ILOŚCIOWA TEORIA PIENIĄDZA (FISHER)

Pieniądz uważa się tylko za środek wymiany, używany do doskonalenia transakcji rynkowych (wysoka płynność), wobec czego globalne wydatki muszą się równać zagregowanej wartości transakcji (równanie wymiany Fishera):

,

gdzie:
M - ilość pieniądza;
V_T - prędkość, z jaką pieniądz jest wydawany na wszystkie transakcje pieniężne (transakcyjna szybkość pieniądza);
P_T - cena transakcji;
T - ogólna liczba transakcji (realnych i finansowych).

Jeżeli założy się, że podaż pieniądza jest stała (ustala ją bank centralny) oraz że V_T i T są od niej niezależne, to równanie wymiany można przekształcić w funkcję popytu na pieniądz:

.

Równanie to mówi, że jeśli silnie zwiększymy ilość pieniądza w gospodarce (tj. wzrośnie M), a zwyczaje konsumentów i podmiotów gospodarczych co do szybkości obrotu pieniądzem nie ulegną zmianie (V się nie zmieni), wystąpi presja na wzrost cen P (bowiem wolumen transakcji, T, nie może gwałtownie wzrosnąć).

Równanie wymiany Fishera leży u podstaw teorii ekonomicznej zwanej monetaryzmem, wiążącej inflację wyłącznie z podażą pieniądza. Nie wszyscy ekonomiści zgadzają się w pełni z takim postawieniem sprawy. Można przecież również wierzyć w to, że w krótkim okresie skutkiem wzrostu podaży pieniądza może być często nie wzrost cen, lecz produkcji. Jednak w zasadzie wszyscy ekonomiści godzą się z takim podejściem w długim okresie.

PIENIĄDZ MIĘDZYNARODOWY, np. specjalne prawa ciągnienia (SDRs) - sztuczny międzynarodowy pieniądz kredytowy, służący do rozrachunków pomiędzy państwami a Międzynarodowym Funduszem Walutowym; jego wartość to średnia ważona wartości głównych walut MFW; SDRs rozdzielane są pomiędzy państwa członkowskie w celu zachowania płynności międzynarodowej (równowagi płatniczej) i zwiększenia rezerw banków centralnych; kraje, mające deficyt w bilansie płatniczym, mogą sprzedawać SDRs krajom o nadwyżce w bilansie płatniczym, krajowi wyznaczonemu przez MFW do skupu SDRs, bądź samemu MFW; kraje mogą korzystać z SDRs bezwarunkowo, w zamian muszą jednak płacić odsetki od SDRs i skupować SDRs, gdy zostaną do tego wyznaczone.

STRUKTURA BILANSU PŁATNICZEGO

Bilans płatniczy państwa jest rocznym zestawieniem wszystkich transakcji gospodarczych i finansowych w wyrażeniu wartościowym, które zostały zawarte pomiędzy mieszkańcami danego kraju a resztą świata. Bilans płatniczy składa się z trzech części:

-Rachunku obrotów bieżących (jest to zestawienie wartościowe transakcji, przedstawiające obrót towarami i usługami), Do rachunku obrotów bieżących zalicza się też obrót z zagranicą usługami (np. usługi transportowe, opłaty za ubezpieczenie towarów, usługi turystyczne), dochody z polskich inwestycji za granicą i dochody z inwestycji zagranicznych ulokowane w kraju. Zalicza się tu również transfery jednostronne (przekazy prywatne osób pracujących za granicą, pomoc zagraniczna- transfer oficjalny)
-Rachunku obrotów kapitałowych (rejestruje się tu transakcje aktywami - np. ziemią, środkami trwałymi, papierami wartościowymi). Rachunek obrotów kapitałowych składa się z dwóch części:
a) Zagraniczne inwestycje bezpośrednie (transakcje wskutek których przedsiębiorstwo jednego kraju uzyskuje kontrolę nad przedsiębiorstwem w innym kraju- np. poprzez zakup większości udziałów),
b) Inwestycje portfelowe (zaliczamy tu zakup aktywów finansowych o okresie wykupu dłuższym niż rok, a szczególnie zakup/sprzedaż akcji i obligacji). Krótkoterminowe inwestycje portfelowe obejmują obroty papierami wartościowymi o czasie wykupu krótszym niż rok (np. certyfikaty depozytowe i bony skarbowe).
-Transakcji rezerwami oficjalnymi (obejmują one obrót aktywami, dokonywany przez Bank Centralny). Do transferów oficjalnych zalicza się pomoc zagraniczną - np. umorzenie części należności odsetkowych od zadłużenia zagranicznego Polski (przykład jednostronnego transferu krajów wierzycielskich na rzecz Polski).

Transakcje dzieli się na debetowe i kredytowe. Jeżeli coś opuszcza kraj, wówczas jest to transakcja kredytowa, księgowana ze znakiem „+”. Jeżeli coś opuszcza kraj jest to transakcja debetowa, księgowana ze znakiem „-”.

WYMIENIALNOŚĆ WALUTY - to gwarantowana prawem możliwość wymiany waluty krajowej na walutę obcą wg jednolitego kursu walutowego - wymienialność finansowa.

