym,

• stopień III - charakteryzuje się martwicą skóry, która przyjmuje sinawo purpurowe zabarwienie.

Pierwsza pomoc:

• poszkodowanego przenieść do ciepłego pomieszczenia,

• rozluźnić ubranie uciskające obrzęknięte miejsca, ściągnąć przemoczoną i zmrożoną odzież,

• nie wolno nacierać odmrożonych miejsc śniegiem ani alkoholem,

• można poszkodowanemu podać do picia mocno osłodzone, gorące napoje,

• nie należy podawać poszkodowanemu alkoholu ani pozwolić palić,

• jeżeli na skórze występują pęcherze czy grożące martwicą sine przebarwienia zakładamy na nie jałowy opatrunek i niezwłocznie kontaktujemy się z lekarzem,

• odmrożoną część ciała wkładamy do zimnej wody a następnie powoli i stopniowo podwyższamy temperaturę wody, do temperatury pokojowej (cały proces powinien trwać 20-30 minut).

Zwichnięcie

przemieszczenie się jednej powierzchni stawowej w stosunku do drugiej. Zwichnięty staw ulew zniekształceniu, pojawia się silny ból, obrzęk, zasinienie oraz niemożność wykonywania ruchów w danym stawie. Postępowanie w przypadku podejrzenia zwichnięcia jest takie samo jak przy załamaniach.

Skręcenie

Jest to naciągnięcie lub naderwanie aparatu wiązadłowo - torebkowego stawu. Skręcenie jest mniej groźną formą niż zwichnięcie ponieważ nie zostaje rozerwana torebka stawowa i dzięki elastyczności wiązadeł zostają przywrócone normalne stosunki anatomiczne stawu.

Złamanie

Jest to przerwanie ciągłości tkanki kostnej.

Złamania dzielimy na:

• zamknięte - tj. gdy skóra dookoła złamanej kości jest nienaruszona,

• otwarte - tj. gdy jest przerwana ciągłość skóry a kość może być narażona na zanieczyszczenia pochodzące z powierzchni skóry i powietrza.

Często bardzo trudno ocenić czy mamy do czynienia ze zwichnięciem, skręceniem czy złamaniem kości, a szczególnie gdy nie ma wyraźnych oznak złamania.

Złamanie należy podejrzewać, jeżeli po urazie:

• wystąpi obrzęk i ból, nasilający się przy uciśnięciu lub próbie poruszenia kończyną,

• poszkodowany nie może w pełni lub częściowo wykonywać ruchów uszkodzoną kończyną,

• wystąpi nieprawidłowa ruchomość w miejscu, w którym normalnie kończyna jest nieruchoma,

• uszkodzona kończyna wyraźnie straci swój prawidłowy kształt,

• w razie gdy widoczne są odłamy kostne (w przypadku złamań otwartych).

w przypadku stwierdzenia lub podejrzenia złamania:

Pierwsza pomoc

• uszkodzone miejsce odsłaniamy tylko w przypadku podejrzenia istnienia rany poprzez rozcięcie lub rozprucie części ubrania,

• jeśli jest to złamanie otwarte tamujemy ewentualny krwotok i zakładamy na ranę jałowy opatrunek (bezpośrednio na ranę kładziemy ostrożnie jałowy gazik, tak aby nie wcisnąć złamanej kości ani jej odłamków).

• unieruchamiamy przynajmniej dwa sąsiednie stawy tzn. leżący powyżej i poniżej złamania,

• nie nastawiamy i nie poruszamy uszkodzoną kończyną (konieczne czynności wykonujemy z naciągiem),

• poszkodowanemu zapewnić komfort termiczny i psychiczny,

• kontrolujemy tętno i wygląd palców na uszkodzonej kończynie oraz czynności życiowe poszkodowanego,

• wzywamy pogotowie,

• przy wykonywaniu unieruchomienia kończyn dolnych zawsze pamiętamy o wypełnieniu przestrzeni między nimi.

Astma

Astma jest to choroba układu oddechowego objawiająca się gwałtownymi atakami duszności oraz duszącego kaszlu. Atak astmy może nastąpić na skutek:

• wdychania, dotykania lub spożywania czegoś na co dana osoba jest uczulona,

• zdenerwowania,

• infekcji takiej jak, np.: przeziębienie, zapalenie płuc.

Pierwsza pomoc:

• rozluźniamy wszystkie ciasne ubrania (kołnierzyk, pasek, itp.),

• pomagamy poszkodowanemu przyjąć najwygodniejszą dla niebo pozycję, która ułatwi mu oddychanie,

• zapewniamy poszkodowanemu dostęp do świeższego, wilgotnego powietrza,

• jeśli chory posiada inhalator, pomagamy mu go użyć,

• uspokajamy poszkodowanego.

]

Zawał serca

Zawał serca jest to uszkodzenie mięśnia sercowego, w wyniku jego niedotlenienia. np. gdy skrzep tamuje przepływ krwi do jakiejś części serca.

Objawy:

• ból za mostkiem lub w okolicy serca, często promieniujący do lewego barku i ręki,

• bladość,

• uczucie lęku, zimne poty,

• mogą wystąpić trudności w oddychaniu i zaburzenia rytmu serca.

Zawał może wystąpić podczas spoczynku jak i podczas aktywności, wiele zawałów zdarza się w czasie snu i podczas budzenia się.

Pierwsza pomoc

• poszkodowanego ułożyć w pozycji półsiedzącej, ponieważ ta pozycja najmniej obciąża serce: poszkodowanego sadzamy opartego plecami o coś stabilnego,

• częsta kontrola czynności życiowych,

• jeżeli poszkodowany posiada leki umożliwiamy mu ich zażycie (pamiętajmy. że poszkodowany musi być wówczas w pełni świadomy),

• rozluźnić odzież i zapewnić dopływ świeżego powietrza,

• nie pozwolić poszkodowanemu na wykonywanie żadnego wysiłku fizycznego,

• zapewnić komfort psychiczny i termiczny poszkodowanemu,

• wezwać pogotowie.

Wstrząs

Wstrząs jest to zespół zaburzeń ogólnoustrojowych powstałych z niedotlenienia tkanek ważnych dla życia narządów wskutek niedostatecznego przepływu krwi. Aby zapobiec temu organizm reaguje zwiększoną pracą serca i przyspieszonym oddechem.

Najczęstsze przyczyny wywołujące wstrząs to:

• silne krwawienie,

• zawał mięśnia sercowego,

• ostra reakcja uczuleniowa,

• rozległy uraz,

• oparzenie,

• zatrucie.

Do rozwoju wstrząsu przyczyniają się: ból lęk dalsza utrata krwi i utrata ciepła

Objawy:

• uczucie silnego osłabienia,

• niepokój,

• bladość skóry,

• lepki, zimny pot,

• pocenie się,

• oddech płytki i przyspieszony,

• przyspieszone i słabo wyczuwalne tętno,

• występuje drżenie mięśni,

• obniżone ciśnienie krwi,

• zobojętnienie, utrata świadomości do głębokiej utraty przytomności włącznie.

Pierwsza pomoc:

• usunąć przyczynę wstrząsu,

• poszkodowanego ułożyć w pozycji przeciwwstrząsowej,

• zapewnić komfort termiczny i wsparcie psychiczne,

• poszkodowanego nieprzytomnego ułożyć w pozycji bezpiecznej,

• kontrolować czynności życiowe,

• trzeba reagować na zmiany w zachowaniu poszkodowanego,

• wezwać pomoc lekarską.

• pozycji przeciwwstrząsowej nie można stosować przy urazach kręgosłupa.

• nie należy podawać nic do picia,

Padaczka (epilepsja)

Padaczka jest to przewlekłe zaburzenie pracy mózgu o różnych przyczynach, przebiegające w postaci nawracających napadów drgawkowych. Napady występują samoistnie, ale mogą je wyzwolić: alkohol, niektóre leki, stany gorączkowe.

Objawy charakteryzujące napad padaczki:

• utratą przytomności, padający poszkodowany często doznaje urazu głowy.

• występuje chwilowy bezdech, sinica, źrenice rozszerzają się, ręce są zgięte a nogi sztywnieją.

• po kilkunastu sekundach oddech wraca i następują drgawki całego ciała.

• może nastąpić przygryzienie języka, warg,

• pojawia się piana w ustach.

• często zdarza się bezwiedne oddanie moczu.

Stan ten może trwać do kilku minut.

Pierwsza pomoc:

w czasie ataku:

• zabezpieczyć głowę poszkodowanego,

• jeżeli szczęki nie są zaciśnięte, wsunąć pomiędzy nie rolkę bandaża, portfel, itp., w taki sposób, aby nie utrudniać wypływu śliny.

po ataku:

• usunąć ślinę i wymiociny z jamy ustnej,

• rozluźnić ciasne części ubrania,

• nie budzić poszkodowanego, ułożyć go w pozycji bezpiecznej.

