Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment

pełnej wersji całej publikacji.

Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji

kliknij tutaj

.

Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie
rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez
NetPress Digital Sp. z o.o., operatora

sklepu na którym można

nabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji

. Zabronione są

jakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgody
NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania się jej
od-sprzedaży, zgodnie z

regulaminem serwisu

.

Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie

internetowym

e-booksweb.pl - Audiobooki, ksiązki audio,

e-booki

.

! Wska niki finansowe t.2.indd 1

2009-03-02 19:26:48

Pełna oferta wydawnicza jest dostępna na stronie www.profinfo.pl

D. Wędzki

STRATEGIEPŁYNNOŚCIFINANSOWEJ

PRZEDSIĘBIORSTWA

Przepływypieniężneawartośćdlawłaścicieli

pod red. G.K. Świderskiej

WZORCOWYPLANKONT

zkomentarzemdoustawyorachunkowości

iMiędzynarodowychStandardówRachunkowości

B. Niedbała

CONTROLLINGWPRZEDSIĘBIORSTWIE

ZARZĄDZANYMPRZEZPROJEKTY

B. Nita

RACHUNKOWOŚĆWZARZĄDZANIU

STRATEGICZNYMPRZEDSIĘBIORSTWEM

pod red. E. Nowaka i B. Nity BUDŻETOWANIEWPRZEDSIĘBIORSTWIE

pod red. E. Nowaka

STRATEGICZNEZARZĄDZANIEKOSZTAMI

M. Osikowicz

RACHUNKOWOŚĆMAŁYCHFIRMWEDŁUG

WYMOGÓWFUNDUSZYUNIJNYCH

M. Marcinkowska

ROCZNYRAPORTZDZIAŁAŃIWYNIKÓW

PRZEDSIĘBIORSTWA

Nowetendencjewsprawozdawczościbiznesowej

E.R. Yescombe

PARTNERSTWOPUBLICZNO-PRYWATNE

E.R. Yescombe

PROJECTFINANCE

Wybraneelementyfinansowaniastrukturalnego

A. Kister

ZARZĄDZANIEKOSZTAMIJAKOŚCI

Sposóbnapoprawęefektywnościprzedsiębiorstwa

K. Winiarska,

RACHUNKOWOŚĆBUDŻETOWA

M. Kaczurak-Kozak

pod red. K. Winiarskiej

RACHUNKOWOŚĆZAAWANSOWANA

E. Walińska

MIĘDZYNARODOWESTANDARDYRACHUNKOWOŚCI

Ogólnezasadypomiaruiprezentacjipozycjibilansu

irachunkuwyników

M. Andrzejewski, K. Jonas,

ZASTOSOWANIETECHNIKKOMPUTEROWYCH

P. Młodkowski

WRACHUNKOWOŚCI

Systemydlamałychiśrednichprzedsiębiorstw

W. Rogowski

RACHUNEKEFEKTYWNOŚCIINWESTYCJI

! Wska niki finansowe t.2.indd 2

2009-03-02 19:26:50

! Wska niki finansowe t.2.indd 3

2009-03-02 19:26:50

Projekt graficzny okładki i zdjęcie
Barbara Widłak

Redaktor

Wojciech Adamski

Korekta

Anna Maria Thor

Iwona Pisiewicz

Redaktor techniczny

Janina Burek

Skład i łamanie

Wojciech Prażuch

©

Copyright by Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o. 2006, 2009

All rights reserved.

ISBN 978-83-7526-674-0

Wydanie II poprawione i rozszerzone

Wydane przez:

Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o.

Redakcja Książek

01-231 Warszawa, ul. Płocka 5a

tel. [phone]

31-156 Kraków, ul. Zacisze 7

tel. [phone]

e-mail: [e-mail]

www.wolterskluwer.pl

Księgarnia internetowa: www.profinfo.pl

! Wska niki finansowe t.2.indd 4

2009-03-02 19:26:50

Dla Ani Ska

! Wska niki finansowe t.2.indd 5

2009-03-02 19:26:50

! Wska niki finansowe t.2.indd 6

2009-03-02 19:26:50

Spis treści

O autorze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

Rozdział 1. Przesłanki i istota analizy wskaźnikowej sprawozdania

finansowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
Przedsiębiorstwo a potrzeby informacyjne jego interesariuszy . . . 15
Czynniki kształtujące sytuację finansową przedsiębiorstwa . . . . . 23
Informacja o sytuacji finansowej przedsiębiorstwa

a sprawozdanie finansowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32

Analiza wskaźnikowa jako narzędzie oceny sytuacji finansowej . . . 41
Istota i narzędzia analizy wskaźnikowej . . . . . . . . . . . . . . . . 49

