Woski- rola- ochrona, budulcowa u roślin- pokrywają cieniutką warstwą tk, chroniąc je przed wysuszeniem, przed wpływem wilgoci zew i drobnoustrojami. U zwirząt- różnorodne role np. wosk pszczeli do bud gniazda.

Budowa- złozone mieszaniny estrów: wyższych jednowodorotl i jednonienasyconych alkoholi o 16-31 atomów C, oraz jednokarboksylowych kw tłuszczowych nasyconych i nienas. W woskach naturalnych są jeszcze wolne kw tł i stałe węglowodory. Alkohole to: cetylowy C₁₆ ,- cerylowy C₂₆ ,- mirycylowy C₃₀ ,- melisylowy C₃₁.

Tłuszcze złożone- czynniki rozgraniczające poszczególne środowiska metaboliczne w obrebie kom i tk, stanowią podst półprzep skł błon kom, jądrowych czy mitochondrialnych. Wchodzą w skł tk nerwowej mózgu.

Fosfoglicerydy- glicerol zestryfikowany dwiema resztami kw tłuszczowego i jedną kw fosforowego, który łączy się z gr OH z choliną (lecytyny), kolaminą (kefaliny), seryną (fosfatydyloseryny). W kw fosfatydowych kwas fosforanu łączy się z gr OH, mają charakter kwaśny.

Fosfosfingozydy- zamiast glicerolu sfingozyna- dwuwodorotlenowy aminoalkohol. Do sfingozyny w drugiej pozycji wiązaniem n-acylowym (peptydowym) jest przyłączony kw tł, (najczęściej o 24 atomach węgla) lingocynowy lub nerwonowy, a z gr OH w pozycji pierwszej związany estrowo fosforan choliny.

Glikolipidy- podobne do fosfofingozydów, pod względem bud różnią się tym, że zamiast fosforanu choliny w poz 1 glikozydowo związany cukrowiec lub jego siarczanowa pochodna.

Jełczenie- proces rozkł tł, polega na hydrolitycznym rozkł tl i powstaniu wolnych kw tł oraz na utlenianiu (tlenem z powietrza) nienasyc kw tł, następnie rozkł powstałych związków z utworzeniem aldehydów.

Cholesterol- wyst w kom zw, m.in. skl błony kom, związek wyjściowy dla innych sterydów jak hormonów sterydowych, kory nadnerczy i gruczołów płciowych, glikoalkaloidów o dużej aktywności bilogicznej oraz gr wit D. Nadmiar cholesterolu we krwi powoduje odkładanie w ściankach naczyń i miażdżycę lub pęcherzyku żółciowym (kamienie). Kw żółciowe- trawienie tł.

Lanosterol- skł tłuszczu wełny owczej (związek lanoliny) znajduje zastos w przem kosmetycznym.

Digitanina- aktywność powierzchniowa, podst do sporządzania detergentów.

Strofantyna- b.aktywne leki nasercowe, aktywują pracę serca.

Jełkość nadtlenowa- pośrednie produkty utleniania i pochodne hydroksylowe nadają tł nieprzyjemny metaliczny posmak.

Utlenianie kw tł nienasyc wiąże się ze zminą stanu skup. Oleje podczas utleniania ulegają zestaleniu na skutek polimeryzacji cząsteczek. Oleje schnące (np. lniany)- zaw znaczną il wyżej nienasyc kw tł (linolowego, linolenowego) wykorzystuje się je do prod szybkoschnących farb i lakierów olejnych.

Jełkość hydrolityczna- wolne kw tl, powstałe przez hydrolizę enzymatyczną , nadają składowanym produktom tłuszczowym nieprzyjemny jałki posmak. Zwłaszcza niższe kw, ze względu na swą lotność odznaczają się odrażającym smakiem i zapachem np. kw masłowy i kapronowy

Liczby tluszczowe: wskaźniki chemiczne: -śr masa cząsteczkowa kw tł (liczba zmydlania) ,- il wiązań nienasyconych (liczba jodowa) ,- stopień hydrolizy tłuszczu (liczba kwasowa) ,- stopień utleniania (liczba nadtlenowa, wzgl acetylowa) ,- zaw lotnych kwasów (liczba Reicherta-Meissla).

Tłuszcze- gr związków o różnorodnej bud, której cechą wyróżniającą jest wyraźny charakter hydrofobowy tj niezdolność do rozpuszczania się w wodzie oraz dobra rozpuszczalność w rozpuszczlnikach organicznych jak eter, chloroform, benzen. Do lipidów zaliczamy gr związkow: tł właściwe, fosfolipidy, glikolipidy, woski, izoprenoidy, sterydy.

Tłuszcze właściwe- są to estry ke tl i alkoholu trójhydroksylowego- glicerolu. Właściwości tł zal od rodz kw tł w nich wiązanych.

Kw tłuszczowe nasycone- ogólny wzor szeregu hydroksylowego należy zapisać CH₃(CH₂)_nCOOH, przy czym ogólna liczba atomów C w łańcuchu zazwyczaj pozostaje parzysta. Cechy charakterystyczne: długi łańcuch, łańcuch hydrofobowy, 1 grupa hydroksylowa.

Kw tł nienasycone- mogą zawierać od 1-4 wiązań C=C, najprostszy kw oleinowy C₁₈H₃₄O₂

Fosfolipidy- estry glicerolu lub alkoholu sfingozyny z kwasem fosforowym i kw tłuszczowymi np. lecytyna, jest ważnym skł błon biologicznych. Fosfolipidy typu lecytyny odgrywają istotna rolę w podst funkcjach błon bilogicznych takich jak; selektywny transport czy powstawanie potencjałów membranowych.

Sterydy- ukł sterydowy syntetyzowany jest u rośl i zw. Sterydy roślinne: lauosterol-znaleziono jedynie w niektórych rośl. Prekursorem sterydów jest eykloartenol- różniacy się nieznacznie od lauosterolu brakiem podwojnego wiazania między pozycjami 8 i 9 oraz obecnością pierścienia cyklopropanu związanego z pozycjami 9 i 10. Sterydy zwierzęce- cholesterol jest sterolem kręgowców, wyst jako ważny skl bł kom oraz w subst mielinowej nerwu.

Utwardzanie tl- tł zaw przewage kw nasyconych maja wyższy pkt topnienia i temp pokojowej są w stanie stałym, w przeciwieństwie do tł o dużej zaw kw nienasyc, które są zazwyczaj ciekłe. Połączenia nienasyc można uwodornić tzn przyłączyć do podwójnego wiazania katalitycznie pobudzony wodór. Ponieważ w przypadku tł podwyższa się przy tym temp topnienia, tak że tł uprzednio olisty staje się w temp pokojowej stały.

Kw. tłuszczowe o 18 atom. węgla.:stearynowy, linolowy,rycynolowy, linolenowy,olejowy,wakcenowy.

Kw. tłuszcz. O 16 atomach węgla:palmitynowy,palmitolejowy.

Kw. tłuszcz. O 20 atomach:arachidonowy,arachidowy.

Grupy glicerofosforydów:lecytyny,kofaliny,fosfatydy,kw. fosfatydowe,

Różnica między lecytyną, a kofaliną? Należą do glicerofosfatydów.Obok kw. fosfatydowych zawierają też zw. organiczne o charakterze zasadowym. Są to cholina,która jest czwartorzędowym kationem aminowym połączonym z resztą kw. fosfatydowego tworząc lecytynę. Innymi zw. organicznymi o char. zasad. jest kolamina i aminokwas seryna, które tworzą kefaliny.

Zmydlanie- kw. tłuszczowe otrzymuje się z tłuszczów przez ich hydrolizę, którą można przeprowadzić za pomocą kw. mineralnych, zasad,pary wodnej lub lipaz. Hydroliza zasadowa prowadzi do powstania soli kw. organicznych czyli mydła - proces ten nazywa się zmydlaniem.

Glicerofosfolipidy- najbardziej rozpowszechnione, zbudowane z glicerolu zestryfikowanego dwiema resztami kw. tłuszczowych i resztą fosforanową, która łączy się z drugą grupą OH i bardziej złożoną pochodną difosfatydyloglicerynową.

---