Wskaźniki finansowe


Moduł

Wskaźniki finansowe

0x08 graphic

Wskaźniki finansowe

Wstęp

Lekcja 1 Wskaźniki rentowności

    1. Pojęcie i rodzaje wskaźników rentowności

    2. Sposoby obliczania i interpretacji wskaźników zyskowności

    3. Ćwiczenia

Lekcja 2 Wskaźniki wypłacalności i płynności

    1. Istota wypłacalności i sposoby wyceny

    2. Obliczanie i interpretacja wskaźników płynności

    3. Ćwiczenia

Lekcja 3 Wskaźniki efektywności i celowości działania

    1. Wskaźniki oceniające trafność wykorzystania środków

    2. Sposoby obliczania

    3. Ćwiczenia

Podsumowanie

Test

Literatura

Wstęp

Finalnymi produktami związanymi z procedurą zamknięcia roku obrotowego są dwa podstawowe zestawienia finansowe: bilans i rachunek zysków i strat. Stanowią one odzwierciedlenie gospodarczej sytuacji przedsiębiorstwa na dany dzień (zwykle ostatni dzień roku kalendarzowego). Bilans informuje o stanie posiadanie, zadłużenia i funduszy własnych. Rachunek zysków i strat jest odzwierciedleniem efektów działania przedsiębiorstwa w danym okresie.

Dla wyrażenia związków istniejących między poszczególnymi składowymi tak nakreślonego obrazu sytuacji przedsiębiorstwa, posłużono się pewną ilością wskaźników.

Wskaźniki są odzwierciedleniem wzajemnych proporcji określonych wielkości.

Spotykamy je w różnych dziedzinach życia: wskaźnikiem jest na przykład prędkość, z jaką poruszamy się samochodem w kilometrach na godzinę; wskaźnikiem harmonijności budowy ciała jest proporcja wymiarów 90/60/90, wskaźnikiem jest cena w złotych na kilogram, wskaźnikiem jest też gęstość zaludnienia w liczbie osób na kilometr kwadratowy.

W świecie finansów (przedsiębiorstwa, banki) bardzo często operuje się wskaźnikami.

wskaźniki

Wskaźniki mają największe zastosowanie dla określenia sytuacji w konkretnym momencie. Zestawienie kolejnych wskaźników tego samego rodzaju może natomiast służyć opisowi tendencji / procesów rozwojowych.

Posłużenie się wskaźnikami przy porównywaniu przedsiębiorstw z tej samej branży znacznie ułatwia i przyspiesza ich cenę.

Należy natomiast wystrzegać się użycia wskaźników przy porównywaniu przedsiębiorstw o różnym profilu działalności. Może to prowadzić do nieporozumień. Nie wolno, więc stosować wskaźników bezkrytycznie. W procesie oceny ich można przeciwstawiać sobie jedynie zakłady o porównywalnej specjalności: piekarnię piekarni, sklep spożywczy sklepowi spożywczemu, warsztat samochodowy warsztatowi samochodowemu itp.

Rodzaje wskaźników

Istnieje ogromna ilość różnego typu wskaźników, współczynników i stóp. Wskaźniki przedstawione w naszej lekcji odnoszą się do:

1. RENTOWNOŚCI

Są to wskaźniki służące do pomiaru efektywności majątku (funduszy), jakim(i) rozporządza przedsiębiorstwo.

2. WYPŁACALNOŚCI

Wskaźniki te dają pogląd na finansową strukturę przedsiębiorstwa: co składa się na jego fundusze, w szczególności zaś, w jakiej części przedsiębiorstwo finansowane jest przez właściciela, a w jakiej przez kredytodawców.

3. PŁYNNOŚCI

Wskaźniki należące do tej grupy wyrażają stopień płynności środków przedsiębiorstwa, czyli stopień możliwości terminowego regulowania zobowiązań płatniczych.

