układ oddechowy gotowe


0x08 graphic
Powiślańska Szkoła Wyższa

ul. 11 Listopada 29, 82-500 Kwidzyn

tel/fax (55) 261 31 39; tel. (55) 279 17 68

www.wsz.kwidzyn.edu.pl

dziekanat@psw.kwidzyn.edu.pl

Praca semestralna z przedmiotu:

Anatomia

Pod kierunkiem:

dr n. med. Maria Ignacy Pirski

Temat pracy:

Układ oddechowy

Wydział: Nauk o Zdrowiu

Kierunek: Pielęgniarstwo

Specjalność: Pielęgniarstwo Ogólne

Rok akademicki: 2011/2012

Semestr: Zimowy

Rok studiów: I

Tryb: Niestacjonarny

Pracę wykonali:

1. Sylwia Jankowska

2. Magdalena Golonka

3. Przemysław Sanecki

Kwidzyn, dn. 9.12.2011r.

Spis treści:

  1. Budowa układu oddechowego

  2. Funkcje układu oddechowego

  3. Choroby układu oddechowego

  4. Piśmiennictwo

  1. Budowa układu oddechowego.

Do układu oddechowego należą: nos zewnętrzny, jama nosowa wraz z zatokami przynosowymi, krtań, tchawica, oskrzela główne, płuca wraz z opłucną i jamami opłucnej.

Ze względów klinicznych układ oddechowy można podzielić na drogi oddechowe górne, do których zaliczamy nos, gardło i część krtani (przedsionek i kieszonki krtaniowe), oraz na drogi oddechowe dolne, do których zalicza się pozostałą część krtani (jama podgłośniowa), tchawicę i oskrzela.

  1. Nos zewnętrzny i jama nosowa

W nosie zewnętrznym wyróżnia się: nasadę nosa, grzbiet, koniec i skrzydła nosa. Ściany nosa zewnętrznego są utworzone przez kości nosowe, wyrostki czołowe szczęk, chrząstkę boczną nosa oraz chrząstki skrzydłowe mniejsze i większe, pokryte mięśniami i skórą. Skóra powierzchni zewnętrznej nosa jest nieelastyczna, gruba. Ściany nosa wysłane są małżowinami nosowymi. Wejście do nosa zewnętrznego stanowią nozdrza przednie, prowadzące do przedsionka jamy nosowej, a następnie do jamy nosowej. Jamę nosową dzieli na dwie części: przegroda nosowa utworzona przez kości, chrząstki i część ruchoma przegrody nosa. Małżowiny nosowe dzielą każdą z dwóch części jamy nosowej na trzy przewody nosowe: przewód nosowy górny, przewód nosowy środkowy oraz przewód nosowy dolny. Powyżej małżowiny nosowej górnej znajduje się zachyłek klinowo- sitowy. Nozdrza tylne łączą jamę nosową z częścią nosową gardła. Do przewodów nosowych uchodzą zatoki przynosowe, które są przestrzeniami w kościach czaszki wysłanymi błoną śluzową i wypełnionymi powietrzem. Do przewodu nosowego górnego uchodzą : zatoka klinowa i zatoki sitowe tylne, do przewodu nosowego środkowego uchodzą : zatoka czołowa, zatoka szczękowa i zatoki sitowe przednie i środkowe, a do przewodu nosowego dolnego uchodzi przewód nosowo łzowy. Jama nosowa jest wysłana błoną śluzową, w której można wyróżnić okolicę oddechową i okolicę węchową.
b) Krtań 
Krtań leży w szyi, do przodu od części krtaniowej gardła, poniżej języka i kości gnykowej, powyżej tchawicy. Rzutuje się ją na kręgosłup od górnego brzegu kręgu C4 do dolnego brzegu kręgu C6. Służy do przewodzenia powietrza, jest również narządem służącym do wydawania dźwięków. Chrząstki krtani dzielą się na nieparzyste: chrząstka tarczowata, chrząstka pierścieniowata i chrząstka nagłośniowa, oraz parzyste: chrząstki nalewkowate, chrząstki rożkowate i chrząstki klinowate.
Chrząstka tarczowata składa się z dwóch płytek prawej i lewej, łączących się ze sobą w płaszczyźnie pośrodkowej ciała pod kątem 90-120stopni. Wyniosłość, jaką tworzy na szyi nosi miano wyniosłości krtaniowej lub jabłka Adama. W miejscu połączenia płytek na brzegu górnym i dolnym występują wcięcia tarczowe górne i dolne. Chrząstka pierścieniowata ma kształt pierścienia, którego przednia węższa część to łuk, a tylna szeroka część to płytki. Chrząstka nagłośniowa wyglądem przypomina siodełko rowerowe, znajduje się w fałdzie błony śluzowej zamykającym wejście do krtani. Chrząstki nalewkowate są w kształcie trójkątnych ostrosłupów, leżących podstawą na płytce chrząstki pierścieniowatej. Ponadto każda z nich ma dwa wyrostki: odchodzący do przodu wyrostek głosowy i odchodzący bocznie i ku tyłowi wyrostek mięśniowy. Pozostałe chrząstki parzyste, chrząstki rożkowate