* wewn. wymienialność walut - dot. przede wszystkim założeń, że nienaruszany jest swobodny dostęp do dewiz niezbędnych do płatności z racji większości lub całkowitej liczby transakcji bieżących. Rezydenci lub przeds. krajowe mają obowiązek odsprzedania państwu wpływów uzyskanych z eksportu, który następuje w walutach zagr. i nie wolno im jest posiadać rachunków dewizowych w kraju i za granicą. Nie należy stosować restrykcji dewizowych w większości, albo też czasem w żadnych z transakcji jednostek nierezydujących w danym kraju; istnieje zakaz używania waluty krajowej do fakturowania i płatności w handlu poza granicami danego kraju oraz stosowane poważne restrykcje dewizowe wobec transakcji kapitałowych zagranicą.

* zewn. wymienialność walut - polega na tym, że władze monetarne zapewniają jednostkom nierezydującym w danym kraju swobodę w płatnościach z racji dokonywania transakcji bieżących z rezydentami danego państwa i ta wymienialna waluta ma zastosowanie zewn. i jest notowana na międzynarodowym rynku walutowym.

KURS WALUTOWY - cena waluty obcej wyrażona w walucie krajowej (def. kontynentalna) lub odwrotnie (def. anglosaska)

Rodzaje kursów walutowych

Wg kryterium amplitudy wahań:

* kurs sztywny - kurs ustalony przez oficjalny organ państwa, nie podlega żadnym wahaniom, stale utrzymuje się na takim samym poziomie

* kurs stały - ustalony wobec jednej waluty lub koszyka walut, ulega wahaniom wywołanym grą popytu i podaży, zakres wahań jest ściśle określony - BC jest zobligowany do interwencji walutowych, których celem jest utrzymanie kursu walutowego w paśmie wahań poprzez dewaluację lub rewaluację

* kurs płynny - kształtowany przez popyt i podaż

-kurs czysty płynny - kurs kształtowany bez ingerencji BC na rynku, kształtuje go jedynie popyt i podaż

-kurs brudny płynny (kierowany) -występuje w Polsce, kształtowany przez rynek, ale też korygowany przez interwencjonizm walutowy, który kształtuje go w miękkim paśmie wahań

Wg wartości:

* kurs nadwartościowy - kurs bieżący będzie niższy od wartości kursu w bilansie płatniczym

* kurs podwartościowy - wartość kursu bieżącego będzie wyższa od wartości kursu w bilansie płatniczym

Wg kryterium liczebności:

* kurs jednolity - całość obrotów z zagranicą odbywa się po jednolitym kursie

* kurs dualny (podwójny) - istnieją dwa odmienne kursy: np. jeden reguluje przepływy towarowe, drugi kapitałowe

* kurs zróżnicowany - rozwinięta forma kursu dualnego; polega na istnieniu większej liczby różnych kursów walutowych w różnych przekrojach (geograficznym, podmiotowym, przedmiotowym)

Zmiany kursów

Kursy stałe:

* dewaluacja - skokowe, administracyjne zmniejszenie międzynarodowej wartości waluty

* rewaluacja - skokowe, administracyjne zwiększenie międzynarodowej wartości waluty

Kursy płynne:

* deprecjacja - spadek międzynarodowej wartości waluty (siły nabywczej waluty), import staje się bardziej opłacalny, impuls do wzrostu cen

* aprecjacja - wzrost międzynarodowej wartości waluty (siły nabywczej waluty), następuje spadek konkurencyjności eksportu, wzrost opłacalności importu, impuls do spadku poziomu cen

Czynniki oddziałujące na wysokość i zmiany kursu

Ekonomiczne

-podaż walut obcych na krajowym rynku

-popyt na waluty obce

-różnice stóp procentowych oraz stóp inflacji na rynku obcym i krajowym

-stopień reglamentacji waluty

-polityka walutowa

-stan gospodarki kraju oraz jego partnerów gospodarczych

Polityczne

-sytuacja międzynarodowa

-napięcia polityczne

Psychologiczne

-związane z oczekiwaniami dotyczącymi przyszłego stanu gospodarki

WALUTA A DEWIZY

Dewizy to należności zagraniczne (np. czeki, weksle, przekazy bankowe, waluty wymienialne), które mogą być środkiem płatniczym w obrocie międzynarodowym. Waluta, to żywe pieniądze. Dewizy zaś to pojęcie szersze.

Dewizy są to weksle, czeki, czeki podróżne, akredytywy, polecenia wypłat i przekazy oraz wszelkie pełniące takie funkcje dokumenty bankowe i finansowe, opiewające na waluty obce i płatne w walutach obcych Dewizy charakteryzuje wysoka płynność, stąd też mogą być użyte natychmiast do płatności w obrotach międzynarodowych. Najczęściej używanym, a przez to i najważniejszym elementem obrotów na rynku walutowym nie są jednak banknoty, lecz dewizy w formie zapisów na rachunkach a vista w bankach.