4. EFEKTYWNOŚCI DZIAŁAŃ

Za pomocą tej grupy wskaźników określa się celowość i trafność wykorzystania postawionych do dyspozycji środków.

Dla zilustrowania ważności wskaźników i dokładniejszego wyjaśnienia ich znaczenia posłużymy się, jak zwykle, przykładem konkretnego przedsiębiorstwa.

BILANS przedsiębiorstwa “AJAX” (w umownych jednostkach wartości)

AKTYWA

PASYWA

I.Majątek twały

600,00

I.Kapitał własny

400,00

Nieruchomości

Fundusze własne

400,00

(budynki grunty)

500,0

II.Kapitał obcy

1.000,0

Ruchomości

100,0

Hipoteka

290,00

II.Majątek obrotowy

800,00

Wierzyciele

500,00

Zapasy

400,0

Kredyt bankowy

210,00

Dłużnicy

350,0

Środki płynne

50,00

OGÓŁEM

1.400,0

1.400,0

RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT

Przychody ze sprzedaży

3.000,00

Wartość sprzedanych towarów w cenie zakupu

2.000,00

Koszty osobowe

500,00

Koszty amortyzacji

50,00

Inne koszty

200,00

Zyski i straty nadzwyczajne

10,00

(negatywne)

Koszty odsetek

45,00

Razem

2.805,00

-2.805,00

ZYSK BRUTTO

195,00

Podatek dochodowy (36%)

- 70,00

ZYSK NETTO

125,00

Lekcja 1

Wskaźniki rentowności

1.1 Pojęcie i rodzaje wskaźników rentowności

Pod pojęciem rentowności należy rozumieć stosunek wielkości osiąganego zysku do wielkości kapitału, który ma ten zysk przynosić, czyli proporcję między uzyskiwanymi dochodami a środkami zaangażowanymi do ich uzyskania.

Rentowność jest zasadniczą kwestią analizowaną przez inwestora przy podejmowaniu decyzji o zaangażowaniu kapitału; jest jednym z najważniejszych mierników oceny efektywności zarządzania i racjonalności gospodarowania.

Najważniejsze ze wskaźników rentowności to:

* rentowność (zyskowność) sprzedaży netto,

* rentowność funduszy własnych,

* rentowność ogółu funduszy przedsiębiorstwa.

1.2 Sposoby obliczania i interpretacji wskaźników rentowności

rentowność sprzedaży netto (w %) Wskaźnik rentowności sprzedaży netto pokazuje, ile zostaje w firmie z każdej złotówki uzyskanej ze sprzedaży towarów po odliczeniu wszystkich kosztów i zapłaceniu wszystkich podatków.

Rentowność sprzedaży netto obliczana jest w następujący sposób:

zysk netto .

przychody ze sprzedaży

W przedsiębiorstwie “Ajax” wskaźnik ten wynosi:

125,00 : 3.000,00 = 4,17%

Powyższa wielkość informuje o procentowym udziale zysku netto w wartości uzyskanej ze sprzedaży towarów tego przedsiębiorstwa.

Można powiedzieć, że udział zysku netto w sprzedaży w omawianym przypadku jest wysoki.

Spójrzmy na to zagadnienie z innej strony.

Przy wykorzystaniu całości aktywów (1.400,00 jednostek - patrz: bilans “Ajaxu”) przedsiębiorstwo wypracowało rezultat w postaci 170,00 jednostek (125,00 + 45,00_ rozumiany jako wielkość obrotów pomniejszona o sumę wszystkich poniesionych kosztów, oprócz kosztów odsetek. Rezultat w wysokości 170,00 jednostek podzielony zostanie pomiędzy kredytobiorców (“zapłata” za udzielenie kredytów - 45,-- jednostek) a właściciela przedsiębiorstwa “Ajax” (125,00 jednostek - zysk netto).

rentowność kapitałów (funduszy) własnych (w %)

Wskaźnik rentowności kapitału własnego oznacza wielkość zysku przypadającą na jedną jednostkę kapitału zaangażowanego przez właściciela przedsiębiorstwa. Rozstrzyga on o opłacalności inwestycji

Wskaźnik ten możemy obliczyć następująco:

zysk netto

kapitał własny

w naszym przykładzie:

125 .

