Knz - 6.06.1945 r. Zawiera normy prawne mdzn. porządku prawnego, a także wyznacza ramy dla postępowania państw w stosunkach mdzn. Ramy te są wyznaczane przez 2 pierwsze artykułu KNZ.
ZNACZENIE KNZ - jest to najważniejszy traktat PM: • Art. 103 KNZ - w razie kolizji - prymat postanowień Karty, • art.102Obowiązek rej u.m. w sekretariacie ONZ, • Ustanawia obowiązki na rzecz państw trzecich - art. 2§6 - przykład pactu In detrimentum tertii • Formułuje zasady dział ONZ, (ius cogens)-bezwzgl.obow., • Prawo stosowania sankcji w przypadku, gdy dochodzi do naruszenia, zagrożenia pokoju na świecie.
CELE ONZ - Art. 1 KNZ; wyrażają wartości o charakterze instrumentalnym w stosunku do zasad ujętych w artykule
utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa mdzn. poprzez stosowanie skutecznych środków zbiorowych, tłumienie aktów agresji, łagodzenie sporów mogących prowadzić do zakłócenia porządku
rozwijanie przyjaznych stosunków między państwami opartych na zasadzie równouprawnienia i samostanowienia narodów
doprowadzenie do współdziałania mdzn, działanie na rzecz popierania i ochrony praw człowieka
ONZ - forum do uzgadniania działań mdzn. służących do realizacji wspólnych celów.
ZASADY KNZ art. 2 KNZ
Z.suwerennej równości państw - 2 elementy: suwerenność i równość;
Z.wykonywania w dobrej wierze zobowiązań wynikających z KNZ (zasada bona fides) - postępowanie zgodnie z literą i duchem tego traktatu
Z.obowiązku załatwiania sporów mdzn. środkami pokojowymi rozdz VI KNA 9i wynikająca z niej zasada autonomii woli wyboru stron środka: rokowania, badania, pośrednictwo,
Z.zakazu groźby lub użycia siły w stosunkach mdzn. przeciwko integralności terytorialnej lub niepodległości (zasada nieagresji) rozdz VII dop uz siły: • zastosowanie sankcji wojskowych (art.42KNZ) przez RB •Art. 51 KNZ - potwierdza naturalne, przyrodzone prawo każdego państwa do samoobrony (obrony indywidualnej czy zbiorowej, gdy dokonano aktu agresji zanim RB zastosuje konieczne środki). Członkowie, którzy zastosowali pewne środki w wykonaniu swego prawa do samoobrony mają obowiązek natychmiastowego zawiadomienia RB. Środki nie naruszają prawa i obowiązku RB do podejmowania akcji, jakie uważa za stosowne dla utrzymania lub przywrócenia mdzn. pokoju i bezpieczeństwa.● możliwość stosowania sankcji z up. RB przez Org. Reg.(np. Org.Państw Amer., Liga Państw Arabskich,Unia Afryk.● art.107 klauzula państw nieprzyj.
Zasada obowiązku udzielania pomocy ONZ w akcjach podjętych przez nią zgodnie z KNZ - jest tu z jednej strony obowiązek udzielenia pomocy ONZ, a z drugiej - obowiązek nieudzielenia pomocy państwu, przeciw któremu ONZ zastosowała środki prewencji.
Organizacja zapewni, aby państwa, które nie są jej członkami, postępowały zgodnie z niniejszymi zasadami w stopniu koniecznym do utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa. (mnm a państwa III `pacta tertis nec nocent nec posunt, pacta In faworem Pertti, pacta In odium Pertti zgoda na piśmie
Zasada nieinterwencji ONZ w sprawy, które należą do kompetencji wewnętrznej któregokolwiek państwa oraz brak możliwości nakazu przekazania tych kompetencji ONZ.
DEKLARACJA PRAWA MN - rezolucji GA/2625/XXV/1970 z dnia 24.10.1970 r. Zasady PM skodyfikowano w:
Hierarchia zasad - wszystkie zasady zawarte w deklaracji są ze sobą wzajemnie powiązane i każda zasada winna być interpretowana w duchu pozostałych, w odniesieniu do innych. Są to podstawowe zasady prawa mdzn., normy właściwe dla całego systemu prawa mdzn
Zasada zakazu użycia siły i groźby jej użycia przeciwko integralności terytorialnej i niepodległości politycznej ->4 KNZ
Zasada obowiazku regulowania sporów środkami pokojowymi -> 3KNZ
Zasada obowiązku nieingerencji w sprawy należące do wewnętrznej jurysdykcji państwa -> 7KNZ
Zasada obowiązku współdziałania między państwami zgodnie z KNZ -> 5KNZ
Zasada równouprawnienia i samostanowienia narodów -> brak
Zasada suwerennej równości państw -> 1KNZ - najważniejsza,bo daje podstawe do innych (el.: równ.pastw wobec prawa,prawo do korzystania z pełni praw, poszanowania integraln. teryt.
Zasada wykonywania zobowiązań w dobrej wierze zgodnie z KNZ - zasada bona fides. ->2 KNZ
AKT KOŃCOWY KBWE 1.08.1975 r.
- zawiera głównie normy polityczne. Jest to deklaracja zasad rządzących stosunkami w obrębie KBWE (10 zasad - dekalog)szczeg. Pozycja bo to interpretacja i zastos.powsz.zasad:
Zasada suwerennej równości i poszanowania praw wynikających z suwerenności. Prawa -każde państwo korzysta z pełni swoich praw wynikających z suwerenności • - prawo do swobodnego wyboru wg uznania i rozwijania swojego systemu politycznego, społecznego, • gospodarczego, kulturalnego • prawo do poszanowania jego integralności terytorialnej i niepodległości politycznej, Względem zasady 1 z Deklaracji zawiera dodatkowe prawa, np. prawo do modyfikowania granic w drodze pokojowej, prawo należenia do organizacji mdzn., prawo bycia stroną umów mdzn., prawo do neutralności. obowiązki •obowiązek szanowania podmiotowości drugiego państwa • wykonywania zobowiązań mdzn. i współżycia państw.
Zasada zakazu użycia siły lub groźby uz.siły w stos.mn - demonstrowanie, użycie,represalia, retorsje->brak w KNZ
Zasada nienaruszalności granic
Zasada poszanowania integralności terytorialnej państw -> brak w KNZ
Zasada pokojowego załatwiania sporów mdzn. (przyjmuje stypulację art. 33§1 KNZ)
Zasada nieingerencji w sprawy wewnętrzne - obejmuje zakaz ingerowania bezpośredniego czy pośredniego w wewnętrzne czy zewnętrzne sprawy państwa, a także zakaz groźby użycia siły lub użycia siły
Zasada poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności, włączając w to wolność sumienia, myśli - >brak w KNZ
Zasada równouprawnienia, samostanowienia
Zasada współpracy między państwami
Zasada wykonywania w dobrej wierze zobowiązań wynikających z KNZ.
Deklalog jest interpretacja i zastosowanie powszechnych zasad PMN z art. 2 KNZ i Deklaracji zas PMN dot przyjaznych stosunków i współdziałania ( rez GA/2625 ) przystosowanych do warunków europejskich i współpracy z U.S.A. Jest to wiążąca interpretacja cd zasad które są również zaw w KNZ, poz normy traktowane jaki n.polityczne. D należ widzieć jako zas
- ujęcie nieco inaczej 1 zasady
- ujęcie w sposób odrębny 3 istotnych zasad koniecznych do stosowania w stosunkach mdzn. - zasada 3, 4, 7.
1! Zasada suw.i wyn.z tego praw.
To interpretacja i konkretyzacja zas.PM ochar. Powsz do stosun.miedzy państwami KBWE.Te zasady wiążą!!!
AK KBWE - nie jest umową międzyn. (wyn.to z prac przyg.jak i samego aktu).3 koszyki: I sprawy dot. Bezp. (dekl. Zasad) II - współpr.gosp, ochrona środ., nauk.techn. III - wspólp. W dziedzinie humanitarnej.
PACTUM DE CONTRAHENDO - umowa przedwstępna, zobow. do prowadzenia rokowań z intencją zawarcia umów.. 2 stanowiska:
to zob.do zawarcia um.Mn
do prow.negocj.z intencją
*Litwa-uruch.linii kolej; Tryb.- zobow. do prowadzenia rokowan nie oznacza obow. Zawarcia umowy o ruch.linii kol.
* MTS - ws. Opinni doradczej status Afryki PdZach- uznając że w KNZ nie wynika obow. Zawarcia umowy ani obow. Prowadzenia negocjacji.MTS odrzuca 1 i 2 wersje „p.de c” Liberia i Etiopia wniosły skargę. Współ. łagodn. Wersja „p de c”, co nie oznacza ze nie musi dojsc do zawarcia umowy (lagodn. obow. rokowan)
STSM - oprac.16.12.1920r.podpisanie prot.przyjecia statutu STSM w 1922r. pocz. Dział.1 sprawa sporna - statek Wimledon.Polsa interwenientem ubocznym.Wolnośc zerglugi, kan.Kiloń.
61 spraw-34 sporne,27 nies.-to opinie doradcze)31 wyroków-6 kompeten-cyjnych, 22 meryt.2 inter, 1 odszkodow,
MTS
w onz obok Zo,RB,rPow,sekr, R spol-gosp
rozpoczyna DZIAŁALI. 1.04.1946 r.
MTS - jeden z głównych organów ONZ art. 7 KNZ , art. 92 KNZ główny organ sądowy ONZ. Zasady działania są określone KNZ (rozdział XIV), Statutem MTS, Regulaminem z 1946 Statut - rozdz.14 KNZ >integr.cz.Karty,>podst. dział.Tryb.>opiera się na stat.STSMu (art.92 i n.)Gł. organ sądowy ONZ. Skłąd 15 sedz., wyb, przez ZONZ, RB; odrębnie, bezwzlędną.większ. głosów; odzwierciedl. Gł.formy cyw. I systemy prawa;wysokie kwalif. Uzn. autoryt. 1 wybory 1946 r. 5na kad.3l,6l,9l.system rotacji, zas.słusznego podz.geogr. 3 zasadnicze źródła:
-rozdz.XIV KNZ 92-96
-statut MTS 26.06.1945 r.
-regulamin MTS 1946 r. - istotne rozw.stat
Kompet - zfdolnośc ogólna i gener.do rozw. Sporów prawnych z moca wiążącą dla stron i wyd.opinii doradc. Szczególnie dla organów ONZ
KOMPETENCJE JURYSDYKCYJNE MTS: Kompetencja ta jest b.szeroka gdyż MTS może rozpatrywać wszystkie spory, które str poddały jego kognicji oraz wyraźnie wymienione w KNZ i innych umowach. Kompetencja jurysdykcyjna MTS jest fakultatywna, po przyjęciu klauzuli sądowej, bądź fakultatywnej art 36 pkt 2 MTS staje się sądem o komp obligatoryjnej.
