Międzynar. instytucje Fin
MFW - jedna z agend ONZ. Funkcjonuje od 1947 r . wtedy liczba państw założycielskich wynosiła 44 w tym Polska ( wystąpiła w 1950, a znowu wstąpiła 19856 r.)
Cele działalności MFW:
- tworzenie warunków niezbędnych do stabilizacji Fin. i gosp. w krajach członkowskich
- utrzymanie względnej stabilności walut
- tworzenie ram ułatwiających wymianę dóbr, usł i kap między krajami członkowskimi
- wspieranie wzrostu gosp.
Cele i zadania określone zostały przez 3 - krotną zmianę statutu:
- pierwsza (1969) podjęto decyzje o emitowaniu pieniądza międzynar. kreowanego przez MFW tzw. pieniądza specjalnych praw ciągnienia - SDR
- druga (1978) dotyczyła sanacji w zakresie reform międzynar. systemu walut
- trzecia (1992) była to możliwość zawieszenia przez ragę gubernatorów większością głosów (70% ogólnej liczby głosów) uprawnień wynikających z prawa głosu jeśli kraj nie będzie zdolny do wywiązania się z zob. wobec funduszu
Współpraca krajów człon. z MFW dotyczy:
- kierowania swą polit. gosp. i fin. tak, aby utrzymać zrównoważony wzrost gosp.
- popierania stabilizacji gosp. przez uporządkowanie warunków gosp. i fin.
- unikania manipulowania kursem walutowym
- stosowania polit. kursu walut zgodnie z statutem MFW
Dzięki regułom kursowym określonym w statusie Mfw kraje członkowskie mogą:
- oprzeć wart. swojej waluty na SDR lub powiązać z określoną walutą zagr. z pominięciem złota
- przyłączyć się do zbiorowych porozumień
- przyjąć inny system kursu walut.
Zadania MFW:
- sprawowanie ścisłego nadzoru nad polit. kursową krajów członkowskich
- przeprowadzanie corocznych konsultacji z tymi krajami
- dokonywanie analizy ich sytuacji gosp, polit., kursowej, fiskalnej oraz sytuacji w bilansie płat.
MFW spełnia 3 funkcje :
- Regulacyjna - nadzorowanie przez kraje człon. ograniczeń walut. i przestrzeganie reguł kursowych
- Kredytowa - dostarczanie krajom człon. dodatkowych śr. walut w postaci różnych form kredytu
- Konsultacyjna
Członkostwo Polski w MFW
W 1986 r. Polska wniosła kwotę 680 mln SDR.
Korzyści z członkostwa w MFW:
- korzystanie z kredytów MFW
- włączenie się do Międzynar. Systemu Walutowego i Międzynar. Współpracy Walut
BANK ŚWIATOWY - powstał w 1944 r a w 1995 r do banku tego należało 178 krajów w tym Polska.
Grupa BŚ obejmuje następujące organizacje:
- Międzynar. Bank Odbudowy i Rozwoju
- Międzynar. Stowarzyszenie Rozwoju
- Międzynar. Korporacje Fin.
- Wielostronna Agencja Gwarancji Inwestycji
Cele BŚ:
- dążenie do zróżnicowanego wzrostu międzynar. wymiany handlowej i utrzymanie równowagi bliansów płat.
- udzielanie krajom rozwijającym się pomocy w zakresie przebudowy gospodarki (długoterminowe pożyczki)
- ułatwianie prywatnych inwestycji za granicą
- rozwój przedsięb. lokalnych przez dostarczanie im zagr. źródeł finansowania.
Zasoby BŚ
Kap. Zakładowy składa się z udziałów państw człon. i z części:
- kap. Wpłaconego 10% z czego 1% w USD (w złocie) 9% w walucie narodowej
- z funduszu gwarancyjnego 90% stanowiącego zabezpieczenie zob. banku z tyt. Emitowanych obligacji i udzielonych gwarancji
Kierunki dział. kredytowej
* Każdy projekt inwestycyjny fin przez BŚ:
- musi być ściśle określony
- nie może konkurować z już działającym w danym kraju mechanizmem fin. finansowanie to jest uzupełniające i równolegle występuje z udziałem śr. wewn.
* Kredytu BŚ mogą korzystać:
- państ. człon.
- przedsięb. przemysł, rolnicze i inne pod warunkiem, że BC albo inny organ państwowy udzielił dłużnikowi pewnej gwarancji na spłatę kredytu, odsetek lub innych zob. kredytowych
* BŚ stosuje dwie formy:
- kredyty bezpośr. udzielane przez bank - są długoterm. (od kilku do kilkunastu lat). Są one splacane ratami a okres karencji wynosi z reguły 5 lat. oprocentowanie ustalone jest wg st. rynk.
- Gwarancje udzielane prywatnym dostawcom kap. krajów człon. bank pobiera od nich prowizje od 0,5 do 1,5 % rocznie w stos. do niewykorzystanej sumy udzielonych kredytow.
* Przy korzystaniu z kredytów (pożyczek muszą być spełnione wymogi:
- zasada spłaty kredytu i transfera
- zasada rentowności ogólnej
- zasada realności
Członkostwo Polski w BŚ
Polska była krajem założycielskim jednak wystąpiła z niego z przymusu polit. w 1950 r. Na nowo przystąpiła w 1986 r jako 150 kraj członkowski z udziałem w kap. zakładowym równym 1,3 mld USD. Koordynatorem współpracy z BŚ jest prezes NBP. W latach 90 uzyskala z BŚ ponad 20 pożyczek w łącznej wysokości ok. 4 mln USD
EUROPEJSKI BANK INWESTYCYJNY
Zadania EBI
Zgodnie z traktatem rzymskim ma on za zadanie przyczynić się w oparciu o rynki kap. i o własne zasoby do równomiernego rozwoju wspólnego rynku w interesie wspólnoty
Cele EBI:
- finansowanie projektów dotyczących wykorzystania regionów słabiej rozwiniętych
- Fin. projektów dotyczących modernizacji czy przekształceń przedsięb.
- Fin. projektow, którymi wspólnie zainteresowanych jest kilku członków wspólnoty
Dział. kredytowa
Bank udziela kredytów krajom UE, krajom basenu morza śródziemnego, krajom Afryki i krajów Pacyfiku. Najwięcej kredytów przeznaczył bank na rozwój infrastruktury gosp. w krajach UE, przemysł, rolnictwo i usługi. Wspiera on procesy integracji z UE i dużą wagę przykłada do finansowania projektów inwestycyjnych zakresu ochr. środ. I modernizacji przedsięb.
Regionalne instytucje finansowe.
Europejski bank odbudowy i rozwoju - jest najmłodszym regionalnym bankiem rozwoju. (1990), którego siedzibą jest Londyn. Podstawowym celem jest Fin. rozwoju gosp. krajów Europy wsch i środkowej. Jego członkami są:15 UE, i instytucje europ.: Komisja Wspólnot Europ. UE, Europ. Bank Inwestycyjny., kraje operacji, do których należy Polska oraz pozostałe kraje europejskie i poza europ..tj Cypr czy Malta. Członkiem jego jest także USA i byłe kraje ZSRR Kapitał zakładowy wynosi 10 mld Euro. Kraje UE posiadają ok. 57% , inne kraje europ. bez krajów operacji 5,5%, państwa poza europejskie ok. 24% w tym USA 10%. 30% wkładu kraje człon. Wpłacają w równych rocznych ratach w ciągu 5 lat. Połowę tej części wnoszą w postaci skryptów dłużnych resztę w gotówce. Procedura udzielania kredytów jest zbliżona do BŚ. Przy udzielaniu kredytów bank współpracuje z takimi org jak: MFW, BŚ, OECD, ONZ, i jej agendy.