O walucie krajowej mówimy, gdy mamy na myśli jednostkę monetarną danego kraju (ale tylko taką, która występuje na rynku międzynarodowym). Walutę zagraniczną rozumiemy natomiast jako zagraniczny środek płatniczy, środki i instrumenty monetarne używane do dokonywania płatności i transferów pieniężnych z jednego obszaru walutowego do drugiego. Do waluty zagranicznej zalicza się zagraniczne monety, banknoty, depozyty w bankach zagranicznych oraz inne zagraniczne płynne, krótkookresowe roszczenia finansowe.

KURS WALUTY A CENY RELATYWNE

Jednostki pieniężne wszystkich krajów są określone na takich samych podstawach - zawartości w nich złota - dlatego też ich wartości relatywne można wyznaczyć przez podzielenie odpowiednich zawartości złota. Współczynnik ten, nazywany parytetem, jest abstrakcyjną ceną relatywną, inaczej mówiąc - relatywną ceną referencyjną. Cechą charakterystyczną systemu waluty złotej jest to, że wahania wokół parytetu są ze swej natury bardzo ograniczone. Powód tego jest następujący. Aby dokonać płatności w walucie obcej można zakupić ją we własnym kraju i wysłać do kraju docelowego lub też kupić złoto, przesłać za granicę, gdzie zostanie ono zamienione na walutę obcą. Oznacza to, że kurs walutowy (w tym przypadku cena waluty obcej wyrażona w jednostkach waluty krajowej) nie może przekroczyć tzw. punktu złota, który jest równy sumie parytetu i kosztów przesłania złota (transportu, ubezpieczenia i utraconego oprocentowania, związanego z faktem, iż kapitał reprezentowany przez przesyłane złoto nie dostarcza dochodu w czasie, gdy jest transportowany). Powyżej wartości punktu złota zamiast kupować walutę obcą na rynku walutowym, korzystniej jest wymieniać walutę krajową na złoto, wysyłać je za granicę i tam wymienić je na pożądaną walutę obcą. I odwrotnie, gdy kurs walutowy spadnie poniżej punktu złota, korzystniejszym rozwiązaniem jest akceptacja płatności z zagranicy w walucie zagranicznej. Ponieważ koszty przesłania złota są zwykle małe w porównaniu z wartością przesyłanych dóbr, system waluty złotej był w gruncie rzeczy systemem stałych kursów walutowych.

Równowaga na rachunku obrotów bieżących w takim systemie jest zapewniona przez zmiany poziomu cen między krajami dotkniętymi nierównowagą, co odróżnia go systemów, w których za równowagę odpowiedzialne wahania kursów nominalnych.

Zmiany cen w krajach, które stosują system waluty złotej, są automatyczne; nadwyżka bilansu płatniczego w państwie A oznacza, iż jego zasób złota wzrośnie, prowadząc do wzrostu podaży pieniądza i, pod pewnymi warunkami, do wzrostu cen. Przeciwny proces dokona się w państwie B. Ograniczy to eksport z kraju A i zwiększy jego import, przywracając tym samym równowagę. Ten mechanizm automatycznego dostosowania jest nazywany mechanizmem dostosowań cenowo-kruszcowych.

RYNEK DEWIZOWY I JEGO ROLA W GOSPODARCE

Rynek dewizowy to wszystkie instytucje i osoby wymieniające waluty oraz zespół zasad, w oparciu o które zawierane są transakcje walutowe, jak również całokształt infrastruktury i czynności prowadzących do zawarcia transakcji.

Rynek dewizowy jest zdecentralizowany pod względem geograficznym i technicznym. Nie istnieją centra finansowe, a 90% operacji odbywa się między bankami bez jakiegokolwiek pośrednictwa. Pozostałe 10% transakcji to transakcje banków z ich klientami. Można powiedzieć, że rynek dewizowy jest największym rynkiem finansowym na świecie - jego dzienne obroty sięgają w przybliżeniu 1,5 biliona dolarów.

Jest to rynek międzynarodowy, przedmiotem transakcji są wszelkie waluty świata, jednak nadrzędną zasadą jest, że wszystkie kursy podaje się w odniesieniu do dolara amerykańskiego. Dominująca rola dolara wynika z faktu, że jest on podstawową walutą rozliczeń handlu zagranicznego oraz inwestycji na rynkach finansowych. Również wzajemne kursy walut innych niż dolar wyznaczane są za jego pośrednictwem, przy użyciu tzw. kursów crossowych. Polega to na przeliczeniu kwoty w jednej walucie na dolary i dopiero tej kwoty na drugą walutę.

PARYTET STÓP %:

- Różnica stóp % w dwóch różnych krajach, dla papierów o podobnym ryzyku i zapadalności powinna być równa, przy odwrotnym kierunku, dyskontu lub premii terminowej, z pominięciem kosztów transakcyjnych

- Waluta z wyższą stopą % sprzedawana jest na termin zawsze z dyskontem

PODAŻ PIENIĄDZA I KURS WALUTOWY W KRÓTKIM I DŁ. OKRESIE

-w krótkim okresie

Wzrost podaży pieniądza w kraju powoduje deprecjację jego waluty na zagr. rynkach walutowych, podczas gdy ograniczenie podaży pieniądza spowoduje jego aprecjację. Analiza jest krótkookresowa, gdyż przyjmujemy poziom cen jako dany.