i klinowate znajdują się w fałdach błony śluzowej otaczających wejście do krtani.

c) Więzadła krtani 

Wzmacniają połączenia stawowe i łączą ze sobą poszczególne cząstki krtani. Jama krtani jest wyścielona błoną śluzową która wytwarza szereg fałdów. Nagłośnia jest nieparzystym fałdem zamykającym wejście do krtani, zawierającym chrząstkę nagłośniową, więzadła i mięśnie. Nagłośnia łączy się ku przodowi z podstawą języka, natomiast od tyłu i z boku wejście do krtani jest ograniczone przed fałdy nalewkowo- nagłośniowe, biegnące od bocznych brzegów nagłośni do chrząstek nalewkowatych. Fałd przedsionkowy jest to parzysty fałd na bocznych ścianach krtani, wystający nieznacznie do jej światła. Fałd głosowy jest parzystym fałdem na bocznych ścianach krtani poniżej fałdu przedsionkowego. Fałdy głosowe zawierają mięśnie i więzadła głosowe. Szpara pomiędzy fałdami głosowymi nosi miano szpary głośnej natomiast fałdy głosowe łącznie z zawartą pomiędzy nimi szparą głośni stanowią głośnię.
Wymienione fałdy dzielą jamę krtani na trzy części:
- Przedsionek krtani - przestrzeń od wejścia do krtani do poziomu fałdów przedsionkowych,
- Kieszonki krtaniowe - przestrzenie pomiędzy fałdami przedsionkowymi a fałdami głosowymi, ich rozszerzone części boczne nazywane są woreczkami krtani,
- Jamę podgłośniową - przestrzeń pomiędzy fałdami głosowymi a miejscem przejścia krtani w tchawicę.
Mięśnie krtani można podzielić ze względu na ich położenie lub czynność. Ze względu na położenie dzieli się je na mięśnie powierzchowne i mięśnie głębokie, a ze względu na czynność na: mięśnie napinające fałdy głosowe, mięśnie rozszerzające szparę głośni, mięsnie zwężające szparę głośni, mięśnie wejścia do krtani. Mięśnie te unerwione przez nerw krtaniowy górny i dolny, regulują napięcie fałdów głosowych, wpływając w ten sposób na wysokość głosu, mają także wpływ na szerokość szpary głośni, która jest inna przy oddychaniu i fonacji, współdziałają przy zamykaniu wejścia do krtani i przy połykaniu. Krtań jest ruchoma w stosunku do narządów szyi. 

d) Tchawica i oskrzela

Tchawica rozpoczyna się poniżej krtani, na poziomie dolnego brzegu VI kręgu szyjnego, kieruje się ku dołowi i tyłowi i na poziomie IV kręgu piersiowego dzieli się na 2 oskrzela główne. Jej długość wynosi od 10 do 12 cm . W tchawicy można wyróżnić część szyjną, bardzo krótką, i część piersiową przebiegającą w śródpiersiu górnym. Tchawica stanowi rodzaj sztywniej rury, przewodzącej powietrze, zbudowanej z 16-20 chrząstek tchawicznych, połączonych więzadłami pierścieniowatymi. Natomiast jej ściana tylna - ściana błoniasta zawiera mięśnie gładkie. Przy skurczu ściany błoniastej, światło tchawicy może zwężać się o 1/4 swojego wymiaru. Występuje to np. podczas silnego kaszlu. Od wewnątrz tchawica jest wyścielona błoną śluzową pokrytą nabłonkiem wielorzędowym migawkowym . Błona ta zawiera komórki kubkowe i gruczoły surowiczo - śluzowe. W przypadkach nadrożności tchawicy stosuje się jej nacięcie. Tchawica dzieląca się na oskrzele prawe grubsze, krótsze ( 3-5cm) i przebiega bardziej pionowo, leżąc niejako w przedłużeniu tchawicy. Oskrzele lewe o długości 5-8 cm jest cięższe i biegnie bardziej poziomo. Oskrzela główne, mające budowę podobną do tchawicy, biegną od rozdwojenia tchawicy ku dołowi, bocznie i ku tyłowi. Wchodzą do płuc i tam dzielą się na oskrzela płatowe. Przed podziałem prawe oskrzele główne oddaje jedno oskrzele płatowe (górne). Każde z oskrzeli głównych dzieli się następnie na 2 oskrzela płatowe. Stąd po prawej stronie są 3, a po lewej 2 oskrzela płatowe. Te z kolei w miąższu płuca dzielą się na oskrzela segmentowe, które dalej dzielą się na oskrzela podsegmentowe, a te dzielą się na oskrzeliki, a te na oskrzeliki końcowe.