• kontrolować czynności życiowe,

• zapewnić komfort termiczny i bezwzględny spokój.

Cukrzyca

Cukrzyca jest to choroba, w której organizm nie kontroluje stężenia cukru we krwi. Osoby chore na cukrzycę powinny mieć na łańcuszku, bransoletce lub w portfelu informację o tym, że chorują oraz informacje o rodzaju i dawce pobieranej insuliny.

Hiperglikemia

Charakteryzuje się zwiększonym stężeniem glukozy we krwi (przecukrzenie krwi). Niedobór insuliny prowadzi w skrajnych przypadkach do śpiączki cukrzycowej. Stan utraty przytomności zwykle poprzedza:

• znaczne nasilenie pragnienia,

• znaczne oddawanie moczu,

• nudność i wymioty,

• niekiedy bóle brzucha,

• sucha skóra,

• szybkie tętno,

• głęboki, ciężki oddech,

• wyczuwalny zapach acetonu w oddechu poszkodowanego.

Chorzy z reguły wiedzą, że są cukrzykami i posiadają przy sobie odpowiednie dawki insuliny.

Hipoglikemia

Stan niedocukrzenia, czyli znacznego zmniejszenia ilości glukozy we krwi, który najczęściej jest spowodowany pobraniem zbyt dużej dawki insuliny lub opuszczeniem jednego lub więcej posiłków oraz dużym wysiłkiem fizycznym.

Objawy:

• wystąpienie u poszkodowanego stanu ,,głodu węglowodanowego”,

• osłabienie, omdlenie lub uczucie głodu,

• drżenie mięśni,

• dowody między rzeczami poszkodowanego wskazujące, że poszkodowany jest cukrzykiem (karta ostrzegawcza, bransoletka, kostki cukru, tabletki, strzykawka do insuliny),

• dziwne zachowanie poszkodowanego (może być zdezorientowany, walczący lub nawet gwałtowny),

• pocenie się,

• blada i zimna, lepka skóra,

• mocne, napięte tętno,

• zakłócona reakcja na bodźce.

• płytki oddech.

Pierwsza pomoc:

• przytomnemu poszkodowanemu podać cukier (mocno osłodzoną herbatę, cukierki),

• nieprzytomnego ułożyć w pozycji bocznej ustalonej,

• szybko wezwać pogotowie.

Omdlenie

Omdlenie jest to nagła, krótkotrwała utrata przytomności, wywołana niedotlenieniem mózgu. Przyczyną omdlenia może być: spadek ciśnienia tętniczego krwi, nadmierne odchudzanie, silny ból, zdenerwowanie, głód, silne emocje, widok krwi, itp.

Objawy poprzedzające omdlenie

• zawroty głowy,

• bladość twarzy,

• mroczki przed oczami,

• mogą wystąpić zimne poty na czole i skroniach.

Pierwsza pomoc:

• rozluźnić uciskające części odzieży (krawat, kołnierzyk),

• udrożnić górne drogi oddechowe i skontrolować czynności życiowe,

• jeżeli po 2 minutach nie powróci przytomność, poszkodowanego należy ułożyć w pozycji bocznej ustalonej i wezwać pomoc lekarską,

• sprawdzić czynności życiowe, zapewnić komfort psychiczny i termiczny.

Udar słoneczny

Udar słoneczny jest skutkiem przegrzania organizmu w wyniku nadmiernego nasłonecznienia.

Objawy:

• zaczerwieniona, gorąca i sucha skóra,

• nudności i wymioty,

• wysoka gorączka i dreszcze, tętno zwolnione,

• uczucie niepokoju, osłabienie.

Pierwsza pomoc:

• ułożyć poszkodowanego w pozycji półsiedzącej,

• dalej postępujemy jak w przypadku udaru cieplnego

Udar cieplny (termiczny)

Udar cieplny jest skutkiem przegrzania organizmu. Spowodowany jest utrudnionym lub wręcz uniemożliwionym oddawaniem nadmiaru ciepła (np. podczas intensywnego wysiłku fizycznego w gorącym, dusznym pomieszczeniu).

Objawy:

• zaczerwieniona, gorąca skóra,

• silne poty, osłabienie, uczucie zmęczenia, silne pragnienie,

• bóle i zawroty iłowy,

• nudności i wymioty,

• mroczki przed oczami, przyspieszone tętno.

Pierwsza pomoc:

• poszkodowanego przenieść do zaciemnionego, przewiewnego miejsca, ułożyć w wygodnej dla niego pozycji,

• rozluźnić uciskające części ubrania,

• stosować zimne okłady (rozpoczynając od głowy, karku, dłoni, stopniowo przechodząc na klatkę piersiową),

• poszkodowanemu przytomnemu podać małymi porcjami zimne napoje (najlepiej soki) bądź czystą wodę,

• kontrolować czynności życiowe,

• zapewnić komfort psychiczny,

• wezwać pogotowie

Porażenie prądem

Może zdarzyć się wszędzie tam, gdzie przypadkowo dotkniemy nieosłoniętych przewodów elektrycznych. Uszkodzenia wywołane prądem elektrycznym zależą przede wszystkim od napięcia, natężenia prądu, czasu jego działania oraz drogi jego przepływu. W każdym przypadku dochodzi do zaburzenia podstawowych czynności życiowych: ośrodkowego układu nerwowego, oddychania i krążenia.

Objawy:

• porażone mięśnie gwałtownie kurczą się (dlatego poszkodowany nie może puścić przewodu elektrycznego),

• w miejscu zetknięcia z prądem występuje oparzenie lub zwęglenie tkanek.

Pierwsza pomoc:

w przypadku prądu o niskim napięciu (do 1000 V):

• odłączyć prąd głównym wyłącznikiem,

• w przypadku braku czynności życiowych podjąć akcję resuscytacyjną,

• oparzone miejsca chłodzić przez 15-20 minut,

• założyć jałowy opatrunek na oparzone miejsca,

• okresowo kontrolować czynności życiowe, zapewnić komfort termiczny i wsparcie psychiczne,

• wezwać pomoc lekarską,

w przypadku prądu o wysokim napięciu (linia energetyczna - powyżej 1000 V):

• nie podchodzić na odległość mniejszą niż 50 m,

• zadzwonić do elektrowni, zakładu energetycznego (ewentualnie policji, pogotowia, straży pożarnej) i poinformować, że jest uszkodzenie linii z porażeniem ludzi.

Musisz być w pełni świadomy zagrożenia, jakie stwarza woda będąca dobrym przewodnikiem elektryczności. Jeżeli obsługujesz urządzenie elektryczne (nawet sprawne) mając mokre ręce lub stojąc na mokrej podłodze, narażasz się na znaczne ryzyko porażenia prądem.

Wstrząśniecie mózgu

Następuje po bezpośrednim tępym urazie głowy, bez widocznych zewnętrznych obrażeń czaszki.

Objawy:

• krótkotrwała utrata przytomności,

• po powrocie do świadomości nudności i wymioty,

• bóle i zawroty głowy,

• zaburzenia równowagi,

• niepamięć wsteczna: poszkodowany nie pamięta faktów mających miejsce przed urazem i samego urazu,

• możliwość wystąpienia rany głowy.

Pierwsza pomoc

• w przypadku rany wykonać opatrunek,

• zapewnić komfort psychiczny i termiczny,

• kontrolować czynności życiowe,

• nie pozwolić poszkodowanemu samodzielnie poruszać się, ponieważ uraz ten wymaga konsultacji lekarskiej

Pogryzienie przez zwierzę

Pogryzienia są niebezpieczne ze względu na ogromne ryzyko zakażenia znajdującymi się w paszczy zwierzęcia licznymi bakteriami, które w momencie ukąszenia przenikają do rany. Szczególnie groźne jest zakażenie wścieklizną. Wygląd rany kąsanej zależy od gatunku zwierzęcia, które pogryzło. Każdej ranie towarzyszy ból oraz mniej lub bardziej intensywne krwawienie.

Pierwsza pomoc:

• ranę przemyć wodą z mydłem przez 10-15 minut, wirus wścieklizny ginie w styczności z mydłem (ranę można przemyć wodą utlenioną ),

• pozwolić aby krew swobodnie wypływała przez 5-10 minut,

• założyć na ranę jałowy opatrunek,

• zapewnić komfort termiczny i wsparcie psychiczne,

• wezwać pogotowie,

w celu zabezpieczenia przed wścieklizną osoby podejrzane o nią poddawane są szczepieniom.