Jurysdykcja Trybunału jest fakultatywna; aby MTS był właściwy do rozstrzygania sporu, wymagany jest odpowiedni akt woli. Ważna zgoda, forma i czas-znaczenie 2rzędne
SPOS WYRAŻENIA ZGODY:
Ad hoc - w stosunku do konkretnego, pojedynczego sporu dana ex post po zaistnieniu sporu i tylko do niego;
Post hoc - przez drugą stronę sporu po wniesieniu przez pierwszą memoriału pozwu do Trybunału;
Ante hoc - z góry, w odniesieniu do wszystkich, bądź pewnej kategorii sporów prawnych. Wiąże się z dwoma sytuacjami: •art. 36.par.2 S.MTS, •Przyjęcie klauzul sądowych zawartych umn
FORMY UDZIELENIA ZGODY
Poprzez zawarcie umn z klauzulą sądową. Jurysdykcja WTEDY może być jurysdykcją:
Obligatoryjną - wystarczy wniosek jednej strony sporu, np. Konwencja w Sprawie Zapobiegania i Karania Zbrodni Ludobójstwa - art. 9, Konwencja o Obywatelstwie Kobiet Zamężnych
2Nieobligatoryjną - wszystkie strony sporu musze się zgodzić, np. Traktat w Sprawie Antarktyki
Jednoznacznie nie można określić - należy domniemywać obligatoryjności.
3dokonanie zapisu na sąd (osiągnięcie kompromisu czy zawarcie umowy kompromisowej),umowa powinna zawierać określenie stron sporu, przedmiotu sporu)
4Przystąpienie czy przyjęcie klauzuli fakultatywnej - art. 36.2; może być złożona: •bezwarunkowo, • pod warunkiem wzajemności, •na pewien okres, •wobec określonych państw/spraw. OŚWIADCZENIE SKLADA SIĘ S.GEN (1/3 PAŃSTW ONZ). DEKLARACJA SKŁ SIĘ Z: • preambuła, •ogólna formuła przywołująca gen zobowiązania z art. 36.2 •ewentualne zastrzeżenia, •postanowienia formalne
5Forum prorogatum - z rzymskiego prawa prywatnego. Polega na pozwaniu państwa - strony sporu przed Trybunał. Postacie: • Przyjęcie jednostronnego wezwania do stawienia się przed MTS, •Stawienie się przed MTS tylko po to, aby pokazać, że Trybunał nie ma kompetencji
I RATIONE PERSONAE
(KTO MOŻE BYĆ Stroną)
•art. 34§1 STATUTU MTS „Tylko państwa mogą być stronami przed Tryb.”
•art. 35 precyzuje: państwa - strony Statutu mogą być stornami przed Trybunałem: •państwa członkowskie ONZ, które ipso facto są stronami Statutu MTS, •państwa nieczłonkowskie ONZ na warunkach, które każdorazowo ustali ZO na zalecenie RB (art. 92 KNZ), •państwa, które mogą być dopuszczone jako strony postępowania spornego na zalecenia i na warunkach ustalonych przez RB (art. 35§2 ),
•W pewnych sytuacjach międzyrządowe organizacje mdzn. mogą udzielać informacji, czy to z własnej inicjatywy, czy to na prośbę Trybunału. Żadne org. Mn korporacje os. fiz. nie mogą być stronami w post., nie mogą wystąpić z roszczeniem
II RATIONE MATERIAE
(JAKIE SPRAWY, SPORY)
-organ sadowy wiec spory prawne
-spory gdzie zdecyd.domin, el.prawne
Kompetencja ta jest b.szeroka gdyż MTS może rozpatrywać wszystkie spory, które str poddały jego kognicji oraz wyraźnie wymienione w KNZ i innych umowach. Kompetencja jurysdykcyjna MTS jest fakultatywna, po przyjęciu klauzuli sądowej, bądź fakultatywnej art 36 pkt 2 MTS staje się sądem o komp obligatoryjnej
1.wszelkie (sprawy) przedłożone przez państwa. Z tym wiąże się zgoda dana Trybunałowi ad hoc do konkretnego sporu po jego zaistnieniu, czyli ex post,
2. wszelkie materie specjalne przewidziane w KNZ (art. 36 KNZ - RB ma prawo wydawania zaleceń, by spór prawny był dany do rozstrzygnięcia MTS)
3. wszelkie materie specjalne przewidziane w traktatach bądź konwencjach międzynarodowych (przypadek klauzuli sądowej )
specjalne materie- spory prawne, których przedmiotem jest interpretacja lub stosowanie postanowień danej umowy międzynarodowej art. 36.2 SPÓR:::::
interpretacji umów międzynarodowych • każdej kwestii prawa międzynarodowego •zaistnienia faktu, który w razie potwierdzenia przez MTS, stanowi pogwałcenie zobowiązań mdzn. • rodzaj i wysokość odszkodowania należnego za zerwanie zobowiązań międzynarodowych
Klauzula fak może być złożona:
- bezwarunkowo
- pod warunkiem wzajemności
- na pewien okres czasu
- wobec określonych państw lub wobec określonej kategorii spraw
Oświadczenia określone w art. 36§2 statutu składa się Sekretarzowi Generalnemu ONZ, który przesyła ich odpisy stronom Statutu i Sekretarzowi MTS. 1/3 państwa członkowskich ONZ złożyła takie deklaracje, czyniące jurysdykcję MTS jurysdykcją obligatoryjną.
Elementy deklaracji:
- preambuła
- ogólna formuła przywołująca generalne zobowiązanie z art. 36§2
- zastrzeżenia (ograniczenia merytoryczne ogólnej formuły z art. 36§2)
- postanowienia formalne (dot. okresu, terminu początku jej obowiązywania, wygaśnięcia, wypowiedzenia, modyfikacji zastrzeżeń, czyli dodania nowych, uzupełnienia zastrzeżeń wpisanych w deklarację, zmiany bądź skrócenia tych zastrzeżeń)
III RATIONE IURIS - Trybunał orzeka na podst. PMn ;i . 38§1 statutu. T. stos. Umowy mdzn o char.powsz. lub partyk.; zwyczaj mdzn, zasady ogólne prawa uznane przez narody cywilizowane. Zasady PM = zasady ogólne prawa. To normy właściwe dla praktyki większ. państw świata i nie poz.w kolizji z PM. Zawiera on podstawy wyrokowania:
Art. 38§2 dopuszcza rozstrzygnięcie sporu ex aequo et bono o ile państwa - strony wyrażą na to uprzednio zgodę.
RODZAJE WYROKÓW
•Kompetencyjne - MTS orzeka czy ma, czy też nie, kompetencję do rozstrzygania. Jeśli orzeknie brak kompetencji, wówczas postępowanie zostaje zakończone.
•Merytoryczne - MTS orzeka co do meritum, stwierdzając np. fakt naruszenia prawa międzynarodowego. Co do zasady kończą sprawę przed Trybunałem definitywnie i bezapelacyjnie.
•Odszkodowawcze - stanowią następstwo wyroku merytorycznego, a następnie zasądzają wysokość odszkodowania z tytułu poniesionej szkody.
Te 3 rodzaje wyroków wystąpiły w sporze albańsko - brytyjskim w sprawie Cieśniny Korfu.
•Interpretacyjne - (art. 60) może być wydany na wniosek jednej ze stron sporu po wydaniu wyroku merytorycznego w przypadku wątpliwości co do znaczenia czy co do zakresu wyroku. Wydaje się niewiele wyroków tego rodzaju.
•Rewizyjne - art. 61. Wydawane, gdy wchodzi w grę: •Odkrycie nowego faktu nieznanego Trybunałowi lub stronie żądającej rewizji w chwili wydania wyroku•Nowy fakt musi mieć decydujące znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. •Nieznajomość tego faktu nie może być następstwem niedbalstwa ze strony strony żądającej rewizji, •Wniosek o rewizję powinien być złożony do MTS w czasie 6 miesięcy od daty wykrycia, ustalenia innego faktu i nie później niż w ciągu 10 lat od daty wydania wyroku.
•Odwoławcze - regulamin dopuszcza dział. MTSu jako instancji .odwoł jeśli przepisy nie sprzeciwiają się
OPINIE DORADCZE - tryb. Funkc.doradc. wobec ONZ i org.wyspec.(96 KNZ i 65 i n.statutu MTS) - organy ONZ mogą się zwrócic w każdej kwestii prawnej; organizacje wyspecj gdy ZONz udzieli wczesniej pozwolenia)tylko kwestie wyn. Z ich kompet.(np. WHO - gdy sprawa nie należy do komp.to oddal)
OPINIA ODRĘBNA - votum separatum sędziego INDYWIDUALNA- sędzia zga-dza się z sentencja ale nie uzasadn.
ZARZĄDZENIA- zwiaz.z tokiem prowadz. Sprawy(do wniosków, terminów,roz-prawy)POSTANOWIENIA dot. Postę-powania dowodowego
W POSTEPOWANIU PRZED MTS DOPUSZCZALNA JEST:
Interwencja uboczna/ ogólna - art. 62 Statutu. Jeżeli państwo wykaże, że ma interes prawny , ma prawo żądać dopuszczenia do toczącego się postępowania w charakterze interwenienta. Wniosek należy wnieść nie później niż przed datą rozpoczęcia postępowania ustnego. Skutek dopuszczenia: • - państwo staje się stroną postępowania co do przedmiotu sporu • wydany wyrok wiąże go tak, jak strony sporu.
Interwencja procesowa/ szczególna - gdy spór dot interpretacji wielostronnego traktatu mn, którego zainteresowane państwo jest stroną. Wyrok ma ograniczoną skuteczność co do dokonanej interpretacji przy okazji rozpatrywania danego sporu.
Wyroki odwoławcze - Art. 67 Regulaminu. Należy je wiązać z Trybunałem jako instytucją odwoławczą od wyroków innych trybunałów międzynarodowych.
PRZEBIEG POSTĘPOWANIA PRZED MTS.
1.postępowanie pisemne : •- złożenie memoriału pozwu •- złożenie kontr memoriału, •- w razie potrzeby repliki, jak również inne akty i dokumentu dla poparcia swego stanowiska, •Doręczenie drugiej stronie odpisów wymienionych pism odbywa się za pośrednictwem Sekretarza Trybunału.
2. postępowanie ustne
•Rozprawa przed MTS jest publiczna, chyba że Trybunał zarządzi inaczej albo też strony zażądają rozprawy bez udziału publiczności.
• Rozprawą kieruje rezydent MTS, jego zastępca lub najstarszy wiekiem sędzia
•W postępowaniu uczestniczą przedstawiciele państw - stron sporu, doradcy i adwokaci immunitet na dział.
•W postępowaniu ustnym jest też możliwość przeprowadzenia wizji lokalnej. W fazie ustnej można przesłuchiwać świadków i rzeczoznawców, aczkolwiek gros dowodów wywodzi się z dokumentów. Postępowanie kończą przemówienia stron, podsumowujące ich stanowiska.
3. Po zamknięciu postępowania ustnego Trybunał udaje się na naradę -sędziowie + sekretarzem. Narady są zamknięte, mają charakter tajny. Kieruje nimi Prezydent MTS, jego zastępca lub najstarszy wiekiem sędzia. Każdy z sędziów przedstawia swoje stanowisko w spawie wraz z uzasadnieniem. Następnie powołany jest zespół redakcyjny, który przygotowuje I projekt orzeczenia.
Trybunał obraduje na posiedzeniu plenarnym . skł 15 do 17 (s.narodowi) kworum 9.
MTS może pow izby 3 os o charakterze wyspecjalizowanym, które będą właściwe do zajmowania się sprawami z zakresu prawa pracy, telekomunikacji czy innymi
odrębne opinie. Każdy sędzia ma prawo dołączyć votum separatum (sprzeciw wobec wyroku) lub opinię indywidualną (zgoda co do sentencji, ale odmienne uzasadnienie).
•Jeżeli strona nie stosuje się do wyroku, druga ma prawo zwrócenia się do RB,
niestawiennictwo się stron przed Trybunałem, ( USA vs. Nikaragua) art. 53, jeżeli jedna ze stron nie stawi się przed Trybunałem, albo sprawy swojej nie broni, druga strona może wezwać Trybunał do wydania decyzji na jej korzyść.
FUNKCJE MTS
•Sądu o kompetencji fakultatywnej - rozstrzygającego spór między państwami przedłożony mu na podstawie kompromisu zawartego przed strony (zapisu na sąd) lub na podstawie klauzuli zawartej w umowie międzynarodowej obowiązującej strony uczestniczące w sporze (art. 36§1 Statutu, klauzule sądowe art. 36§1)
•Sądu o kompetencji obligatoryjnej - przypadki klauzuli sądowej w traktacie wskazującej MTS jako właściwy do rozstrzygania, deklaracje o przyjęciu obligatoryjnej jurysdykcji MTS. Trybunał działa na podstawie skargi wniesionej przez jedną ze stron (art. 36§2)
•Doradcy prawnego ONZ (ZO, RB, organizacji wyspecjalizowanych ONZ) - art. 96 KNZ w związku z art. 65 Statutu -
Opinie doradcze wydawane w procedurze niespornej, w postępowaniu doradczym
kompetencję zwrócenia się do MTS o wydanie opinii: •1. ZO lub RB, które w każdej kwestii prawnej; • 2. Inne organy ONZ oraz organizacje wyspecjalizowane systemu NZ, którym w każdym czasie upoważnienia może udzielić ZO w kwestiach wchodzących w zakres jedynie ich kompetencji 3. NIE MAJĄ KOMP PAŃSTWA OS FIZ I PR. Opinie doradcze co do zasady nie mają mocy prawnej, ale oddziaływają na kształtowanie się prawa międzynarodowego!
•Sądu polubownego (czy rozjemczego, a raczej koncyliatora) - o ile orzekałby ex aequo et bono, jeśliby strony się na to zgodziły.
SPÓR PRAWNY:
Interpretacja traktatu mn
Każda kwestia prawa mn
Ustalenie faktu stanowiącego naruszenie prawa mn
Rodzaj i wysokość odszkodowania
Norma PM - reguła post. Zakreślająca granice podm PM. N PWewn - H+D+S (np. norma karna)Kont.-zabezp. specyf. Sankcjami (nie indyw.)PM - H zazwyczaj domyslna.Sankcje oparte na bona fides.
Zabezp.stos.norm - przymus indyw.,zbior.
Normy mają char. Koordyn,autonomi-czny. Wyj. Heteronomiczny - kompet. Prawotwórcze org. Mdzn- wyn. Z statutów, traktatów mdzn kont.org, innych traktatów mających z nim związ.
1. system „contracting out”uchwały wieksz. Kwalif. Przegłosowane moga w okresl.prekluz.terminie 3mcy od daty notyf. wył.postan.w całości/czesci w stos. Do siebie jeśli milczy to zgoda.To post. Poza uchwała.
2. „pacta tercia nec nocet”- umowa mdzn nie może nakładac praw/obow. Na rzecz państw 3ich- strony traktatu nakładają p/o3im. Pactum in faworem terci, pactum in detrimentum terci Zgoda domniemana - in faworem. Zgoda wyr. W formie pisemnej - in detri-mentum
3. dział.org. integr. w Europie- UE, Maastricht 7.02.1992, 1.11.1993 wspólnoty: uer., Euratom, EWWiS
Zabezp. wykonanaianormy mdzn - przymus indyw.- sankcja zdecentr., kom. PMTerAZ? ZAS.PROPORCJONALNOŚCI, akt nieprzyjazny może mieścić się w granicach normy albo ja naruszać.
PRZECIWŚRODKI, COUNTER MEASURES - dawna nazwa sankcji zdecentralizowanych. Owoc pracy Komisji Prawa Międzynarodowego.
RETORSJA - zgodne z prawem .leg-alny Sr odwet. będące reakcją na analogiczne zachow drugiego państwao; Instytucja Mn p.zwyczajowego wynikająca z z.równości, motywowana z. sprawiedliwości, którą należy stosować zgodnie z z.proporcjonalności. Formy: • Obostrzenia paszportowo - wizowe, • wprow specjalnej regulacji w handlu zagranicznym; • Ograniczenie swobody poruszania się na • ogr nabywania nieruchomości • Wydalanie cudzoziemców
Akty retorsyjne mogą mieć charakter sporadyczny lub tworzyć ciąg zdarzeń (np. wojna celna, o langustę, pomidorowa). Można ją stosować w każdej sytuacji. Ostrzeżenie nie jest konieczne. Ważna z.proporcjonalności (Np. skazanie w Pradze na 10 lat Oatisa, korespondenta USA, za szpiegostwo. USA odpowiedziały retorsjami, które nie były proporcjonalne)
REPRESALIA - niezgodny z pr Mn śr odwetowy wywołany analogicznym niezgodnym z Pm Zach innego państwa. Stos represaliów podlega 2 ograniczeniom: 1.wyczerpaniu procedury zmierzającej do zadośćuczynienia 2. Z.proporcjonalnościna Ograniczenia wprowadzają mn. Konwencja Portera, czy k.genewskie z 49'
czas pokoju: obowiązują 2 zasady - Zasada obowiązku załatwiania sporów międzynarodowych środkami pokojowymi i •Zasada zakazu użycia siły lub groźby użycia siły. Dopuszczalne są represalia innego typu, np. zawieszenie wykonywania umowy międzynarodowej lub jej wypowiedzenie.
Na czas wojny: drugie państwo nie może odpowiadać na działania pierwszego tym samym (np. rozstrzeliwanie lotników). Zakazane są represalia w stosunku do następujących kategorii ofiar wojny: •Rannych i chorych w wojnie lądowej; • Rannych, chorych i rozbitków w wojnie morskiej; •Jeńców wojennych; •Ludności cywilnej. •Zakazane jest zastraszanie, terroryzowanie, wszelkie czyny godzące w życie, zdrowie, nietykalność cielesną, a także androlepsja (zakaz brania zakładników).
SANKCJE MN - przymus zbiorowy, zorganizowany, zinstytucjonalizowany. Zasadniczo do stosowania tych sankcji upoważniona jest RB, w pewnych sytuacjach ZO (kazus koreański)i organizacje regionalne (art. 52 i następne KNZ) do czasu zajęcia stanowiska przez RB.
Sankcje organizacyjne - art. 5, 6 i 19 KNZ. Są to: •Zawieszenie praw w ONZ, •Wykluczenie -przypadek poważnego i trwałego naruszenia KNZ; nie wystarczy jednostkowy fakt. • art. 19 zaw za nie wpł składki przez con 2 lata
Art. 41.
s. łagodniejsze - dyplomatyczne; zerwaniu stosunków dyplomatycznych -RB zaleca- ma charakter całkowity
S. komunikacyjne o charakterze całkowitym bądź częściowych - przerwanie komunikacji (jest to katalog bardzo rozległy), np. rezolucja RB nr 667 zarządzająca s. polegające na przerwaniu komunikacji powietrznej i morskiej z Irakiem w związku z jego inwazją na Kuwejt w sierpniu 1990
S. gospodarcze - mogą przyjmować kształt embarga, bojkotu bądź blokady pokojowej:
•Embargo - zakaz prowadzenia handlu, eksportu czy importu określonych towarów, produktów czasem też s. komunikacyjne.
•Bojkot - odmowa zakupu towarów państwa, które jest bojkotowane, czy na odmowie świadczenia określonych usług; •1. B. przez ludność cywilną ->Francja - sąd potępił b. przez dokerów w Marsylii •2.Stosowany przez państwa (mieści się w obszarze przeciwśrodków);
•blokada pokojowa - zakaz całkowitego komunikacji lądowej, morskiej czy powietrznej (np. w 1962 USA zarządziły blokadę morską Kuby)- instytucja znana od dawna; praktykowane na dużą skalę; blokada powietrzna Iraku na mocy rezolucji nr 670 w związku z inwazją na Kuwejt)..
Art. 44 i dalej
S. wojskowe - dopuszczenie na podstawie uznania RB, że sankcje z art. 41 są nieadekwatne; możliwość zastosowania od razu s. wojskowych. Polegają na użyciu siły zbrojnej, przy czym ich użycie może być potencjalne bądź rzeczywiste.
•Potencjalne - polega na groźbie użycia siły, na demonstracji siły wobec p., do którego stosuje się s., np. zmasowany przelot samolotów, przepływ okrętów wojennych.
•Rzeczywiste
Moralność mn
Moralność międzynarodowa - normy, którymi kierują się podmioty w stosunkach międzynarodowych w pewnej mierze noszą charakter etyczny. Normy moralne (ich całokształt tworzy moralność międzynarodową) i normy prawne (normy zewnątrzpaństwowe).
Darcia Rias - zespół norm moralnych które znajdują wyraz w stosunkach różnych państw lub innych mn os prawnych, gałąź specjalnej moralnośći rządzącej działaniem ludzi na kierowniczych pozycjach w stos mn
Preambuła do konwencji haskiej 1907 o zasadach i zwyczajach wojny lądowej. Fiodor Martens zaproponował klauzulę do tej preambuły: zanim bardziej wyczerpujący kodeks praw i zwyczajów wojny lądowej zostanie stworzony, należy postępować zgodnie z zasadami humanitaryzmu i odwołując się do ogólnych zasad prawa narodów.
ODRÓŻNIENIE n.MM od n.PM
•Czy zachowanie, ma charakter wewnętrzny (normy moralna) - Zach podm mn ma zawsze char zew
•do norm prawnych można wys roszczenia sądowe - droga sądowa
•L. Petryżycki - n.moralne są jednostronne tworzą jedynie obowiązki, są bezroszczeniowe; prawne są dwustronne, o.roszczeniowy
RODZ N.MORALNYCH::
•Z.solidarności - konsekwencją zas. współpracy (pomoc rozbitkom na morzu) - > GA/2625 pkt 4
•Zakaz wojny -> zakazu groźby lub użycia siły w stosunkach międzynarodowych -> art. 2.4 KNZ
• Zasada wierności - obowiązek moralny dotrzymywania słowa -> (pacta sunt servanda).
• Zasada poszanowania godności i wolności człowieka.-> pkt 7 z dekalogu KBWE
• Zasada równości -> art. 2.1 KNZ
•Zasada umiarkowania, proporcjonalności, stosunkowości - wyraża się w przeciwśrodkach i sankcjach międzynarodowych.
MORALNOŚĆ MN A PMN:
MM warunkuje pmn
Przykład Mandaty w LN. Inst mandatów LN nie była zwyklą konsekwencją zasady świętego posłannictwa cywilizacji wobec ludów terytoriów lecz droga ob. moralnego do prawnego
Wyodrębniono 3 kategorie mandatów:
•Terytoria najbardziej rozwinięte - rada i pomoc w administrowaniu -Syria i Liban (m. była Francja) Palestyna i Mezopotamia (Anglia)
•Terytoria wymagające ściślejszej kontroli w zakresie uniemożliwiającym takie nadużycia, jak handel niewolnikami, alkoholem etc. Togo i Kamerun (m. w części była Francja i Anglia), Tanganika (Anglia),
•terytoria wymagające najściślejszej kontroli, które
WW:
Normy moralne są jednostronne, są źródłem obowiązków a nie uprawnień
Norma moralności Mn staje się potencjalna norma PM za pomocą materialnych składników procesu prawotwórczego
PM podporządkowane jest moralności Mn, wie norm PM jest konsekwencją norm MM
MM jest w większym stopniu warunkującym PM niż przez nie warunkowanym - treść normy moralnej staje się częścią hipotezy np.
