Granice i schematy w Granicy Nałkowskiej


Granice i schematy w „Granicy” Zofii Nałkowskiej

Dorobek literacki Zofii Nałkowskiej jest świadectwem zainteresowania pisarki

człowiekiem i jego problemami. Nałkowska tworzyła na przestrzeni aż trzech

epok. Jej debiut przypada na rok 1906, czyli na okres Młodej Polski.

Twórczość dojrzała to dwudziestolecie międzywojenne (powieść polityczna

"Romans Teresy Hennert" - 1923 i "Granica" - 1935). Po drugiej wojnie

światowej Nałkowska pisze dalej, przede wszystkim "Dzienniki" i cykl

"Medaliony".

"Granica" jest powieścią psychologiczną, społeczno-obyczajową, bazującą na

stereotypie schematu. Autorka już na samym wstępie celowo ujawnia zakończenie

utworu. Dzieje się tak dlatego, aby czytelnik mógł zastanowić się nad motywami

działań bohaterów i ich charakterystyką.

Fabuła powieści jest niezwykle banalna, składa się na nią schematyczna

historia romansu Zenona Ziembiewicza, młodego inteligenta, z prostą,

wiejską dziewczyną, Justyną Bogutówną. Mimo małżeństwa Zenona z Elżbietą

Biecką, romans trwa nadal, co doprowadza do tragedii - Justyna zachodzi w

ciążę, a po przerwaniu jej popada w obłęd. Zakończenie wygląda tak, jak gdyby

zostało wyciągnięte z taniej gazety bulwarowej: Justyna mści się na Zenonie,

oblewając mu twarz kwasem. Ziembiewicz popełnia samobójstwo, Elżbieta

wyjeżdża za granicę, obłąkana kochanka zostaje zatrzymana. Ten schemat

małżeńskiego trójkąta jest jednak jedynie pretekstem do rozpoczęcia rozważań

o sprawach, które interesują autorkę - o podziałach społecznych, o ludzkiej

psychice, moralności, etyce.

Problematykę utworu najłatwiej wyjaśnić można przez próbę wytłumaczenia

symboliki tytułu, ponieważ jak łatwo się domyśleć, "Granica" jest tytułem

wieloznacznym. W tej powieści mowa jest o wielu granicach, czyli warstwach,

które składają się na całość.

Pierwszą, najłatwiejszą do odczytania, jest granica społeczna. Jest to

podział istniejący między ludźmi należącymi do różnych warstw społecznych.

W "Granicy" mamy do czynienia z przedstawicielami zubożałego ziemiaństwa

(rodzice Zenona, Zenon), mieszczaństwa (Kolichowska, Elżbieta), arystokracji

(Tczewscy) oraz biedoty wiejskiej (Justyna z matką) i miejskiej (mieszkańcy

suteren, np. Gołąbscy). Granice istniejące pomiędzy poszczególnymi warstwami są

wyraźne, niemożliwe do przekroczenia, każda próba ich przekroczenia może okazać

się katastrofą. Symbole tego podziału są łatwe do wskazania (np. kamienica

Kolichowskiej, w której "sufity i podłogi" poszczególnych pięter oddzielają

biednych od bogatych).

Oprócz społecznej, można jeszcze wskazać na granicę moralną, to znaczy taką,

po przekroczeniu której doprowadza się do nieszczęścia drugiego człowieka. Tę

granicę przekroczył Zenon, postępując niezgodnie z zasadami moralnymi i w

konsekwencji krzywdząc swoją żonę i Justynę.

Bezpośrednio związaną z poprzednią jest granica odporności psychicznej

człowieka. Jest to jakby punkt krytyczny, moment, w którym człowiek przestaje

być sobą. Granicę tę Zenon przekracza wielokrotnie, pozwalając na ingerencję

w swoje artykuły, czy też romansując z Justyną. Przekracza ją także Justyna,

która po usunięciu ciąży popada w obłęd.

Kolejną granicą jest granica psychologiczna. Nałkowska stawia tu pytanie o

możliwość poznania siebie przez każdego z nas. Czy ludzie myśląc o sobie

zawsze są subiektywni, czy potrafią również dostrzegać obiektywnie? Do

jakiego stopnia można poznać siebie czy drugiego człowieka? Człowiek jest

istotą na tyle skomplikowaną, że nie można go ocenić jednoznacznie, ponieważ

stanowi syntezę sprzecznych cech charakteru, dążeń i pragnień.

I wreszcie granica filozoficzna, czyli pytanie o możliwość poznania

ostatecznej prawdy. Człowiek może poznać świat tylko w sposób ograniczony,

często staje przed problemami zbyt trudnymi do pokonania, często ich

przezwyciężenie kosztuje go zbyt wiele, by mógł to znieść nie ponosząc przy

tym żadnego uszczerbku.

Zofia Nałkowska stawia w "Granicy" szereg pytań dotyczących człowieka i jego

postępowania. Bardzo często nie daje nam jednoznacznych odpowiedzi, tylko

zmusza do zastanowienia się nad sprawami, które nurtują ludzi "od zawsze":

o dobro i zło, o sens życia, o wartości, którymi człowiek powinien się kierować

w swoim postępowaniu.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
motywacja tytułu przedwiośnie żeromskiego i granica nałkowsk
Polityka i psychologia - Przedwiosnie Zeromskiego i Granica Nalkowskiej, materiały- polonistyka, czę
Granica Z.Nałkowskiej jako nowa odmiana powieści
Granica Nałkowskiej
Granica Nałkowska
Granice i schematy w Granicy Zofii Nałkowskiej
Granica Zofii Nałkowskiej jako nowa odmiana powieści
Z. Nałkowska - Granica - streszczenie, Lit. pol. po 1918 roku
Jak rozumiesz tytuł powieści Nałkowskiej Granica
Konspekt opracowania fragmentu końcowego z, Konspekt opracowania fragmentu końcowego z „Granic
Konspekt opracowania fragmentu końcowego, Konspekt opracowania fragmentu końcowego „Granicy&rd
Granica Zofii Nałkowskiej jako nowa odmiana powieści
Omówienie lektur, Granica Zofii Nałkowskiej, "Granica" Zofii Nałkowskiej jako nowa odmiana
172.Jakim typem powiesci jest Granica Zofii Nalkowskiej
dwudziestolecie miedzywojenne, Granica, Temat: “Granica” Zofii Nałkowskiej jako powieść
Streszczenia lektur, Granica, Granica - Zofia Nałkowska
MATURA, Granica, "Granica" Zofii Nałkowskiej
45 Interpretacja tytulu Granicy Zofii Nalkowskiej

więcej podobnych podstron