Użądlenia przez owady

Pojedyncze użądlenia owadów nie są niebezpieczne. Trzeba pamiętać o tym, że wrażliwość poszczególnych osób na jad owadów jest zróżnicowana. Niebezpieczne są użądlenia w okolicy szyi, języka, wewnętrznej części podniebienia oraz policzków. Mogą one powodować obrzęk błony śluzowej, krtani i zatkanie dróg oddechowych.

Objawy:

• zaczerwienienie i obrzęk miejsca użądlenia,

• bolesność,

• u osób uczulonych mogą wystąpić objawy ogólne jak:

• dreszcze,

• podwyższona temperatura ciała,

• bóle i zwroty głowy,

• przyspieszenie tętna,

• duszność i zaburzenia oddechu.

Pierwsza pomoc:

• usunąć żądło w taki sposób, aby nie uszkodzić pęcherzyka z płynem surowiczym,

• stosować zimne okłady,

• w przypadku ukąszenia w obrębie jamy ustnej i szyi podać kostkę lodu do ssania (lód zmniejsza obrzęk) i skontaktować się z lekarzem

nie usuwamy żądła u osób uczulonych i małych dzieci

Ukąszenie przez żmiję

Jedynym żyjącym w Polsce na wolności jadowitym wężem jest żmija zygzakowata, najczęstszym miejscem ukąszenia jest stopa lub łydka.

Objawy:

• obrzęk, bolesność,

• pocenie się,

• uczucie śmiertelnego lęku,

• drgawki,

• przyspieszenie tętna i oddechu,

• bredzenie,

• osłabienie.

Pierwsza pomoc:

• założyć opaskę uciskową powyżej miejsca ukąszenia,

• unieruchomić kończynę poniżej poziomu serca,

• zapewnić komfort termiczny i wsparcie psychiczne,

• kontrolować okresowo czynności życiowe,

• poszkodowany nie powinien wykonywać zbędnych ruchów,

• wezwać pogotowie.

Zatrucia

Zatruciem nazywamy wniknięcie do organizmu substancji w szkodliwej dla niego dawce.

Przyczyny zatruć:

• zamachy samobójcze,

• zabójstwa,

• nadużycia (leki, alkohol, narkotyki),

• nieświadomość (dzieci pijące kolorowe detergenty),

• lekkomyślność (kierowca uruchamiający silnik w zamkniętym garażu),

• pomyłka (przechowywanie substancji toksycznych w nie oznakowanych lub źle oznakowanych pojemnikach).

Drogi wnikania trucizn do organizmu:

• układ pokarmowy (leki, alkohol, trujące rośliny i grzyby),

• układ oddechowy (gazy drażniące, tlenek i dwutlenek węgla),

• skóra i błony śluzowe (trucizny kontaktowe, środki żrące, pestycydy),

• bezpośrednio do krwioobiegu (narkotyki).

Ogólne zasady postępowania:

• Zabezpieczyć miejsce zdarzenia.

• Odizolować poszkodowanego od trucizny (pamiętajmy o swoim bezpieczeństwie).

• Sprawdzić czynności życiowe.

• Zebrać niezbędne informacje: co? ile? kiedy?

• Wezwać pogotowie; w meldunku powinny znaleźć się następujące informacje:

• ilość zatrutych,

• przybliżony wiek poszkodowanych, rodzaj i stężenie trucizny,

• czas jaki upłynął od chwili wniknięcia substancji szkodliwej,

• objawy zatrucia i stan poszkodowanego.

• Wdrożyć postępowanie przeciwwstrząsowe (podanie odtrutek, ew. spowodowanie wymiotów, odpowiednie ułożenie, okrycie, wsparcie psychiczne).

• Zabezpieczenie resztek pokarmu, opakowań po tekach, wymiocin.

Odtrutki:

Ogólne:

• powietrze,

• woda,

• zawiesina węgla aktywowanego (2 tabletki na szklankę wody).

Osłaniające:

• odtłuszczone mleko - w przypadku zatrucia kwasami, zasadami oraz szczawianami,

• białko jaja kurzego (4 białka na 2 szklanki wody) w przypadku zatrucia metalami ciężkimi, fenolem oraz substancjami żrącymi,

• zawiesina mąki - w przypadku zatrucia jodem (podajemy zawiesinę i wywołujemy wymioty dopóki będą miały niebieskawe zabarwienie), dodatkowo skrobia chroni błonę śluzową żołądka przed żrącym działaniem kwasów,

• mocna herbata - w - przypadku zatrucia alkaloidami (np. wilcza jagoda).

Specyficzne:

mogą być stosowane tylko przez lekarza.

Usuwanie trucizn:

Trucizny kontaktowe spłukać z ciała, jeżeli trucizna nie powoduje oparzeń zdjąć przesiąkniętą nią odzież (patrz oparzenia chemiczne);

W przypadku zatrucia gazami należy przytomnego poszkodowanego wyprowadzić na świeże powietrze, rozluźnić odzież, zastosować pozycję półsiedzącą lub przeciwwstrząsową (w zależności od stanu);

W przypadku zatrucia drogą pokarmową - spowodować wymioty przez podanie lekko osolonej wody ( 1-2 łyżeczki soli na szklankę) lub podrażniając palcem podniebienie miękkie poszkodowanego;

Uwaga: Wymiotów nie wywołujemy:

• u osób nieprzytomnych,

• przy zatruciach substancjami żrącymi, przy zatruciach detergentami (w przypadku ich połknięcia).

Zatrucia doustne

Kwasami i zasadami:

Pierwsza pomoc:

• nie zobojętniać,

• nie powodować wymiotów ze względu na możliwość powtórnego uszkodzenia ścian przełyku,

• podać odtrutki osłaniające: mleko odtłuszczone, białko jaja kurzego, zawiesinę węgla aktywowanego,

• wezwać pogotowie.

Alkoholem etylowym:

Stężenie 0,004 % etanolu we krwi powoduje śmierć.

Objawy:

• obniżenie wrażliwości na ból i zimno,

• zaburzenia w odbiorze wrażeń zmysłowych,

• utrudniona artykulacja, niezborność ruchów,

• zaburzenia w oddychaniu,

• śpiączka.

Pierwsza pomoc:

• u poszkodowanego przytomnego wywołać wymioty, podać zawiesinę węgla,

• poszkodowanego nieprzytomnego ułożyć w pozycji bocznej ustalonej.

Alkoholem metylowym:

Stężenie 0,0002 % metanolu we krwi powoduje śmierć.

Objawy:

• sina i zimna skóra,

• suchy kaszel,

• drgawki,

• zaburzenia widzenia,

• duszność,

• utrata przytomności.

Pierwsza pomoc:

• u przytomnego wywołać wymioty, podać zawiesinę węgla aktywowanego,

• u nieprzytomnego ułożyć w pozycji bezpiecznej,

• założyć opatrunek osłaniający na oczy,

• wezwać lekarza.

Detergentami:

Objawy:

• nudności,

• ból brzucha,

• podrażnienie i zaczerwienienie błon śluzowych.

Pierwsza pomoc:

• nie powodować wymiotów,

• nie podawać nic do picia.

Lekami nasennymi:

Objawy:

• senność,

• zaburzenia świadomości (odurzenie, utrata przytomności),

• obniżenie temperatury ciała,

• zaburzenia oddechu i krążenia.

Pierwsza pomoc:

• wywołać wymioty,

• podać zawiesinę węgla aktywowanego,

• okresowo kontrolować czynności życiowe,

• wezwać pogotowie.

Grzybami:

W zależności od gatunku i ilości spożytych grzybów objawy mogą występować w różnym czasie (od godziny do kilkudziesięciu godzin).

Objawy:

• ból brzucha,

• nudności, wymioty, biegunka,

• ślinotok,

• zaczerwienienie twarzy,

• znaczne podniecenie, zamroczenie i odurzenie.

Pierwsza pomoc:

• wywołać wymioty,

• podać zawiesinę węgla aktywowanego,

• wezwać pogotowie.

Jadem kiełbasianym:

0,01 mg powoduje śmierć. Objawy pojawiają się dopiero po 1 dniu:

Objawy:

• zawroty głowy,

• zaburzenia wzroku (podwójne widzenie),

• trudności w przełykaniu,

• na przemian ślinotok i suchość w ustach,

• bezgłos,

• zaburzenia w oddychaniu prowadzące do bezdechu.

Pierwsza pomoc

• jak najszybciej wezwać pogotowie.

Wilczą jagodą:

Dawka śmiertelna: 7 owoców dla dziecka, 20 dla dorosłego.