Rozdział 2. Przegląd wskaźników finansowych, płynności finansowej

i wypłacalności długoterminowej oraz ich systemów . . . . . 102
Ocena ogólnych uwarunkowań sytuacji finansowej

przedsiębiorstwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102

Charakterystyka wskaźników i systemów wskaźników płynności

finansowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105

Charakterystyka wskaźników i systemów wskaźników

wypłacalności długoterminowej . . . . . . . . . . . . . . . . . 197

Rozdział 3. Przegląd wskaźników finansowych sprawności

zarządzania i rentowności oraz ich systemów . . . . . . . . . 235
Charakterystyka wskaźników i systemów wskaźników

sprawności zarządzania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235

Charakterystyka wskaźników i systemów wskaźników

rentowności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 354

Rozdział 4. Zasady oceny wskaźników finansowych . . . . . . . . . . . . . 423

Przesłanki oceny wskaźników finansowych i jej procedura . . . . 423
Sposoby porównywania wskaźników finansowych . . . . . . . . . 427
Metody tworzenia oceny syntetycznej . . . . . . . . . . . . . . . . 448

Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 475

! Wska niki finansowe t.2.indd 7

2009-03-02 19:26:50

! Wska niki finansowe t.2.indd 8

2009-03-02 19:26:50

O autorze

Dariusz Wędzki jest profesorem doktorem habilitowanym ekonomii. Pracuje
w Katedrze Rachunkowości Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie oraz
w Wyższej Szkole Ubezpieczeń w Krakowie. Zajmuje się analizą finansową,
sprawozdawczością finansową, zarządzaniem finansami, rachunkowością za-
rządczą i controllingiem, matematycznymi i statystycznymi metodami w finan-
sach i rachunkowości, restrukturyzacją finansową oraz efektywnością systemów
gospodarczych.

Jest współautorem i autorem książek Zarządzanie płynnością finansową oraz

Strategie płynności finansowej. Jego książka Zarządzanie płynnością finansową
otrzymała Nagrodę Ministra Edukacji Narodowej. Za książkę Strategie płyn-

ności finansowej został nominowany do nagrody Beta za wybitne osiągnięcia
w dziedzinie zarządzania finansami. Z kolei pierwsza edycja książki Analiza

wskaźnikowa sprawozdania finansowego otrzymała nagrodę Beta w 2007 ro-
ku. Opublikował kilkadziesiąt artykułów w takich czasopismach, jak „Ra-
chunkowość”, „Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości”, „Badania Operacyjne
i Decyzje”, „Ekonomista”. Członek European Accounting Association. Jest
ekspertem Narodowego Programu Foresight Polska 2020 Ministerstwa Nauki
i Szkolnictwa Wyższego.

Prowadził szkolenia dla takich firm, jak Kompania Piwowarska, Coca-Cola,

Polkomtel, Grupa Lafarge, Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie
i wielu innych. Obecnie prowadzi szkolenia dla Instytutu Rozwoju Biznesu
z Warszawy oraz Archman z Krakowa. Jest doradcą zarządu Stoczni „Nauta”
SA. Był ekspertem firmy konsultingowej Restrukturyzacja Sp. z o.o. Obecnie
pracuje jako niezależny ekspert i konsultant. Jest inicjatorem oraz twórcą algo-
rytmów programu komputerowego Baza wskaźników finansowych i sprawozdań
finansowych „Analityk finansowy” firmy Wolters Kluwer Polska.

! Wska niki finansowe t.2.indd 9

2009-03-02 19:26:50

10

Analiza wskaźnikowa sprawozdania finansowego. Tom 2. Wskaźniki finansowe

Był doradcą ds. restrukturyzacji finansowej Stoczni Gdynia SA, członkiem

Rady Nadzorczej koncernu Krajowa Spółka Cukrowa SA oraz ekspertem
Ministerstwa Skarbu.

! Wska niki finansowe t.2.indd 10

2009-03-02 19:26:50

Wstęp

Dla finansisty znajomość sytuacji finansowej przedsiębiorstwa jest koniecznoś-
cią – bez niej nie sposób podjąć właściwej decyzji finansowej, na przykład: czy
obciąć koszty, czy raczej zwiększyć sprzedaż, czy zaciągnąć kredyt, czy zainwe-
stować gotówkę w akcje spółek z Giełdy Papierów Wartościowych, czy udzielić
kredytu handlowego kontrahentowi. Najważniejsze wydaje się zatem pytanie:
jaka właściwie jest sytuacja finansowa przedsiębiorstwa? Istotna okazuje się nie
tylko sytuacja w określonym obszarze, na przykład płynności finansowej, ale
również całego przedsiębiorstwa, ponieważ menedżerowie, zarząd, a zwłaszcza
właściciele, oczekują jednoznacznej opinii: „jest dobrze” lub „jest źle”.

Narzędziem poznania sytuacji finansowej przedsiębiorstwa jest analiza fi-

nansowa jego sprawozdania finansowego, czyli bilansu, rachunku zysków i strat
itd. Sprawozdanie finansowe, zgodnie z teorią rachunkowości, jest „wiernym
obrazem” sytuacji finansowej przedsiębiorstwa. Z różnych jednak powodów
zawartość sprawozdania nie wystarcza i konieczna okazuje się jego dalsza „ob-
róbka” właśnie za pomocą analizy finansowej. Zasadniczą jej częścią, słusznie
uważaną za najważniejszą, jest analiza wskaźnikowa. Analiza wskaźnikowa
dostarcza najważniejszych informacji o sytuacji finansowej. Cieszy się ona popu-
larnością wśród praktyków finansów i ekonomii, gdyż ma wiele zastosowań.

Analiza sprawozdań finansowych, obok rachunkowości finansowej, należy

do dziedziny finansów (w szerokim ujęciu) najczęściej omawianej w różnych
książkach. Można zatem odnieść wrażenie, że wszystko na ten temat zostało już
napisane. W niniejszej pracy poruszono jednak kwestie, które – jak się wydaje
– nie zostały w innych publikacjach dokładnie wyjaśnione. Skupiono się na
bardzo dokładanym omówieniu wyłącznie analizy wskaźnikowej sprawozdania
finansowego jako najważniejszej, najpopularniejszej i najszerzej stosowanej
analizy finansowej. Bardzo dokładnie scharakteryzowano poszczególne po-
zycje wszystkich sporządzanych przez przedsiębiorstwa w Polsce sprawozdań

! Wska niki finansowe t.2.indd 11

2009-03-02 19:26:51

12

Analiza wskaźnikowa sprawozdania finansowego. Tom 2. Wskaźniki finansowe

finansowych (tom I), które mogą służyć do oceny sytuacji finansowej. Obszer-
nie wyjaśniono sposób obliczania oraz interpretację wskaźników finansowych
zarówno w najprostszym, jak też w najdokładniejszym ujęciu, a także problemy
obliczeniowe i interpretacyjne, jakie mogą się pojawić. Skoncentrowano się
na najbardziej przydatnych, wiarygodnych i komunikatywnych wskaźnikach
finansowych, świadomie rezygnując z przedstawiania wskaźników powstałych
przez dzielenie pozycji sprawozdania na zasadzie „każdy z każdym” i zawiera-
jących jednozdaniową interpretację. W niespotykanym gdzie indziej zakresie
omówiono i rozwinięto systemy powiązanych ze sobą wskaźników finansowych
ułatwiających przyczynowo-skutkowe diagnozowanie problemów i testowanie
rozwiązań, w nich dostrzegając przyszłość analizy finansowej. Wiele uwagi
poświęcono metodom tworzenia jednoznacznej i wiarygodnej oceny sytuacji
finansowej na podstawie wskaźników, przeciwstawiając się powszechnej, acz
błędnej opinii, że „wskaźniki można różnie interpretować”.

W drugim wydaniu niniejszej książki poczyniono szereg uzupełnień i zmian

ułatwiających wykorzystanie prezentowanych treści. W zakresie merytorycz-
nym:
• uzupełniono wszystkie rodzaje sprawozdań o sprawozdania zgodnie z Mię-

dzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości Finansowej (MSSF),

• omówiono pełną zawartość informacji dodatkowej według polskiego prawa

bilansowego,

• uzupełniono wymogi prezentacyjne wynikające z Krajowych Standardów

Rachunkowości (KSR) nr 2, 3, 4 i 5 oraz nowelizacji ustawy o rachunkowości
(u.r.) począwszy od 2009 roku,

• uzupełniono wskaźniki finansowe o wskaźniki wykorzystujące sprawozdanie

według MSSF,

• uproszczono niektóre systemy wskaźników finansowych i usunięto wskaźniki

mniej przydatne,

• wskaźniki wykorzystujące sprawozdanie według MSSF zilustrowano przy-

kładami obliczeniowymi na danych rzeczywistych.

W zakresie prezentacji i wygody użytkowania niniejszej książki:
• w tomie I zebrano informacje o sprawozdaniach finansowych (w tym według

MSSF),

• poszerzono załączniki zawierające sprawozdania finansowe o wzorcowe

sprawozdania według MSSF,

• wskaźniki finansowe zapisano w odmienny niż poprzednio sposób, znacząco

ułatwiający ich zrozumienie i wykorzystanie w praktyce.

! Wska niki finansowe t.2.indd 12

2009-03-02 19:26:51

13

Wstęp

Autor będzie wdzięczny czytelnikom za wszelkie uwagi, komentarze

i wskazówki. Można je przekazywać na adres redakcji lub e-mail: wedzkid@
ae.krakow.pl.

Dariusz Wędzki

! Wska niki finansowe t.2.indd 13

2009-03-02 19:26:51

! Wska niki finansowe t.2.indd 14

2009-03-02 19:26:51

Rozdział 1

Przesłanki i istota

analizy wskaźnikowej

sprawozdania finansowego

Przedsiębiorstwo a potrzeby informacyjne jego interesariuszy

Prowadzenie działalności gospodarczej w gospodarce rynkowej należy do pod-
stawowych praw obywatelskich gwarantowanych w Polsce art. 20 Konstytucji
RP

1

. Historia ludzkości wskazuje, że prowadzenie tej działalności wspólnie,

czyli nie przez jedną, a wiele osób, jest łatwiejsze i daje wprost nieograniczone
możliwości i korzyści. Jedną z form wspólnego gospodarowania jest przedsię-
biorstwo.

Przedsiębiorstwo jest rodzajem organizacji, która wykorzystuje rozporzą-

dzalne zasoby rzeczowe, niematerialne i ludzkie do prowadzenia działalności
zgodnie z oczekiwaniami podmiotów z nią związanych. Takie rozumienie
przedsiębiorstwa jest oczywiście bardzo uproszczone, niemniej jednak określa
trzy zasadnicze jego uwarunkowania (Marcinkowska 2004, s. 19):
1) zasoby różnego rodzaju, które przedsiębiorstwo wykorzystuje do osiągnięcia

swoich celów,

2) cel, a właściwie wiele celów formułowanych przez podmioty wewnątrz

przedsiębiorstwa i w jego otoczeniu: osoby i grupy osób (instytucje), które
w jakiś sposób wpływają na funkcjonowanie przedsiębiorstwa (tak zwanych

interesariuszy),

3) wzajemne oddziaływania między przedsiębiorstwem i interesariuszami

w związku z prowadzoną działalnością.

Liczba interesariuszy przedsiębiorstwa i ich zróżnicowanie są duże, co widać

na ilustracji 1.1. Podstawowy podział interesariuszy jest następujący (zob. Mar-

1

Ustawa z dnia 2 kwietnia 1997 r. – Konstytucja RP (Dz. U. Nr 78, poz. 483).

! Wska niki finansowe t.2.indd 15

2009-03-02 19:26:51

16

Analiza wskaźnikowa sprawozdania finansowego. Tom 2. Wskaźniki finansowe

cinkowska 2004, s. 19; założenia koncepcyjne Międzynarodowych Standardów
Sprawozdawczości Finansowej, art. 9

2

):

• interesariusze wewnętrzni, czyli tacy, którzy tworzą przedsiębiorstwo jako

jego władze i kadra; można ich nazwać aktywnymi, ponieważ w największym
stopniu wpływają na działalność przedsiębiorstwa,

• interesariusze zewnętrzni, czyli tacy, którzy znajdują się w otoczeniu przed-

siębiorstwa oraz wykonują dla niego różne świadczenia, a także odbierają
świadczenia, które z różnych powodów musi wykonywać dla nich przed-
siębiorstwo; można ich nazwać biernymi, ponieważ ich wpływ na działal-
ność przedsiębiorstwa – cykliczny lub jednorazowy – jest ściśle określony,
ponadto często efekt ich działania zasadniczo zależy od efektów działania
interesariuszy wewnętrznych.