Azjatycki Bank Rozwoju - został utworzony w 1965 r. a jego siedzibą jest Manilia (Filipiny). Celem banku jest popieranie rozwoju gosp. i społ. przede wszystkim krajów człon. Z reguły Azji i Pacyfiku. Kapitał zakładowy wynosił początkowo 1100mln USD. Grupa krajów z Pacyfiku i Azji posiada 65% udziałów a grupa z poza regionu ok. 35% w tym USA 12%. Udzielana przez bank pomoc społ ułatwia napływ technologii do tych krajów. Dużą uwagę poświęca się projektom z zakresu ochrony środ. oraz tworzenia infrastruktury społ. w rolnictwie, ochronie zdrowia, rozwoju oświaty.
Afrykański Bank Rozwoju - powstał w 1963 r a jego siedzibą jest Abialjan (na wybrzeżu Kości Słoniowej .członkami są kraje afrykańskie. Kap. początkowy w 1990 r wynosił 14.900 USD z czego na kraje Afryki przypada 9690 mln USD a reszta na kraje spoza Afryki. Grupa krajów z Afryki miała w banku ok. 64% głosów a reszta ok. 36% w tym USA ok. 6%. Głównym celem banku jest fin. projektów i programów rozwoju gosp. w tym regionie i udzielanie pomocy technicznej a przede wszystkim rozwiązywanie problemów zadłużenia. W celu zwiększenia rozmiarów udzielanych kredytów bank. zaciąga pożyczki na międzynar. rynku kapitał.
Rynek eurowalut
Głównym członkiem rynku eurowalut jest rynek eurodolara. Jest to rynek przez nikogo nie kontrolowany. Jego cechą charakterystyczna jest eksterytorialność operacji bankowych, gwarantująca swobodę działania i apolityczność. Także transakcje przeprowadza się poza miejscem pochodzenia danej waluty. Jest on rynkiem należności i zob. dolarowych poza granicami USA.
Eurowaluta - to waluta narod. kraju poza jego granicami.
Główni uczestnicy rynku eurowalut.
Rynek ten rozwinął się w europie zach. Centrum jest Londyn, a dalsze ważne ośrodki to: Paryż, Frankfurt, Amsterdam, Luksemburg i Zurich. Funkcjonują one również w ośrodkach pozaeurop. Określanych mianem off - schare, gdzie nie obowiązują prawa państw przybrzeżnych np. Hong Kong
Operacje przeprowadzane na rynku eurowalut
Przedmiotem operacji są krótkoterminowe depozyty eurowalutowe i pożyczki od kilku dni do 6 m-cy. Podaż eurowalut pochodzi od banków handlowych, centralnych i instytucji pozabank. Popyt pochodzi od banków i firm niebankowych. Na tym rynku działają reguły gry popytu i podaży kształtujące oprocentowanie depozytów i kredytów eurowalut. St. % jest tu tzw. LIBOR - st.% kredytu międzybankowego, ale po uwzględnieniu marży. Banki stanowią podstawę do ustalenia oprocentowania kredytów dla klientów poza bankowych. Eurooperacje prowadzone są w dużych jednost. Minimalna kwota wynosi 100 tyś USD.
Zalety rynku eurowalut:
Duża swoboda operacji i konkurencyjność wpływająca na wzrost mobilności w skali międzynar. krótkoterm. kapitałów. Wpływa to korzystnie na rozwój handlu międzynar.
Wyrównawcze działanie tego rynku na st.%
Spełnia on korzystną funkcję dysponującą olbrzymim potencjalem kredytowym. Ma szybkie tempo rozwoju rotacji środków
Wady rynku eurowalut:
Wywodzą się z niego siły które doprowadzają do konfliktów z narod. polit. gosp. i pień. oraz z interesami gosp. z powodu zmieniających się różnic oprocentowania oraz odpływów i przypływów międzynar. kap. pień. z rynków eurowal. Może to doprowadzić do utrudnień w prowadzeniu polit. dostosowawczej poszczególnych krajow.
Kreuje on w sobie znaczne strukturalne niebezpieczeństwa pochodzące z niedostatecznej przejrzystości rynku
Przysparza on władzą walutowym podczas kryzysów wiele kłopotów
Rynek euroobligacji
Nie podlega kontroli narod. władz walut. Zaciąga się na nim pożyczki euroobligacyjne z opcją najdogodniejszego i najwygodniejszego źródła zakupu.
9.Euroobligacja jest pap.wart. wystawionym na okaziciela. Jest to zobowiązanie emitenta do zaplaty właścicielowi kwoty euroobligacji jednorazowo lub ratami w określonych terminach z odsetkami po przedstawieniu dokumentu oraz zaplaty kuponów odsetkowych na warunkach w nim podanych do czasu ich wykupu. Są one rozprowadzane przez konsorcja bankowe, mające zasięg międzynarod. oraz denominowane w różnych walutach wymienialnych. Nie różnią się one pod względem formy i treści od zwykłych obligacji. Są one przedmiotem obrotu na giełdach gzie kształtuje się ich rynkowa cena (kurs) pod wpływem popytu i podaży. Nowo emitowane eurooblig. plasuje się na rynku pierwotnym. Natomiast euroobligacje przed term. wykupu są przedmiotem transakcji na rynku wtórnym
Euroobligacja zawiera:
Wart. nominalną
Wysokość oprocent, tytuł własności, terminy płatności, odsetki
Wysokość raty kapitału
Warunki przedterminowego wykupu
Miejsce i sposób płatności rat kap. i kuponu
Ostateczne terminy wykupu
Klauzurę podatkową (wszystkie podatki pokrywa emitent)
Sposób i miejsce publikowania ogłoszeń związanych z emisją
Przepisy prawa
Firmy i adresy głównych i pomocniczych miejsc płatniczych
Kupony na odsetki jako załącznik
Eurooblig emitują:
Sektor płatniczy (rządy, przedsięb. państ., władze terytorialne)
Sektor prywatny - finansowy (banki komercyjne, wyspecjalizowane instytucje fin.)
Sektor prywatny - niefin. (przedsięb. prywatne, S.A. , wielkie konsorcja wielozakładowe)
Sektor org. międzynar. (BŚ, Regionalne Banki Rozwoju, Europejski Bank Inwestycji, instytucje o charakterze fin.)
Eurooblig. nabywają:
Indywidualni inwestorzy
Instytucjonalni inwestorzy
Banki komer. ze sp. lokacyjnymi
Denominacja - jest to zamiana nominalnej wart. eurooblig. w wyniku reformy walutowej zmierzającej do stabilizacji pieniądza. Euroobligacje są denominowane w różnych walutach wymienialnych. Z reguły wykorzystywane są waluty duże (USD, EURO, JEN jap.)
Uczestnicy rynku eurooblig.
Głównie są to inwestorzy instytucjonalni z USA (towarzystwa ubezp. na życie, publ. i pr. fundusze emeryt. Instytucje ubez. Morskich, lotniczych oraz sp. lokacyjne) uczestnikami tego rynku są również kraje Europy, Japonia i Korea Południowa
Rynek euronot
Powstał on w latach 1982 -1983.
Euronoty (euroweksle) - emitowane są przez rządy krajów i wielkie korporacje na ryn. pień.. są one niebezpiecznymi wekslami własnymi na okaziciela i emitenta wystawione na kwotę przynajmniej 500 tyś USD. Emitowane są one na bazie dyskontowej w ramach średnioterm. programu emisyjnego obsługiwanego przez banki komer. i inwestycyjne. (Program ten trwa od 5 do 7 lat). Są one spłacane kolejną emisją euronot w większości denominowanej w USD. Banki mogą zatrzymać euroweksle jeżeli jest to dla nich opłacalne.