400,00

= 31,25%

Wskaźnik rentowności kapitału własnego wskazuje na stopień dochodowości środków zaangażowanych w przedsiębiorstwie przez jego właściciela. Jeśli wysokość tego wskaźnika byłaby niższa od wysokości odsetek, jakie przedsiębiorca dostałby w banku, lokując tam swój kapitał, oznaczałoby to, że niepotrzebnie podejmuje trud i ryzyko prowadzenia działalności gospodarczej (zakładamy, że lokaty bankowe w zasadzie nie łączą się z żadnym ryzykiem).

W praktyce przedsiębiorca nie dysponuje zwykle kapitałem, ponieważ kapitał jest zaangażowany w majątek rzeczowy. Mimo to porównanie rentowności kapitału z wysokością ewentualnych odsetek bankowych jest w praktyce stosowane; można w taki sposób ocenić celowość kontynuowania działalności gospodarczej.

rentowność

Wskaźnik rentowności całości kapitału wyrażony jest w następujący sposób:

ogółu funduszy

przedsiębiorstwa

rezultat (zysk netto + odsetki)

(całości kapitału)

całość kapitału

(w %)

w naszym przykładzie:

170,00

1.400,00

= 12,14%

Rentowność całości funduszy przedsiębiorstwa “Ajax” wynosi 12,14%

Jak wiadomo, w każdym przedsiębiorstwie występuje problem źródeł finansowania działalności: poza kapitałem własnym przedsiębiorstwo może korzystać z kapitałów obcych, np. kredytów.

Bardzo istotnym problemem jest ustalanie relacji pomiędzy kapitałem obcym i własnym.

Decyzje o strukturze kapitału zależą od rentowności sprzedaży, od rentowności kapitału całkowitego i od kosztów zaangażowania kapitału obcego.

formuła dźwigni

finansowej

W analizie wpływu kapitału obcego na rentowność kapitału własnego ma zastosowanie tzw. formuła dźwigni finansowej:

zysk = rentowność kapitału całkowitego x (kapitał własny + kapitał obcy) -

- odsetki x kapitał obcy

Jak ustaliliśmy powyżej rentowność całości funduszy przedsiębiorstwa “Ajax” wynosi 12,14%. Na fundusze te składają się: 400,00 jednostek funduszy własnych oraz 1.000,00 jednostek funduszy obcych. Kredytodawcy otrzymują 4,50% odsetek z tytułu udzielonych przedsiębiorstwu kredytów (koszt odsetek wynosi 45,00 jednostek, a kwota zaangażowanych kapitałów obcych wynosi 1.000,00 jednostek).

W naszym przykładzie:

zysk = 12,14% x (400,00 + 1.000,00) - 4,50% x 1000,00 = 124,96

Rentowność kapitału własnego jest rezultatem rentowności kapitału całkowitego, stopy oprocentowania kapitału obcego i stopu zadłużenia.

Wzrost rentowności kapitału własnego ponad rentowność kapitału obcego nazywany jest efektem działania dźwigni.

1.3 Ćwiczenia

Ocenić rentowność FU „Ola” na podstawie następujących danych:

Treść

Rok ub.

Rok bieżący

Kapitał całkowity

Kapitał własny

Przychody ze sprzedaży

Zysk netto

35 050

28 740

47 890

4 080

44 300

30470

66 600

4 880

Obliczenia:

Wskaźniki

Rok ubiegły

Rok bieżący

Wskaźnik rentowności kapitału całkowitego

0x01 graphic

0x01 graphic

Wskaźnik rentowności kapitału własnego

0x01 graphic

0x01 graphic

Wskaźnik rentowności sprzedaży

0x01 graphic

0x01 graphic

Wskaźniki wykazują nieprawidłowe tendencje. Wskaźnik rentowności kapitału całkowitego obniżył się, zmalała rentowność sprzedaży. Zwiększył się wskaźnik rentowności kapitału własnego, gdyż zmieniła się struktura kapitałów.

