Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment
pełnej wersji całej publikacji.
Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji
.
Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie
rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez
NetPress Digital Sp. z o.o., operatora
nabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji
jakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgody
NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania się jej
od-sprzedaży, zgodnie z
.
Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie
e-booksweb.pl - Audiobooki, ksiązki audio,
.
! Wska niki finansowe t.2.indd 1
2009-03-02 19:26:48
Pełna oferta wydawnicza jest dostępna na stronie www.profinfo.pl
D. Wędzki
STRATEGIE PŁYNNOŚCI FINANSOWEJ
PRZEDSIĘBIORSTWA
Przepływy pieniężne a wartość dla właścicieli
pod red. G.K. Świderskiej
WZORCOWY PLAN KONT
z komentarzem do ustawy o rachunkowości
i Międzynarodowych Standardów Rachunkowości
B. Niedbała
CONTROLLING W PRZEDSIĘBIORSTWIE
ZARZĄDZANYM PRZEZ PROJEKTY
B. Nita
RACHUNKOWOŚĆ W ZARZĄDZANIU
STRATEGICZNYM PRZEDSIĘBIORSTWEM
pod red. E. Nowaka i B. Nity BUDŻETOWANIE W PRZEDSIĘBIORSTWIE
pod red. E. Nowaka
STRATEGICZNE ZARZĄDZANIE KOSZTAMI
M. Osikowicz
RACHUNKOWOŚĆ MAŁYCH FIRM WEDŁUG
WYMOGÓW FUNDUSZY UNIJNYCH
M. Marcinkowska
ROCZNY RAPORT Z DZIAŁAŃ I WYNIKÓW
PRZEDSIĘBIORSTWA
Nowe tendencje w sprawozdawczości biznesowej
E.R. Yescombe
PARTNERSTWO PUBLICZNO-PRYWATNE
E.R. Yescombe
PROJECT FINANCE
Wybrane elementy finansowania strukturalnego
A. Kister
ZARZĄDZANIE KOSZTAMI JAKOŚCI
Sposób na poprawę efektywności przedsiębiorstwa
K. Winiarska,
RACHUNKOWOŚĆ BUDŻETOWA
M. Kaczurak-Kozak
pod red. K. Winiarskiej
RACHUNKOWOŚĆ ZAAWANSOWANA
E. Walińska
MIĘDZYNARODOWE STANDARDY RACHUNKOWOŚCI
Ogólne zasady pomiaru i prezentacji pozycji bilansu
i rachunku wyników
M. Andrzejewski, K. Jonas,
ZASTOSOWANIE TECHNIK KOMPUTEROWYCH
P. Młodkowski
W RACHUNKOWOŚCI
Systemy dla małych i średnich przedsiębiorstw
W. Rogowski
RACHUNEK EFEKTYWNOŚCI INWESTYCJI
! Wska niki finansowe t.2.indd 2
2009-03-02 19:26:50
! Wska niki finansowe t.2.indd 3
2009-03-02 19:26:50
Projekt graficzny okładki i zdjęcie
Barbara Widłak
Redaktor
Wojciech Adamski
Korekta
Anna Maria Thor
Iwona Pisiewicz
Redaktor techniczny
Janina Burek
Skład i łamanie
Wojciech Prażuch
©
Copyright by Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o. 2006, 2009
All rights reserved.
ISBN 978-83-7526-674-0
Wydanie II poprawione i rozszerzone
Wydane przez:
Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o.