Program subskrubowany przez grupę banków był do połowy 1985 r dominującą formą emisji euronot w jego ramach banki gwarantowały emitentom euronot uzyskanie funduszy po określonym koście. Zobowiązywały się też do zakupu wg gwarantowanej st. wszystkich euronot albo do udzielenia emitentowi kredytu na równoważną kwotę. Za tee czynności bank pobierał prowizje subskrybacyjną od 5 - 15 punktów bazowych. Kredyty były udzielane na bazie LIBOR lub LIBOR + niewielka marża
Eurobanki
Powstały w latach 60 -tych i 70-tych głównie w Londynie (jest ich 40), Luksemburgu (8), Singapurze (8) i Hongkongu (7). Przyjmująone depozyty eurowalut. I udzielają kredytów innym bankom. Rynek eurooblig. zdominowany jest obecnie przrz 100 banków. Eurobanki operują równocześnie na rynk. eurowalut i eurooblig. mogą one dodonywać różnych form lokat na obu rynkach dzięki własnym obserwacją, analizom przewidywanego trendu st.%.. Gdy st% na ryn. eurooblig kształtują się wyżej niż na ryn. eurowalut wtedy banki te kupują eurooblig do własnych portfeli lub w formie pośrednictwa dla os. trzecich.
Innowacjie finansowe (derywaty)
Ułatwiają one finansowanie m/nar. Obrotów gosp. Posiadają dogodne możliwości zabezp. Się przed ryzykiem kursowym przre przedsięb importowe, wielkie korporacje oraz banki komer.. ułatwiają przepływ funduszy pień od indywidulanych i instytucjonalnych inwestorów do końcowych odbiorców w wyniku czego przekształcają się one w inwestycje krajowe i zagraniczne. Pojawiły się one w latach 80 - tych na rynku fin USA, Jap. i W.B
Przyczyny pojawienia się innowacji fin:
płynne kursy walut i związany z nimi wzrost ryzyka kursowego
światowy kryzys zadłużeniowy
rozwój techniki komputerowej i nowości telekomunikacyjne, zwiększające stopień przejrzystości , obniżające koszty informacji skróciły czas otrzymania inf. I jej przetwarzania
15. Segmenty term rynk. fin.
Rynek futures depozytów bank. i pap. wart. o stałym oprocen.
Transakcje te polegają na zobowiązaniu się jednej strony do dostarczenia a drugiej strony do przyjęcia w ustalnym terminie i ilościach wystandaryzowanych walorów monetarnych lub pap. wart. z góry ustalonym oprocentowaniem w chwili zawarcia transakcji. Daje on możliwość zabezp. się przedzmiennymi st. % i dlatego przeżywają aktualnie swój dynamiczny rozwój. Dotyczy to kontraktów na obligacje rządu USA.
Rynek futures indeksów kursów akcji
Trans. Te polegają na zob. się z jednej str do dostarczenia a z drugiej do przyjęcia w ustalonym term i po ustalonej cenie już w chwili zawarcia trans. Hipotecznego portwela akcji o ściśle określonej wielkości i strukturze odpowiadającej strukturze danego indeksu. Zawierane są one na 5 giełdach amer., także na gieł. w Londynie, Sydney i Hongkongu
Indeks kursu akcji
Indeks giełdy, który oznacza inf. O tendencjach występujących na rynku akcji. Wartość jego odzwierciedla zmiany wart. rynku spólek. Wartościć tynku sp. giełdowych wyznaczana jest przez równanie: Wart. ryn. = liczba wyemitowanych akcji spółek * bieżące ceny wyemitowanych akcji
Nie może ona ulec zmianie przez wprowadzenie spółek na giełdę lub wprowadzenie dywidendy przez któreś notowanie sp.
Rodzaje instrumentów fin.
akcje
waluty
instr. Obligacyjne
obligacje i depozyty banku
instr. Kredytowe, które polegają na tym że kupujący obcje uzyskuje od sprzedającego prawo ale nie obowiązek zakupu opcji walut. Albo sprzedaży opcji put określonych ilości danego instr. Fin. w ciągu uzgodnionego czasu lub w uzgodnionym terminie. Za prawo to kupujący opcje płaci sprzedającemu określoną kwotę pieniężną zwaną premią.
Rynek opcji fin.
Opcja to prawo powzięcia decyzji lub dokonania wyboru, zawarte w postaci zastrzeżenia w umowie i kontraktach lub sprzedania określonej liczby akcji wybrane sp. po ustaleniu w nim stałwj ceny w przedsionku określonego czasu.
Opcja call to prawo do kupienia określonej liczby akcji przy określonej cenie i terminie.
Opcja put to kontrakt dający prawo do sprzedania określonej liczby akcji przy określonej cenie i terminie.
Przy posiadaniu prawa opcji wyróżnia się:
- opcje rzeczywiste na instr. Kredyt. uprwaniającedo nabycia w przyszłości określonego instr. kred. czyli w przypadku opcji zakupu do dokonania lokaty na z góry określonych warunkach lub do sprzedaży takiego instr. W przypadku opcji sprzedaży
- opcje różniczkowe - uzyskuje się przy nich prawo jedynie do otrzymania różnicy między bazową st.% a przyszłą rynkową st.% bez efektywnej dostawy samego instrumentu kred.
Podział opcji fin.
Wg. terminu wykonywalności opcji
- europejskie - mogą być realizowane tylko w term. wygaśnięcia opcji
- amerykańskie - mogą być realizowane w dowolnym terminie przed wygaśnięciem opcji
- pozagiełdowe (negocjowane) - gdzie dostawcami i sprzedającymi są banki i inst fin.
- opcje giełdowe są przedmiotem na wyspecjalizowanych giełdach. Charakteryzują się ścisłą standaryzacją podstawowych warunków transakcji a ceny (premie) kształtują się na otwartym przetargu na giełdach. Są to przeważnie opcje typu amer o płynnych rynkach. Mogą być one łatwo odsprzedane i można je w dowolnym czasie odkupić
wg kruterium przedmiotu trans opcyjnej:
- opcje typu cash - prawo nabycia lub sprz. określonego instr. Kredytowego
- pocje typu futures to prawo nabycia lub sprz. kontraktu na dany instr. Kredyt (np. obligacje)
Cel wykorzystania opcji fin:
- gra na zwyżkę lub zniżkę st.% (trading)
zabezpieczenie się przed ryzykiem zmian st.% (heding)
Rynek Swap
Rynek ten pozwala uniknąć niedogodności związanych z ograniczeniami dewizowymi, ryzykiem kursowym czy też wahaniami st%. największym rynkiem swap jest Nowojorski potem w Chicago i Londynie, Tokio. Średnia wielkość transakcji wynosi 100 mln USD.
Swap - jest trans. W której obie strony zgadzają si e wymienić strumienie platności w przyszłości (po danym oprocent)
SWAP % - określa wymianę warunków oprocentowania odnoszącą się do kwoty odpowiadającej strumieniowi oprocentowania obliczanego o takiej samej wielkości kap.lecz w różnym poziomie st%
Wyróżnia się dwa rodzaje wymiany st %:
- przy wymianie st. stałej na zmienną jedna ze stron płaci 5 skalkulowane na podst. stałej st% druga oblicza oprocen. Według zmiennej st%
przy wymianie st zmiennej na zmienną obie strony placą wg zmiennej st%
Korzyści przynoszące swapy:
wygoda użycia
kontrola ryzyka związanego ze st%
obniżka kosztów kredytu
zarządzanie rezerwami zob. i bez korzystania z ryn. kap.
zarządzanie term. płatności zadłużenia
podział rynku
elastyczność
SWAP WALUTOWY
Dotyczy trans w której obie strony wymieniają określoną równoważną sumę płatności w dwóch równych walutach. Nie są one rejestrowane w bilansach i dają możliwość przedsięb zarządz. Ryzykiem związanym z wahaniem kursu walut i st oproc.
Obejmuje on 3 etapy:
- Swap walut stałej na zmienne w których następuje wymiana płat. O małym oprocen. Na płat o zmiennym oprocen.
- swap walut. Stały na stały gdzie występuje wymiana płatności o stałym oprocen
- Swap walut. Zmienny na zmienny który oznacz wymianę płat o zmiennym oproc.
Uczestnicy rynku Swap
- użytkownicy finalni (banki, korporacje przemysl. Inastutcje oszczędnościowe i ubezp) zawierają oni operacje Swap w celu uzyskania prowadzenia odpowiedniej strategii lokat w celach spekulacyjnych
- pośrednicy (banki, maklerzy - największe to amer. I ang. banki i towarzystwa ubezp) - przeprowadzajż te operacje w celu uzyskania prowizji lub zysku.
Globalizacja rynku fin.
Polega na funkcjonalnym powiązaniu i silnym zespoleniu narod. ryn. walut. I pień i kredyt. W jeden globalny rynek fin.
Czynniki które pozwoliły na wzrost powiązań rynk. fin:
- wzrastająca liberalizacja przepływów kap. w skali m/nar i regionalnej
- usuwanie ograniczeń dewizowych w wielu krajach członkowskich MFW
- fin innowacje na świat. giełdach fin
- wzrost zagr operacji b. komer
- sprawny ststem telekomunikacji i łączności w skali m/nar
w wyniku glob. Ryn. fi można dokonywać lokat kap. w różnych ośrodkach geogr.
Wiodącymi centrami ryn. glob. Są: WB, USA, Jap
Dzień Czarnego Poniedziałku
Był to w 19.10.87 r . wtedy to właśnie nastąpił największy krach giełdowy na giełdzie Nowojorskiej czyli największy dzienny spadek kursu akcji. Indeks akcji obniżyl się o 22,6% a w następnym dniu w ciągu 2 godz. o 12%.
Przyczyny
- wzajemne oddział. Na siebie rynk. bieżącego i futures indeksu akcji
- narastająca instytcjonalizacja zarówno w dziedzinie posiadania wielkich pakietów i technik obrotu akcjami przyjętych przez niektóre instytucjr
Kurs walut - to cena jednej waluty wyrażona w drugiej walucie. Służy do przeliczania cen krajowych na zagr. lub odwrotnie. Może być on ustalony przez władze walutowe i wynika ze stosunku popytu i podaży na waluty obce na krajowym rynku walut. Jest on ważną kategorią ekon. i ważnym parametrem polit. gosp., decyzyjnym i pośr. instr. W handlu zagr. zmiany kursu walut dokonuje się przez de - i rewaluację.
Funkcje kursu walut:
Informacyjna - służy doinformowania os. fiz. i pr. ocenie wal. obcej w danym kraju, którą wykorzystują importerzy i eksporterzy przedsięb. przemysł. wplan. zarządz. na szczeblu jednost. gosp. i państ.
Cenotwórcza - polega na przenoszeniu poprzez kurs waluty zagr. ukł. cen wraz ze wszystkimi wynikającymi stąd ekon skutkami dla gosp. krajowej. Występuje przy wymienialności walut.
Dewaluacja (urzęd. posunięcie) - polega na obniżeniu wartości waluty krajowej wobec wal. ob. Wobec wtedy płaci się więcej jednostek waluty krajowej za jednostkę waluty obcej. Przeprowadzają ją władze walutowe, czyli banki centr (są to decyzje urzędowe).Usuwa się nią nadwartościowość ( przeszacowanie) waluty.
Rewaluacja - oznacza urzędowe podwyższenie kursu waluty krajowej w stosunku do walut obcych i płaci się mniej jednost wal. krajowej za walutę obcą( występuje wzrost siły nabywczej pieniądza wzrost jego wartości w stos do innych walut). Usuwa się nią podwartościowość (przeszacowanie) waluty.
Depresjacja pieniądz.- jest to spadek kursu waluty krajowej na ryn wal. W przypadku gdy kurs waluty krajowej spada na rynkach walutowych do poziomu niższego niż oficjalny kurs tej waluty mówimy, że dana waluta jest nadwatrościowa lub przeszacowana. Usuwa się ją poprzez dewaluację (występuje obniżka wartości wymiennej.
Apresjacja pieniądza- jest to wzrost kursu wal. krajowej na rynku wal. Jeżeli kurs ryn danej wal
jest wyższy od kursu oficjalnego występuje podwartościowość(nieoszacowanie) tej wal. Usuwana jest ona przez rewaluację.
Ekonomiczne skutki zmian kursu walut:
Zmiany kursu mają wpływ na:
- bilans handlowy
- bilans płatniczy
- inflację
- obroty kapitałowe
- rozmiary ekspor i importu
- wsk. terms of trade
Dewaluacja waluty w kraju powoduje, że eksport w kraju jest tańszy, a import droższy. Następuje
zatem wzrost eksportu i spadek importu, gdyż wzrasta popyt zagr. na towary danego kraju i jednocześnie zmniejsza się
popyt na towary zagr.
Zwiększenie eksportu i ograniczenie importu powoduje likwidację lub zmniejszenie deficytu bilansu płat.
Pogorszenie opłacalności importu może ograniczyć produkcję krajową.
W krajach zadłużonych powoduje ona zwiększenie obciążenia budżetu.
Zwiększa ona transfery prywatne, czyniąc bardziej opłacalne lokowanie pieniędzy zarobionych za granicą w przedsięwzięcia w kraju
Zwiększa ona koszty utrzymania i stopę inflacji, wywołując konieczność wzrostu płac i stóp%, co wpływa na wzrost kosztów produkcji towarów eksportowanych.
Rewaluacja powoduje nadwyżkę podaży pieniądza kraj. Nad popytem prowadząc do wzrostu cen krajowych, a więc do zwiększenia ST. Inflacji.
Może ona także doprowadzić do wzrostu ST. Bezrobocia w skutek ograniczeń produkcji eksportowej
Wpływa ona na zmniejszenie eksportu, gdyż towary krajowe są droższe dla odbiorców zagr., a jednocześnie zwiększa import (towary zagr. są tańsze)
W jej wyniku następuje wzrost wydatków wydatków zmniejszenie wpływów dewizowych, co może ograniczyć bądź zlikwidować nadwyżkę płatniczą
Wpływ zmian kursu walut na wskaźnik Terms of trade.
Różnica między wartością eksportu a wartością importu, przeliczana na walutę danego kraju po obowiązującym kursie wymiennym, wynika nie tylko z różnicy wolumenum towarów towarów usług, ale także ze zmian relacji terms of trade
Wsk. Terms of trade mierzone są stosunkowo względem zmian cen towarów eksportowanych do względnych zmian cen towarów importowanych.
Wsk. terms of trade = dynamika cen eksportu / dynamika cen importu
Gdy wsk kształtują się powyżej 100, oznacza to, że ceny towarów eksportowanych rosną szybciej od cen towarów importowanych, co wpływa korzystnie na bilans handlowy i bilans płatniczy
Gdy wsk. kształtują się poniżej 100, wówczas kraj na tym traci, gdyż do zakupienia tego samego importu musi eksportować coraz więcej własnych towarów. Pogarsza się z tego tytułu bilans handlowy i bilans płatnicze
W przypadku gdy wsk. równa się 100, informuje nasz, że relacja cen towarów towarów eksporcie i imporcie się nie zmieniły
Główne operacje kursowe
Transakcje kasowe (spot cash)
- Transakcje z natychmiastowym wykonaniem - polegają na tym że kontrahenci dostarczają sobie walutę krajową lub zagr. w ciągu 2 dni roboczych . Kursy walut ogłaszane w poszczególnych krajach w tabelach kurs. Nazywają się kursami kasowymi (spot notes)
Transakcje terminowe (forword)
Polegają one na dostarczeniu kupowanych i sprzedanych walut po upływie pewnego czasu (zazwyczaj po 30, 60, 90 lub 18 dniach), ale po kursie uzgodnionym przez kontrahentów już w chwili zawarcia transakcji.