Lekcja 2

Wskaźniki wypłacalności i płynności

2.1 Istota wypłacalności i sposoby oceny

Wypłacalnością nazywamy zdolność przedsiębiorstwa do wywiązywania się ze swoich zobowiązań w przypadku (dobrowolnego lub przymusowego) zakończenia działalności.

Zwłaszcza w przypadku przymusowego zakończenia działalności zdarza się, że przychód ze sprzedaży majątku rzeczowego przedsiębiorstwa jest niższy od jego bieżącej wartości księgowej.

Kwota funduszy własnych przedsiębiorstwa stanowi swego rodzaju zabezpieczenie dla kredytodawców (banków i wierzycieli).

stopień

wypłacalności (w %)

Stopień wypłacalności przedsiębiorstwa liczony jest więc jako stosunek wartości funduszy własnych do całości funduszy przedsiębiorstwa.

W naszym przykładzie:

fundusze własne

całość funduszy

=

400,00

1.400,00

= 28,57%

Przedsiębiorstwo o zbyt niskim wskaźniku wypłacalności musi liczyć się z opinią zbyt wysoko zadłużonego i jej konsekwencjami w postaci odmowy udzielania dalszych kredytów.

Z drugiej jednak strony zbyt wysoki wskaźnik wypłacalności (stosunkowo niski udział funduszy obcych w całości funduszy) oznacza ograniczenie opisywanego efektu dźwigni.

stopień rzeczowego

pokrycia funduszy

obcych

Prócz wymienionego stosunku funduszy własnych do całości funduszy przedsiębiorstwa często oblicza się także stosunek:

całość aktywów

fundusze obce

W przypadku naszej przykładowej firmy “Ajax” stosunek ten wynosi:

1.400,00 : 1.000,00 = 1,40

Wskaźnik ten opiera się na założeniu, że wartość majątku przedsiębiorstwa stanowi zabezpieczenie rzeczowe jego długów. Przyjmuje się zwykle, że wartość aktywów powinna dwukrotnie przewyższać wartość funduszy obcych, aby długi miały dwukrotne pokrycie w aktywach.

Jak łatwo zauważyć, powyższy wskaźnik można w prosty sposób wyprowadzić ze wskaźnika wypłacalności. Po stronie pasywów w bilansie zawsze zachowany jest podział na fundusze własne i fundusze obce.

Jeśli więc stosunek funduszy własnych do całości funduszy (wskaźnik wypłacalności) wynosi 28,57%, to stosunek funduszy obcych do całości majątku (będącej jednocześnie całością pasywów) wynosi:

100% - 28,57% = 71,43%

2.2 Obliczanie i interpretacja wskaźników płynności

Przedsiębiorstwo wykazuje optymalną płynność finansową,

jeśli jest w stanie terminowo wywiązać się ze swych płatności.

Dla wyrażenia płynności stosuje się szereg wskaźników(wskaźnik pokrycia zobowiązań bieżących) m.in.: “current ratio”- wskaźnik płynności III stopnia, wskaźnik płynności I stopnia, wskaźnik płynności II stopnia

current ratio”

Wskaźnik ten jest stosunkiem następujących wielkości:

majątek obrotowy .

zadłużenie krótkoterminowe

W firmie “Ajax” wynosi on:

400,00 + 350,00 + 50,00

500,00 + 210,00

=

800,00

710,00

= 1,13

Jest to najstarszy i najczęściej wykorzystywany ze stosowanych wskaźników finansowych. Aktywa obrotowe, jeśli nie stanowią pieniężnych środków gotówkowych (kasa i bieżący rachunek bankowy), mogą w najkrótszym czasie zostać zamienione na gotówkę: zapasy towarów przeznacza się do sprzedaży, należności od dłużników mogą zostać ściągnięte.