Normy moralne jako normy wyższego rzędu w systemie wartości wywierają wpływ na kształt PM, dostarczają wzorców zachowań (Pm chroni wartość suwerennej równości państw - z niej rodzą się pochodne prawa wymienione w art. 2 KNZ)
Wiele norm PM jest przedłużeniem norm MM (normy MM są bezroszczeniowe i nakładają jedynie obow moralne)
PM nie ma mocy kształtującej czy wpływającej na MM
SŁUSZNOŚĆ MN
- > zastosowanie sprawiedliwości do konkretnego wypadku
POGLĄDY NA SŁUSZNOŚĆ
De Lapradelle - Law, Justice, Equity - 3 wartości, nimi się kierować., Phillimore' equity immanentnym składnikiem nie można przyjm oddzielnie Ricci Busatti - odrębną podstawą wyrokowania
• słuszność nie może stanowić odrębnej podst. wyrokowania bo jest różnie pojmowana w obrębie systemów pr.
• słuszność jako taka staję się ogólną zasadą prawa, jest obecna w różnych systemach prawa
• za spr. Francuza Fromageot'a znalazła się w par. 2 art. 38 statutu STSM formuła ex aequo et bono.
Rysują się 2 warianty rozumienia słuszności:
jako słuszności pozostającej na zewnątrz 38§2 - nie ma zasadniczo związku z prawem mdzn. Konieczne jest uzyskanie zgody zainteresowanych p.
jako integralna część pr. mdzn gdzie naturalnie nie jest wymagane jakiekolwiek upoważnienie, bo z mocy własnej kompetencji, własnej władzy sądowej T ją stosuje
ZASADY SŁUSZNOŚCIOWE wyn z orzecznictwa trybunałów:
•zas. Mediany -przy rozgraniczeniu odp obszaru, gdy mniej więcej linie brzegowe są tej samej długości, nie zasadą rozgr. Jest linia środkowa mierzona od linii podstawowych morza terytorialnego
•zas. Ekwidystansu - czyli equidistance Line (linia równych odległości gdy państwa leżą obok siebie).
3 kategorie słuszności:
equity intra, equity infra, equity secundum legem (art. 38 § 1)
equity praeter legem
equity contra legem - w przyp możliwych różnych norm pr do zastosowania
ORZECZENIA ZWIĄZANE Z ZASADĄ SŁUSZNOŚCI
Orzecz. Niemcy v. Holandia i Dania - kazus delimitacji obszarów szelfu kontynentalnego (1969)
Orzecz. 1982 r. spór dot. Rozgraniczenia obszarów delimitacji morskich między Libią a Tunezją
1984 r. - orzeczenie w sporze o delimitację obszarów morskich między USA a Kanadą - kazus Zatoki Maine.
Wyrok wydany w sporze między Libią a Maltą o rozgraniczenie obszarów morskich (1985)
Orzecz. Wydane w sporze między Danią a Norwegią w sprawie rozgraniczenia obszarów morskich między Grenlandią (Dania) a Wyspą Jana Mayen'a (1993)
Orzecz. Arbitrażowe między Wlk. Bryt. A Francją o rozgraniczenie w kanale la Manche
1986 - Trybunał o 3 rodzajach słuszności (Izba MTS) - orzeczenie w sprawie delimitacji granicy państwowej między Burkina Faso a Mali
1982 r. spór Libia Tunezja, gdzie MTS wypowiada się na temat istoty pr. Słuszności
między Libią a Maltą w 1985 r.:
Przejawy funkcjonowania słuszności w systemie prawa mdzn
A) nowy mdzn ład gospodarczy (mdzn prawo gospodarcze) - np. słuszne ceny, korzyści, warunki handlu, konstrukcja sprawiedliwości rozdzielczej i wyrównawczej).
B) Konwencja NZ o prawie morza UNCLOS czy Konwencja z Montego Bay (10.12.1982) - rezultat 3 konferencji NZ w sprawie prawa morza. Zasady korzystania z obszarów morskich itp. Ogromny traktat liczący 320 artykuły, 9 aneksów i porozumienie implementacyjne do części XI (28.07.1994).
Art. 82- motyw słuszności w związku z eksploatacją zasobów mineralnych na szelfie poza wył. strefą ekonom
C) sukcesja - słuszność pojawia się w kontekście sukcesji państ
4 modele:
•Cesja - poprzednik i sukcesor zachowują ciągłość i identyczność, a jedynie część terytorium spod władzy poprzednika (cedent) przechodzi na cesjonariusza zgodnie z zasadą przesuwalności granic w drodze pokojowej
•Powstanie nowego p. niepodległego
•Zjednoczenie państw
•Rozpad państw. - słuszność pojawia się w tym kontekście się i w następstwie tego losu własności państwowej własności nieruchomej i ruchomej. Rozpad w konsekwencji prowadzi do tego, że własność nieruchoma przechodzi na państwa sukcesorów zgodnie z zasadą rzymską quad es in territorio est etiam de territorio,
KURTUAZJA MIĘDZYNARODOWA
inaczej określona grzecznością mdzn, formułą comitas gentium.
Zasada przedstawicielstwa - jej treścią jest czynne i bierne prawo legacji, prawo wysyłania przedstawicieli dypl. do obcych państw i prawo przyjmowania przedstawicieli dypl. innych państw.
Akredytacja - katalog czynności, dokumentów które warunkują podjęcie oficjalnej misji przez przedstawiciela dypl.
1. upatrzenie kandydata.
2.Agrement ( z francuskiego) - procedura uzyskiwania zgody państwa przyjmującego.
3.akt mianowania. Dokonuje go głowa państwa,
3.Wizyta u szefa protokołu,
4.ceremonia składania listów
5.Audiencja prywatna
Listy uwierzytelniające. Wystawiane przez głowę państwa wysyłającego, adresując do głowy p. przyjmującego Jest to dokument stanowią podstawę urzędowego stanowiska przedstawiciela dyplomatycznego, szefa misji dyplomatycznej, szef misji dyplomatycznej, składa głowie państwa przyjmującego tamElementy listu uwierzytelniającego: • imię, nazwisko, tytułu i stanowiska służbowego przedstawiciela • Zapewnienie adresata, że jest to osoba godna zaufania i należy dać wiarę wszelkim oświadczeniom, jakie będą składane w imieniu p. wysyłającego •Prośba o okazanie niezbędnej życzliwości w działaniach szefa misji,
3 klasy szefów zgodnie z Konwencją Wiedeńską z 1961 roku:
Ambasadorowie, legaci, nuncjusze apostolscy akredytowani przy głowach państwa (oraz innych szefów misji równorzędnego szczebla) - korzysta z zasady pierwszeństwa. Najwyższa klasa.
Ministrowie i posłowie, internuncjusze akredytowani przy głowie państwa - korzysta z zasady pierwszeństwa w stosunku do klasy 3
Charge d'affaires en pied - akredytowani przy MSZ.
Kurtuazja MN a PMN
Normy kurtuazji Mn kształtują w pewnym sensie PM przekształcając się w normy PM (np. szereg immunitetów, przywilejów dyplomatycznych)
Przekształcenie odbywa się w procesie prawotwórczym, źródłami zaś są traktaty Mn bądź zwyczaje Mn (gdy stosownej praktyce towarzyszyć będzie opinio iuris)
Kurtuazja Mn jest drugim po moralności zespołem norm najbliższym PM
Szereg norm kurtuazji Mn jest przedłużeniem czy konsekwencja PM ( konsekwencją zas równości ->normy kurtuazyjne nakazujące poszanowanie flagi, okazywanie szacunku prawom i urzędom, uporządkowane zajmowanie miejsc za stołem przez dyplomatów
NORMY ZEWNĄTRZPANSTWOWE
Są to normy wewnątrzpaństwowe regulujęce stosunki mn. Wartościa jest ochrona interesu państwa
Normy zewnątrzpaństwowe mogą być najczęściej efektem:
inkorporacji lub recepcji norm pr. Mdzn
uznania w pr. mdzn. kompetencji dyskrecjonalnej p.
luki w pr. mdzn.
Odesłania przez n. pr. mdzn. do pr. krajowego, np. art. 60 Konwencji nr 102 MOP
Mogą mieć różny charakter:
Merytoryczne
Jurysdykcyjne
Kolizyjne - normy prawa :mdzn. prywatnego - ich zadaniem jest usuwanie kolizji gdy powstają wątpliwości który system wybrać; karnego mdzn. - działy zagraniczne zarówno KPK, jak i normy jurysdykcyjne w kodeksach karnych; administracyjnego mdzn.
Przykłady:
•Kompetencje organów w zakresie utrzymywania stos. mdzn., •normy regulujące instytucję azylu politycznego , ekstradycji •określające istotę władzy p. nad jego terytorium (suwerenność), •n. regulujące opiekę dypl. W stosunku do własnych przynależnych, n. dające podstawę do karania zbrodniarzy wojennych, n. regulujące stosunek pr. wewn. do pr. mdzn. • dział XII KPK, dział III KPC,
Normy zewnątrzpaństwowe a PMN - n.zewnątrzpaństfowe to pewna grupa norm wewnatrzpaństwwych regulująca stos międzynarodowe J.Gilas
Zewnatrzpaństwowy system norm jest najczęściej efektem :
Inkorporacji bądź recepcji norm PM do prawa wew; np. konwencja MOP nr 109 dotycząca płacy, czy konwencje o PCz
Uznania dyskrecjonalnej kompetencji państwa - np. problem obywatelstwa (nabycie, utrata) regulacja wkraczanie i pobytu cudzoziemców
Luki w prawie m-n
Odesłanie przez normę PM do prawa krajowego MOP nr 102
Normy zewnątrzpanstwowe moga w sposób istotny oddziaływać na prawo Mn, lub rodzić ważne skutki mn (np. mianowanie przeds dyplomatycznych, ogłaszanie stanu wojny, ekstradycji, azylu politycznego; kompetencje do prowadzenia rokowań-> naruszenie przez przedst. Takiej norm zewnatrzpaństwowej może prowadzić do unieważnienia takiej umowy.
Kapitalne znaczenie mają normy regulujące stosunek p. krajowego do PM, są efektywnym miernikiem przychylności krajowego porządku do MN, zawarte są najczęściej w konstytucji lub w ustawach zwykłych. Możliwe zjawisko internacjonalizacji prawa krajowego.
Wśród pozostałych norm zewnatrzpaństwowych regulujących stos MN można wyróżnić:
Zewnątrzpaństwowe n. karne
Zasada terytorialna w konstrukcji zwierzchnictwa terytorialnego
Zasada personalna bierna w koncepcji zwierzch personalnego
Zasada personalna bierna , czy ochrony w instytucji obrony
Represje wszechświatowe
Zewnątrzpaństwowe normy postepowania karnego - zawierają normy procesowe regulujące postepowanie w spr karnych ze stos Mn; są to tzw działy zagraniczne k.p.k (XIII)
Zewnatrzpaństwowe normy kolizyjne prywatnoprawne
Zewnątrzpaństwowe normy postepowania cywilnego - normy procesu cywilnego dla spraw z elementem zagranicznym (III cz k.p.c)
Prawo Mn ma ogromny wpływ substancjalny na normy zewnątrzpaństwowe, skorelowane one są ze zobowiązaniami
MN NORMY POLITYCZNE
n.polit - SA ormami obowiązującymi w stos mn, które tworzą zobowiązania polityczne i są zabezpieczone sankcjami politycznymi - > wartość `celowość ustalonych zamierzeń'. Cechuje je niski stopień normatywności i duży stopień ogólności. Źródła n.p są nieformalne i formalne ->konieczne jest stosunkow niewielkie podwyższenie ich stopnia natężenia by stały się źródłem praw i obowiązków: (np. rezolucja XXIX o nieoddziaływaniu na środowisko i klimat przekształciła się w konwencje zaw w Genewie w 77')
źródła:
Akty końcowe konferencji mdzn. KBWE 1975,
Komunikaty z wizyt dypl
Uzgodnione oświadczenia mn
Uchwały rezolucje org. mdzn, głównie pozarządowych.