Cele zawarcia tran. term.:
- zabezpieczenie się przed ryzykiem kursowym występującym od chwili zawarcia kontraktu do chwili wpływu należności za eksport czy uregulowaniu zob. za import
- często mają one charakter spekulacyjny, czyli świadome podejmowanie ryzyka w celu zarobieniu na zmianie kursu walut.
Transakcje swop
Polegają one na równoczesnym zawarciu trans. Kasowej i trans. Term. Na tą samą walutę i sumę
Dokonywane są z reguły przez bank. Często w trans. Tych sprzedaje się walutę na termin po takim samym kursie po jakim nastąpiło kupno za gotówkę z tym, że płaci się bankowi odsetki za czas jaki upłynie do umówionego terminu. W krajach kapitalistycznych stosuje się te operacje aby poprawić stan rezerw walut. W okresie dużych nacisków spekulacyjnych na ich walutę.
Transakcje sprzedaży waluty obcej z prawem jej wykupu
Transakcje te różnią się od trans. Term. Tym że kurs odkupu danej wal. nie jest z góry ustalony
Arbitraż walutowy
Polega on na wykorzystaniu różnicy kursów tej samej waluty na różnych rynkach. (zakup wal. na rynku gdzie jest ona tańsza i sprzedaż na rynku gdzie jest droższa
Kryteria klasyfikacji kursu walut.
- Czasu funkcjonowania i czasu trwania
Kurs wolnorynkowy - określony wyłącznie przez podaż i popyt na waluty obce
Kurs czarnorynkowy - określony przez nielegalne transakcje kupna i sprz. Waluty. Występuje, gdy oficjalny kurs waluty jest niezgodny z ukł. popytu i podaży na waluty obce.
Płynny elastyczny kurs walutowy - ustalony przez podaż i popyt waluty obcej i koordynowany przez władze walutowe za pomocą waluty interwencyjnej (głównie dolara)
Kurs stały krótkookr. (pełzający) - polega na częstych zmianach pod wpływem wyższego tempa inflacji w kraju w porównaniu z zagranicą
Kurs stały o szerokiej marży wahań wokół parytetu lub kursu centralnego - pozwala likwidować zakłócenia w bilansie płat.
Sztywne kursy walutowe - są kursami parytetowymi i występowały jedynie w okresie funkcjonownia systemu waluty obcej.
- Z punktu widzenia liczebności
Kurs jednolity - dokonuje się wymiany walut obcych na walutę krajowej. Oznacza, że całość obrotów płatniczych odbywa się po jednolitym kursie
System kursu dualnego podwójnego - funkcjonują wtedy dwa kursy walutowe. Jeden do obrotów handlowych, drugi do kapitałowych. System ten ma charakter kontrolny władz walutowych nad miiędzynar .przepływami kapitałów.
System zrównoważonych kursów walut - polega na ustalaniu odrębnych kursów dla eksportu i importu Mianowicie władze walut. Realizują w ten sposób cele z polit. gosp. Biorąc pod uwagę przydatność importu danego towaru lub kapitału albo możliwości maksymalizacji eksportu.
- z punktu widzenia stopnia ingerencji państwa w kształtowanie się kursu walut
Kurs wolnorynkowy - wyznaczony jest wyłącznie przez podaż i popyt na rynku walut. Nie ma ingerencji państ.
Kurs walutowy z ograniczoną ingerencją państ. - są to kursy płynne, które wymagają okresowych interwencji walutowych i kursy stałe o rozszerzonej marży wahań oraz kursy pełzające
Kursy walutowe, które wymagają interwencji na runk. Walut. I zastosowania innych śr. polit. Gosp. - są to kursy sztywne, a w szczególności kursy dualne.
Kurs walutowy równowagi
- kurs ten wyrównuje podaż na waluty obce na krajowym rynku walutowym z popytem na nie. Jednak we współczesnej gosp. Rynk. Jest znaczny stopień integracji państwa w stosunkach gosp z zagr.
- stosowane wiążą się z bilansem płatniczym. Wtedy kurs ten powinien zapewnić równowagę bilansu płat. Jest ona osiągana kosztem innych celów polit. Gosp. Np. wzrostu gosp, zatrudnienia, czy stabilności cen. W warunkach rosnącej inflacji można mówić o realnym i nominalnym kursie walutowym.
Nominalne zmiany kursu - to wynik różnic w ST. Inflacji w danym kraju w porównaniu z innymi krajami. Ujawnia się tu zróżnicowane tempo zmian ST. Inflacji.
Kursy realne - uzyskuje się przez zlikwidowanie z obliczeń kursów różnic w ST. Inflacji. Znajdują w nim wyraz niepieniężne skutki zmian w gosp porównywanych krajów (zmiany wydajności pracy czy struktury wymiany handlowej
Wymienialność walut
Waluta jest wymienialna, jeżeli rząd, działając za pośrednictwem banku centralnego, zobowiązuje się do skupu lub sprzedaży, po stałym kursie, takiej ilości walut, jaka zostanie zgłoszona do sprzedaży (zakupu) na rynku. Aby mogła istnieć musi funkcjonować rynek walutowy, na którym to swobodnie działa prawo podaży i popytu na waluty obce kształtujące odpowiednie relacje wymienne tych walut.
Korzyści krajów z wymienialności swych walut:
- umożliwienie producentom i konsumentom zaopatrywanie się w najtańszych źródłach źródłach sprzedawania po najwyższej cenie tj. w kraju gdzie istniej najsilniejszy popyt na dany towar
- otwarcie gosp. wobec zagr - gospodarka poddana jest wpływom zewn. (kursy walut, ceny światowe, przepływ kap.) i przestaje być izolowana od rynku światowego
- możliwość specjalizacji produkcji na eksport
- stopniowe wykształcanie się proeksportowej orientacji gosp
- zwiększenie udział w
m-narod podziale pracy
- utrzymanie dyscypliny bilansu płat.
- wymienialność walut krajowych do finanse. Importu i innych wydatków wydatków zagr. oraz do gromadzenia tej waluty przez inne kraje jako rezerw walut. W systemie wielodewizowym (waluty te muszą spełniać określone właściwości, aby mogły pełnić funkcje rezerw: stabilna siła nabywcza, możliwość dokonywania różnorodnych lokat na rynk. Pień. i kapit .oraz dostępność tej waluty na zagr. rynk. walut.
14. Wymienialność złotego
Złoty polski jest walutą wymienialną wg. statutu MFW art. 8 od 1 czerwca 1995 r. Ustawa prawo dewizowe z 2.12.94 i nowelizacja z 10.12 95 reguluje zasady obrotu tzw. Wartościami dewizowymi (zagr. śr. płat. , waluty obce- w tym Euro jako m-narod jednost. Rozrachunkowa; złoto i platyna; akcje, obligacje i książeczki oszczędź. w walucie obcej) przez osoby krajowe i zagr.
Prawo dewizowe
Zarządzenie w sprawie ogólnego zezwolenia dewizowego dewizowego 17.01.96 r.
Od 1.02.96 r. weszły w życie nowe zliberalizowzne przepisy w myśl których :
- os. pr. Mogą inwestować za granicą
- os. fiz. Mogą kupować bez zezwolenia nieruchomości za granicą do wysokości 50 tyś Euro na członka rodziny
- podm. gosp mogą bez indywidualnego zezwolenia przekazywać za granicę waluty wymienialne do krajów OECD (wysoko - rozwiniętych) oraz tych, z którymi Polska ratyfikowała umowę o popieraniu i wzajemnej obronie inwestycji.
- przedsięb. I os fiz. prowadzące dział. gosp. mogą kupować zagr. pap. wart. emitowane w krajach ODCE (1 mln. Euro) i ponownie inwestować za granicą doch. uzyskane z tych inwestycji.