Z drugiej strony zobowiązania krótkoterminowe zmuszają do wyłożenia w krótkim czasie niezbędnych środków gotówkowych. Jeśli więc przedsiębiorstwo rozporządza odpowiednią ilością środków obrotowych na uregulowanie pilnych długów, jego płynność finansowa jest optymalna.

Jaka wysokość “current ratio” świadczy o poprawnym stopniu płynności?

Odpowiedź na to pytanie nie jest bynajmniej prosta. Za standardowy wskaźnik optymalnej płynności przyjęło się uważać liczbę 2. Jednak przedsiębiorstwo o wysokiej efektywności działania i korzystnych perspektywach rozwojowych może sobie pozwolić na dużo niższy wskaźnik “current ratio”. Bardzo istotny jest więc wgląd w jakość zapasów oraz szybkość obiegu zapasów i należności. Ten aspekt zagadnienia poruszony będzie w części materiału, poświęconej wskaźnikom oceny celowości i efektywności działań przedsiębiorstwa.

Wskaźnik płynności I stopnia jest to stosunek środków pieniężnych do zobowiązań bieżących

0x01 graphic

Wskaźnik ten informuje w jakiej części mogą być spłacone natychmiast
zobowiązania bieżące

W przedsiębiorstwie AJAX wskaźnik wynosi

50: 710=0,07

Wskaźnik płynności II stopnia jest to stosunek płynnych środków obrotowych do zobowiązań bieżących

0x01 graphic


Wskaźnik ten oznacza, że płynne środki obrotowe zapewniają lub nie spłatę
zobowiązań bieżących. Powinien wynosić 1 lub więcej.

W przedsiębiorstwie AJAX wynosi:

0x01 graphic

Ćwiczenie

Ocenić działalność „Alicja” sp. z o.o. wyliczając wskaźniki wypłacalności i płynności

Wyszczególnienie

Rok ubiegły

Rok badany

Aktywa

148 440

212 180

Zapasy

18 917

34 001

Należności

6 667

7 670

Krótkoterminowe aktywa finansowe

238

1

Środki pieniężne

5 005

1 745

Kapitał całkowity

148 440

212 180

Kapitał własny

123 730

178 822

Zobowiązania krótkoterminowe

24 610

26 664

Rozwiązanie

Wskaźnik

Rok ubiegły

Rok badany

Stopień wypłacalności

0x01 graphic
0x01 graphic

0x01 graphic

Stopień rzeczowego pokrycia funduszy obcych

0x01 graphic

0x01 graphic

Wskaźnik płynności finansowej I stopnia

0x01 graphic

0x01 graphic

Wskaźnik płynności II stopnia

0x01 graphic

0x01 graphic

Wskaźniki płynności III stopnia

0x01 graphic

0x01 graphic

W analizowanej spółce duży udział w ogólnej sumie zasobów obrotowych stanowią zapasy, których szybkość upłynnienia jest znacznie niższa niż płynnych środków obrotowych. Wskaźnik płynności II stopnia jest niższy od 1, co oznacza, że płynne środki obrotowe nie zapewniają spłaty bieżących zobowiązań. Wskaźnik płynności III stopnia zwiększył się w roku bieżącym, to jednak mogą wystąpić trudności w regulowaniu długów

Lekcja 3

Wskaźniki efektywności i celowości działań

    1. Wskaźniki oceniające trafność wykorzystania środków

Ta grupa wskaźników służy do oceny stopnia celowości i trafności wykorzystania środków postawionych do dyspozycji przedsiębiorstwa (przede wszystkim zapasów i należności).

Należą do nich m.in.: