Informatyzacja - termin ten jest mylnie utożsamiany z komputeryzacją czyli wprowadzaniem komputerów do biur i urzędów, zastępując tym samym ręcznie uzupełniane formularze przez formularze elektroniczne, papierowe archiwa przez bazy danych i wprowadzając pocztę elektroniczną lub komunikator internetowy jako systemu komunikacji. Informatyzacja polega na racjonalnym wykorzystaniu uprzednio wprowadzonych już danych do systemów informatycznych w możliwie największym dopuszczalnym zakresie przez inne systemy informatyczne.
Plan jest dokumentem, który opisuje konkretne zadania do wykonania przez organ administracji publicznej w zakresie rozwoju społeczeństwa informacyjnego i informatyzacji administracji minister spraw wewnętrznych i administracji, przy współudziale pozostałych resortów, samorządu terytorialnego, środowiska informatycznego, organizacji pozarządowych i Rady Informatyzacji.
Plan Informatyzacji Państwa na lata 2007-2010 zawiera zestawienie sektorowych oraz ponadsektorowych projektów informatycznych, do których zaliczono m.in.: E-PUAP, STAP, pl.ID, centralny węzeł polskiego komponentu SIS II i VIS, CEPIK, E-DEKLARACJE, PESEL 2, informatyzację ksiąg wieczystych, zintegrowany system zarządzania zadaniowym budżetem państwa czy elektroniczną platformę gromadzenia, analizy i udostępniania zasobów cyfrowych o zdarzeniach medycznych. Oprócz opisów ich funkcji, podane są także szacunkowe koszty realizacji oraz informacje o możliwych źródłach finansowania i podmiotach odpowiedzialnych za realizację. Jego częścią jest również program działań w zakresie rozwoju społeczeństwa informacyjnego oraz lista zadań publicznych, które powinny być realizowane z wykorzystaniem drogi elektronicznej.
Za priorytety rozwoju systemów teleinformatycznych na lata 2007-2010 zostały uznane: przekształcenie Polski w państwo nowoczesne i przyjazne dla obywateli i podmiotów gospodarczych, racjonalizacja wydatków administracji publicznej związanych z jej informatyzacją i rozwojem społeczeństwa informacyjnego oraz neutralność technologiczna rozwiązań informatycznych wykorzystywanych w administracji publicznej.
Polska administracja publiczna jest informatyzowana od kilkunastu lat, rozpisywane są nowe przetargi, powstają nowe systemy informatyczne, które mają wspomóc działanie polskich urzędów, a ściślej mówiąc sprawić, by kontakt petenta z polskich urzędnikiem był sprawniejszy.
Można posunąć się do stwierdzenia, że cały czas coś się dzieje, trwają prace nad stworzeniem systemów informatycznych, dzięki którym polska administracja ma pracować sprawniej, szybciej, z korzyścią dla nas obywateli oraz dla samych pracowników urzędów. Jednak dotychczasowe działania w tym zakresie nie przyniosły oczekiwanych korzyści, każdy duży (w skali całego kraju), nowo wdrażany system, zamiast działać poprawnie, odmawiał (przynajmniej w początkowych miesiącach działania) posłuszeństwa. (Tak było w przypadku informatyzacji ZUS, tak było z nieistniejącymi już Kasami Chorych - obecnie Funduszem Zdrowia oraz z systemem obsługującym nowe dowody osobiste. Analogiczna sytuacja miała także miejsce przy wdrażaniu systemu CEPIK oraz systemu POJAZD. Przykładów można wymienić jeszcze kilka.) Wszyscy (nie tylko specjaliści z branży IT i urzędnicy) zastanawiają się, dlaczego żaden system nie działa poprawnie, czy wina leży po stronie ludzi projektujących owe systemy, czy po stronie administracji publicznej, która nie do końca chyba wie, czego potrzebuje i jak to naprawdę powinno działać? Czy może taki stan rzeczy jest spowodowany brakiem uregulowań prawnych, w tym ustawy o informatyzacji? Oczywiście to ważne pytania, ale najważniejszym problemem jest brak interoperacyjności i to jest najistotniejszy problem informatyzacji państwa
_____________________________
Podstawowymi utrudnieniami, spowolniajacymi realizacje projektów informatycznych w latach 2004-2006 były:
szybkie zmiany technologiczne,
niedostateczna współpraca miedzy poszczególnymi instytucjami administracji publicznej,
brak bazy infrastrukturalnej dla zło¿onych usług publicznych w formie elektronicznej (rozproszone systemy i rejestry publiczne),
skomplikowane i dublujace sie procedury administracyjne, oparte na wykorzystaniu rozproszonych danych,
niedobór odpowiednio przygotowanych do planowania i realizacji projektów informatycznych kadr,
trudnosci z realizacja zamówien publicznych zwiazanych z dużymi projektami informatycznymi,
brak dostatecznej koordynacji procesu informatyzacji, w tym standardów informatycznych,
niedostateczna swiadomosc decydentów o koniecznosci podejmowania działan w zakresie społeczenstwa
informacyjnego w niektórych instytucjach,
brak srodków na realizacje projektów informatycznych, badz ich nierównomierny podział,
częste zmiany instytucjonalne w administracji publicznej.