- w długim okresie

Wzrost krajowej podaży pieniądza (przy wszystkich innych czynnikach niezmienionych) powoduje proporcjonalny wzrost poziomu cen. Zmiana podaży pieniądza nie ma wpływu na długookresowe wartości stopy % i produkcji. Poziom produkcji przy pełnym zatrudnieniu określają wynagrodzenia pracy i kapitału w gosp., tak więc w dł. okresie realna produkcja nie zależy od podaży pieniądza. Podobnie, stopa % jest niezależna od długookr. podaży pieniądza. Więc zmiany podaży pieniądza nie zmieniają alokacji zasobów w dł. okresie, zmienia się jedynie absolutny poziom cen. Trwały wzrost podaży pieniądza powoduje proporcjonalny wzrost długookr. poziomu cen; zwł. gdy w gosp. początkowo istnieje pełne zatrudnienie, trwały wzrost podaży pieniądza w końcu doprowadzi do proporcjonalnego wzrostu poziomu cen.

Cena zagr. waluty wyrażona w walucie krajowej jest jedną z wielu cen w gosp., które rosną w dł. okresie w ślad za trwałym wzrostem podaży pieniądza. Trwały wzrost krajowej podaży pieniądza (ceteris paribus) powoduje proporcjonalną długookr. deprecjację waluty krajowej w st. do zagr.

KANAŁ KURSOWY POLITYKI PIENIĘŻNEJ

W skrócie: Wzrost stóp procentowych powoduje przesunięcie z zagranicznych w krajowe papiery wartościowe, stąd wzmocnienie (aprecjacja) waluty krajowej i spadek popytu zagranicznego na nasze dobra.

Aprecjacja kursu powoduje spadek cen towarów importowanych i spadek krajowej inflacji (ponieważ w koszyku dóbr, na podstawie którego obliczana jest inflacja są również dobra importowane).

Kanał kursowy jest najszybszym kanałem transmisji. W pierwszym etapie, stopy procentowe wpływają na kształtowanie się kursu walutowego. Dzieje się tak, ponieważ wyższe stopy zwiększają atrakcyjność krajowych wobec zagranicznych papierów wartościowych, co prowadzi do napływu kapitału portfelowego i

aprecjacji kursu. Drugi etap kanału kursowego: od zmian kursu do zmian inflacji. W większości krajów, mechanizm ten funkcjonuje szybko i przewidywalnie, choć oczywiście, siła z jaką działa kanał kursowy uzależniona jest od stopnia otwartości gospodarki. Fakt ten, w połączeniu z słabym związkiem pomiędzy stopami procentowymi i kursem, skłania banki centralne wielu, szczególnie małych, krajów do stabilizowania inflacji na drodze bezpośredniego sterowania kursem.

Oddziaływanie kursu walutowego na inflację przebiega dwojako, po pierwsze w sposób bezpośredni, po drugie zaś za pośrednictwem elementu zagregowanego popytu, w tym przypadku eksportu netto.

Bezpośredni związek kursu z inflacją związany jest z wpływem, jaki aprecjacja bądź deprecjacja wywiera na ceny towarów importowanych. Przykładowe osłabienie (deprecjacja) złotego sprawia, że towary sprowadzane do Polski, drożeją po przeliczeniu na złote. Ponieważ zaś towary te są składnikami koszyka CPI, zmiany kursu wywierają praktycznie natychmiastowy wpływ na krajową inflację. Nieco bardziej rozłożony w czasie jest efekt, związany z cenami towarów importowanych, które nie służą do bezpośredniej konsumpcji, lecz stanowią wsad do dalszej produkcji. W tym przypadku musi bowiem upłynąć pewien

okres czasu, zanim zmiana kursu przełoży się na zmianę cen dóbr finalnych.

Bardziej skomplikowany i znacznie bardziej odłożony w czasie jest natomiast wpływ, jaki kurs walutowy wywiera na inflację za pośrednictwem eksportu netto. Przykładowa deprecjacja wpływa na podrożenie towarów importowanych w przeliczeniu na złote, oraz, co w poprzednim przypadku nie odgrywało żadnej roli, na potanienie polskich towarów sprzedawanych za granicą. W efekcie, można oczekiwać spadku popytu importowego oraz wzrostu zainteresowania polskimi towarami eksportowymi i, co za tym idzie, wzrostu eksportu netto.

MODEL KURSU WALUTOWEGO W OKRESIE DŁUGIM

W podejściu monetarnym do kursu walutowego wykorzystuje się PP do wyjaśnienia zachowania się kursu walutowego w dł. okresie z uwględn. wyłącznie podaży pieniądza i popytu na pieniądz.

* fundamentalne równanie podejścia monetarnego - podejście monetarne pozwala sformułować konkretne przewidywanie dot. długookr. skutków zmiany poziomu kursu walutowego.

Czynniki wpływające na poziom kursu walutowego: podaż pieniądza, stopa %, poziom produkcji.

*uporczywa inflacja, parytet stopy % i PPP - uporczywa inflacja to postępujący wzrost podaży pieniądza powodujący postępujący wzrost poziomu cen. Zmiany w długookr. stopie inflacji nie wpływają na poziom produkcji przy pełnym zatr. oraz na długookr. poziom względnych cen i dóbr.

Warunek parytetu stopy % mówi, że jeśli ludzie oczekują spełnienia PPP w wersji względnej, różnice między stopą % od depozytów w walucie krajowej do depozytów w walucie zagr. będzie równa różnicy między oczekiwaną stopą inflacji w danym okresie w kraju i zagranicą.

*Efekt Fishera - długookresowa relacja między uporczywą inflacją (oczekiwaną stopą inflacji) a stopami procentowymi (oczekiwanymi zmianami kursu walutowego) jest nazywana efektem Fishera. Przy pozostałych czynnikach niezmienionych wzrost poziomu oczekiwanej stopy inflacji danego kraju spowoduje w dł. okresie taki sam wzrost stopy % od depozytów denominowanych w walucie tego kraju i odwrotnie.

KURS WALUTOWY A PRODUKCJA

RÓWNOWAGA

Rynek pieniądza zagranicznego (dewizowy, walutowy) będzie w równowadze, gdy oczekiwana dochodowość lokat (depozytów) w walucie krajowej i walucie zagranicznej będzie taka sama. Dla danej oczekiwanej zmiany kursu walutowego eª, parytet stóp procentowych jest następujący: r = r* + (eª - e)/e

Równowaga krótkookresowa

Ilustracja graficzna:

Punkt przecięcia krzywych DD i AA wyznacza jedyną kombinację y i e, która zapewnia jednocześnie równowagę na rynku produktów i na rynku aktywów (punkt 1).

Zakłócenie i powrót do równowagi

1. Załóżmy, że kurs odchylił się od punktu równowagi i gospodarka znalazła się w punkcie 2. Wysoki poziom e implikuje wzrost oczekiwanej aprecjacji, przy danym eª. To oznacza, przy danych stopach procentowych, że dochodowość aktywów krajowych jest wyższa niż zagranicznych. Rośnie więc popyt na walutę krajową i kurs e obniża się, gospodarka przesuwa się do punktu 3 na krzywej AA.

2. Ale w punkcie 3 występuje przewaga popytu nad produkcją krajową (punkt 3 jest powyżej krzywej DD). Następuje wzrost produkcji (zmniejszenie zapasów) i gospodarka przesuwa się do punktu 1.

3. Rynek aktywów reaguje więc natychmiast, podczas gdy rynek produktów wolno i z opóźnieniem. Dlatego zawsze najpierw dostosowuje się kurs walutowy i gospodarka wraca na krzywą AA, a dopiero potem stopniowo przesuwa się wzdłuż krzywej AA do punktu przecięcia z krzywą DD.

Krzywa DD obrazuje równowagę na rynku dóbr, czyli równowagę popytu i podaży przy różnych poziomach kursu walutowego

Czynniki przesuwające krzywą DD

• zmiana G, (wzrost G - DD na prawo)

• zmiana T. Obniżenie podatków podnosi zagregowany popyt i przesuwa DD na prawo,

• zmiana I, (takie same skutki jak zmiany G)

• zmiana P. Wzrost poziomu cen w kraju czyni produkcję krajową droższą i obniża tym samym popyt przesuwając DD na lewo,

• zmian P*. Spadek cen zagranicznych odnosi taki sam skutek jak wzrost cen krajowych,

• zmiany w funkcji konsumpcji - jeśli podmioty podejmują decyzję o zwiększeniu konsumpcji przy każdym poziomie dochodu, to powoduje to przesunięcie DD na prawo,

• zmiany struktury popytu - przesunięcie w kierunku dóbr zagranicznych obniża popyt na krajową produkcję i DD przesuwa się na lewo.

Generalnie każda zmiana powiększająca zagregowany popyt na krajową produkcję przesuwa krzywą DD na prawo

Krzywa AA przedstawia równowagę na rynku aktywów, tzn. równowagę popytu i podaży przy różnych poziomach kursu walutowego

Aby rynki aktywów pozostawały w stanie równowagi, wzrostowi produkcji krajowej, przy innych warunkach bez zmian, musi towarzyszyć aprecjacja waluty krajowej, a spadkowi produkcji krajowej musi towarzyszyć jej deprecjacja

Czynniki przesuwające krzywą AA

• zmiana Ms. Wzrost podaży pieniądza prowadzi ceteris paribus do deprecjacji waluty i przesunięcia krzywej AA na prawo,

• zmiana P. wzrost poziomu cen redukuje realną podaż pieniądza i aprecjację waluty krajowej, (krzywa AA na lewo)

• zmiana Ee. Wzrost oczekiwanej stopy deprecjacji powoduje wzrost dzisiejszego kursu i przesunięcie AA na prawo,

• zmiana R*. Powiększenie R* zwiększa dochód z depozytów w walucie obcej. Waluta krajowa musi ulec zatem deprecjacji, aby przywrócić parytet stóp procentowych,

• zmiana w popycie na pieniądz - spadek popytu na pieniądz powoduje deprecjację waluty i przesunięcie AA na prawo

Generalnie - każda zmiana, która powoduje deprecjację waluty przesuwa AA na prawo, a zmiana, która powoduje aprecjację waluty, przesuwa krzywą AA na lewo

MIĘDZYNARODOWY RYNEK WALUTOWY (MRW) - całokształt transakcji walutowych zawieranych między uczestnikami rynków krajowych, bądź całokształt transakcji walutowych zawieranych w skali międzynarodowej. Na jego infrastrukturę składają się systemy komputerowe i teleinformatyczne na całym świecie.