Komunikaty z posiedzeń międzypartyjnych kongresów mdzn.
Praktyka podmiotów stosunków mdzn.
PRZYKŁADY
•Międzynarodowy ład ekonomiczny, deklaracja ZO NZ nr 3201, rezolucja 3281 z 1974 roku
•rezolucja nr 3254 - przewidywała niesienie pomocy krajom rozwijającym się gospodarczo.
•Rezolucja nr 3264 - jej treścią jest zasada nieoddziaływania na klimat w celach niewojskowych
•Rezolucja nr 3265 - zobowiązanie polityczne do tworzenia stref bezatomowych
• Aktu Końcowego KBWE
ORGAN POLITYCZNY RE, nie stanowi prawa, o.nierządowy, niesformalizowany, nadaje impulsy dla rozwoju UE i wytycza kier jej polityki
MN normy polityczne a PMN - n.polit są normami obowiązującymi w stos Mn które tworzą zobowiązania polityczne i są zabezpieczone sankcjami politycznymi; wartość -> celowość ustalonych zamierzeń, cechuje je niski stopień normatywności. Źródła: akty końcowe konferencji (np. KBWE), komunikaty z wizyt międzypaństwowych, oświadczenia międzypaństwowe, rezolucje org Mn.
n.polityczne oddziaływają na kształt norm PM
źródła n.politycznych są nieformalne, bądź formalne -> konieczne jest stosunkowo niewielkie podwyższenie ich stopnia natężenia by były one źródłem praw i obowiązków (np. rezolucja XXIX nieoddziaływania na środowisko i klimat -> przekształciła się w Konwencje zawartą w Genewie w 77')
PRAJKSEOLOGIA MN
Jest to zbiór norm i reguł skutecznego działania, kluczowa wart to skuteczność
ŹRDŁA: BEZPOŚREDNIE: • Korespondencja dyplomatyczna, •Akty końcowe konferencji mdzn. • Protokoły spotkań dyplomatycznych, •Umowy mdzn. •Pamiętniki mężów stanu, dyplomatów, dowódców wojskowych; POŚREDNIE: • Monografie, Rozprawy, Studia poświęcone prakseologii, socjologii, socjotechnice mdzn, prawu mdzn. moralności mdzn, polityce i stosunkom mdzn.
Wzorcowy model skutecznego działania:
1.Preparacja -podejmowanie pewnych prób i planów działania. 3 rodzaje prób:
•Diagnostyczne - służą bezpośredniemu sprawdzeniu możności działania. 1933 - światowa konferencja gospodarcza w Londynie, Hitler wysyła ministra gospodarki Hudenberga
•Ćwiczebne - do nabycia skuteczności działania
•Komatywne - zmierzają do osiągnięcia bezpośrednio wyznaczonego celu.
2. Opracowanie planu działania: • Metodyczność - utrzymanie status quo (wdanie się w rokowania mdzn by stworzyć pozory że możliwa jest droga pokojowa •Organiczność - przyjecie przez wszystkie współpracujące państwa tego samego celu, np. walka z terroryzmem •Centralizacja - ustanowienie organu centralnego
Reguły prakseologiczne dotyczące rokowań:
• prowadzenie ich na możliwie najniższym szczeblu
•Należy prowadzić w zespole państw, aby zminimalizować skutki ewentualnej porażki
•W rokowaniach należy rozszerzyć przedmiot, aby i druga strona mogłaby uzyskać w tym zakresie korzyści
•Prowadzenie rokowań tajnie -
Zasady działania:
•Zasada kunktacji - wybranie takiego momentu, który będzie umożliwiał realizację wyznaczonego celu przy minimalizacji interwencji. Np. 17 września 1939 Reguła •potencjalizacji - zastąpienie działania przejawem możności jego wykonania
Przejawy Prakseologii w PM:
• sklad i głosowanie w RB (członkowie stali i waga głosw), KE
•traktatowe systemy kontroli budowane na dwóch zas środkach sprzężonych ze sobą ujawnienie (sprawozdania od podm kontrolow) i weryfikacje
•gwarancje mn.
1.demiltaryzacja- jest to wynikający z umowy mdzn. obowiązek zlikwidowania a także zakaz utrzymywania w przyszłości na danym terytorium urządzeń, obiektów wojskowych, umocnień, fortyfikacji, zakaz utrzymywania sił zbrojnych i zbrojeń. Częściowa tyczy pewnej części ter bądź rodz zbrojeń (szeroki prog dem w stos do Niemiec i Włoch po II w św). Zdemilitaryzowane są także obszary niepaństwowe
- terra comunis - Antarktyka, ciała niebieskie (traktat kosmiczny z 27/01/67)- całkowita demilitaryzacja
- terra uzus poublicum ( przestrzeń kosmiczna, dna mórz i oceanw) dem częściowa, zakaz umieszczania broni masowej zagłady. Państwo ktore prowadzi dzial ponosi za nia odpowiedzialność
2.neutralizacja wojskowa - oznacza traktatowe wyłączenie terytorium państwowego czy niepaństwowego z ewentualnych przyszłych działań wojennych oraz zakaz korzystania z tego terytorium w celu przygotowania działań zbrojnych w charakterze bazy. Mogą być utrzymywane siły wojskowe. (cieśniny i kanały
3.Neutralność wieczysta - oznacza zobowiązanie p. do nieuczestniczenia nigdy w żadnej wojnie w zamian za zobowiązanie ze strony innych państw gwarantów neutralności wieczystej, do nieprowadzenia działań wojennych przeciwko temu państwu. (Szwajcaria, Austria) państwo ma obowiązek niesienia pomocy ofiar wojny
Prakseologia Mn a PMN - zbiór norm i reguł skutecznego działania. Kluczowa wartość to skuteczność;
Motyw prakseologiczny kształtuje niektóre nory czy instytucje PM
Zasada suwerennej równości mówi jedno państwo jeden głos, prakseologia: RB podział na stałych i niestałych członków, waga głosów wielkich mocarstw
Unia europejska i ilość głosów w KE, PE
Kontrola Mn to instytucja PM która daje szczególny wyraz względom prakseologicznym - zobowiązania, które nie są kontrolowane narażone są na niewykonanie czy łamanie
Traktatowe systemy kontroli - budowane na dwuch zasadniczych środkach kontroli sprzężonych ze sobą:
Ujawnienia- informacje, petycje czy sprawozdania pochodzące od podmiotów kontrolowanych
Weryfikacje - różne rdzaje inspekci i obserwacji podmiotów kontrolujących
Gwarancje międzynarodowe:
ŹRODŁA PMN
Źrodła w znaczeniu materialnym - spr Ltosu 1927 `normy prawne wiążące państwa wywodzą się z ich woli
• szk. Pozytywistyczna - podstawą obowiązywania pmn wola państw (Martens, normatywizm wiedeński)
•szk naturalistyczna - imperatywny rozum, umowa i zwyczaj uważane tylko za formy
Źródła w znacz poznawczym - zbiory traktatow,
• we wspł Pm nie ma zbioru pr zwyczajowego, choc istnieją kompilacje zwyczajw
• UNTS
• zbiory pryw (np. Fryderyka Martensa)
Źr formalne: u.mn, zwyczaj mn, - bezspornie, kontrowersje w doktrynie: akty jednostronne państw, orzeczenia, uchwały org mn, z.oglne prawa
Źrdła pr w post przed MTS: art. 38.1 s.MTS
1.umn
2.zwyczaj międzynarodowy
3.zasady ogólne prawa, uznane przez narody cywilizowane
4. pomocniczo wyroki sądowe tudzież zdania najznakomitszych znawców prawa - MTS posiłkuje się dla stwierdzenia istnienia bądź nie normy prawa - orzecz nie mają charakteru precedensu art. 59!
Art. 38.2
ex aequo et bono, o ile strony na to zgadzają się, ani razu nie orz na tej podst, ale brał pod uwagę Tunis vs Libia 82', spr szelfu na morzu płn. 69'
UMOWA MN
Umn - to wszelkie porozumienie (casus ihlena) zawarte przez con dwa państwa i regulowane przez PMP
Zdolność traktatowa ius tractatuum - jej konsekwencją są normy kurtuazyjne regulujące tryb i procedurę przygotowywania umów mdzn, a zwłaszcza umowy mdzn. W zakresie budowy umowy mdzn. nie ma sprecyzowanych norm prawa mdzn. Natomiast w tradycji wykształciły się pewne reguły utrwalone praktyką. Mamy zatem do czynienia z regułami kurtuazji mdzn.
BUDOWA UMN:
1.Tytuł - wymienia się rodzaj umowy, przedmiot, strony w sytuacji umów dwustronnych czy wielostronnych o ograniczonej liczbie strony (jeśli umowa liczy kilkadziesiąt państw - z reguły tylko tytuł i przedmiot)
2.Preambuła - w umowach dawnego typu.
•Inwokacja.
•Intytulacja - wymienia się st umowy, alfabetycznie
•Arenga - podaje motywy zawarcia umowy
•narracja - opis ok. tow zawarciu umowy
•Komparycja - kończy wstęp. Wyl pełnomocnikow
3.Zobowiązania merytoryczne - osnowa dyspozycyjna ujęte w częściach, działach, rozdziałach, punktach, podpunktach, artykułach,
Spotyka się klauzule, czyli jednobrzmiące postanowienia
Klauzula największego uprzywilejowania - przyznania wobec siebie wszelkich przywilejów, korzyści, ułatwień, udogodnień, jakie zostały przyznane bądź będą w przyszłości przyznane państwu najbardziej uprzywilejowanemu.
Klauzula narodowa - oznacza, że obywatele, osoby prawne, towary etc. Korz z identycznych przywilejów, z jakich korzystają obywatele tej strony.
Klauzula wzajemności - oznacza, że strony przyznają sobie takie same przywileje.
3.postanowienia końcowe - w tej części występują klauzule typu:
K. wyrażenia zgody na związanie się umową mdzn. - wyrażenie zgody poprzez:
K. podpisania - o jej wejściu w Zycie stanowi podpisanie,
K. ratyfikacyjna - określa się że um zost ratyfikowana i mnce wymiany dok ratyfikacyjcnych
K. przyjęcia -łączne uwzględnienie ratyfikacji bądź ratyfikacji i zatwierdzenia.: „Traktat podlega przyjęciu zgodnie z prawem wewnętrznym każdego z umawiających się stron”.
K. zatwierdzenia -przypisana innym organom, np. rząd działający In pleno, szef rządu, szef etc
K. przystąpienia (akcesyjna) - odnosi się do państwa nieuczestniczącego w negocjacjach mdzn. lub takiego, które chce ratyfikować traktat.
4.Korroboracja - wzmocnienie umowy przyjmujące kształt formuły: „Na dowód zawarcia umowy pełnomocnicy złożyli swoje podpisy i wycisnęli swoje pieczęcie”.