Redakcja Książek
01-231 Warszawa, ul. Płocka 5a
tel. (022) 535 80 00
31-156 Kraków, ul. Zacisze 7
tel. (012) 630 46 00
e-mail: ksiazki@wolterskluwer.pl
www.wolterskluwer.pl
Księgarnia internetowa: www.profinfo.pl
! Wska niki finansowe t.2.indd 4
2009-03-02 19:26:50
Dla Ani Ska
! Wska niki finansowe t.2.indd 5
2009-03-02 19:26:50
! Wska niki finansowe t.2.indd 6
2009-03-02 19:26:50
Spis treści
O autorze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
Rozdział 1. Przesłanki i istota analizy wskaźnikowej sprawozdania
finansowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
Przedsiębiorstwo a potrzeby informacyjne jego interesariuszy . . . 15
Czynniki kształtujące sytuację finansową przedsiębiorstwa . . . . . 23
Informacja o sytuacji finansowej przedsiębiorstwa
a sprawozdanie finansowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
Analiza wskaźnikowa jako narzędzie oceny sytuacji finansowej . . . 41
Istota i narzędzia analizy wskaźnikowej . . . . . . . . . . . . . . . . 49
Rozdział 2. Przegląd wskaźników finansowych, płynności finansowej
i wypłacalności długoterminowej oraz ich systemów . . . . . 102
Ocena ogólnych uwarunkowań sytuacji finansowej
przedsiębiorstwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102
Charakterystyka wskaźników i systemów wskaźników płynności
finansowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105
Charakterystyka wskaźników i systemów wskaźników
wypłacalności długoterminowej . . . . . . . . . . . . . . . . . 197
Rozdział 3. Przegląd wskaźników finansowych sprawności
zarządzania i rentowności oraz ich systemów . . . . . . . . . 235
Charakterystyka wskaźników i systemów wskaźników
sprawności zarządzania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235
Charakterystyka wskaźników i systemów wskaźników
rentowności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 354
Rozdział 4. Zasady oceny wskaźników finansowych . . . . . . . . . . . . . 423
Przesłanki oceny wskaźników finansowych i jej procedura . . . . 423
Sposoby porównywania wskaźników finansowych . . . . . . . . . 427
Metody tworzenia oceny syntetycznej . . . . . . . . . . . . . . . . 448
Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 475
! Wska niki finansowe t.2.indd 7
2009-03-02 19:26:50
! Wska niki finansowe t.2.indd 8
2009-03-02 19:26:50
O autorze
Dariusz Wędzki jest profesorem doktorem habilitowanym ekonomii. Pracuje
w Katedrze Rachunkowości Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie oraz
w Wyższej Szkole Ubezpieczeń w Krakowie. Zajmuje się analizą finansową,
sprawozdawczością finansową, zarządzaniem finansami, rachunkowością za-
rządczą i controllingiem, matematycznymi i statystycznymi metodami w finan-
sach i rachunkowości, restrukturyzacją finansową oraz efektywnością systemów
gospodarczych.
Jest współautorem i autorem książek Zarządzanie płynnością finansową oraz
Strategie płynności finansowej. Jego książka Zarządzanie płynnością finansową
otrzymała Nagrodę Ministra Edukacji Narodowej. Za książkę Strategie płyn-
ności finansowej został nominowany do nagrody Beta za wybitne osiągnięcia
w dziedzinie zarządzania finansami. Z kolei pierwsza edycja książki Analiza
wskaźnikowa sprawozdania finansowego otrzymała nagrodę Beta w 2007 ro-
ku. Opublikował kilkadziesiąt artykułów w takich czasopismach, jak „Ra-
chunkowość”, „Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości”, „Badania Operacyjne
i Decyzje”, „Ekonomista”. Członek European Accounting Association. Jest
ekspertem Narodowego Programu Foresight Polska 2020 Ministerstwa Nauki
i Szkolnictwa Wyższego.
Prowadził szkolenia dla takich firm, jak Kompania Piwowarska, Coca-Cola,
Polkomtel, Grupa Lafarge, Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie
i wielu innych. Obecnie prowadzi szkolenia dla Instytutu Rozwoju Biznesu
z Warszawy oraz Archman z Krakowa. Jest doradcą zarządu Stoczni „Nauta”
SA. Był ekspertem firmy konsultingowej Restrukturyzacja Sp. z o.o. Obecnie
pracuje jako niezależny ekspert i konsultant. Jest inicjatorem oraz twórcą algo-
rytmów programu komputerowego Baza wskaźników finansowych i sprawozdań
finansowych „Analityk finansowy” firmy Wolters Kluwer Polska.
! Wska niki finansowe t.2.indd 9
2009-03-02 19:26:50
10
Analiza wskaźnikowa sprawozdania finansowego. Tom 2. Wskaźniki finansowe
Był doradcą ds. restrukturyzacji finansowej Stoczni Gdynia SA, członkiem
Rady Nadzorczej koncernu Krajowa Spółka Cukrowa SA oraz ekspertem
Ministerstwa Skarbu.