e) Płuca 

Płuca, leżące w klatce piersiowej, są właściwym narządem oddechowym, w którym dochodzi do wymiany gazów między krwią a powietrzem. Górna część płuca nazywa się szczytem, dolna podstawą. Oba płuca różnią się nieco między sobą: płuco prawe jest krótsze i szersze od lewego. Na każdym płucu wyróżniamy trzy powierzchnie: przeponową, żebrową i przyśrodkową. Kształt ich jest dostosowany do zarysów ścian klatki piersiowej i sąsiadujących z płucami narządów. Powierzchnia przeponowa jest wklęsła, powierzchnia żebrowa wypukła, powierzchnia przyśrodkowa, zwrócona do śródpiersia i kręgów. Na prawej przestrzeni przylega do serca. Miejsce to, nieco zagłębione, nosi nazwę wycisku sercowego. Powierzchnie płuc oddzielone są od siebie brzegami. Brzeg dolny oddziela powierzchnię żebrową i przyśrodkową od przeponowej .Brzeg przedni leży na granicy powierzchni żebrowej i przyśrodkowej. Na płucu lewym w dolnej części tego brzegu widnieje wcięcie sercowe płuca lewego. Każde płuco jest podzielone na płaty. Płuco prawe liczy ich trzy: płat środkowy, górny i dolny. Płuco lewe ma dwa płaty- górny i dolny . Płaty płuc oddzielone są szczelinami. Jedna z nich, zwana szczeliną skośną, przebiega jednakowo w obydwu płucach. Rozpoczyna się w okolicy wnęki biegnie ku górze i ku tyłowi przechodząc na tylną powierzchnię płuc na wysokości wyrostka kolczystego III kręgu piersiowego. Stąd schodzi po powierzchni żebrowej ku dołowi i ku przodowi, dochodząc do przedniego brzegu płuca w okolicy chrząstki VI żebra. Od tego miejsca podąża ku górze i ku tyłowi osiągając wnękę. Szczelina pozioma znajduję się jedynie w płucu prawym i jest znacznie płytsza od szczeliny skośniej. Biegnie poziomo wzdłuż od brzegu poprzedniego płuca do linii pachowej prawej. Z boku widoczne są trzy płaty od tyłu- dolny i część górnego, odpowiadająca szczytowi płuca. Każdy z płatów rozpada się na odrębne jednostki czynnościowe zwane segmentami oskrzelowo - płucnymi , do których prowadzą odpowiadające im oskrzela segmentowe. Granice między poszczególnymi segmentami nie są tak wyraźnie zaznaczone, jak granice płatów, niemniej segmenty są jednostkami autonomicznymi, mającymi własne oskrzela i własne naczynia. W każdym płucu wyróżnia się 10 segmentów. Na przyśrodkowej powierzchni płuca znajduję miejsce niepokryte opłucną, zwane wnęka płuca. Przed wnękę przechodzą do płuc: tętnica płucna, gałęzie oskrzelowe aorty piersiowej i naczynia limfatyczne. Twory, które wnikają do płuc bądź też z nich wychodzą w obrębie wnęki, noszą nazwę korzenia płuc. Barwa płuc zależy od szeregu czynników, które zmieniają się w ciągu życia. Ciężar płuc człowieka dorosłego wynosi 1000g u kobiet i 1300g u mężczyzn. Liczna pęcherzyków płucnych w obu płucach jest oceniana na 300 do 500 milionów, a ich powierzchnia wymiany gazowej ( powierzchnia oddechowa) na 70-120 m2 . 