Od 1.04.96 r wprowadzono zmiany dotyczące liberalizacji przepływów kapit.
- Osoby krajowe mogą przekazywać waluty obce do krajów nie będących w ODCE, ale nie przekraczającej 1 mln Euro
- Do publ. obrotu w Polsce wpuszcza się pap. wart. w ramach rocznego limitu 200 mln Euro
- Polskie SA mogą sprzedawać swoje akcje na rynk. zagr. za wal. obce
- Podm. gosp mogą zaciągać pożyczki od os. zagr., a os. krajowe mogą udzielać takich pożyczek
16. Rodzaje wymienialności i ich charakterystyka
Wymienialność zewn.
Prawo cudzoziemców do wymiany w dowolnym czasie na inną walutę (dewiz) danego kraju uzyskanej w wyniku eksportu lub z tyt. Należności nabytych w inny sposób. Waluta zewn. Wymienialna posiada najwięcej ograniczeń dewizowych.
Wymienialność wg MFW
Warunki jej przedstawia art. 8 statutu tej instytucji. Na dzień 30.04.96 r spośród 181 krajów członkowskich MFW waluty 115 krajów spełniały kryterium art.8. tzn., że wymienialność tych walut była ograniczona do bieżących transakcji m-nar. obejmujących poniższe pozycje:
- wszelkie płatności z tyt. handlu zagr, bieżącej dział. handl. i przemysł. oraz usług i zwykłych kredytów krótkoterm.
- płatności z tyt odsetek od pożyczek i z tyt. doch. netto osiągniętego osiągniętego innych lokat kapitału
- płatności kwot z tyt. umożenia pożyczek lub amortyzacji incest. bezpośrednich
- przekazów umiarkowanych kwot na wydatki związane z utrzymaniem rodziny (dyplomaci)
wymienialność ta nie obejmuje płatności z tyt operacji kap. Dotyczy ona wyłącznie transakcji między krajami członkowskimi MFW
Wymienialność całkowita
Oznacza nie ograniczoną możliwość wymiany na inną walutę. Może ona odbywać się na żądanie krajowych i zagr. uczestników trans. Związanych z płatnościami płatnościami tyt. bieżących operacji handl. np. z tyt eksportu kap. W przypadku tej wymienialności przepływ waluty pomiędzy krajowcami krajowcami cudzoziemcami odbywa się swobodnie w dowolnej: formie, celu, czasie i wysokości. Posiada ją obecnie ok. 40 krajów.
17. Rynek walutowy, międzynarodowy
To transakcje wymiany walut z instytucjami pomagającymi je przeprowadzić (głównie bankami komer.) oraz zespół reguł wg, których zawierane są transakcje walutowe, a także ogół urządzeń i czynności prowadzących do do zawierania trans. Jest on zdecentralizowany pod względem technicznym i ekon. To sieć banków na całym świecie połączonych telefoniami, teleksami, radiem, faksem, za pośrednictwem komputera czy firm brokerskich. Nie jest on sumą rynków narodowych tylko jednym wielkim rynkiem pracującym 24 h/dobę w skali światowej
18. Zadania rynku walutowego
Przesuwanie siły nabywczej w formie pieniężnej między różnymi krajami, w których funkcjonują odrębne sys. .- wymiana walut krajowych i zagr na rynk. walut. Umożliwia zmianę siły nabywczej, gdyż zakupione przez dany kraj pieniądze innych krajów reprezentują popyt na walut. zagr. Oznacza to jednocześnie podaż waluty krajowej. Każdy kraj występuje tu w roli eksportera i importera towarów towarów usług. Natomiast podaż zagr pieniądza oznacza popyt na pień. krajowy ze strony podm. zagr. (importerów towarów towarów usług). tak więc podaż i popyt danej waluty narodowej zbiegają się na rynku walutowym umożliwiającym międzynar. Przesunięcie siły nabywczej.
Stworzenie możliwości nie wyrównywania obrotów zagr. - chodzi o zapewnienie przesunięcia dodatkowej masy towarów towarów usług, która nie zostanie zrekompensowana wzajemnymi dostawami tow. i usł. W tej sytuacji import przekraczający wart. eksportu może zostać sfinansowany przez uzyskanie dodatkowych zagr. śr. pień. (uzyskanych ze sprzedaży na rynk. walut. niepłynnych walorów fin. np. akcje i obligacje) . W ten sposób importerzy nie stają się dłużnikami
Zabezpieczenie pewnej części zagr. maj. Fin przed zmniejszeniami, powstałymi w wyniku zmian kursu walut - ochrona ta odnosi się jedynie do części maj. lokowanego w zagr. walut. fin. na krótkie okresy. Chodzi o zabezpieczenie się od ryzyka wahań kursów walut. w okresie od nabycia tych walorów do momentu ich sprzedaży
19. Pozycje walutowe uczestników rynku walut.
Zamknięta - przy należnościach w danej walucie równym zobowiązaniom
Otwarta - przy braku takiej równowagi
- „Długa” - polega na przewadze należności nad zobowiązaniami. Zajmowanie tej pozycji wywołuje ryzyko utraty części maj. ,gdy kurs waluty zagr. spadnie. Wówczas można uzyskać mniejszą ilość waluty krajowej
- „Krótka”- polega na przewadze zob. nad należnościami. Zajmowanie tej pozycji niekorzystny jest wzrost kursu waluty zagr.
20. Podział rynków walutowych (krajowych)
Wolny rynek walutowy - oznacza, że podm. goap. Funkcjonujący w danym kraju może swobodnie wymieniać (kupować/ sprzedawać) walutę tego kraju na waluty obce i nie spotyka ograniczeń ze strony państ. Władz walut. sytuację na rynku określają relacje podaży i popytu . występuje on w krajach gdzie waluty są w pełni wymienialne.
Reglamentowany rynek walutowy - oznacza brak swobody wymiany waluty krajowej przez podmioty gosp. istnieje tu monopol walutowy (tzn. przymus sprzedaży określonej instytucji państwowej zarobionych za granicą dewiz. Występuje tu waluta niewymienialna. Istnieje niebezpieczeństwo powstania czarnego rynku.
Pośredni typ rynku walutowego - występuje gdy w kraju niektóre obszary obrotu dewizowego są regulowane przez państwo, a inne nie. W takiej sytuacji występuje waluta zewnętrznie wymienialna.
21. Segmentacja międzynar. rynku walutowego
Bieżący rynek walutowy (spot market) - obejmuje bieżące transakcje waluty związane z wymianą towarów towarów usług oraz ruchem kapitałów.
Terminowe rynki walutowe - przeprowadza się tu transakcje terminowe, aby uniknąć tzw. ryzyka walutowego. Polegają one na tym, że importerzy i eksporterzy kupują bądź sprzedają określoną walutę zagr. z dostawą w przyszłości ( kurs waluty jest z góry określony). Termin jest dowolnie ustalony przez obie strony (najczęściej 1,3,6 m-cy)
Jak postępują importerzy i eksporterzy na rynk. walut. term?
Importer - kupuje walutę obcą na termin gdy w przyszłości ma dokonać zapłaty w tej walucie i obawia się, że kurs wzrośnie.
Eksporter - podm. gosp., który w przyszłości ma otrzymać w obcej walucie płatności z zagr. obawia się, że jej kurs spadnie dlatego sprzedaje tę walutę na term. rynk. walut.
Takie postępowanie nazywa się „krycie” ryzyka kursowego na rynk. walut. term. Asekuracja wart. aktywów zagr. na rynk. term. - to sytuacja w której podm. gosp. posiadający za granicą aktywa fin. Fin rzeczowe może zabezpieczyć ich nominalną wartość przed ryzykiem spadku kursu waluty, sprzedaje część walutu , w której wyrażone są aktywa na term rynk. walut.