ZAWARCIE UMN
•negocjacje
•parafowanie
•podpisanie
• rejestracja i publikacja
ZASTRŻEŻENIA DO UMN:
Zastrzeżenie oznacza jednostronne oświadczenie jakkolwiek byłoby ono sformułowane, lub nazwane, złożone przez państwo przy podpisaniu, ratyfikacji, przyjęciu traktatu, mocą którego zmierza ono do wykluczenia bądź modyfikacji skutku prawnego pewnych postanowień traktatu w ich zastosowaniu do tego państwa
PRZYCZYNY NIEWAŻNOŚCI UMN:
Przyczyny względne:
•sprzeczność normy prawa międzynarodowego z normą prawa wewnętrznego (normą konstytucyjną); musi być obiektywnie widoczne dla innych stron;
•błąd istotny (typowa wada oświadczenia woli);
•podstępne, oszukańcze działanie strony;
• korupcja - dokonanie czynności przez osobę przez państwo uprawnioną, pod wpływem chęci osiągnięcia własnych korzyści.
Przyczyny bezwzględne:
•przymus wobec przedstawiciela
•groźba użycia siły lub użycie siły wobec państwa niezgodnie z dokumentami prawa międzynarodowego;
•sprzeczność traktatu z bezwzględnie obowiązującą normą powszechnego prawa międzynarodowego (ius cogens); jest to norma przyjęta i uznana przez całą społeczność międzynarodową, która może być zdewaluowana w ten sam sposób.
PRZYCZYNY WYGAŚNIĘCIA UMN:
• zgoda wszystkich stron umowy art. 54 KPT
• całkowite wykonanie umowy
• trwale zniknęcie podmiotu umowy
• trwałe znikn ięcie przedmiotu umowy
• zasadnicza zmiana okoliczności
ZWYCZAJ MN:
Na przestrzeni wieków dominujące źródło pmn do 1815, art. 38.1 b) wadliwie,
ELEMENTY:
Praktyka (uzus) - charakter obiektywny, 150 lat
Przekonanie (opinio iuris) - (Lotus normy prawa wiążące państwa wywodzą się z ich woli)
Zwyczaj regionalny - Haya de la torre
z.dwustronny Goa
normy powszechnego prawa zwyczajowego wiążą państwa nowo wstępujące do społeczności mn w skutek rozkazu zorganizowanej społ mn
Zasady ogólne prawa:
- to uogólnione i postępowo rozwinięte zasady pmn, to zasady wspólne wszystkim systemom prawnym świata;
KATALOG - rodzi spory ale na pewno: •obowiązek napraw szkód (spr.fabryki Chorzów) • nie można przekazać więcej praw niż się posiada, bezprawie nie może tworzyć prawa, nullum crimen nulla poena sine lege złamana w Norymberdze • Ne bis In idem
UCHWAŁY PRAWOTWÓRCZE ORG MN.
4 główne źrodło prawa mn nie ujęte w art. 38 s.MTS, są deklaracje i zlacenia, rezolucje ONZ SA w pewnych przyp wiążące, te które są aktami stos Pm lub jego interpretacji.
Orn mające uprawnienia normotwórcze - tworzą normy proponowane państwom
Org majace uprawnienia Prawotwórcze - n. wiążą państwa; dzielą się na • uchwały pro foro interno: dot wewnętrznych spr organizacji, • uchwały pro foro ex terno - dot stos zewnętrznych; podejmowane są consensusem albo większościa głosów - >contracting out państwo przegłosowane może w odp czasie i trybie oświadczyć, że nir będzie związane w częśći bądź całości umn
ORGANIZACJE:
WHO art. 21, 22 statutu
WMO - św org meteorologiczna art. 7 statutu
ICAO - org.mn lotnictwa cywilnego art. 37 - 38 konw chicagowskiej
Organizacja dna morskiego art. 160 KMB
WE
Org może stanowić n.prawne gdyż wola państw zost wyrażona generalnie, a więc nie ma potrzeby wyrazania jej ad casum. Org podejmuję działania dla tego, że państwa wyposażyly ją w taka prerogatywę.
ŹRÓDŁA POMOCNICZE art. 38 ust 1 lit d z zastrzeżeniem post art. 59
Za ich pomocą tryb rozstrzyga czy istnieje dana norma czy nie, MTS orzekając dok ustaleń faktycznych
Jeżeli MTS wyd wyr w jakiejś spr to w analogicznej będzie zast identyczne rozw, wielkokrotnie str przed tryb powołują się na orzecz wcześniejsze
• status pr Grenlandii 1933- umowa mn może być zawarta w formie ustnej
• sprawa parowca Wimbledon 1923
• spr cieśniny Korfu
• spr Nottebohma
Doktryna prawa mn - zdanie najznakomitszych znawców prawa, pamiętac należy że nauka pmn jest ter ścierania się poglądów odbiciem interesów państw
Naturalizm (Grocjusz) i pozytywizm żr prawa mn jest umowa i zwyczaj: Moser, Martens
PODMIOTY PMN
A. Klafkowski - we współczesnym pmn brak normy prawnej określającej podmioty pmn. W tradycyjnym praw mn uznawano że jedynym podmiotem jest państwo. W spr Bernadotte MTS stwierdził iż oprócz państwa mogą funkcjonować w stos mn inne osoby (pochodne). Podmioty pmn nie maja jednakowego zakresu podmiotowości
KPT z 69' stwierdza że obok państw istnieja inne podmioty pmn i im też przysługuje ius tractatum
W XIX w Trybunał środowo Amerykański - przyznał podmiotowość prawno-mn jednostkom
Podmiotami PMP są te podmioty wyst w stos mn, których postepowanie reguluje bezpośrednio prawo mn
Państwo jako podmiot pierwotny -
Pmn nie powołuje państwa do życia, rejestruje tylko fakt jego powstania oraz łączy określone skutki prawne z tym faktem
Państwo to ter, ludność i władza najwyższa; - konieczność istnienia czwartego elementu w definicji państwa (poza terytorium, ludnością i władzą najwyższą) - zdolność władzy najwyższej do utrzymywania stosunków z innymi państwami; • Konwencja o obowiązkach i prawach państw - 1933; •Karta bogotańska.
Panstwo ma zdolność prawna i do czynnośći prawno-mn (Rzesza niemiecka na mocy konf Poczdamskeij miała tylko zdolność do ponoszenia odpowiedzialności)
Suwerenność - to zespół uprawnień suwerennych państwa o charakterze wewnętrznym (KNZ art. 2 pkt 1, z.I aktu końcowego KBWE). Samowładność i całowładność
1.Podział , jakiego można dokonać, to podział na: państwa unitarne i państwa złożone….
Mikropopaństwa
Są też takie organizacje terytorialne, które wymykają się tradycyjnym kwalifikacjom: Autonomia Palestyńska, Czeczenia, turecka rep cypru - nie uznawane przez społ mn
IMMUNITET PAŃSTWA - oznacza że państwo i jego organy nie mogą być pozwane przez org sądowe innego państwa i jego własność nie może podlegać zajęciu
ORGANIZACJE MN
- zrzeszenia, związki państw, lub podmiotów prawa wewnętrznego pochodzących z różnych państwa powołane do życia w celu stałej realizacji zadań określonych w dokumencie założycielskim , będącym umową mn, lub umową prawa prywatnego
CECHY ORG MN:
•charakter mn str podmiotowej
•materialną podstawą działania jest wola państw lub innych podmiotów
•podstawą dział lej umowa
• permanentny cel działalności i cel
PODZIAŁ ORG MN
I - międzyrządowe org mn - zrzeszenie con 3 suwerennych państw w oparciu o umn , która określa wspólne cele i działania , prawa i obow.
II - mn org pozarządowe - dobrowolne zrzeszenia os fizycznych bądź prawnych, o względnie trwałym charakterze, powołane do realizacji wspólnych celów , którego podstawą jest akt prawny o charakterze porozumienia prywatnego
Drugi podział to
A.org regionalne ( WE, EFTA, OJA, Elsa,)
b.org. uniwersalne (ONZ, Amnesty international, WFUNA, Mn zw studentów)
Z uwagi na dostępność moża podzielic:
a.zamknięte
b.półzamknięte (RE, państwa arabskie)
c.otwarte
Org mn są podmiotem pmn jeśli mają zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych
FUNKCJE ORG MN
*fcje regulacyjne
*fcje kontrolne
*fcje operacyjne
Stolica Apostolska - w umowie laterańskiej z 1929 r. stwierdza się, że Stolica Apostolska sprawuje suwerenność nad miastem Watykan. Podmiot kreowany na mocy umowy międzynarodowej. W skład Stolicy Apostolskiej wchodzi państwo-miasto Watykan, które w rozumieniu prawa międzynarodowego jest jednostką terytorialną posiadającą ludność i w której sprawowana jest władza najwyższa przez papieża.
Inne podmioty, które funkcjonują w układzie międzynarodowym jako nosiciele podmiotowości:
Naród:
który miał własne państwo i je utracił;
który jeszcze nie ma własnego państwa, a do którego utworzenia aspiruje. (Podczas I wojny światowej państwa, które walczyły z Austro-Węgrami, chciały by żołnierze polscy i czescy wzięli udział w walkach…)
Powstańcy lub strona wojująca, Jeżeli dojdzie do uznania przez społeczność międzynarodową wzajemne praw i obowiązki
Zakon Kawalerów Mieczowych (Maltańskich): w XII wieku posiadał suwerenność terytorialną (Rodos, Malta), w wyniku wojen napoleońskich utracił te tereny. Obecnie nie posiada terytorium. Około 40 państw utrzymuje stosunki dyplomatyczne z Zakonem. Przyjęto rozwiązanie, że każdorazowi przedstawiciele państwa przy Stolicy Apostolskiej są jednocześnie dyplomatami przy Zakonie. Ius tractatum - Zakon zawiera traktaty (bardzo ograniczone) międzynarodowe dotyczące świadczenia pomocy humanitarnej w przypadkach konfliktu zbrojnego lub klęsk żywiołowych
.
Jednostka - jej podmiotowość prawno-międzynarodowa to sprawa najbardziej kontrowersyjna. Koncepcji nadania jednostce podmiotowości prawno-międzynarodowej można poszukiwać w:
regułach wojny morskiej - pirat morski zaopatrzony w upoważnienie państwa (list kaperski) stawał się legalnie uczestnikiem wojny morskiej i podlegał prawu międzynarodowemu;
1907 - IV Konwencja haska - odpowiedzialność prawno-międzynarodowa jednostki za naruszenie prawa międzynarodowego przez podejmowanie działań przeciwko nieprzyjacielowi, nie spełniając kryterium regulaminu;
początki XX wieku - pierwsze przesłanki odpowiedzialności prawno-międzynarodowej jednostki za ciężkie naruszenie prawa międzynarodowego (za popełnienie zbrodni międzynarodowej);
szereg dokumentów składających się na międzynarodowe prawo praw człowieka czyni jednostkę podmiotem prawa międzynarodowego (norma jest adresowana do jednostki).
Pojęcie i systematyka PMN:
Współczesne pojęcie PMP - PM stanowi nieustannie rozwijający się, stale doskonalący system, który swoją regulacją obejmuje nie tylko coraz to nowe dziedziny stosunków Mn. PM nie posiada normy , która by w sposób jednoznaczny stanowiła kto jest, a kto nie jest jego podmiotem; YO system norm prawnych regulujących całość stosunków Mn, między wszelkimi ich podmiotami.
