Upomnienie przed egzekucją, Semestr 2

Upomnienie daje podatnikowi ostatnią szansę na rozliczenie się z fiskusem bez potrzeby uruchamiania trybu przymusowego. Zawiera nie tylko przypomnienie o obowiązku uiszczenia zaległego podatku - wraz z odsetkami za zwłokę i kosztami upomnienia. Znajduje się w nim również ostrzeżenie o skierowaniu sprawy na drogę postępowania egzekucyjnego, jeżeli w wyznaczonym terminie dług nie zostanie uregulowany. Na rozliczenie się z fiskusem podatnik ma tydzień. Postępowanie egzekucyjne może być wszczęte po upływie 7 dni od dnia doręczenia upomnienia.

Decyzja decyzji nierówna

Doręczenie upomnienia nie zawsze musi poprzedzać postępowanie egzekucyjne. Może być ono bez tego wszczęte, gdy należność pieniężna została określona w orzeczeniu.

Pod pojęciem „należność pieniężna” rozumie się zobowiązanie podatkowe, a „orzeczenie” to także decyzja deklaratoryjna. Sądy administracyjne nie mają co do tego wątpliwości (por. wyrok WSA w Krakowie z dnia 27 listopada 2008 r., sygn. akt I SA/Kr 1253/08). Decyzje deklaratoryjne to takie, w których określona jest wysokość zobowiązania podatkowego powstałego wcześniej, z mocy prawa. Wysokość takich podatków jak VAT, PIT czy CIT podatnik oblicza sam. Fiskus może jednak zweryfikować, czy zrobił to prawidłowo. Konsekwencją tego może być decyzja określająca prawidłową wysokość zobowiązania podatkowego. Zostanie ona wydana, jeżeli w postępowaniu podatkowym urzędnicy skarbowi stwierdzą, że podatnik nie zapłacił w całości lub w części podatku, nie złożył deklaracji bądź wykazał w deklaracji niewłaściwą wysokość zobowiązania podatkowego. W wyniku wydania decyzji deklaratoryjnej nie powstaje nowe zobowiązanie podatkowe.

Urząd skarbowy nie musi wysłać do podatnika upomnienia zawierającego wezwanie do uregulowania należności określonej w decyzji deklaratoryjnej. Co do zobowiązań wynikających z decyzji konstytutywnej, np. przenoszącej odpowiedzialność podatkową na osobę trzecią, nie ma jednomyślności. Dominuje pogląd, że zanim urząd skarbowy przystąpi do egzekucji zobowiązania powstającego w wyniku wydania i doręczenia decyzji ustalającej jego wysokość, musi doręczyć podatnikowi upomnienie (por. wyrok NSA z dnia 23 września 2008 r., sygn. akt II FSK 1161/07). Można jednak spotkać się z poglądem, że nie ma takiego obowiązku (por. wyrok NSA z dnia 19 września 2008 r., sygn. akt II FSK 929/07).

Obrona przez zarzut

Może zdarzyć się, że podatnik nie otrzyma wezwania do uregulowania podatku - chociaż miał obowiązek je dostać - a mimo to w skrzynce na listy znajdzie zawiadomienie o zajęciu pensji czy zjawi się u niego poborca skarbowy. Takie niedopatrzenie ze strony urzędu skarbowego można wykorzystać, aby zastopować egzekucję. Trzeba zgłosić zarzut w sprawie prowadzenia egzekucji administracyjnej (przykład poniżej). Wnosi się go na podstawie art. 33 pkt 7 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Na zgłoszenie zarzutu podatnik ma 7 dni od doręczenia mu odpisu tytułu wykonawczego.

Należy pamiętać, że wniesienie zarzutu nie wstrzymuje postępowania egzekucyjnego. Może tak się stać jedynie w wyjątkowych sytuacjach. Urząd skarbowy może w uzasadnionych przypadkach wstrzymać postępowanie egzekucyjne lub niektóre czynności egzekucyjne do czasu rozpatrzenia zarzutu. Podobne kompetencje ma organ nadzoru. W szczególnych przypadkach może wstrzymać czynności egzekucyjne do czasu rozpatrzenia zażalenia.

Jeżeli zarzut będzie uzasadniony - podatnik rzeczywiście nie otrzymał upomnienia, chociaż powinien - zostanie wydane postanowienie o umorzeniu postępowania egzekucyjnego. Nie należy jednak liczyć na to, że urząd skarbowy zrezygnuje z dochodzenia niezapłaconej należności. Po prostu wyśle podatnikowi upomnienie. Jeżeli nie ureguluje on zaległego podatku w ciągu 7 dni od jego otrzymania, ponownie zostanie wszczęte postępowanie egzekucyjne.

Podstawa prawna: ustawa z dnia 17.06.1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2005 r. nr 229, poz. 1954 ze zm.)