! Wska niki finansowe t.2.indd 10
2009-03-02 19:26:50
Wstęp
Dla finansisty znajomość sytuacji finansowej przedsiębiorstwa jest koniecznoś-
cią – bez niej nie sposób podjąć właściwej decyzji finansowej, na przykład: czy
obciąć koszty, czy raczej zwiększyć sprzedaż, czy zaciągnąć kredyt, czy zainwe-
stować gotówkę w akcje spółek z Giełdy Papierów Wartościowych, czy udzielić
kredytu handlowego kontrahentowi. Najważniejsze wydaje się zatem pytanie:
jaka właściwie jest sytuacja finansowa przedsiębiorstwa? Istotna okazuje się nie
tylko sytuacja w określonym obszarze, na przykład płynności finansowej, ale
również całego przedsiębiorstwa, ponieważ menedżerowie, zarząd, a zwłaszcza
właściciele, oczekują jednoznacznej opinii: „jest dobrze” lub „jest źle”.
Narzędziem poznania sytuacji finansowej przedsiębiorstwa jest analiza fi-
nansowa jego sprawozdania finansowego, czyli bilansu, rachunku zysków i strat
itd. Sprawozdanie finansowe, zgodnie z teorią rachunkowości, jest „wiernym
obrazem” sytuacji finansowej przedsiębiorstwa. Z różnych jednak powodów
zawartość sprawozdania nie wystarcza i konieczna okazuje się jego dalsza „ob-
róbka” właśnie za pomocą analizy finansowej. Zasadniczą jej częścią, słusznie
uważaną za najważniejszą, jest analiza wskaźnikowa. Analiza wskaźnikowa
dostarcza najważniejszych informacji o sytuacji finansowej. Cieszy się ona popu-
larnością wśród praktyków finansów i ekonomii, gdyż ma wiele zastosowań.
Analiza sprawozdań finansowych, obok rachunkowości finansowej, należy
do dziedziny finansów (w szerokim ujęciu) najczęściej omawianej w różnych
książkach. Można zatem odnieść wrażenie, że wszystko na ten temat zostało już
napisane. W niniejszej pracy poruszono jednak kwestie, które – jak się wydaje
– nie zostały w innych publikacjach dokładnie wyjaśnione. Skupiono się na
bardzo dokładanym omówieniu wyłącznie analizy wskaźnikowej sprawozdania
finansowego jako najważniejszej, najpopularniejszej i najszerzej stosowanej
analizy finansowej. Bardzo dokładnie scharakteryzowano poszczególne po-
zycje wszystkich sporządzanych przez przedsiębiorstwa w Polsce sprawozdań
! Wska niki finansowe t.2.indd 11
2009-03-02 19:26:51
12
Analiza wskaźnikowa sprawozdania finansowego. Tom 2. Wskaźniki finansowe
finansowych (tom I), które mogą służyć do oceny sytuacji finansowej. Obszer-
nie wyjaśniono sposób obliczania oraz interpretację wskaźników finansowych
zarówno w najprostszym, jak też w najdokładniejszym ujęciu, a także problemy
obliczeniowe i interpretacyjne, jakie mogą się pojawić. Skoncentrowano się
na najbardziej przydatnych, wiarygodnych i komunikatywnych wskaźnikach
finansowych, świadomie rezygnując z przedstawiania wskaźników powstałych
przez dzielenie pozycji sprawozdania na zasadzie „każdy z każdym” i zawiera-
jących jednozdaniową interpretację. W niespotykanym gdzie indziej zakresie
omówiono i rozwinięto systemy powiązanych ze sobą wskaźników finansowych
ułatwiających przyczynowo-skutkowe diagnozowanie problemów i testowanie
rozwiązań, w nich dostrzegając przyszłość analizy finansowej. Wiele uwagi
poświęcono metodom tworzenia jednoznacznej i wiarygodnej oceny sytuacji
finansowej na podstawie wskaźników, przeciwstawiając się powszechnej, acz
błędnej opinii, że „wskaźniki można różnie interpretować”.
W drugim wydaniu niniejszej książki poczyniono szereg uzupełnień i zmian
ułatwiających wykorzystanie prezentowanych treści. W zakresie merytorycz-
nym:
• uzupełniono wszystkie rodzaje sprawozdań o sprawozdania zgodnie z Mię-
dzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości Finansowej (MSSF),
• omówiono pełną zawartość informacji dodatkowej według polskiego prawa
bilansowego,
• uzupełniono wymogi prezentacyjne wynikające z Krajowych Standardów
Rachunkowości (KSR) nr 2, 3, 4 i 5 oraz nowelizacji ustawy o rachunkowości
(u.r.) począwszy od 2009 roku,
• uzupełniono wskaźniki finansowe o wskaźniki wykorzystujące sprawozdanie
według MSSF,
• uproszczono niektóre systemy wskaźników finansowych i usunięto wskaźniki
mniej przydatne,
• wskaźniki wykorzystujące sprawozdanie według MSSF zilustrowano przy-
kładami obliczeniowymi na danych rzeczywistych.