PMP a PM prywatne - PM prywatne - najstarsza obok publicznego gałąź PM, reguluje ono stosunki prywatno prawne , które w swoich funkcjach i cechach wykraczają poza granice państwa.
Oddzielność Pm pryw od PMP
Odrębny przedmiot regulacji
Katalog podmiotów (os fiz i praw)
Odrębne źródła (tu akty prawa wew)
System załatwiania sporów (sądy powszechne państw i Mn arbitrażu handlowym)
Pr. mdzn. prywatne - to jest taki zespół norm, który nie reguluje bezpośrednio praw i obowiązków jednostek prywatnych, on jedynie wskazuje na właściwy miarodajny system norm merytorycznych, gdzie należy poszukiwać norm materialnych właściwych dla rozstrzygnięcia stosunku prywatnoprawnego z elementem obcym (jest to zespół norm obowiązujących na terytorium danego p. których przedmiotem jest wskazanie właściwego systemu prawnego dla rozstrzygnięcia stosunku prywatnoprawnego z dziedziny pr. cywilnego, rodzinnego, opiekuńczego czy prawa pracy, w których w stanie faktycznym jest zwarty element obcy). Element obcy przejawi się w stanie faktycznym stosunku w różnych formach:
Gdy uczestnikiem stosunku pr. jest obywatel obcego p. czy osoba pr. mająca siedzibę za granicą
Gdy przedmiot położony jest za granicą
Gdy czynność prawna czy zdarzenie pr. miały miejsce za granicą
Gdy skutki prawne czynności prawnej czy zdarzenia wybiegają poza granice danego państwa (występuje on w sprawach związanych z podmiotem stosunku prywatnoprawnego - ratione persone czy ratione materiae).
'norma kolizyjna', a więc norma, która wskazuje prawo właściwe dla danego quantum sytuacji życiowych. Oprócz nich występują w prawie prywatnym międzynarodowym normy ogólne, o nieco innych celach (np. klauzula porządku publicznego).
W skład normy kolizyjnej wchodzą
Łącznik - kryterium, probierz, czynnik, którego musimy użyć, aby odnaleźć właściwe prawo. Przykładowe łączniki:
obywatelstwo - prawo nim wskazane nazywamy 'prawem ojczystym' (lex patriae),
miejsce zamieszkania - prawo nim wskazane nazywamy z łaciny lex domicilii,
miejsce położenia rzeczy - prawo nim wskazane nazywamy z łaciny lex rei sitae.
Nakaz zastosowania prawa,
Subokreślnik temporalny - określenie, z jakiej chwili powiązanie decyduje o wskazaniu prawa (np. "z chwili śmierci", "każdoczesne").
Mn prawo gospodarcze - system norm prawnych obowiązujących między państwami org mn, osobami fiz i prawnymi regulujący regulujących międzynarodowe stosunki gospodarcze - miedzy gospodarkami narodowymi oraz podmiotami w obrębie różnych gospodarek.
Źródła: um Mn, zwyczaje, zasady, uchwały org Mn + ustawy Mn, dyrektywy, rozporządzenia, zarządzenia jako źr p.krajowego
Podmioty: podmioty PMP + os fizyczne i prawne
Przedmiot: Mn stos gospodarcze (własność i produkcja, handel mn, kwestie monetarne, inwestycje zagr itd..)
Mn prawo karne - rozwój następuje po II wojnie. Jest ono dynamicznie rozwijająca się gałęzia PM, która określa zasady karania przez państwo lub trybunały Mn osób winnych naruszenia PM + normy proceduralne. MPK = pMk + pKm MPK obejmuje swym zakresem źródła Mn i źródła wewnętrznego pk i ma na celu:
Definiowanie przestępstw Mn
Wskazanie państw czy trybunałów właściwych do wykonania jurysdykcji
Reguluje zagadnienia Mn pomocy w spr karnych
Umowy Mn które współtworzą PM nie są samo wykonalne, państwa strony mają szereg obowiązków np. konwencja z 66' o eliminacji wszelkich form dyskryminacji rasowej
MN prawo administracyjne - gałąź porządku prawno-mn zawierająca normy prawne współtworzące tzw administrację Mn - J.Gilas. MPA = pMa i pAm
Za wyodrębnieniem tej gałęzi przemawiają:
Reguluje ono stos miedzy org.mn a jej funkcjonariuszami, miedzy państwami a os.fizycznymi oraz prawnymi o obcym obywatelstwie czy przynależności państwowej kategorie stosunków oparte są na nierównorzędności podmiotów i zawsze zakładają podporządkowanie jednego z nich
Ma w wysokim stopniu charakter subordynacyjny a nie koordynacyjny jak PMP
Katalog źródeł to źródła PM oraz prawo krajowe jako zewnątrzpanstwowe normy administracyje
Proces prawotwórczy oparty jest na subordynacji a normy maja charakter heteronomiczny gdy w PMP koordynacja i autonomiczny
Wyższa skuteczność norm ze względu na dużą zdolnośc przenikania do porządku wewnętrznego (np. europejskie prawo wspólnotowe-> rozporządzenia i dyrektywy)
Niektóre org Mn mają uprawnienia prawotwórcze i państwa niejako z góry wyrażają zgodę na stanowione przez nie normy -> zwolnienie w wyn spec procedury `contracting out' ICAO bądź pozbawione WE,
System załatwiania sporów oparty jest na proc admin lub sądowych
Europejskie prawo wspólnotowe - zasada prymatu, zasada bezpośredniego stosowania i bezpośredniego skutku
Podmiotem są państwa, org mn, osoby fiz i prawne
Źródła: prawo wtórne, ustawy, dekrety, rozporządzenia, zarządzenia, orzecznictwo, doktryna
Mn prawo ochrony człowieka - system norm formułujących prawa i obowiązki człowieka oraz podstawowe wolności wraz z zespolem srodków prawnych służących ich ochronie EKPCz -> z jej mocy jednostka uzyskuje podmiotowość prawa mn
Mn prawo morza - system norm prawnych regulujących status prawny i zasady korzystania z obszarów morskich (państwowych i niepaństwowych) przez jego podmioty, w tym repartycję uprawnień jurysdykcyjnych
Własny autonomiczny sposób załatwiania sporów Mn; zasada pokojowego środka i swobody wyboru. Sytstem załatwiania spor w UNCLOS -> koncyliacja zwykła, ->obligatoryjna, ->arbitraż ->procedury sądowe
Podmioty: państwa, niektóre org Mn, TERYTORIA, a także os fizyczne i prawne-> przed izbą sporów dna morskiego
Własna aksjologia:
Zasada suwerenności nad morskim ter państwowym
Zasada repatriacji uprawnien jurysdykcyjnych między państwami nadbrzeżnymi a trzecimi
Zasada wyk obsz morskich w celach pok
Zasada wolności morza pełnego
Zasada wolności żeglugi
Z.bezpieczeństwa żeglugi i ochrony zycia na morzu
Z.ochrony środ morskiego
Z.wspólnego dziedzictwa ludzkości
Z.pokojowego załatwiania sporów morskich
Źródła: tradycyjne źródła PM + akty jednostronne
państw
Prawo MN a Prawo krajowe:
Dualizm a monizm - w przedmiocie wzaj stos między pr Mn a krajowym wykształciły się dwie szkoły
Dualistyczna (pluralistyczna) - za podstawę przyj, że PM i krajowe to dwa odrębne,autonomiczne systemy prawne , które istnieją i funkcjonują niezależnie od siebie, w skrajnych przy -> nie maja w sobie pkt stycznych. Ani dualizm ani monizm nie jest odbiciem aktualnej praktyki, z uwagi na ogromny rozwój jakościowy i ilościowy PM
Zwracaja uwagę na : 1. Odmienną nature stosunków, 2.zupełnie odmienna strukturę instytucjonalną w obu systemach.
Wg dualistów PM może być zast przez sądy krajowe tylko jeśli zostanie TRANSFORMOWANE czy INKORPOROWANE
Podmiotowość prawno-mn maja jedynie państwa
Monizm - pojawia się znacznie później; prawo MN i krajowe są częściami tego samego porządku prawnego
M.internacjonalistyczny - H.Lautepacht, mocne powiązana z naturalizmem, silny akcent na wartości moralne i prawa człowieka. PM i krajowe to jedna całość normatywna, której zasadniczą f-cją jest zapewnienie dobrobytu i pomyślności jednostki. Postuluje się prymat PM.
M.internacjonalistyczny związany z superpozytywizmem - Kelsen, spos wyjaśnienia opiera się na filoz Kanta. Za podstawę przyjmuje tezę o uniwersalnej jedności prawa, zakładając, że świat norm prawnych stanowi jeden system zbudowany hierarchicznie -> najwyższe m-ce zajmuje `grundnorm' pacta sunt servanda (u Kelsena dana norma jest legalna tylko jeśli jest zgodna z poprzednią)
M.nacjonalistyczny - charakterystyczna dla nauki niemieckiej II poł XIX w. fil Hegla, prymat prawa krajowego nad MN. Prawo MN traktuje jako zewnętrzne prawo państwowe ->prawnomiedzynarodowy nihilizm, rozwinięta w hitlerowskiej nauce PM
Stosunek PM do Prawa krajowego
Zgodna i nieprzerwana praktyka org państwowych jest istotnym i niezbędnym tworzywem zwyczaju Mn stanowiac jedo materialny element
Prawo Mn zastrzega mnóstwo kompetencji dyskrecjonalnych dla państw np. Reg kwestii obywatelstwa, czy wiazd i pobyt cudzoziemców
PM komplementarnie odwołuje się do p.krajowego
Treścią zasady `pacta sunt servanda' jest także zagwarantowanie przez każde państwo skuteczności prawu Mn w jego prawie wewnętrznym (podstawa, siatka, lege artis)
Przez ustawodawstwo wew państwo określa swoją opinie w różnych ważnych kwestiach Mn (Anglo-Iran oil company 52')
Przepisy p.krajowego mogą służyc jako dowód przestrzegania bądź nie PM
Gdy umn nien jest samo wykonalna rezerwuje się dkla państwa podjęcie określonych środków i kroków
Państwo nie musi uznac skutków aktów państwa innego działającego niezgodnie z PM (Nottebohme)
Stosunek krajowych systemów prawnych do PM
- rozważania prowadzą do hierarchizacji norm i źródeł oraz ustalenia między nimi pierwszeństwa w wewnętrznym obszarze państwa.-prawo wewn. Operuje klauzulami gen.raczej albo akcentuje relacje miedzy ustawową normą wewnkraj. a prawnomiędz.
Państwa zazwyczaj silnie przywiązane są do swojej suwerenności i tylko nieliczne z nich przyznaja wyraźne pierwszeństwo PM nad ich prawem krajowym (Holandia) . króluje przewaga doktryny dualis:tycznej, która wymaga włączenia przepisów PM do krajowego przy użyciu odpowiedniej metody.Problem zasadniczo tkwi w celu jaki jest do osiągnięcia.Niezaleznie od metody ma prowadzic do zgodności prawa kraj.do PM. Szczeg.kwestia - status prawny umów M i M pr.zwycz.