PARYTET SIŁY NABYWCZEJ (PPP)

◮ Prawo jednej ceny - homogeniczny produkt na jednym rynku powinien być sprzedawany po jednakowej cenie, niezależnie od kraju pochodzenia

◮ Wersja absolutna: poziom cen we wszystkich krajach jest taki sam w przeliczeniu na wspólną walutę

◮ Wersja względna: zmiana poziomów cen mierzonych w jednej walucie we wszystkich krajach powinna być taka sama

WZGLĘDNY PARYTET SIŁY NABYWCZEJ - względne zmiany cen pomiędzy dwoma krajami w danym okresie wpływają na zmiany kursu walut w tym okresie, tzn. różnice stóp inflacji w dłuższym terminie pociągają za sobą odwrotne zmiany w kursach walut

Gdy inflacja rośnie a kurs się nie osłabia, eksport jest mniej konkurencyjny a import tańszy, stąd BP się pogarsza.

Wady i zalety PPP w praktyce:

• Słabe narzędzie przewidywania kursu

• PPP dobry tylko długoterminowo

• Sprawdza się w krajach o wysokiej inflacji i słabo rozwiniętym rynku kapitałowym

• Koszty transportu nie są zerowe

• Różnice jakości, gustów i dochodów pomiędzy krajami

• Badana inflacja historyczna lub prognozowana

• Ceny hurtowe, niezupełnie odzwierciedlają rzeczywistość

• Interwencje rządowe zniekształcają ceny

• Deregulacja i wzrost znaczenia spekulacyjnych przepływów kapitałowych w latach 80. i 90.

REALNY KURS WALUTOWY

Nominalny kurs walutowy jest relatywną ceną waluty dwóch różnych krajów. A zatem kursy

walutowe po których codziennie możemy zamienić złotówki na np. euro to kursy nominalne.

W przypadku bilansu obrotów bieżących jego wielkość zależy jednak od poziomu realnego

kursu walutowego, który określa relatywne ceny dóbr w dwóch różnych krajach. Ceny te

określają z kolei konkurencyjność towarów krajowych i zagranicznych, która z kolei ma

wpływ zarówno na poziom eksportu towarów krajowych jak i importu towarów zagranicznych.

Spadek realnego kursu walutowego oznacza pogorszenie się konkurencyjności dóbr krajowych (bo albo rosną ich ceny nominalne albo też spadają ceny dóbr zagranicznych) zaś jego wzrost jej poprawę.

Determinanty realnego kursu walutowego:

- ceny dóbr w danych krajach

- poziom bilansu obrotów bieżących

- przecięcie się krzywych eksportu netto i salda kapitałowego

- krajowa i zagr. polityka fiskalna państwa

- popyt inwestycyjny

MIĘDZYNRODOWY SYSTEM WALUTOWY - jest zbiorem zasad, przepisów prawnych i norm zwyczajowych, regulujących sposoby i warunki dokonywania płatności międzynarodowych

Typy międzynarodowego systemu walutowego:

1. system waluty złotej 1870-1914;

-powiązanie emisji banknotów z rezerwami złota w danym kraju;

-złoto pełniło wszystkie funkcje pieniądza (środek cyrkulacji, środek płatniczy, środek tezauryzacji i miernik wartości);

-eliminacja srebra jako równorzędny pieniądz w stosunku do złota;

-waluta krajowa miała ustalony parytet w złocie

-kursy walutowe - stałe

-możliwość wymiany pieniądza krajowego na złoto w banku centralnym i swoboda wywozu i przywozu złota między krajami

-unifikacja systemów pieniężnych poszczególnych krajów

2. system zmodyfikowanej waluty złotej - druga połowa lat 20.;

-nadal system waluty złotej;

-wartość walut określano w stosunku do złota;

-kursy walut stałe;

-swoboda transferu złota w skali międzynarodowej;

-powiązanie emisji pieniądza z posiadanymi rezerwami złota;

-nowe zasady wymienialności walut na złoto

-wymienialność mogła się odbywać: w systemie sztabowo-złotym (określono minimalna sumę, która mogła być wymienialna na złoto), dewizowo-złotym (zachowano wymienialność danej waluty na walutę wymienialną na złoto).