Ilustracja 1.1. Klasyfikacja interesariuszy przedsiębiorstwa

Interesariuszy zewnętrznych można podzielić na zaangażowanych kapitało-

wo i zaangażowanych informacyjnie. Interesariusze zaangażowani kapitałowo
to podmioty, które na różne sposoby finansują działalność przedsiębiorstwa:
• właściciele i ich przedstawiciele – rady nadzorcze lub podobne organy

kontrolne, które w imieniu właściciela sprawują bieżącą kontrolę nad po-
czynaniami zarządu,

• pozostali dawcy różnych form kapitału.

2

Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej, International Accounting

Standards Committee Foundation, London 2007.

! Wska niki finansowe t.2.indd 16

2009-03-02 19:26:51

17

1. Przesłanki i istota analizy wskaźnikowej sprawozdania finansowego

Interesariusze zaangażowani informacyjnie to podmioty, które potrzebują

informacji o przedsiębiorstwie po to, aby prowadzić własną działalność gospo-
darczą, kontrolować, administrować państwem itp. Interesariuszy tych można
podzielić na:
• władze państwowe obejmujące wszystkie podmioty, które posiadają prawo

do pobierania świadczeń od przedsiębiorstwa,

• agencje informacyjne skupiające podmioty, które potrzebują informacji do

prowadzenia własnej działalności gospodarczej, informacyjnej lub nauko-
wej,

• innych, kategoria ta obejmuje interesariuszy informujących o zdarzeniach,

w jakie zaangażowane jest przedsiębiorstwo, lub formułujących o nich
opinie.

Interesariusze przedstawieni na ilustracji 1.1 mają w stosunku do przedsię-

biorstwa pewne oczekiwania, które są wyrazem celów, jakimi się kierują. Cele te
zaś wypływają z ich indywidualnych i zbiorowych potrzeb. Ponieważ potrzeby te
mogą być, i często są, bardzo zróżnicowane, cele interesariuszy także są różne.
Potrzeby i cele poszczególnych interesariuszy mogą być do siebie podobne,
nieco odbiegać od siebie lub nawet pozostawać w sprzeczności. W tabeli 1.1
przedstawiono charakterystykę poszczególnych interesariuszy oraz ich celów
formułowanych w odniesieniu do przedsiębiorstwa.

Jak widać z tabeli 1.1, interesariuszy przedsiębiorstwa jest bardzo wielu,

a ich oczekiwań i potrzeb jeszcze więcej. Najogólniej ujmując, celem intere-
sariuszy jest maksymalizacja indywidualnej korzyści związanej z działalnością
przedsiębiorstwa. Najistotniejsze są korzyści interesariuszy wewnętrznych,
ponieważ jeśli oni nie zaspokoją swoich potrzeb, to nie zaspokoją ich także
pozostali interesariusze, łącznie z właścicielami. Świadczy o tym fakt, że jeśli
źle zarządzane przedsiębiorstwo upada, to wkłady kapitałowe właścicieli stają
się przedmiotem roszczeń wierzycieli.

Sposób postępowania interesariuszy wewnętrznych, a przez to i całego przed-

siębiorstwa, można porównać z żywym organizmem, który tak naprawdę kieruje
się kilkoma elementarnymi potrzebami. Przedstawiono je na ilustracji 1.2.

Podstawowym i pierwotnym celem przedsiębiorstwa jest działanie przynaj-

mniej na takim poziomie, by zaspokoić elementarne potrzeby interesariuszy
wewnętrznych (np. zapewnić minimalne wynagrodzenie, nawet wypłacane
z opóźnieniem). Ponieważ przedsiębiorstwo działa w zmieniającym się otocze-
niu, co pewien czas konieczne jest wskazanie źródeł potencjalnie zagrażających
jego istnieniu.

! Wska niki finansowe t.2.indd 17

2009-03-02 19:26:51

Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment

pełnej wersji całej publikacji.

Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji

kliknij tutaj

.

Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie
rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez
NetPress Digital Sp. z o.o., operatora

sklepu na którym można

nabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji

. Zabronione są

jakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgody
NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania się jej
od-sprzedaży, zgodnie z

regulaminem serwisu

.

Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie

internetowym

e-booksweb.pl - Audiobooki, ksiązki audio,

e-booki

.