W zakresie prezentacji i wygody użytkowania niniejszej książki:
• w tomie I zebrano informacje o sprawozdaniach finansowych (w tym według
MSSF),
• poszerzono załączniki zawierające sprawozdania finansowe o wzorcowe
sprawozdania według MSSF,
• wskaźniki finansowe zapisano w odmienny niż poprzednio sposób, znacząco
ułatwiający ich zrozumienie i wykorzystanie w praktyce.
! Wska niki finansowe t.2.indd 12
2009-03-02 19:26:51
13
Wstęp
Autor będzie wdzięczny czytelnikom za wszelkie uwagi, komentarze
i wskazówki. Można je przekazywać na adres redakcji lub e-mail: wedzkid@
ae.krakow.pl.
Dariusz Wędzki
! Wska niki finansowe t.2.indd 13
2009-03-02 19:26:51
! Wska niki finansowe t.2.indd 14
2009-03-02 19:26:51
Rozdział 1
Przesłanki i istota
analizy wskaźnikowej
sprawozdania finansowego
Przedsiębiorstwo a potrzeby informacyjne jego interesariuszy
Prowadzenie działalności gospodarczej w gospodarce rynkowej należy do pod-
stawowych praw obywatelskich gwarantowanych w Polsce art. 20 Konstytucji
RP
1
. Historia ludzkości wskazuje, że prowadzenie tej działalności wspólnie,
czyli nie przez jedną, a wiele osób, jest łatwiejsze i daje wprost nieograniczone
możliwości i korzyści. Jedną z form wspólnego gospodarowania jest przedsię-
biorstwo.
Przedsiębiorstwo jest rodzajem organizacji, która wykorzystuje rozporzą-
dzalne zasoby rzeczowe, niematerialne i ludzkie do prowadzenia działalności
zgodnie z oczekiwaniami podmiotów z nią związanych. Takie rozumienie
przedsiębiorstwa jest oczywiście bardzo uproszczone, niemniej jednak określa
trzy zasadnicze jego uwarunkowania (Marcinkowska 2004, s. 19):
1) zasoby różnego rodzaju, które przedsiębiorstwo wykorzystuje do osiągnięcia
swoich celów,
2) cel, a właściwie wiele celów formułowanych przez podmioty wewnątrz
przedsiębiorstwa i w jego otoczeniu: osoby i grupy osób (instytucje), które
w jakiś sposób wpływają na funkcjonowanie przedsiębiorstwa (tak zwanych
interesariuszy),
3) wzajemne oddziaływania między przedsiębiorstwem i interesariuszami
w związku z prowadzoną działalnością.
Liczba interesariuszy przedsiębiorstwa i ich zróżnicowanie są duże, co widać
na ilustracji 1.1. Podstawowy podział interesariuszy jest następujący (zob. Mar-
1
Ustawa z dnia 2 kwietnia 1997 r. – Konstytucja RP (Dz. U. Nr 78, poz. 483).
! Wska niki finansowe t.2.indd 15
2009-03-02 19:26:51
16
Analiza wskaźnikowa sprawozdania finansowego. Tom 2. Wskaźniki finansowe
cinkowska 2004, s. 19; założenia koncepcyjne Międzynarodowych Standardów
Sprawozdawczości Finansowej, art. 9
2
):
• interesariusze wewnętrzni, czyli tacy, którzy tworzą przedsiębiorstwo jako
jego władze i kadra; można ich nazwać aktywnymi, ponieważ w największym
stopniu wpływają na działalność przedsiębiorstwa,
• interesariusze zewnętrzni, czyli tacy, którzy znajdują się w otoczeniu przed-
siębiorstwa oraz wykonują dla niego różne świadczenia, a także odbierają
świadczenia, które z różnych powodów musi wykonywać dla nich przed-
siębiorstwo; można ich nazwać biernymi, ponieważ ich wpływ na działal-
ność przedsiębiorstwa – cykliczny lub jednorazowy – jest ściśle określony,
ponadto często efekt ich działania zasadniczo zależy od efektów działania
interesariuszy wewnętrznych.