3. system walutowy z Bretton Woods (dolarowo-złoty) 1944-1971

- złoto - podstawa podtrzymująca cały system

-parytety walut krajów członkowskich są wyrażone w złocie, którego wartość jest stała (oficjalna cena złota była stała i wynosiła 35 USD za uncję) lub w dolarach USA wymienialnych na złoto

-skarb USA wymieniał dolary na złoto bankom centralnym innych krajów po kursie parytetowym

-kursy walut mogły się wahać tylko w wąskich granicach 1% w górę lub w dół od kursu parytetowego

-zmiany parytetów walut (dewaluacje, rewaluacje) bardzo rzadko

4. system wielodewizowy po 1971 roku

-brak dominującej waluty

-fundamentem są Porozumienia Jamajskie 1976 i 1978

-zakaz odnoszenia walut do złota (złotego parytetu) - złoto przestało pełnić rolę pieniądza światowego

-głównym składnikiem rezerw - SDR

-kraj może stosować dowolne reguły kursowe

-kraj może zmienić reżim kursowy, ale musi notyfikować w MFW

-kursy walut kształtowane przez popyt i podaż

MIĘDZYNARODOWY RYNEK WALUTOWY

Współczesny rynek walutowy jest rynkiem zdecentralizowanym zarówno pod względem technicznym jak i ekonomicznym. Tworzy sieć gęsto rozrzuconych i połączonych ze sobą telekomunikacyjnie i komputerowo banków, instytucji finansowych i brokerskich.
Jego specyficzny charakter polega na tym, że choć transakcje dokonują się na poszczególnych krajowych rynkach, to funkcjonuje on nieustannie jako wielki międzynarodowy rynek. Rynek walutowy działa nie tylko w powiązaniu z rynkami towarowymi, ale także kapitałowymi i pieniężnymi. Jest on zatem ważnym ogniwem wiążącym rynek krajowy towarów i finansów na prawie popytu i podaży.
Konieczność istnienia rynku międzynarodowego podyktowana jest istnieniem odrębnych rodzimych rynków, które opierają się na różnych systemach pieniężnych. Każdy kraj jest zarówno importerem jak i eksportem towarów i usług. Stąd też popyt na walutę zagraniczną uwarunkowany jest zapotrzebowaniami gospodarki. Taka międzynarodowa wymiana równomiernie przesuwa towary i usługi w obrębie działań sektorów gospodarczych.
Rynek walutowy działa zabezpieczająco w stosunku do części zagranicznego majątku finansowego chroniąc go przed gwałtownymi zmianami kursu walut. Dokładny czas parasola ochronnego zamyka się w czasie od nabycia towarów do ich sprzedaży.
Rynek walutowy funkcjonuje w postaci rynków cząstkowych, których najbardziej istotny jest bieżący rynek walutowy oraz terminowy. Na tym pierwszym dokonuje się bieżących transakcji walutowych związanych z wymianą towarów i usług a na rynku terminowym mają miejsce terminowe transakcje walutowe jak np. zakup określonej waluty z dwumiesięcznym wyprzedzeniem.
Organizacja rynków walutowych poszczególnych krajów jest indywidualnie zróżnicowana ale to, co łączy je wszystkie to banki handlowe specjalizujące się w nabywaniu obcych walut. Jeżeli zaistnieje taka potrzeba dokonują one między sobą operacje walutowe. Ma to miejsce, gdy mają za mało lub za dużo danej waluty z punktu widzenia zabezpieczenia ich rezerw.
W dobrze rozwiniętych kapitalistycznie krajach istnieje rozbudowany system walutowy a wraz z nim sieć banków, które płynnie pośredniczą w handlu obcymi walutami. Zarówno stabilizuje to rynek gospodarczy kraju jak i dowodzi jego wysokiego rozwoju.

ZADŁUŻENIE MIĘDZYNARODOWE, jeden z głównych problemów współczesnych stosunków międzynarodowych. Polega na niemożności spłacenia wcześniej zaciągniętych pożyczek oraz rat kapitałowych czy odsetek przez państwa rozwijające się. Zjawisko to występuje na skalę globalną, jest czynnikiem ograniczającym możliwości rozwoju większości państw na świecie. Zakłóca funkcjonowanie międzynarodowego rynku finansowego.
Przyczyny: zmiany obiektywnych czynników ekonomicznych, jaka nastąpiła na początku lat 80. XX w. (wzrost stopy procentowej na globalnym rynku kapitałowym, recesja, okresowy wzrost kursu dolara), która uniemożliwiła spłatę licznych pożyczek zaciągniętych głównie w latach 70. Również niewłaściwe wykorzystanie środków, których przeznaczeniem były inwestycje w infrastrukturę i rozwój gospodarczy państw oraz błędne założenia prowadzonej polityki ekonomicznej, spowodowało wystąpienie kryzysu zadłużeniowego w 1982.
Skutki: Ogłoszenie niewypłacalności przez większość państw-dłużników zagroziło załamaniem się światowego systemu finansowego i skłoniło państwa i instytucje wierzycielskie do podjęcia szeregu działań w celu ograniczenia negatywnych skutków kryzysu. Zmiana uzgodnionych wcześniej warunków spłaty kredytów, restrukturyzacja, konwersja i redukcja długów mają za zadanie zmniejszyć koszty społeczne i ekonomiczne związane z obsługą zadłużenia zagranicznego państw rozwijających się.
Polska, która w 1982 zawiesiła spłatę kredytów, była jednym z krajów, który uzyskał redukcję 50% długu wobec wierzycieli z Klubu Londyńskiego i Klubu Paryskiego. Do największych dłużników w skali międzynarodowej należą: Irak, Meksyk, Brazylia, Indie, Argentyna, Egipt. Poziom zadłużenia kraju ujawnia stosunek rat kapitałowych i odsetek do dochodów państwa z eksportu, w skali rocznej. Jest to tzw. obsługa zadłużenia, jeśli w danym roku przekracza ona 25% dochodów z eksportu staje się czynnikiem hamującym rozwój gospodarczy państwa.