Objawy:

• zaczerwienienie twarzy,

• rozszerzenie źrenic, światłowstręt,

• suchość w ustach,

• przyspieszone tętno,

• podwyższenie temperatury ciała (do 40° C),

• złudzenia wzrokowo - słuchowe,

• niepokój.

Pierwsza pomoc:

• wywołać wymioty,

• podać mocną herbatę i zawiesinę węgla aktywowanego,

• stosować zimne okłady na głowę,

• wezwać pogotowie.

Zatrucia przez drogi oddechowe:

Tlenkiem węgla:

Objawy:

• ból i zawroty głowy,

• zaburzenia widzenia,

• szum w uszach,

• utrata przytomności,

• duszność, bezdech.

Pierwsza pomoc:

• pamiętać o własnym bezpieczeństwie,

• wynieść poszkodowanego na świeże powietrze,

• sprawdzić czynności życiowe,

• ułatwić oddychanie (rozcięcie koszuli, paska, pozycja półsiedząca),

• wezwać pogotowie.

Gazami drażniącymi:

Najczęściej spotykanymi zatruciami są zatrucia: chlorem, oparami lakierów, gazami nitrozowymi.

Objawy :

• duszność, kaszel,

• ból oczu, łzawienie,

• ból głowy.

Pierwsza pomoc:

• wyniesienie poszkodowanego na świeże powietrze,

• zdjąć ubranie, spłukać skórę, przemyć oczy (w przypadku kontaktu),

• zapewnić spokój,

• wezwać pogotowie.

Nikotyną:

Objawy:

• nudności, wymioty, biegunka,

• ból i zawroty głowy.

• nadmierna potliwość,

• ślinotok.

Pierwsza pomoc:

• ułatwić oddychanie (rozluźnić koszulę, pasek, posadzić),

• podać mocną herbatę,

• w razie potrzeby wezwać pogotowie.

Resuscytacja krążeniowo - oddechowa dorosłego

- 2 wdmuchnięcia powietrza do płuc i 15 uciśnięć mostka (100 uciśnięć na minutę); wykonywać akcję w stosunku wdechów i uciśnięć mostka jak 2 : 15;

Tryb postępowania:

• poszkodowany nieprzytomny, brak tętna i oddechu - przystąp do sztucznego oddychania i zewnętrznego masażu serca,

• poszkodowany nieprzytomny, brak oddechu, tętno jest wyczuwalne - wykonaj sztuczne oddychanie w tempie 1 oddech co 5 sekund i powtarzaj wentylację płuc; po minucie sprawdź czynności życiowe.

Sztuczne oddychanie:

• metoda "usta-usta'' jest szybkim i skutecznym sposobem dostarczania tlenu do płuc poszkodowanego; powietrze wydychane przez ratownika zawiera ilość tlenu wystarczającą do podtrzymania życia,

• utrzymuj drożność dróg oddechowych przez odchylenie głowy i uniesienie żuchwy,

• delikatnie zaciśnij nos poszkodowanego kciukiem i palcem wskazującym ręki trzymanej na czole (ręka odchylająca głowę),

• nabierz głęboko powietrze i szczelnie obejmij swoimi ustami usta poszkodowanego,

• częstość oddychania powinna wynosić 10 -12 oddechów na minutę zarówno przy jednym jak i dwóch ratownikach,

• prawidłowość wykonania sztucznego oddychania potwierdzają: unoszenie i opadanie klatki piersiowej, strumień powietrza poszkodowanego podczas wydechu, który można wyczuć i usłyszeć,

• metodę "usta-nos" poleca się jeżeli nie można otworzyć ust poszkodowanego (szczękościsk), usta i ich okolice są poważnie uszkodzone lub trudno jest utrzymać szczelność, wykonując sztuczne oddychanie metodą "usta-usta",

• w metodzie "usta-nos" połóż rękę na czole poszkodowanego, utrzymuj jego głowę w odchyleniu, następnie:

• drugą rękę unieś i przyciskaj brodę, zmykając w ten sposób usta,

• weź głęboki wdech, szczelnie obejmij ustami nos poszkodowanego i wdmuchnij powietrze do jego płuc,

• wydech następuje po oderwaniu ust od nosa poszkodowanego.

Zewnętrzny masaż serca:

• wyszukaj punkt w którym łączą się łuki żebrowe (wyrostek mieczykowaty),

• 2 - 3 palce powyżej tego miejsca ułóż nasadę drugiej dłoni,

• umieść pierwszą dłoń na drugiej i spleć palce obu rąk. tak aby nie uciskały na żebra,

• przy wyprostowanych w łokciach ramionach wykonuj uciśnięcia ciężarem ciała, tak aby mostek obniżał się o około 3,5-5 centymetrów,

• wykonaj uciski w tempie 100 na minutę, jeżeli jest to możliwe.

Objawy wskazujące na skuteczność resuscytacji krążeniowo - oddechowej:

• zaróżowienie się skóry,

• powrót akcji serca,

• zawężenie uprzednio rozszerzonych źrenic,

• powrót spontanicznego oddechu.

Akcję resuscytacyjną możemy przerwać tylko i wyłącznie gdy:

• poszkodowany zostanie przejęty przez personel medyczny,

• poszkodowany odzyska czynności życiowe.

Możemy nie podejmować akcji resuscytacyjnej tylko w jednym z poniższych przypadków:

• dekapitacja (pozbawienie głowy),

• całkowite zwęglenie,

• silne uszkodzenie czaszki (zmiażdżenie),

• rozerwanie tułowia.

Resuscytacja krążeniowo - oddechowa dzieci

Udrożnienie dróg oddechowych:

• niemowlę - uniesienie brody,

• dzieci powyżej jednego roku życia - lekkie odchylenie głowy i uniesienie brody.

Sztuczne oddychanie:

• niemowlę - usta - usta, nos,

• dzieci - usta - usta.

Częstość oddechów:

• noworodki: 40 na minutę,

• niemowlęta: 20-30 na minutę,

• dzieci: 15-30 na minutę.

Miejsce oceny tętna:

• niemowlę - tętnica ramieniowa i tętnica udowa,

• dzieci - tętnica szyjna lub udowa (jak u dorosłego).

Zewnętrzny masaż serca:

Punkt ucisku:

• niemowlę - na szerokość palca poniżej linii łączącej brodawki sutkowe: uciskać dwoma palcami,

• dzieci - na szerokość jednego, dwóch palców powyżej wyrostka mieczykowatego, uciskać jedną ręką.

Głębokość uciśnięć:

• niemowlę - 1,5-2,5 cm,

• dzieci - 2,5 - 4 cm .

Częstość uciśnięć:

• noworodki - 120 na minutę,

• niemowlęta - 100 na minutę,

• dzieci - 100 na minutę.

Podstawowe zasady przenoszenia poszkodowanych

Najczęściej poszkodowani muszą być ze względów bezpieczeństwa szybko przenoszeni z miejsca wypadku. Zawsze jednak przenoszenie poszkodowanego wiąże się z ryzykiem zwiększenia urazu lub pogorszenia się stanu jego zdrowia. Dlatego należy przenosić lub przesuwać poszkodowanych tylko w przypadku bezpośredniego zagrożenia stosując odpowiedni do urazu sposób. Ratownikowi nie wolno również ryzykować własnego bezpieczeństwa w trakcie przenoszenia ofiary wypadku.

Układanie poszkodowanego na nosze:

• nosze ustawia się po stronie cięższego zranienia,

• ratownicy ustawiają się po stronie lżejszego zranienia,

• poszkodowanego unosi się ostrożnie i układa na noszach,

• ułożonego na noszach ciepło się okrywa, obserwuje i reaguje na zmiany w jego zachowaniu,

• zgodnie z zasadami nosze przenoszone są przez czterech ratowników: każdy z nich przyklęka po zewnętrznej stronie noszy i chwyta je mocno za trzonek; na komendę wszyscy podnoszą się, utrzymując nosze na tym samym poziomie; na następną komendę wszyscy ruszają, stawiając małe kroki,

• ogólnie przyjętą zasadą jest niesienie poszkodowanego nogami do przodu.

Sposoby przenoszenia poszkodowanego:

• przenoszenie poszkodowanego sposobem "na barana".

• przenoszenie poszkodowanego tzw. sposobem matczynym.

• przenoszenie poszkodowanego tzw. sposobem strażackim.

• przenoszenie poszkodowanego przez 2 osoby sposobem “na krzesełko".

• przenoszenie poszkodowanego przez 2 osoby "na ławeczce".

• przenoszenie poszkodowanego tzw. sposobem pod pachy i kolana.

• znoszenie poszkodowanego ze schodów na krześle.