7
Z punktu widzenia prawa problem informatyzacji na pierwszy rzut oka wygląda pięknie. Kodeks postępowania administracyjnego w art. 220 § 1 stanowi: "Organ administracji publicznej nie może żądać zaświadczenia na potwierdzenie faktów lub stanu prawnego, znanych organowi z urzędu bądź możliwych do ustalenia przez organ na podstawie posiadanej ewidencji, rejestrów lub innych danych albo na podstawie przedstawionych przez zainteresowanego do wglądu dokumentów urzędowych". Ale to pozór. Mamy jeszcze prawo materialne, nakładające na obywatela chcącego coś uzyskać od administracji, wykonanie szeregu obowiązków, np. dostarczenia dokumentów. Konstrukcja poszczególnych ustaw każe urzędnikom gromadzić te papierowe załączniki. Prawo nie pozwala, bowiem na skorzystanie z elektronicznego dostępu do rejestrów w celu sprawdzenia, czy obowiązek dokumentowany wymaganym od obywatela papierowym załącznikiem został spełniony.
Mamy wreszcie ustawę o ochronie danych osobowych. Nikt z prawodawców nie wierzy, że urzędnik chce ułatwić obywatelowi życie i ściągnąć dane potrzebne do wydania decyzji nie zmuszając mieszkańca, aby mu je przynosił. Dlatego też obywatel musi pójść do innego urzędnika i zdobyć stosowne zaświadczenie i zanieść do drugiego urzędu, gdzie dane z zaświadczenia zostaną wprowadzone do bazy i wydrukowana będzie decyzja. W ten sposób brak zaufania stanowiących prawa do urzędników je stosujących, mocą ustawy o ochronie danych osobowych, nie pozwala na żadną wymianę danych między urzędami.
Systemy informatyczne muszą „mówić” w jednym języku
Największym i najbardziej newralgicznym problemem jest brak współdziałania poszczególnych systemów informatycznych, czyli tego, co w terminologii informatycznej określa się mianem interoperacyjności systemów. Interoperacyjność to nie tylko umiejętność komunikowania się ze sobą poszczególnych systemów, lecz także bezpieczna wymiana danych, a co najważniejsze możliwość wzajemnego wykorzystania tych samych danych w różnych systemach. Oznacza to, nie mniej ni więcej tylko to, że dwa lub więcej urzędów mogą pracować w różnych systemach, które obsługiwane są przez różne platformy, a pomimo tych różnic będą mogły wymieniać ze sobą dane, gdyż będą one zapisane w tych samych formatach, np. .xml czy .xls.
Wyróżnia się 3 typy interoperacyjności: organizacyjny, informacyjny oraz techniczny. W aspekcie organizacyjnym interoperacyjność ma zapewnić efektywność procesów poszczególnych podmiotów administracji publicznej, czyli optymalną wymianę informacji przy wykorzystaniu systemów teleinformatycznych. W rozumieniu informacyjnym oznacza to zapewnienie efektywnej wymiany informacji pomiędzy samymi urzędami oraz pomiędzy urzędami a obywatelami i biznesem. Natomiast interoperacyjność techniczna ma na celu stworzenie standardów odpowiedzialnych za gromadzenie, przetwarzanie, wzajemną wymianę oraz transport danych pomiędzy różnymi systemami.
Poziomy interoperacyjności:
Integracja aplikacji - specyfikacje techniczne umożliwiające integrację typu: aplikacja-aplikacja,
Dostęp do informacji i jej wymiana - techniczne specyfikacje dotyczące wymiany plików, zbiorów znaków, kodowania, itp.
Bezpieczeństwo - techniczne specyfikacje bezpiecznej wymiany informacji,
Komunikacja (interkonnekcyjność) - techniczne specyfikacje komunikacji pomiędzy systemami.
13 Głównym celem zaprojektowania i wdrożenia platformy ePUAP jest:
Stworzenie jednolitego, bezpiecznego i w pełni zgodnego z obowiązującym
prawem elektronicznego kanału udostępniania usług publicznych przez
administrację publiczną dla obywateli, przedsiębiorców i administracji publicznej;
Zasadnicze skrócenie czasu oraz obniżenie kosztów udostępniania zasobów
informacyjnych oraz funkcjonalności systemów dziedzinowych administracji
publicznej do interoperacyjnego wykorzystania w procesach realizacji zadań
publicznych dla wszystkich jednostek administracji publicznej. Dotyczy to przede wszystkim udostępniania usług i zasobów tzw. rejestrów bazowych.
Co to jest ePUAP?
ePUAP stanowi platformę do udostępniania usług administracji publicznej. Usługi te mogą być udostępniane zarówno obywatelom i przedsiębiorcom, jak i innym instytucjom administracji publicznej. Do podstawowych elementów ePUAP możemy zaliczyć:
§ usługi wewnętrzne platformy udostępniane instytucjom publicznym (należą do nich usługi bezpieczeństwa, płatności, komunikacyjne);
§ usługi instytucji publicznych udostępniane innym podmiotom;
§ katalog usług, czyli miejsce gromadzące informacje o wszystkich usługach wraz z systemem przeszukiwania i klasyfikacją;
§ portal interoperacyjności pozwalający instytucjom publicznym na wymianę doświadczeń i ustalanie standardów.