Wyróżnia się dwa rodzaje rynk. term. walut.:
- forword
- futures
22. Różnice między rynkiem futures a forword
- FORWORD
* na którym występują transakcje walutowe związane z „kryciem” ryzyka kruszcem i asekuracją.
* Jest on określony jako terminowy rynek między bankami i funkcjonuje w wielu ośrodkach rynku walut.
* Celem transakcji typu forword jest efektywna dostawa towaru czy waluty w terminie wykonania operacji a nie rozliczanie cen.
* transakcje te typowymi trans. Transakcyjnymi eksportu i importu związanymi z finanse. Eksportu i importu oraz zabezpieczeniem się przed ryzykiem kurs
* są to rzeczywiste transakcje terminowe
* dostęp do tego rynku bywa ograniczony. Mają go renomowane banki handlowe, duże korporacje wielonarodowe i stali klienci b. handl. prowadzący operacje międzynarod.
* słabością tego rynku jest ich ograniczoność.
- FUTURES
* zawierane są na nim operacje term daną walutą, nie pokrywające się co do wielkości z operacjami „krycia” i asekuracji należności czy zobowiązań, których uregulowanie nastąpi w przyszłości.
* rynek ten występuje tylko na niektórych giełdach pieniężnych
* zawiązywane są tu głównie trans. nierzeczywiste tzn. nie dostarcza się fizycznie w terminie rozliczeń transakcji odpowiednich walut, a rozlicza się tylko różnice kursowe (nosi to w sobie cech spekulacji walutowej).
* są one powszechnie dostępne
* celem trans. typu futures jest rozliczanie różnic cen kursów walut między kontrahentami.
* występuje tu możliwość wykonania trans. poprzez fiz. Dostawę towaru czy waluty (na żądanie kontrahenta).
* słabością tego rynku jest wystandaryzowanie wszystkich istotnych elementów trans. (rodzaj waluty, wielkość trans. , terminy)
* transakcje te nie zawsze mogą być dostosowane do potrzeb podm. gosp. i terminów zabezpienia pozycji dewizowej
Rynki futures kolejno uruchamiane to: w Sydnay, Londynie, Singapurze, Hongkongu i Tokio
Przedmiotem operacji na tym rynku są: wybrane waluty, depozyty bankowe, pap. Wart. o stałym oprocentowaniu, indeksy akcji, złoto
23. Operacje arbitrażowe na rynku walut. międzynarod.
Celem ich jest kupno waluty tam, gdzie jest ona tańsza i sprzedaż tam gzie jest droższa.
Arbitraż walutowy stanowi mechanizm rozliczeń wielostronnych w krajach biorących udział na rynku walut., powodując działanie wyrównawcze kursu walut. Przeprowadzane są one często przez banki handl., żeby zarobić na różnicy kursu. Rozliczenie trans. następuje po kursie dnia, który z dnia na dzień w zależności od sytuacji rynkowej waha się. Istniej ustalona przez władze walut. górna i dolna marża wahań kursu waluty narodowej.
Wyróżnia się:
Arbitraż prosty - obejmuje tylko dwie waluty i dwa kraje
Arbitraż trójkątny (trójwalut., trójpunktowy) - 3 waluty, 3 kraje
Arbitraż wielopunktowy - operacje arbitrażowe przechodzące przez 4, 5 czy więcej rynk. walut. Powodują one zmniejszenie różnic kursowych między rynk. walut.
24. Notowania kursu terminowego w krajach uprzemysłowionych
Podaje się tu tzw. premię albo dyskonto kursu term. w stosunku do kursu bieżącego. Premia i dyskonto mogą być podawane na dwa różne sposoby procentowy i różnicowy
Różnicowy sposób polega na odjęciu od kursu bieżącego (kb) kursu termin. (kt) (+,- r = kb - kt)
Procentowy sposób określa się za pomocą wzoru:
+,- r = (kb - kt) / (kb * 100%) * 12/T gdzie T - termin dostawy waluty w m-cach.
Jeżeli kurs term jest wyższy od kursu bieżącego to przy kursie term mniej płacimy za jednost wymienialną. Kurs wykazuje premie w stos. do kursu bieżącego.
Jeżeli występuje sytuacja odwrotna to przy kursie term. płacimy więcej za jednost. Wymienialną i kurs ten wskazuje dyskonto.
Kursy term wielu walut wymienialnych nie są stabilizowane przez krajowe władze walut. więc ich wahania mogą być znacznie większe i ostrzejsze od wahań kursu bieżącego. Chociaż nie mogą być one ograniczone.
25. Operacje interwencyjne - mają na celu nie dopuszczenie do nadmiernych odchyleń kursu walut narodowych wobec innych walut lub uzyskanie takiego poziomu kursu waluty narodowej, który jest przez bank cent. Uznawany za porządany lub optymalny w danych warunkach rynk.
Punkt interwencyjny - jest to odpowiedni poziom kursu waluty narodowej do waluty interwencyjnej.
26. Organizacja narodowych rynk. walut.
- jest to działalność wyspecjalizowanych banków handl., które na wolnym rynku skupiają walutę obcą i sprzedają je innym podmiotom gosp.
- głównym gospodarzem jest BC. Prowadzi on określoną polit. Pień., kred. i walut. określając reguły działania rynku.
Banki handlowe przeprowadzają operacje między sobą. BC może przeprowadzać operacje interwencyjne, zapobiegające nadmiernemu wzrostowi kursu własnej waluty czy też nadmiernemu spadkowi, które są obserwowane przez banki handl. zaangażowane w sprzedaż i kupno walut po kursie bieżącym lub term. w krajach zach. Wykształciły się firmy brokerskie, które zajmują się handlem walutami obcymi.
27. Pojęcie bilansu płatniczego
Bilans płatniczy to usystematyzowane zestawienie transakcji ekon. Dokonywanych w ściśle określonym czasie między krajowymi i zagr. podm. gosp. Sporządza się go w przekroju czasowym: rocznym półrocznym i kwartalnym.
28. Istota bilansu płatniczego.
Opracowuje się bilanse dla poszczególnych ugrupowań integracyjnych, czy dla obrotów z jednym krajem. Bilans wyraża bezpośr. poziom (stopień otwarcia gosp. wobec zagr. i rynk. światowego) i strukturę (wskazującą na rodzaj powiązań danego kraju z gosp. światową) obrotów płat. z zagranicą. Saldo bilansu pł. pokazuje końcowy efekt dział. kraju w stos. z zagr. w bilansie kraje odzwierciedlają stopień integracji państwa w gosp. krajową i w sferę stos. gosp. z zagr. gdy stopień ten jest duży to bilans wyraża nie tylko obroty handl. z zagr. ale również wpływ państwa na te obroty.
Trans. zagr. objęte bilansem płat.:
Trans. odpłatne
- kupno i sprzedaż tow. lub usł. za got. lub na kredyt
- zamiana tow. lub usł. na inne tow. lub usł.
- wymiana jednego elem. fin. na drugi
Trans. nieodpłatne
- nieodpłatne nabycie lub dostarczenie tow. lub usł. i wysyłka paczki krewnym za granicę
- nieodpłatne otrzymanie lub przekazanie elem. Fin np. zapłata składki na rzecz org. międzynar.
Każda trans. występuje w dwóch pozycjach:
- po stronie „Ma” zapisywane są elem. trans. zagr., które powodują zmniejszenie aktywów krajowych tj.:
* wartości towarów eksport.,
* wart. tow. i usł. wykorzystanych lub nabytych przez turystów
* wart. sprzedanego zlota monetarnego, która odpowiada zmniejszeniu jego zapasów w BC
- po stronie „Winien” zapisywane są elem trans., które powodują powiększenie rzeczowych lub Fin. aktywów kraju tj.:
- wartości towarów importowanych
- przyrost należności na rach w bankach zagr, które powiększają rezerwy walutowe kraju.