• chwyt ratowniczy Rautek'a

Pozycje

Pozycja zastana

Pozycję tą stosujemy w przypadkach podejrzenia urazów kręgosłupa: polega ona na zabezpieczeniu poszkodowanego bez poruszania go, pamiętając o udrożnieniu dróg oddechowych.

Pozycja autoprzetoczeniowa

Unosimy obie nogi leżącego poszkodowanego, np. za nogawki spodni; uniesione nogi opieramy na krześle, stole lub własnej zgiętej w kolanie nodze; pozycja ta ma na celu poprawę krążenia mózgowego poprzez właściwy odpływ krwi z kończyn dolnych.

Pozycja półsiedząca

Poszkodowanego sadzamy opartego plecami o coś stabilnego, przy niektórych urazach z lekko ugiętymi nogami w kolanach (odciąża to mięśnie jamy brzusznej).

Pozycja leżąca z ugiętymi nogami w kolanach

Stosujemy przy urazach jamy brzusznej i miednicy.

Pozycja boczna ustalona

Stosujemy ją dla zabezpieczenia poszkodowanego nieprzytomnego, z zachowanymi czynnościami życiowymi. np. podczas oczekiwania na przybycie lekarza; ułatwia oddychanie, krążenie, zapewnia drożność dróg oddechowych. Wszystkie czynności wykonujemy bez przechodzenia na drugą stronę poszkodowanego:

• bliższą nogę zginamy w stawie kolanowym, a stopę wsuwamy pod kolano drugiej

• nogi,

• rękę znajdującą się bliżej ratownika układamy wzdłuż ciała. a dłoń wsuwamy pod

• pośladek stroną grzbietową ku górze (palce powinny być wyprostowane),

• drugą rękę, zgiętą w stawie łokciowym, kładziemy na piersi poszkodowanego, tak aby dłoń spoczywała pomiędzy szyją i barkiem strony przeciwnej,

• przewracamy poszkodowanego na swoją stronę jedną ręką ciągnąc za biodro, a drugą asekurując głowę,

• kończynę górną, którą uprzednio podłożyliśmy pod pośladek, wyciągamy za ramię do tyłu (chwytając powyżej łokcia),

• odchylamy głowę poszkodowanego do tyłu i zabezpieczamy ją drugą ręką, okresowo kontrolujemy czynności życiowe (nie rzadziej niż co minutę).

Pozycja przeciwwstrząsowa

Polega na ułożeniu poszkodowanego na wznak i uniesieniu nóg nad poziom głowy, na wysokość około 30-40 cm.

Każda pozycja wiąże się z zapewnieniem poszkodowanemu komfortu termicznego (czyli dokładnego okrycia kocem lub folią termiczną) oraz psychicznego (rozmawiamy z poszkodowanym nawet jeśli jest nieprzytomny, odwracamy jego uwagę, uspokajamy go, zapewniamy ciągły kontakt wzrokowy i dotykowy); informujemy o wykonywanych czynnościach oraz o tym w jaki sposób może on sam nam pomóc.

PSYCHOLOGICZNE POPARCIE W SYTUACJI ZAGRAŻAJĄCEJ ŻYCIU

Jako osoba udzielająca pomocy spotykasz się nie tylko z ranami i obrażeniami cielesnymi. Ludzie reagują również emocjonalnie i z powodów psychicznych potrzebują pomocy , np. ludzie wpadają w panikę i przenoszą ją na innych. To dotyczy samej poszkodowanego jak również członków rodziny i osób postronnych. Również udzielający pomocy może odczuwać potrzebę poparcia psychologicznego. Tu znajdziesz informacje jak radzić sobie w takich sytuacjach. Jako osoba udzielająca pomocy często masz do czynienia z rodzina i świadkami sytuacji. Zawsze zajmij się najpierw poszkodowanym a w drugiej instancji innymi osobami postronnymi.

PSYCHOLOGICZNE PODEJŚCIE W SYTUACJACH ZAGRAŻAJĄCYCH ŻYCIU

Jak zachowuje się poszkodowany w sytuacji zagrażającej życiu ?

Jest rzeczą niemożliwą przewidzieć zachowanie się poszkodowanego w groźnej sytuacji, dlatego że każdy inaczej reaguje. Niektóre czynniki mogą pomóc określić to zachowanie:

• Zdarza się, że w takich sytuacjach dba się przede wszystkim o własne dobro, np. ktoś spowodował wypadek potrącając poważnie inna osobę. Sam lekko ranny ucieka z miejsca wypadku.

• Zwykle nie wiadomo, co się stało. Człowiek coś zauważył i może wyciągnąć mylne wnioski, np. kierowca, na którego najechał inny samochód awanturuje się, bo nie zobaczył, że tamten kierowca musiał wyminąć rowerzystę.

• Poszkodowany może być za spokojny. Wydaje się, że do poszkodowanego nie dotarło, co się stało i nie umie ona adekwatnie zareagować.

• Poszkodowany reaguje nieufnie na pomoc. Wykazuje brak zaufania i jeśli nie zostanie uspokojony - wpada w panikę.

• Czasami uczucia poszkodowanego możesz wyczytać z twarzy. Musisz zwrócić uwagę na położenie poszkodowanego, jego gesty i ruchy. Rzadko poszkodowany potrafi w słowach wyrazić swoje uczucia. A oto przykłady niektórych uczuć w groźnych sytuacjach:

• Dezorientacja: - zastanawia się, co się stało i gdzie się znajduje

• Bezradność i strach - nie ma kontroli nad tym ,co się stało

• Rozkojarzenie: - osoba nie wie, co musi robić, działa nie racjonalnie

Jakie powinno być twoje zachowanie ?

• Każdy poszkodowany jest człowiekiem w potrzebie. Spróbuj wczuć się w sytuację tej osoby, aby uspokoić poszkodowanego i utwierdzić, że jest w dobrych rękach. Spróbuj uczucia strachu zniwelować. Przedstaw się.

• Uspokój poszkodowanego, powiedz, że przeszedłeś kurs pierwszej pomocy. Zawsze mów, co robisz - wyjaśnij krotko, dlaczego to robisz lub o coś pytasz.

• zapytaj poszkodowanego o to, co się właściwie wydarzyło. Jeśli nie wie, opowiedz o swoich spostrzeżeniach, o tym jak ewoluuje stan poszkodowanego, o powiadomieniu służb medycznych.

Dzięki tym środkom, poszkodowany może dojść do siebie i zrozumieć swój stan i sytuację w jakiej się znalazł.

Aby pomóc przezwyciężyć bezradność i strach poszkodowanego:

• nie zostawiaj nigdy poszkodowanego samego,

• zapytaj, jak się nazywa ,

• licz się z jego życzeniami,

• osłaniaj go przed ciekawskimi spojrzeniami ,

• bądź spokojny i cierpliwy,

• wykaż się sprawnym pierwszej pomocy.,

W ten sposób poszkodowany może nabrać pewności i podołać sytuacji.

Aby pomóc pokonać zmieszanie poszkodowanego:

• zapytaj czy chce, abyś kogoś powiadomił

• słuchaj, co ma do powiedzenia

• poważnie podejdź do opowiadania poszkodowanego

W ten sposób, osoba poszkodowana poczuje się zaangażowana w sytuację i ma poczucie zapanowania nad nią.

Jakie powinno być twoje podejście do rodziny i osób postronnych

Jeśli członkowie rodziny lub świadkowie zachowują się spokojnie, mogą być wielką pomocą dla osoby pomagającej. Może się zdarzyć, że nie uzyskasz pozytywnego odzewu, ponieważ będą w panice. Mogą zachowywać się nawet agresywnie lub być tak zastraszeni, że będą blokować pomoc. Rodzina i świadkowie uczestniczą w sytuacji: zachowaj więc respekt i nie neguj ich obecności. Przede wszystkim myśl o ofierze i pomagaj jej.

Niektóre wskazówki pomogą ci w podejściu do rodziny i świadków

• wskaż, jak mogą pomóc. Jeśli są spokojni i gotowi pomóc:

• wyjaśnij wyraźnie i uczciwie sytuację, ale dobierz właściwych słów (np. nie mów katastrofa lecz wypadek) , używaj łagodnych określeń.

• poproś o wyjaśnienia

• zadbaj, o to aby mogli pomóc - wydaj konkretne polecenia i jeśli to możliwe sprawdzaj, jak zostały wykonane:

• poproś o pomoc przy zabezpieczaniu miejsca wypadku

• poproś, aby ktoś zasygnalizował potrzebę pomocy

• poproś o pomoc przy opiece nad poszkodowanym




PSYCHOLOGICZNE PODEJŚCIE W SYTUACJACH NIE ZAGRAŻAJĄCYCH ŻYCIU

Także w sytuacjach nie groźnych dla życia ludzkiego mamy do czynienia z poszkodowanymi, ich rodzinami i świadkami. Zasady pomagania zostają ta same, lecz reakcje poszkodowanego, rodziny i świadków różnią się. Zaopiekuj się najpierw poszkodowanym, a potem innymi.