Ilustracja 1.1. Klasyfikacja interesariuszy przedsiębiorstwa
Interesariuszy zewnętrznych można podzielić na zaangażowanych kapitało-
wo i zaangażowanych informacyjnie. Interesariusze zaangażowani kapitałowo
to podmioty, które na różne sposoby finansują działalność przedsiębiorstwa:
• właściciele i ich przedstawiciele – rady nadzorcze lub podobne organy
kontrolne, które w imieniu właściciela sprawują bieżącą kontrolę nad po-
czynaniami zarządu,
• pozostali dawcy różnych form kapitału.
2
Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej, International Accounting
Standards Committee Foundation, London 2007.
! Wska niki finansowe t.2.indd 16
2009-03-02 19:26:51
17
1. Przesłanki i istota analizy wskaźnikowej sprawozdania finansowego
Interesariusze zaangażowani informacyjnie to podmioty, które potrzebują
informacji o przedsiębiorstwie po to, aby prowadzić własną działalność gospo-
darczą, kontrolować, administrować państwem itp. Interesariuszy tych można
podzielić na:
• władze państwowe obejmujące wszystkie podmioty, które posiadają prawo
do pobierania świadczeń od przedsiębiorstwa,
• agencje informacyjne skupiające podmioty, które potrzebują informacji do
prowadzenia własnej działalności gospodarczej, informacyjnej lub nauko-
wej,
• innych, kategoria ta obejmuje interesariuszy informujących o zdarzeniach,
w jakie zaangażowane jest przedsiębiorstwo, lub formułujących o nich
opinie.
Interesariusze przedstawieni na ilustracji 1.1 mają w stosunku do przedsię-
biorstwa pewne oczekiwania, które są wyrazem celów, jakimi się kierują. Cele te
zaś wypływają z ich indywidualnych i zbiorowych potrzeb. Ponieważ potrzeby te
mogą być, i często są, bardzo zróżnicowane, cele interesariuszy także są różne.
Potrzeby i cele poszczególnych interesariuszy mogą być do siebie podobne,
nieco odbiegać od siebie lub nawet pozostawać w sprzeczności. W tabeli 1.1
przedstawiono charakterystykę poszczególnych interesariuszy oraz ich celów
formułowanych w odniesieniu do przedsiębiorstwa.
Jak widać z tabeli 1.1, interesariuszy przedsiębiorstwa jest bardzo wielu,
a ich oczekiwań i potrzeb jeszcze więcej. Najogólniej ujmując, celem intere-
sariuszy jest maksymalizacja indywidualnej korzyści związanej z działalnością
przedsiębiorstwa. Najistotniejsze są korzyści interesariuszy wewnętrznych,
ponieważ jeśli oni nie zaspokoją swoich potrzeb, to nie zaspokoją ich także
pozostali interesariusze, łącznie z właścicielami. Świadczy o tym fakt, że jeśli
źle zarządzane przedsiębiorstwo upada, to wkłady kapitałowe właścicieli stają
się przedmiotem roszczeń wierzycieli.
Sposób postępowania interesariuszy wewnętrznych, a przez to i całego przed-
siębiorstwa, można porównać z żywym organizmem, który tak naprawdę kieruje
się kilkoma elementarnymi potrzebami. Przedstawiono je na ilustracji 1.2.
Podstawowym i pierwotnym celem przedsiębiorstwa jest działanie przynaj-
mniej na takim poziomie, by zaspokoić elementarne potrzeby interesariuszy
wewnętrznych (np. zapewnić minimalne wynagrodzenie, nawet wypłacane
z opóźnieniem). Ponieważ przedsiębiorstwo działa w zmieniającym się otocze-
niu, co pewien czas konieczne jest wskazanie źródeł potencjalnie zagrażających
jego istnieniu.
! Wska niki finansowe t.2.indd 17
2009-03-02 19:26:51
Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment
pełnej wersji całej publikacji.
Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji
.
Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie
rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez
NetPress Digital Sp. z o.o., operatora
nabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji
jakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgody
NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania się jej
od-sprzedaży, zgodnie z
.
Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie
e-booksweb.pl - Audiobooki, ksiązki audio,
.