Tak więc :
- każdy ubytek aktywów rzeczowych lub Fin. kraju wiąże się z odpowiednim wzrostem innego składnika maj. lub zmniejszeniem zob.
- każda transakcja zagr., która pojawia się w bilansie pł raz po stronie „winien” raz po „ma” musi mieć ten samą wartość, a więc obie str. bilansu mogą być zawsze równe. Formalnie bilans płatniczy musi być zawsze wyrównany, ale z ekon. punktu widzenia nie oznacz to, że jest zrównoważony.
29. Układ bilansu płatniczego
I. Rachunek bieżący
1. Towary - powinny być przyjmowane wyłączając koszty fachtu i bezp. poza granicą kraju.
2. Wysyłka towarów - obejmuje trzy grupy trans. usł.: frachtu, bezp.. i inne usł. związane z wysyłką towarów
3. Inne usługi transportowe - przewozy pasażerskie, portowe.
4. Podróże zagr. - po stronie wpływów ujęta jest wartość tow i usł. zakupionych przez turystów, a po stronie wydatków zakupy dokonane przez krajowców za granicą
5. Dochody z inwestycji zagr.
- doch. z inwestycji bezpośr.
- doch z innych inwestycji fin za granicą (np. odsetki od wkładów bankowych, odsetki od kredytów zagr, odsetki od obligacji itd.)
6. Inne towary, usługi i doch., które obejmują trans. między krajowcami i cudzoziemcami
- Trans. rządowe (koszt utrzymania placówek dyplomatycznych i konsularnych, wydatki wojskowe za granicą )
- transakcje prywatne (doch. z pracy, doch. z tyt. Własności aktywow i inne niż Fin. - patenty, licencje, uaługi nie uwzględnione nigdzie - bezp.. towarowe, na życie, samolotu, usługi pocztowe itd.)
7. Transfery nieodpłatne (przekazy i przesyłki emigrantów), prywatne i rządowe(składki na rzecz org. międzynar, renty, emerytury przekazywane za granicę itd).
Elementy wyżej wymienione wchodzą do bilansu płatniczego płatniczego pełnej wartości
II. Rachunek kapitałowy
Zagr. aktywa tzn.:
- należności od cudzoziemców
* złoto monetarne
- zagraniczne zob.
* zadłużenie wobec cudzoziemców
2. Kapitały:
Mogą być one długo lub krótkoterm
- kapitały osób pr. , sektora rządowego i sektora przedsiębiorstw.:
* inwestycje bezpośr.
* inwestycje portfelowe
* inne kapitały
- transakcje BC i bank. komer.
Elementy te nie są ujmowane w pełnej wartości, lecz wykazuje się straty ich stanu jakie występowały w danym okresie. Spadek netto należności zagr. lub innych aktywów oraz wzrost netto zob. zapisuje się po stronie „Ma”. A wzrost aktywów i należności oraz spadek netto zobowiązań po stronie „Winien”
Od 1991 r NBP sporządza bilans płat. wg reguł MFP.
30. Deficyt, nadwyżka i równowaga bilansu płat.
Deficyt bilansu płat. - to ujemne saldo obrotów podstawowych. Jest pokrywany przez odpowiednie obroty wyrównawcze.
Nadwyżka bilansu płat. - to dodatnie saldo obrotów podstawowych. Dzięki niej nastąpił korzystne zmiany stanu pozycji wyrównawczej
W związku ze sprecyzowaniem nadwyżki i deficytu bilansu płat. wg. Raczkowskiego podzielono trans. zagr. na:
Podstawowe:
- wszystkie obroty wiążące tj. towarowe, usługowe oraz transfery nieodpłatne, jak również ruch kap. Długoterm. Z term. zwrotu co najmniej rocznym.
Wyrównawcze:
- wszelki ruch kap. krótkoterm. tj. zmiany stanu zagr. rach. bank, zmiany stanu innych kredytów krótkoterm. oraz ruch złota monetarnego
Równowaga bilansu płat. - występuje gdy w pewnym okresie nie ma deficytu ani nadwyżki. Deficyty czy nadwyżki okresowe mogą być kompensowane wzajemnie w dłuższym okresie, w ciągu paru lat. Może więc występować długo lub krótkookresowa równowaga bilansu płat.
31. Czynniki zakłucające równowagę bilansu płat:
Dzielimy je na zwen i wewn. Zmieniają one układy stos. ekon. między gosp. kraj.. a światową, powodując zmiany w przepływie strumieni tow. i usł. oraz kap. międzynarod. Najważniejszymi z nich są zmiany w rozmiarach rozmiarach strukturze doch. narod. oraz zamiany cen krajowych do zagr. Należą do nich:
- zmiany wzajemnej relacji światowych cen towarowych eksportu i importu przez dany kraj (terms of trade). Są to czynniki zewn.
- zmiany wysokości st. % za granicą w stos. do st. krajowej
- klęski naturalne
- strukturalne zmiany w popycie zagr. na tow. eksportowane przez dany kraj
-przychody polit.
32. Formy i metody przywracania równowagi gosp.
Procesy przystosowawcze - zachodzą w gosp. rynk. automatycznie albo w wyniku odpowiedniej polityki ekon. władz państwa. Polegają na przywróceniu równowagi bilansu płat. za pomocą mechanizmu rynk. dzięki niemu wpływają na rozmiary i strukturę strumienia tow. i usł wytworzonych kraju na potrzeby rynku wewn. I eksportu. Środki te działają w sposób niedyskryminujący i nieselektywny.
Środki polit. Gospodarczej - mogą mieć charakter selektywny i dyskryminujący. Nakierowane są na koordynowanie określonych rodzajow obrotów rzeczowych i Fin. z zagranicą. Są to:
- zmienne kursy waluty wywołujące natychmiastowe modyfikacje warunków rynk. i sprzyjające procesom przystosowawczym
- odpowiednia polit. pieniężno - kredytowa
- polit. fiskalna i polit. kontroli dochodow
Odcinkowe śr. korygowania bilansu płat. - dotyczą one zarówno obrotów bieżących jak i kap. Należą do nich:
- subwencje eksportowe wypłacane eksporterom ze śr. budżetowych
- ograniczenie wydatków na import tow. za pomocą podwyżki ceł, ustalenia kontyngentów ilościowych na import oraz za pomocą licencji importowych poprzez obowiązek deponowania pewnej sumy w banku w związku z zamierzonym importem.
Działają one szybko i skutecznie usuwają deficyt bilansu płat oraz pozwalają w dużej mierze opanować spekulacyjne ruch kapitału. Posiadają one jednak wadę gdyż opierają się na arbitralnych decyzjach władzy pzsńst. Co nadaje im charakter dyskryminacyjny oraz stwarza powody do ich obchodzenia.
33. Rola przystosowawcza procesów wyrównywania bilansu płat.
Procesy przystosowawcze powinny być zastosowane dla przywrócenia równagi bilansu płat. bez szkody dla innych celów polit. gosp. w związku z tym muszą być rozpatrywane na tle sytuacj w kraju tj.:
Jeżeli w kraju jest bezrobocie oraz nadwyżka bilansu płat. to trzeba zastosować ekspansywną polit. pień. i skarbową. Polega ona na powiększeniu doch. i wywołaniu wzrostu importu.
Jeżeli występuje bezrobocie i deficyt to nie można zastosować polit. ekspansywnej, gdyż spowodowało by to pogłębienie deficytu i powiększenie przez to bezrobocia . nie można także prowadzić polit. restrukcyjnej. Najlepszym wyjściem jest dewaluacja
Jeżeli w kraju panuje presja inflacyjna i występuje deficyt to właściwa jest polit. deflacyjna ograniczająca import. Kiedy deflacja nie jest możliwa stosuje się dewaluację
Jeżeli w kraju panuje presja inflacyjna i występuje nadwyżka to właściwym posunięciem będzie rewaluacja