Europejski Bank Centralny
Od 1 stycznia 1999 r. Europejski Bank Centralny (EBC) jest odpowiedzialny za prowadzenie polityki pieniężnej strefy euro - największej po Stanach Zjednoczonych gospodarki na świecie.
Strefa euro powstała w styczniu 1999 r., wraz z przekazaniem Europejskiemu Bankowi Centralnemu kompetencji w dziedzinie polityki pieniężnej przez krajowe banki centralne 11 państw członkowskich UE. Dwa lata później do strefy euro dołączyła Grecja, w 2007 r. - Słowenia, w 2008 r. - Cypr i Malta, a w 2009 r. - Słowacja. Utworzenie strefy euro i nowej instytucji ponadnarodowej - EBC - było kamieniem milowym w długim i skomplikowanym procesie integracji europejskiej.
Aby wejść do strefy euro, każdy z 16 krajów musiał spełnić kryteria konwergencji. Te same kryteria będą obowiązywać inne państwa członkowskie UE przed wprowadzeniem wspólnej waluty. Określają one warunki gospodarcze i prawne konieczne do tego, by dany kraj mógł czerpać korzyści z uczestnictwa w Unii Gospodarczej i Walutowej.
Rada Prezesów
Rada Prezesów zbiera się co dwa tygodnie
Rada Prezesów to główny organ decyzyjny EBC, w którego skład wchodzą:
sześcioosobowy Zarząd EBC,
prezesi banków centralnych szesnastu krajów strefy euro.
Obowiązki
uchwalanie wytycznych i podejmowanie decyzji koniecznych do wykonywania zadań powierzonych Eurosystemowi;
formułowanie polityki pieniężnej strefy euro, w tym podejmowanie decyzji dotyczących celów monetarnych, podstawowych stóp procentowych i wielkości rezerw w Eurosystemie oraz ustanawianie wytycznych koniecznych do realizacji tych decyzji.
Posiedzenia i decyzje
Rada Prezesów zbiera się zazwyczaj dwa razy w miesiącu, w budynku Eurotower we Frankfurcie nad Menem.
Na pierwszym posiedzeniu w miesiącu Rada Prezesów ocenia sytuację gospodarczą i pieniężną, a następnie podejmuje decyzje w sprawie polityki pieniężnej na dany miesiąc. Na drugim posiedzeniu Rada omawia głównie kwestie związane z innymi zadaniami i obowiązkami EBC oraz Eurosystemu.
Wprawdzie nie publikuje się protokołów z posiedzeń Rady, ale decyzje w sprawie polityki pieniężnej są szczegółowo omawiane na konferencji prasowej organizowanej bezpośrednio po pierwszym posiedzeniu w miesiącu. Konferencję prowadzi Prezes z Wiceprezesem.
Europejski Bank Centralny
Podstawę prawną wspólnej polityki pieniężnej stanowi Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską oraz Statut Europejskiego Systemu Banków Centralnych i Europejskiego Banku Centralnego. EBC i Europejski System Banków Centralnych (ESBC) powstały na mocy Statutu, z dniem 1 czerwca 1998 r. EBC stanowi rdzeń Eurosystemu i ESBC. Powierzone im zadania EBC realizuje wspólnie z krajowymi bankami centralnymi. EBC posiada osobowość prawną jako instytucja publiczna w rozumieniu prawa międzynarodowego.
ESBC składa się z EBC i krajowych banków centralnych (KBC) wszystkich państw członkowskich UE (artykuł 107 ustęp 1 Traktatu), niezależnie od tego, czy przyjęły one euro.
Eurosystem
Eurosystem składa się z EBC i krajowych banków centralnych tych państw, które przyjęły euro. Eurosystem i ESBC będą współistnieć, dopóki wszystkie państwa członkowskie UE nie przystąpią do strefy euro.
Strefa euro
Strefę euro tworzą państwa UE, które przyjęły euro jako swoją walutę.
Europejski System Banków Centralnych
Zadania
Zadania ESBC i Eurosystemu są określone w Traktacie ustanawiającym Wspólnotę Europejską. Wyszczególnia je Statut Europejskiego Systemu Banków Centralnych (ESBC) i Europejskiego Banku Centralnego (EBC), stanowiący załącznik do Traktatu w formie protokołu.
Tekst Traktatu mówi o „ESBC", a nie o „Eurosystemie", ponieważ tworzono go przy założeniu, że euro przyjmą wszystkie państwa członkowskie UE. Do tego czasu zadania te będzie pełnić Eurosystem.
Cele
„Głównym celem ESBC jest utrzymanie stabilności cen."
Ponadto: „Bez uszczerbku dla celu stabilności cen, ESBC wspiera ogólne polityki gospodarcze we Wspólnocie, mając na względzie przyczynianie się do osiągnięcia celów Wspólnoty ustanowionych w artykule 2." (Traktat artykuł 105 ustęp 1)
Cele, które stawia przed sobą Unia (artykuł 2 Traktatu o Unii Europejskiej), to wysoki poziom zatrudnienia oraz osiągnięcie zrównoważonego i bezinflacyjnego wzrostu.
Podstawowe zadania
Zgodnie z Traktatem ustanawiającym Wspólnotę Europejską (artykuł 105 ustęp 2) do podstawowych zadań należą:
definiowanie i realizacja polityki pieniężnej strefy euro;
przeprowadzanie operacji walutowych;
utrzymywanie oficjalnych rezerw dewizowych państw strefy euro i zarządzanie nimi (zarządzanie portfelem);
wspieranie sprawnego działania systemów płatniczych.
Dalsze zadania
Banknoty: EBC ma wyłączne prawo wydawania zgody na emisję banknotów na obszarze euro.
Statystyka: EBC, we współpracy z krajowymi bankami centralnymi, zbiera od władz krajowych lub bezpośrednio od podmiotów gospodarczych informacje statystyczne niezbędne do wykonywania swoich zadań.
Stabilność finansowa i nadzór finansowy: Eurosystem przyczynia się do sprawnego prowadzenia polityki realizowanej przez właściwe władze, odnoszącej się do nadzoru ostrożnościowego nad instytucjami kredytowymi oraz stabilności systemu finansowego.
Współpraca międzynarodowa i europejska: EBC utrzymuje robocze kontakty z odpowiednimi zewnętrznymi instytucjami, organami i forami, zarówno unijnymi jak i międzynarodowymi, jeżeli współpraca ta jest związana z zadaniami powierzonymi Eurosystemowi.