Metody włączania PM - nie zważając na metodę zawsze na panstwie spoczywa obowiązek wykonania w myśl pacta sunt servanda i bona fides:
- RECEPCJA - z mocy pr.kraj. norma PM staje się normą wewatrzpaństw. (sa powt.w kacie normat.,najczęściej w ustawie*ustawa o obszarach morsk.RP
Transformacja - zwykle zakłada przekształc.normy PM w tego samego rodzaju(nie zawsze ident.)normę pr.kraj. za pomoca transformatora (aktu pr.kraj)J.Galster: w mysl tej metody PM wymaga zmiany hipotezy normy (zwłaszcza adresatów)
T.ogólna/ generalna - włączenie do wewnętrznego systemu całego bądź części PM na podstawie generalnej normy blankietowej, najczęściej konstytucyjnej danego panstwa
T.specjalna/szczegółowa - to każdorazowe przekształcanie źr PM, za pomoca konkretnego aktu wewnętrznego. Ma ona strukturę dwuczłonową gdyż zakłada : 1. Zgode opow. Org państwow wyrażoną w akcie prawotwórczym, 2 ogloszenie jej w oficjalnym DzUrzędow
Paralelizacja - powtórzenie normy PM w prawie krajowym -> prawodawca stanowi własne normy zgodne z PM (powstaje norma równoległa-paralelna do normy PM ) Pozarecepcyjne metody obow/stos. PM i normy nie ulegaja przekształc.:
Odesłanie - koniecznośc zast w stos wew n Mn nie podlegającej recepcji wskazanej przez prawo krajowe -te nakazuje sadowi/organowi adm że w konkretnym przypadku ma kompe-tencje/obow. Zastosowania normy PM(ustawa o prawie lotniczym z 62')
Adopcja/ inkorporacja - przyjęcie i obowiązywanie w prawie krajowym normy Mn w niezmienionym kształcie (formuła lorda W.Blackestone'a-niepi-sana zasada pr bryt.:prawo narodów jest częścia pr wewn)
Ex proprio vigore - z własnej mocy; metoda/konstrukcja wykształc.na gruncie praktyki konst prof. S. Rozmaryn `jeśli konst danego państwa nie zawiera przepisu o włączaniu p Mn to przyjąc należy uznanie prawnej skuteczności u Mn w stos wew (orzeczn.sadów niem.zdominowane jest teoria transformacji)
Teoria wykonania - niemiecki obszar językowy, odmiana adopcji. Normy Mn nie ulegaja przekształceniu na prawo krajowe, a wykonanie polega na dopełnieniu państwowym nakazem wykonania
Admisja -dopuszczenie-sformuł.i rozw.przezh.schwana Norma nie jest transformowana ani przekształcana jest jedynie dopuszczona do obowiązywania i stosowania
Na państwie zawsze spoczywa obowiązek wykonanaiw jego pr.wewn. wiążących zobow.(pacta sunt, bona f.)
Umowy MN - status umów Mn w krajowym porządku w poważnym stopniu zależy od przyjętej metody włączania tych umów do p.wewnetrznego. dla skuteczności um w porzadku wew najczęściej konieczna jest interwencja ustawodawcy.
UK umowa staje się skuteczną w prawie MN gdy zostanie ratyfikowana przez Królową, aby umowa Mn mogła stać się częścią p.brytyjskiego konieczne jest uchwalenie przez parlament odpowiedniej ustawy (nie ma ona charakteru absolutnego np. prawo UE) W praktyce orzeczniczej wykształciło się domniemanie by ustawy parlamentarne interpretować by nie wystapiła kolizja z wcześniejszymi umowami zawartymi przez UK. . większość państw Common law odmawia jakiegokolwiek bezpośredniego skutku wewnetrznego umowom Mn bez aktu ustawodawczeg. W UK kilka technik prowadzących do nadania mocy wiążącej PM:
Ustawa jest oparta na umowie Mn
Ustawa dokonuje inkorporacji tekstu umowy
W UK sądy krajowe posiadaja dużą swobodę w interpretacji PM
Dania, Finlandia, Szwecja, Norwegia - pewna kontynuacja modelu UK, konieczna jest zgoda parlamentu na zawarcie najważniejszych umów Mn, konieczny jest też dodatkowy akt prawodawczy włączajacy umn do prawa wewnętrznego. W Danii najczęściej stosowana recepcja (powtórzenie umowy Mn w p.krajowym), Dania, Finlandia, Szwecja - inkorporacja In blanco
RFN - model dualistyczny włączania umów Mn. Umn są włączane w drodze ustawy przyjętej przez Parlament Federalny i stają się w konsekwencji tego wiążącym prawem RFN, będą miały moc równą ustawom federalnym, pierwszeństwo nad prawem federalnym z wyłączeniem konstytucji
Włochy - art. 10 Konst `włoski porządek dostosowuje się do powszechnie uznanych norm prawa Mn” umowy ratyfikowane przez prezydenta ale przy ważnych jest mu potrzebne upoważnienie parlamentu. Uchwalona przz parlament `ordine di escuzione' aprobuje prezydencka retyfikację i nadaje skutecznośc prawną
Francja i Holandia - przyznają wyraźną preferencję najważniejszym umn i ich prymat nad ustawami (art. 55 konst fr z 55') Holandia konst z 56' całe pr wewnętrzne łącznie z konstytucja jeżeli niezgodne jest z postanowieniami umów Mn. Wyątkowo monistyczna otwartośc holenderskiego systemu
Austria - interpretacja systemowa pozwala stwierdzić, że wyraźnie preferuje się najważniejsze traktaty Mn nadając im moc równa konstytucyjnym. Zawsze jednak gdy gdy postanow umn zmieniają czy uzupełniaja przep konst konieczne jest wyrażenie przez RN zgody na ich zawarcie
POLSKA: Jest to system rozbudowany.
art. 2 - państwo w swoich działaniach opiera się na przepisach prawa;
art. 9 - RP przestrzega wiążącego ją prawa międzynarodowego;
art. 87 ust. 1 - źródła prawa powszechnie obowiązującego; brak konsekwencji: tylko ratyfikowane umowy międzynarodowe, w dodatku wymienione dopiero na trzecim miejscu;
art. 90 - RP, o ile wynika to z ratyfikowanej umowy międzynarodowej, może przekazać część uprawnień suwerennych organizacji międzynarodowej lub jej organowi; część uważała że Polska traci przez to suwerenność; mylono pojęcia, podczas gdy suwerenność nie jest tym samym co prawa suwerenne;
art. 91 ust. 3 - prawo stanowione przez organizacje międzynarodowe jest stosowane bezpośrednio i ma pierwszeństwo przed ustawami; czyli prawo wspólnotowe ma pierwszeństwo przez ustawami zwykłymi; w odniesieniu do porządku wspólnotowego konstytucja ma rolę nadrzędną;
orzecznictwo ETS: konstytucje muszą ustąpić miejsca porządkowi wspólnotowemu;
art. 91 ust. 2 - umowy ratyfikowane za uprzednią zgodą ustawową mają pierwszeństwo przed ustawą zwykłą, lecz nie przed konstytucją;
art. 89 - umowy wymagające zgody wyrażonej w ustawie na ratyfikację przez prezydenta:
umowy dotyczące sojuszy, traktatów pokojowych;
•umowy obciążające pod względem finansowym państwo w stopniu znacznym;
•umowy dotyczące praw i wolności zawartych w konstytucji;
•zastrzeżone materie ustawowe;
- ratyfikowana przez prezydenta umowa obowiązuje z mocy prawa jeżeli nie jest konieczne wydanie do niej ustawy - element monizmu prawniczego (jedyny w naszej konstytucji);
Zwyczaj Mn i ogólne uznanie
normy PM - co się tyczy uznania ZMN to przepisy zaw. są w różnym stopnu dokładności w konstytucji, stopniowo kształtowane przez sądy bądź rozrzucone w szeregu ustaw. Różnica między państwami common law i innymi jest znacznie mniej widoczna niż w przyp PM
UK - powszechne mn prawo zwyczajowe staje się automatycznie częścia prawa krajowego bez jakiegokolwiek zabiegu recepcyjnego .
We wszystkich państwach UE wystepuje tendencja do przyznawania pierwszeństwa normom powsz Mn prawa zwyczajowego nad sprzecznymi ustawowymi przepisami pr krajowego. Casus francuski pozostawia dużą swobodę interpretacyjną sondom. Konst Austrii `powszechnie uznane rególy pmn obowiązują jako częśc składowa PM. Grecja art. 2 konst `grecja stosuje się do powszechnie obowiązujących norm PM. Włochy art. 10 `..dostosuje się do powszechnie uznanych r
Prawo Mn w porządku Mn.
Nazwa - pierwszy raz termin international law (Bentham 1780), poczatki to ius gentium - prawo narodów; część rzymskiego prawa prywatnego regulująca stosunki pom. obyw rzymskimi a cudzoziemcami. W III w dzięki Ulpisnowi `ius gentrium' oznacza ogół norm prawnych regulujących stos między państwami. Okres kanonistyczny rozwoju PM -> ius Inter genteks. Dwie nazwy `prawo narodów' i prawo międzynarodowe używane zamiennie. Po II wojnie ujednolicenie nazewnictwa-> PMPubliczne
Ewolucja nazwy i pojęcia - prof. A. Klafkowski `prawo Mn publiczne to system norm prawnych regulujących wzajemne stos między państwami' na problem ujęci a w tym przypadku org Mn mówi , iż są one `pośrednią forma udziału państw w tworzeniu PM'
•Ani prawo narodów ani prawo międzynarodowe nie jest precyzyjne gdyz prawo to nigdy nie regulowało stos między narodami lecz między państwami w które te narody są zorganizowane. W katalogu pojawiły się takie określenia jak: Kant - `prawo państw', Jellinek - `prawo międzypaństwowe', Hegel - `prawo zwenątrzpaństwowe.
•Miedzy wojnami PMP rządzi stos między państwami. Podczas II wojny pojawiły się nowe podmioty. Budowa normy PM jest z reguły dwuczłonowa i nie zawsze wyst trzeci czlon w postaci sankcji
•Def. Symonides - zespół norm regulujących stosunki miedzy państwami oraz organizacjami międzynarodowymi i innymi uczestnikami stosunków międzynarodowych, mającymi zdolność do działania w stos mn
Globalizacja a rozwój PM: pierwszy nurt: globalizacja jest nieodwracalna tendencja rozwoju PM, drugi - globalizacji nie należy utożsamiać z jakomś nowym niekontrolowanym porządkiem mn
Wzajemna relacja PMN a inne normy porz międzynarodowego - jest to całokształt norm międzynarodowych i krajowych regulujących stosunki Mn sensu largo, tzn. wszystkie stos Mn wykraczające poza granice państwowe między wszystkimi podmiotami stosunków Mn.
KONSTRUKCJA PRAW NABYTYCH PR.PUBL.
- specj. ochronie podlegają prawa oparte na indywid. tytule nabycia
- więc prawa nabyte stają się określeniem przedmiotowego przywileju od jego strony podmiotowej
CYWILISTYCZNA KONCEPCJA - prawa nabyte jednostki są gdy samo nabycie było zupełne i ostateczne, było następstwem czynności prawnych pośredniczących przy nabyciu.
- CEL: stworzenie możności wyodrębni.pewnej gr.praw podm. Spośród praw w ogóle i zagwarant.tej gr trwałości przez przyjęciezasady iż nie mogą te prawa być zmieniane bez zgody nabywcy.
- w zakr.pr wewn. Ma nadać nabyciu trwały char.przez wyelim.wpływu ustawy późniejszej od prawa nabycia; zastos.gł. w kontekście ochrony pr własności
Tryb.Mdzn,w tym STSM (fabryka Cho-rzów) - potw.ich w char. zas.ogólnej pr.
7