f) Opłucna 

Płuca są otoczone dwiema blaszkami błony surowiczej, zwanymi opłucną płucną i opłucną ścienną pomiędzy nimi znajduje się jama opłucna zawierająca kilka mm płynu surowiczego, który zmniejsza tarcie przy oddychaniu. W niektórych miejscach np.: w kącie żebrowo przeponowym szczelinowata przestrzeń jamy opłucnej rozszerza się i wytwarzają się zachyłki opłucnowe, do których przy wdechu wślizgują się zwiększające swoją objętość płuca, dlatego zachyłki te noszą nazwę przestrzeni dopełniającej. Opłucna płucna przechodzi na powierzchnie między płatowe płuc. Opłucna ścienna przylega do wewnętrznej powierzchni ścian klatki piersiowej, do narządów śródpiersia i do przepony. W zależności od miejsca przylegania części opłucnej noszą miana: opłucnej żebrowej, opłucnej śródpiersiowej i opłucnej przeponowej. Opłucna okrywająca szczyt płuca nosi miano osklepka opłucnej, jest on umocowany na stałe przez błonę nadopłucnową zrastającą się z powierzchnią szyi. Dzięki temu osklepek jest zawsze wypełniony przez szczyt płuca. Opłucna jest błoną surowiczą pokrytą nabłonkiem płaskim jednowarstwowym, pod którym znajdują się pęczki włókien siateczkowych i sprężystych oraz komórki tkanki łącznej luźnej. Jest bogato unaczyniona i unerwiona.

2. Funkcje układu oddechowego . 
Zadaniem układu oddechowego jest zapewnienie dopływu powietrza do pęcherzyków płucnych otoczonych naczyniami włosowatymi w celu wymiany dwutlenku węgla znajdującego się we krwi naczyń włosowatych na tlen zawarty w powietrzu. W tym złożonym procesie biorą udział układy: nerwowy, naczyniowy i narządów ruchu biorący czynny udział w mechanice oddychania. Sygnałem do wykonywania wdechu są impulsy powstające w ośrodku oddechowym na terenie rdzenia przedłużonego. Pobudzenie powstające w ośrodku szerzy się drogami nerwowymi w kierunku motoneuronów rogów przednich rdzenia kręgowego, których aksony docierają do mięśni wdechowych. Mechanikę oddychania możemy podzielić na dwie fazy :
Faza czynna - wdech
Wdech jest wywołany skurczem mięśni wdechowych tj. przepony i mięśni międzyżebrowych. Przepona obniża się - a mięśnie międzyżebrowe unoszą klatkę piersiową ku górze i ku przodowi, obniża się ciśnienie w jamie opłucnowej. To obniżenie ciśnienia powoduje rozciągnięcie elastycznej tkanki płucnej spadek ciśnienia w pęcherzykach płucnych. W tym czasie dla wyrównania ciśnienia, powietrze atmosferyczne wdziera się do płuc przez drogi oddechowe.
Faza bierna - wydech 
Wydech spowodowany jest rozkurczem mięśni oddechowych. Klatka piersiowa opada pod wpływem własnego ciężaru przepona unosi się ku górze, wskutek zmniejszenia się wymiarów klatki piersiowej i jam płucnych. Powietrze z płuc zostaje wypchnięte na zewnątrz, a miąższ płuc powraca do poprzedniego stanu. Akcja oddechowa u zdrowego dorosłego człowieka wynosi około 16 oddechów na min. W czasie wdechu do płuc przedostaje się około 500ml powietrza. Pojemność życiowa płuc wynosi około 4000 tys. ml, a całkowita około 5200 ml.

Wentylacja jest kontrolowana przez wybitnie złożony układ neurohormonalny, będący m.in. pod wpływem ośrodków oddechowych w rdzeniu przedłużonym i moście.

3. Choroby układu oddechowego

Chorobami układu oddechowego nazywamy wszystkie schorzenia obejmujące drogi oddechowe lub drogi z nimi związane. Fizjologicznie dzieli się je na choroby:

- obstrukcyjne (obturacyjne), związane są one ze zmniejszonym przepływem powietrza w płucach (przewlekła obturacyjna choroba płuc, astma oskrzelowa, mukowiscydoza, rozstrzenie oskrzeli, zespoły dyskinezy rzęsek drzewa oskrzelowego, zapalenie oskrzeli)

- restrykcyjne, powodujące zmniejszenie czynnościowej pojemności płuc (choroby śródmiąższowe płuc, sarkoidoza, pylice płuc, zapalenia naczyń płucnych, zwłóknienie, gruźlica, krzemica, rozsiew nowotworowy)

Najczęściej występujące choroby układu oddechowego:

  1. choroby infekcyjne

  • choroby nowotworowe