Jak zachowuje się poszkodowany ?

Niektóre często występujące reakcje poszkodowanych to:

• nie widzi swoich ran, nie zdaje sobie sprawy z groźby, nie chce pomocy.

• myśli, że jest bardziej ranny niż w rzeczywistości i nie niepotrzebnie się martwi.

Jakie powinno być twoje zachowanie ?

Dopasuj sposób postępowania do sytuacji. Próbuj wczuć się w sytuację poszkodowanego.

Niektóre wskazówki, które ci pomogą:

• jeśli poszkodowany minimalizuje obrażenia, podaj uczciwe informacje o powadze obrażeń, dobieraj starannie słowa.

• jeśli neguje pomoc spróbuj go przekonać

• jeśli przecenia wielkość ran, uspokój i podaj uczciwe informacje.

Jakie powinno być twoje podejście do rodziny i osób postronnych

W sytuacjach nie zagrażających życiu rodzina i świadkowie zwykle zachowują się spokojnie. Możliwe, że przeceniają sytuację. Staraj się włączyć rodzinę i świadków w udzielanie pomocy. Niektóre przykłady:

• poproś kogoś o pomoc przy zabezpieczeniu miejsca

• poproś kogoś o pomoc przy opiece nad poszkodowanym.




POSTĘPOWANIE Z OSOBAMI, KTÓRE ZACHOWUJĄ SIĘ NIE ADEKWATNIE W SYTUACJI ŚMIERTELNEGO ZAGROŻENIA

Nieadekwatne zachowanie jest zachowaniem niestosownym w danej sytuacji, inne niż można by oczekiwać. Może ono przyjąć wiele form. Oto kilka przykładów zachowań, z którymi możesz się zetknąć i jak powinieneś na nie zareagować.

Postępowanie z poszkodowanym zachowującym się agresywnie:

Agresja może wyrażać się w słowach (wulgaryzmy, grożenie, oskarżanie innych) lub w czynach (bicie, zatrzymanie osoby udzielającej pomocy). Osoba może skierować agresję na siebie lub przeciwko innym (grożenie komuś, napad fizyczny). Podczas wstępnej oceny sytuacji, widzisz czy ktoś zachowuje się agresywnie. poszkodowany może zareagować agresją na zagrożenie, np. poszkodowany grozi udzielającemu pomocy, chce, aby zająć się nim, chociaż nie jest najbardziej poszkodowany. Ktoś z rodziny lub świadków jest agresywny, np. członek rodziny reaguje agresywnie, ponieważ uważa, że osoba udzielająca pomocy minimalizuje sytuację.

Kilka uwag, które pomogą ci opanować agresję poszkodowanego:

• jeśli ogranicza się tylko do słów, przyjmij ją nie złość się, bo często tak się reaguje ze strachu; pozwól osobie odreagować.

• mów poszkodowanemu spokojnie, co masz zamiar zrobić i dlaczego

• pozwól poszkodowanemu (o ile to możliwe) coś robić. To działa uspokajająco.

Postępowanie z agresywnymi świadkami wydarzenia lub rodziną.

W sytuacji śmiertelnego zagrożenia:

• zajmij się przede wszystkim poszkodowanym

• wytypuj kogoś, kto zająłby się agresywną osobą, o ile temu komuś nie będzie nic zagrażać.

• jeśli uważasz, że musisz zareagować, np. bo osoba przysparza kłopotu. powiedz, że najpierw zajmiesz się poszkodowanym, a potem tą osobą.

W sytuacjach mniej groźnych dla życia

• zajmij się przede wszystkim bezpieczeństwem poszkodowanego

• nie reaguj emocjonalnie, lecz pracuj spokojnie i nie daj sobie przeszkadzać

• postępuj rozsądnie, bez wahań

• nie dyskutuj, lecz ograniczaj się do zadawania konkretnych pytań

• wykaż zrozumienie dla agresywnych, lecz powiedz, że takie zachowanie może tylko pogorszyć sytuację

• staraj się zdobyć zaufanie

• spróbuj dać polecenie, tajać czymś; czasem agresja jest oznaką bezradności.

Postępowanie z osobą przestraszoną

Strach znamy wszyscy. Niektórzy jednak nie potrafią zapanować nad strachem. Musisz być przygotowany na różne reakcje ze strony ludzi bardzo przestraszonych. Czasem strach paraliżuje, np. ofiara pożaru znajduje się na czwartym piętrze. Podczas akcji strażak chce uwolnić ofiarę, ale osoba ta nie chce wyjść, chociaż nie ma innej drogi ratunku. Znanym przykładem nie kontrolowanego strachu jest fobia. Niektóre fobie mogą stanowić problem podczas udzielania pomocy, np.

• ktoś z lękiem wysokości musi ratować się uciekając z płonącego budynku po drabinie strażackiej

• ktoś z klaustrofobią znajduje się w małym zamkniętym pomieszczeniu.

Jakie powinno być twoje postępowanie z osobą przestraszoną ?

• bądź wyrozumiały, nie pomniejszaj osoby z powodu strachu nie mów nie bądź dzielny, lecz Rozumiem, że się boisz, ale jesteś w dobrych rękach

• bądź spokojny i cierpliwy

• zawsze mów w sposób spokojny i opanowany.

Postępowanie z osobą apatyczną

Czasami osoba może zareagować apatią na śmiertelne zagrożenie. Zamyka się zwykle dlatego, że czuje się bezsilna. Może ukryć się w kąciku, być pasywna. jak gdyby sytuacja jej nie dotyczyła. I w takich sytuacjach potrzebna jest psychologiczna pomoc.

->

Postępowanie z osobą, która ma problemy ze słuchem i mową

Taki człowiek często ma problemy ze zrozumieniem nieznanego. Komunikacja z taką osobą to mieszanka słów i gestów.

Często tacy ludzie czytają z ust. Nawet, jeśli tego nie umieją, musza widzieć twoją twarz przed sobą, aby zrozumieć, co zostało powiedziane. Kilka wskazówek, które mogą pomóc w postępowaniu z taka osobą:

• patrz prosto na poszkodowanego, artykułuj słowa .

• mów czystą mową (oficjalnym językiem) .

• poprzyj słowa gestami.

• kogoś z rodziny poproś jako tłumacza .

• napisz, co chcesz powiedzieć lub zapytać .

• zobacz, czy nie chce czegoś pokazać oczami lub rękami.

Ocena sytuacji i troska o zabezpieczenie miejsca wypadku:

• szybko, spokojnie ustalić co się stało,

• zlokalizować zagrożenia dla siebie i dla poszkodowanego (np. przy wypadku drogowym - rozstawić trójkąt ostrzegawczy, włączyć światła awaryjne, przy porażeniu prądem elektrycznym odłączyć napięcie głównym wyłącznikiem)

• zabezpieczyć miejsce wypadku, rozpoznać liczbę poszkodowanych i ich stan,

• nie narażać się na niebezpieczeństwo - samo ochrona ratownika (np. założenie rękawiczek, nie wchodzenie do pomieszczeń, gdzie istnieje podejrzenie ulatniania się gazu).

Podczas wykonywania wszelkich czynności przy poszkodowanym powinniśmy mieć założone lateksowe lub foliowe rękawiczki jednorazowego użytku (ewentualnie skorzystać z woreczka foliowego). Chronią nas one przed bezpośrednim kontaktem z płynami ustrojowymi, wydzielinami i wydalinami poszkodowanego (możemy tą drogą zarazić się wieloma chorobami, np. wirusowym zapaleniem wątroby, AIDS).