EURORYNKI PIENIĘŻNE I KAPITAŁOWE
W Europie Zachodniej wykształciły się w latach sześćdziesiątych nowe rynki pieniężne i kapitałowe określane mianem eurorynków: jest to eurorynek pieniężny (rynek eurowalut , zwłaszcza eurodaolara), oraz eurorynek kapitałowy (głównie rynek euroobligacji). Przyczyną ich pojawienia się były:
Rozwój infrastruktury bankowej
Postępująca na Zachodzie liberalizacja przepisów dewizowych i przepływów kapitałowych
Dynamiczny rozwój handlu światowego w warunkach postępującej internacjonalizacji życia gospodarczego
Zakrojona na szeroką skalę działalność inwestycyjna i lokacyjna przedsiębiorstw wielonarodowych.
Natomiast bezpośrednimi przyczynami powstania rynku euroobligacji było wprowadzenie podatku wyrównawczego w USA w 1964r. i dobrowolnych ograniczeń eksportu kapitału ze Stanów Zjednoczonych w 1965r., oraz rozwój eurorynku pieniężnego, który był ściśle powiązany z rynkiem euroobligacji poprzez działalność na nim eurobanków.
Przedsiębiorstwa wielonarodowe wobec restrykcji wprowadzonych na amerykańskim rynku kapitałowym poszukiwały innych źródeł kredytu średnio- i długoterminowego poza USA i znalazły je z czasem właśnie na rynku euroobligacji.

Integracja walutowa i finansowa
Ma stworzyć korzystne warunki dla rozwoju wolnego handlu, unii celnej, wspólnego rynku, oraz unii gospodarczej i finansowej i walutowej.
Integracja walutowa jest nieodłączną częścią integracji gospodarczej. Ma ona zapewnić wzajemne przenikanie przemysłów, branż i wszelkich rodzajów działalności gospodarczej.
Chodzi o stworzenie warunków do przepływu kapitałów, produktów i siły roboczej. Wymaga to transferów płatności i środków pieniężnych bez żadnych ograniczeń.
Integracja finansowa przebiega równolegle z integracją walutową i dotyczy przepływu kapitałów, harmonizacji podatków i budżetu.

INTEGRACJA MONETARNA

- proces oznaczający najpierw pełna wymienialność miedzy walutami krajów członkowskich oraz osiągniecie harmonizacji systemów fiskalnych i koordynacji polityki gospodarczej, a następnie zastąpienie walut narodowych wspólna waluta; procesowi temu towarzyszy przekazywanie przez państwa należące do integrującej się wspólnoty ich narodowych uprawnień na szczebel organów wspólnotowych (O. Coffey, J.R. Presley)

- w innych definicjach podkreśla się, iż:

- jest to zarówno proces, jak i jego efekt

- ważną rolę w tym procesie odgrywa rynek kapitałowy

- niezbędnym elementem integracji jest wspólny bank centralny (i wspólna polityka pieniężna)

- proces ten nie jest samoczynny, prowadzony jest świadomie przez zainteresowane strony, wymaga akceptacji władz i społeczeństw

Teorie integracji monetarnej

* teoria optymalnego obszaru walutowego- o optymalnym obszarze decyduje:

- mobilnośc czynników wytwórczych

- stopień otwartości gosp

- zasada kosztów i korzyści komparatywnych

- dywersyfikacja produkcji - produkujemy produkty tańsze, a z droższych rezygnujemy

* teoria kosztów i korzyści

- koszty przystapienia do unii i korzyści

- koszty wejścia do unii i koszty pozostania poza unią

* teoria endogenicznosci kryteriów optymalnego obszaru walutowego

-nie jest ważne z jakim potencjałem wchodzimy do unii

-ważne jest, że weszliśmy do unii, która nam da pewne korzyści przez nas kształtowane

-unia sama kreuje sobie korzyści poprzez dołączenie do niej krajów

MIĘDZYNARODOWE I REGIONALNE INSTYTUCJE FINANSOWE

*Międzynarodowy Fundusz Walutowy

*Grupa Banku Światowego - Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju, Międzynarodowe stowarzyszenie Rozwoju, Międzynarodowe Towarzystwo Finansowe, Wielostronna Agencja Gwarantowania Inwestycji.

*Regionalne banki rozwoju - Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju, Międzyamerykański Bank Rozwoju, Azjatycki Bank Rozwoju, Afrykański Bank Rozwoju

*Europejski Bank Inwestycyjny

*Bank Rozrachunków Międzynarodowych

---