• Prześledźmy jak powinna przebiegać ocena sytuacji - ile rzeczy musi ocenić i rozważyć ratownik w ciągu kilku sekund podczas stopniowego zbliżania się do miejsca zdarzenia.
  Od samego momentu zauważenia wypadku trzeba angażując wszystkie swoje zmysły z pełną koncentracją zacząć zbierać informacje o zdarzeniu i na ich podstawie tworzyć swój coraz pełniejszy i dokładniejszy obraz sytuacji

1. W chwili zauważenia wypadku

• Miejsce wypadku

• widząc z daleka wypadek wiemy czego możemy się spodziewać znając najbardziej typowe urazy dla danej sytuacji

• z tego miejsca możemy wstępnie ocenić jakiego rodzaju będą zagrożeniami dla ratownika miejsce w którym nastąpił wypadek narzuca nam określone metody wzywania pomoc




2. Na miejscu wypadku

• Miejsce wypadku

• ilość poszkodowanych - trzeba pamiętać że ci poszkodowani, którzy najgłośniej krzyczą i są najbardziej widoczni niekoniecznie są najciężej ranni. Być może, w niewielkiej odległości miejsca wypadku znajduje się nieprzytomny poszkodowany w ciężkim stanie, którego na pierwszy rzut oka nie widać, gdyż jest na przykład zasłonięty przez jakieś przeszkody terenowe

• Świadkowie
  Mogą nam udzielić wielu cennych informacji takich jak np.:

• historia wypadku - jak przebiegał wypadek i jak powstały obrażenia lub jaka jest historia choroby

• ilość osób biorących udział w wypadku - możemy się dowiedzieć, że w wypadku uczestniczyła jeszcze jakaś osoba, a której nie widać na miejscu zdarzenia - takiego poszkodowanego należy poszukać

• wiek i stan zdrowia poszkodowanego, jego ogólna sprawność fizyczna

• choroby na które choruje lub chorował poszkodowany

• zażywane lekarstwa ( rodzaj lekarstwa, jak często zażywa, jaką dawkę zażywa, kiedy ostatnio zażywał )

• tożsamość i adres poszkodowanego

Poza tym świadkowie mogą stanowić czynną pomoc przy akcji ratunkowej

• Poszkodowany

• ułożenie ciała

• symetria

• wykonywanie ruchów

• skurcze mięśni, drgawki

• widoczne uszkodzenia

• widoczne ciała obce

• ubiór - jego uszkodzenia świadczą prawdopodobnych miejscach wystąpienia urazu, a rodzaj ubioru może świadczyć np. o rodzaju wykonywane pracy i możliwych przy niej wypadkach

• wymioty

• niekontrolowanie czynności fizjologicznych




3. Jesteśmy tuż przy poszkodowanym

• Miejsce wypadku

• niebezpieczne przedmioty na których leży poszkodowany

• temperatura i rodzaj podłoża

• opakowania i substancje mogące wskazywać przyczynę wypadku

• Poszkodowany.
  Teraz trzeba maksymalnie wyostrzyć wszystkie zmysły ponieważ:

możemy zobaczyć:

• grymas twarzy

• pocenie się

• nie naturalne ruchy klatki piersiowej

• rany i krwotoki

• zasinienia i nienaturalne zabarwienia skóry

• obrzęki

• ślady po zastrzykach

• wydzieliny z ust, nosa i z uszu

• reakcja na słowa

możemy usłyszeć:

• głośny lub urywany oddech

• jęk

• świst w klatce piersiowej

• reakcję na słowa

• możemy wykryć węchem:

• zapach acetonu

• zapach alkoholu

• rozpuszczalniki i kleje

• pocenie się poszkodowanego

• nie kontrolowanie czynności fizjologicznych




4. Jesteśmy już na tyle blisko, że możemy nawiązać kontakt z poszkodowanym

Jeśli poszkodowany jest przytomny sam może opisać wiele rzeczy dotyczących jego aktualnego stanu np.:

• występowanie bólu i jego charakter (np. kłujący, ściskający, promieniujący )

• lęk

• uczucie ciepła lub zimna

• zaburzenia ruchowe

• pragnienie

• nudności

• uczucie mrowienia

• złe samopoczucie

• drętwienie

• omdlenie

• osłabienie

• zaniki pamięci

• zawroty głowy

• uczucie duszności i trudności w oddychaniu

Jeżeli poszkodowany jest nieprzytomny lub nie zdołamy z nim zawiązać kontaktu to dodatkowych informacji można uzyskać przeszukując jego kieszenie, torby.

Co możemy znaleźć przy poszkodowanym:

• kartę szpitalną lub skierowanie do przychodni, zaświadczenie o przyjmowaniu jakichś lekarstw

• strzykawki do insuliny ( mogą wyglądać jak pióro ), cukier w kostkach lub w małej torebce - poszkodowany może chorować na cukrzycę

• strzykawki - poszkodowany może być narkomanem

• inhalator - poszkodowany może być astmatykiem

• bransoletki, breloczki, talizmany, medaliony - mogą mieć napisy ostrzegawcze, zawierać informacje dotyczące poszkodowanego lub numer telefonu pod którym można uzyskać informację o historii choroby poszkodowanego

• lekarstwa :

• Nitrogliceryna: przypuszczalna choroba wieńcowa

• Phenytoinum przypuszczalna padaczka

• Środki na niestrawność przypuszczalna choroba wrzodowa

• teraz dochodzimy do dokładnej oceny stanu poszkodowanego nieprzytomnego

Przy pomocy dotyku możemy odkryć:

• pot

• nienormalną temperaturę ciała

• wrażliwość na dotyk

• obrzęki

• deformacje

• tarcie odłamków kości

Ocena stanu poszkodowanego i sprawdzanie czynności życiowych:

• sprawdzanie czy poszkodowany jest przytomny

spróbuj porozmawiać, zadaj zdecydowanie i głośno pytania: "co się stało ?", "jak się nazywasz ?'' lub: "otwórz oczy", klepnij lekko poszkodowanego w ramię lub klaśnij rękoma nad głową poszkodowanego; jeżeli poszkodowany nie reaguje na te bodźce to nasuwa się wniosek, że jest nieprzytomny. Poszkodowany nieprzytomny to osoba, która uległa wypadkowi, z którą nie można nawiązać żadnego kontaktu i która nie reaguje na bodźce zewnętrzne.

• oczyszczenie jamy ustnej i udrożnienie dróg oddechowych

jedną rękę kładziemy na żuchwę, drugą na czoło poszkodowanego (rękoczyn czoło-żuchwa) a następnie przekręcamy głowę poszkodowanego twarzą w stronę przeciwną od siebie, otwieramy usta i dwoma palcami drugiej ręki owiniętymi, np. w gazik, folię, wygarniamy zawartość jamy ustnej, np. część pokarmu, sztuczną szczękę, gumę do żucia, a następnie powracamy do pozycji wyjściowej; rękoczynem czoło-żuchwa płynnie, efektywnie i z wyczuciem odchylamy głowę do tyłu: wyjątek - podejrzenie a uraz kręgosłupa - w tym przypadku musisz unikać poruszania głową,

• sprawdzanie czy poszkodowany oddycha

dorosły człowiek oddycha przeciętnie jeden raz w ciągu pięciu sekund. W celu stwierdzenia obecności oddechu u poszkodowanego przybliżamy ucho do twarzy poszkodowanego (jego nosa i ust), jednocześnie starając się zaobserwować ruchy oddechowe klatki piersiowej. Możemy też spróbować wyczuć oddech na własnym policzku. Dodatkowo jedną rękę trzymamy płasko na nadbrzuszu i staramy się wyczuć ruchy powłok brzusznych towarzyszące oddychaniu. Kontrola oddechu powinna trwać co najmniej 5-10 sekund,

• sprawdzanie czy poszkodowany ma tętno

tętno człowieka dorosłego wynosi przeciętnie 60 - 80 uderzeń na minutę. U poszkodowanego tętno badamy na tętnicy szyjnej. Tętnice tę odnajdujmy na przedniej powierzchni szyi, tuż obok krtani. Do tego miejsca przykładamy dwa palce i staramy się wyczuć pulsowanie, przez 5 - 10 sekund.

Badania tętna nie wykonujemy kciukiem ze względu na możliwość wyczucia własnego tętna i błędną ocenę stanu poszkodowanego. Nigdy w celu sprawdzenia czy poszkodowany ma zachowaną akcję sera nie szukamy tętna na tętnicy promieniowej przebiegającej po wewnętrznej strucie nadgarstka, w przedłużeniu kciuka. Jest to naczynie obwodowe, znacznie oddalone od serca, co sprawia, że przy znacznym spadku ciśnienia krwi tętno jest w tym miejscu niewyczuwalne, nawet przy zachowaniu akcji serca,

U niemowląt tętno sprawdzamy na tętnicy ramieniowej

• badanie szczegółowe poszkodowanego

badanie poszkodowanego wykonujemy w celu stwierdzenia lub wykluczenia u poszkodowanego urazów, np.: złamań, krwotoków zewnętrznych, itp. Prowadzimy je dokładnie według jednego z dwóch schematów, zależnie od tego, czy poszkodowany leży na plecach czy na brzuchu. Podczas badania poszkodowanego należy cały czas obserwować twarz poszkodowanego. Osoba nieprzytomna może zareagować na ból widocznym grymasem twarzy lub jękiem.

Jeżeli poszkodowany leży na plecach.

• Ocena stanu przytomności poszkodowanego - sprawdzamy czy poszkodowany reaguje na bodźce: dotyk i głos.

• Badanie szyjnego odcinka kręgosłupa i czaszki - palce obu rąk wsuwamy z obu stron pod kark poszkodowanego, uważając aby nie poruszyć jego głową. Jednym ciągłym ruchem ręki lekko naciskając przesuwamy po kręgosłupie od dołu w kierunku czaszki. Nie wyjmując rąk przesuwamy dłonie po potylicy w górę czaszki. Głowę unosimy delikatnie tylko na tyle, by móc wsunąć pod nią ręce. Zwracamy uwagę na ciągłość kręgosłupa, pojawienie się obrzęku, zgrubień, zapadnięć itp. Po zakończeniu badania oglądamy rękawiczki, szukając śladów krwi.

• Udrożnienie dróg oddechowych - sprawdzenie oddechu i tętna wykonujemy według wcześniej przedstawionego schematu.

• Obojczyk - sprawdzamy jednym, ciągłym ruchem palcami jednej ręki.

• Klatka piersiowa - obejmujemy oburącz z boków pod pachami, ściskamy i następnie zwracając uwagę na ewentualne trzeszczenie złamanych lub pękniętych żeber. Czynności powtarzamy układając ręce coraz niżej w kierunku brzucha, aż do zbadania całej klatki piersiowej

• Brzuch - kładziemy jedną rękę płasko na brzuch poszkodowanego i lekko wciskamy. W warunkach prawidłowych powłoki brzuszne są miękkie i elastyczne. Brzuch twardy, deskowaty może być objawem krwawienia wewnętrznego.

• Miednica - układamy ręce na kolcach biodrowych naciskając je

• Kończyny - po zbadaniu miednicy przechodzimy bezpośrednio do kontroli kończyny dolnej po stronie której się znajdujemy. Następnie, przechodzimy na drugą stronę poszkodowanego i kończymy badanie kończyn. Najpierw sprawdzamy ciągłość kończyny obejmujemy ją oburącz jak najbliżej biodra lub barku i ciągłym ruchem przesuwamy ręce (bez odrywania) w dół, w kierunku stopy lub dłoni, szukamy zniekształceń kończyny spowodowanych np. złamaniem).

Badanie nie powinno trwać dłużej niż 1 minutę. Jeżeli przekroczymy ten czas, należy badanie przerwać, żeby sprawdzić oddech i tętno.

Jeżeli poszkodowany leżu na brzuchu.

• Ocena stanu przytomności poszkodowanego.

• Kręgosłup - gdy poszkodowany leży na brzuchu mamy dostępny dla badania cały kręgosłup. Badamy go palcami jednym, ciągłym ruchem wzdłuż, szukając zniekształceń. Badanie czaszki jak poprzednio.

• Udrożnienie dróg oddechowych.

• Stawy ramienne.

• Miednica.

• Kończyny.

• Odwrócenie poszkodowanego:

• kończyny poszkodowanego układamy prosto wzdłuż ciała.

• stajemy po stronie, w którą zwrócona jest twarz poszkodowanego,

• kończynę górną poszkodowanego z drugiej strony wsuwamy pod biodra, ręka powinna być wyprostowana i zwrócona grzbietem dłoni do podłoża.

• drugą kończynę górną, zgiętą w stawie łokciowym kładziemy na plecach poszkodowanego,

• swoją rękę wsuwamy pod udo bliższej nogi poszkodowanego i chwytamy za tylną część uda nogi dalszej,

• swoją rękę wsuwamy pad ramię zgiętej kończyny poszkodowanego i chwytamy płasko za jego przedramię,

• delikatnie, od siebie, obracamy poszkodowanego na plecy, zwracając szczególną uwagę na asekurację głowy poszkodowanego,

• kontynuujemy badanie kompleksowe pomijając wcześniej wykonane czynności.

• Obojczyki - jak poprzednio.

• Klatka piersiowa - jak poprzednio.

• Brzuch - jak poprzednio.

Podczas próby nawiązania kontaktu z poszkodowanym należy zachować ostrożność. Nigdy nie klękamy i nie siadamy obok poszkodowanego; najbezpieczniejsze jest przykucnięcie, ponieważ daje ono możliwość szybkiego odskoczenia w przypadku nieprzewidzianego, mogącego nam zagrozić zachowania ze strony poszkodowanego.

Aktualizacja: 10/21/2000 00:43:32

Wezwanie pomocy:

• numer pogotowia ratunkowego: 999

• numer policji: 997, (tel. kom. 112),

• numer straży pożarnej: 998, (wszystkie połączenia z tel. alarmowymi są bezpłatne)

Meldunek o wypadku powinien zawierać następujące dane:

• miejsce wypadku,

• rodzaj wypadku (np. zderzenie się samochodów, upadek z drabiny, utonięcie. atak padaczki, itp.),

• liczba poszkodowanych i ich stan,

• informacja o udzielonej dotychczasowo pomocy,

• dane personalne osoby wzywającej pomoc.

Nigdy nie odkładaj pierwszy słuchawki !!!

Transportem poszkodowanych i pomocą medyczną zajmuje się wykwalifikowany personel medyczny.

Oparzenia chemiczne

Są one następstwem działania na skórę stężonych kwasów, zasad (ługów) oraz soli i innych substancji chemicznych. Głębokość i wielkość uszkodzeń zależy od rodzaju substancji, jej stężenia i czasu działania. Dodatkowo niektóre substancje chemiczne jak: fenol, sole rtęci, mogą wchłaniać się do organizmu, powodując ogólne zatrucie. Oparzenia kwasami (spowodowane najczęściej kwasem siarkowym lub solnym) wywołują na skórze suche strupy o różnym zabarwieniu, które powstają jako wynik koagulacji białka. Oparzenia ługami są najczęściej skutkiem działania na tkankę zasady sodowej, potasowej lub wapna niegaszonego. Na skórze pojawia się miękki, wilgotny strup o białawym zabarwieniu, jako wynik rozpuszczenia białek i głębokiego uszkodzenia tkanek.

Pierwsza pomoc

• oddzielić poszkodowanego od substancji żrącej (zdjąć przesiąkniętą nią odzież, o ile nie jest przyklejona do skóry),

• pamiętajmy o swoim bezpieczeństwie,

• nie zobojętniać substancji powodującej oparzenie,

• jak najszybciej zmyć szkodliwą substancję dużą ilością chłodnej wody (z wyjątkiem oparzeń wapnem niegaszonym, gdzie najpierw mechanicznie usuwamy wapno, a następnie spłukujemy pod mocnym strumieniem wody) tak aby spływała po ciele jak najkrótszą drogą.

• na oparzone miejsce nałożyć jałowy opatrunek osłaniający,

• wezwać pomoc lekarską i pozostać z poszkodowanym, zapewniając mu wsparcie psychiczne i komfort termiczny.

• zabezpieczyć opakowanie i resztki substancji żrącej (jeżeli jest to możliwe).

Utonięcie

Początkowej fazie tonięcia towarzyszy zwykle skurcz głośni, przez co woda wypełnia głównie żołądek. Gdy utrata przytomności i bezdech utrzymują się przez pewien czas, skurcz głośni ustępuje i wówczas woda może dostać się do płuc. Bezcelowe są wszelkie próby usuwania wody z płuc i żołądka.

Pierwsza pomoc:

• już w wodzie należy (jeżeli to możliwe) ocenić stan poszkodowanego, oczyścić jamę ustną i skontrolować czynności życiowe,

• jeżeli doszło do zatrzymania oddechu powinno się od razu przystąpić do sztucznego oddychania metodą "usta - usta",

• po wyciągnięciu topielca na brzeg kontynuujemy akcję resuscytacyjną,

• nie wylewać wody z płuc poszkodowanego,

• osobę nieprzytomną z zachowanymi czynnościami życiowymi należy ułożyć w pozycji bocznej ustalonej,

• okresowo kontrolować czynności życiowe,

• wezwać pomoc lekarską.

Odma opłucna

Jest to obecność powietrza w jamie opłucnej. Może powstać w następstwie drążących ran klatki piersiowej, złamania żeber a także jako powikłanie chorób płuc i jamy opłucnej.

Objawy:

• ból w klatce piersiowej,

• oddech spłycony,

• poważne problemy z oddychaniem,

• przyspieszenie oddechu i tętna,

• bladość powłok,

• pogłębiające się ogólne osłabienie.

Pierwsza pomoc:

• jeżeli jest następstwem zranienia, na ranę zakładamy opatrunek szczelny,

• poszkodowanego układamy w pozycji ułatwiającej oddychanie (najlepiej półsiedzącej ),

• zapewniamy komfort termiczny i psychiczny,

• szybko wzywamy pogotowie,

• w razie odmy wielootworowej oddech wspomagany.

---