OWADY - INSECTA
Aleksandra Latos
robak |
Pediculus humanus (wesz ludzka) |
Pthirus pubie (wesz łonowa) |
Cimex lectularius (pluskwa domowa) |
Culex pipiens (komar kłujący) |
Anopheles maculipennis (komar malaryczny, widliszek) |
budowa |
ciało spłaszczone grzbietowo-brzusznie, barwy brudnobiałej, czułki 5-członowe, oczy proste, brak skrzydeł, samica ma rozdzielone zakończenie odwłoka samiec na końcu odwłoka ma ostro zakończone prącie jajo owalne, z wieczkiem (operculum) z komorami mikropylarnymi (P.h.h. są większe i jaśniejsze od P.h.c i segmenty odwłoka nie są wyraźnie zaznaczone) |
segmenty ciała mają po bokach stożkowate wyrostki zaopatrzone w szczecinki samica większa samiec mniejszy jajo ma wieczko, zaopatrzone w wysoko ułożone komory mikropylarne, pierścień z substancji cementowej jest szerszy niż u P.h. ale jajo jest mniejsze od P.h. różni się krótszą, bardziej zwartą budową ciała |
ciało spłaszczone grzbietowo-brzusznie, jasnobrązowe, pierwszy segment ciała szeroko rozbudowany, skrzydła szczątkowe, jajo perłowoszare, z wieczkiem |
ciało brązowożółte, nogi zakończone pazurkami i przylgami samica ma głaszczki, samiec czułki pokryte włoskami, jaja zebrane w pakieciki |
brązowoszary, ciało smukłe, pokryte łuskami, kłujka, po bokach głaszczki, skrzydła wąskie samica (tylko ona) pobiera krew, samiec ma czułki mocniej pokryte włoskami i na odwłoku wyraźniej zaznaczone narządy płciowe jajo zaopatrzone w komory powietrzne utrzymujące je na wodzie;
poszczególne gatunki rozpoznaje się po rysunku plam na otoczce jajowej i kształcie łusek na skrzydłach |
rozwój |
jajo (gniada) -> 3 stadia nimfalne (podobne do dorosłych; przeobrażenie niezupełne, żywią się krwią) -> osobnik dorosły |
jajo -> 3 stadia nimfalne -> osobnik dorosły |
jajo -> nimfa -> 5 linień -> osobnik dorosły |
jaja na powierzchni wody -> larwa (ma długi syfon, 4 linienia) -> poczwarka -> imago (dorosły owad) |
jaja (pakieciki, tworzą na wodzie wzory feometryczne) -> larwa (4 linienia) -> poczwarka -> imago (dorosły owad) |
lokalizacja |
pasożytuje na człowieku, występuje na odzieży (Pediculus humanus humanus) lub na głowie (Pediculus humanus capitis) |
atakuje okolicę łonową, krocza, miejsca pod pachami, rzęsy i brwi |
nocny pasożyt czasowy człowieka, ale może także pić krew zwierząt |
powierzchnia ciała |
powierzchnia ciała |
choroba |
wszawica głowowa: (P.h.c.) świąd i pieczenie, ranki na głowie, rumień na karku, objawy alergiczne
przenosi: (P.h.h.) riketsje duru epidemicznego (zarażenie poprzez dostanie się kały wszy do ranki, szczepionkę opracował Weigl), gorączka okopowa, |
wszawica łonowa: dotkliwe swędzenie, stan zapalny skóry, egzema w okolicy krocza, dolnej części brzucha lub pod pachami, w miejscach ukłucia powstają niebieskawe plamki, w rzęsach powoduje zapalenie spojówek i brzegów powiek, u dzieci niemożność otwarcia powiek
nie przenosi duru epidemicznego |
ukłucia powodują miejscowe zmiany na skórze i nawet ogólne odczyny alergiczne |
ślina komara wywołuje świąd, u osób wrażliwych stany zapalne skóry
przenosi: ornitozy, wirusy neurotropowe z ptaków na ludzi i zwierzęta domowe |
ślina działa drażniąco, powoduje świąd i odczyny alergiczne, drapanie prowadzi do wtórnych infekcji,
przenoszą: pierwotniaki Plasmodium, wywołujące zimnicę, |
wykrywanie |
wesz lub gniada znajdowane na odzieży (fałdy ubrania, szwy bielizny) lub we włosach (najczęściej za uszami) |
przeszukiwanie okolic wzgórka łonowego i genitaliów, przy silnej infestacji także owłosione okolice twarzy |
owady, jaja i ich wylinki znajdują się w szparach podłóg, futrynach drzwi, pod listwami, tapetami, na ścianach brunatne plamki ich odchodów, w pomieszczeniu charakterystyczny zapach |
w pobliżu domów, w kałużach, przy zbiornikach naturalnych, zapłodnione samice zimą w piwnicach |
w oborach, zawiśnięte na suficie, charakterystycznie siedzące na ścianach |
świat |
kosmopolitka, towarzyszy człowiekowi z złych warunkach higienicznych |
kosmopolitka, towarzyszy człowiekowi z złych warunkach higienicznych |
klimat umiarkowany i strefa subtropikalna, notowana także w Afryce |
Palearktyka (Europa, Azja, Afryka), Ameryka Północna |
Europa (airport malaria), Afryka |
Aleksandra Latos
robak |
Pulex irritans (pchła ludzka) |
Xenopsylla cheopis (pchła szczurza) |
Blattella germanica (prusak) |
Simulium |
Musca domestica (mucha domowa) |
budowa |
ciemnobrunatne, prawie czarne zabarwienie, ciało bocznie spłaszczone, pokryte chitynowymi płytkami i szczecinkami, oczy po bokach, samica ma kulisty zbiornik nasienny z długim i wąskim przydatkiem, samiec na końcu odwłoka posiada narząd kopulacyjny jajo owalne |
nieco mniejsza i jaśniejsza od Pulex irritans |
ciało płaskie, kolor żółty lub jasnobrązowy, czułki, po bokach oczy złożone, odnóża mają pazurki, na grzbiecie gruczoły, narząd gębowy gryzący |
ciało połyskujące, zabarwienia szarawożółtego, skrzydła szerokie samice żywią się krwią samce żywią się nektarem kwiatowym |
ciało krępe, barwy szaroczarnej, oczy czerwonobrązowe, tułów w 4 ciemne pasy, nogi zakończone przylgami i pazurkami jaja bardzo wrażliwe |
rozwój |
jajo -> larwa (biała, robaczkowatego kształtu) -> larwa (stadia) -> poczwarka -> osobnik dorosły |
jajo -> larwa -> poczwarka (w kokonie) -> forma dorosła |
jajo (kokon) -> larwa (6 linień) -> forma dorosła |
jajo -> larwa -> poczwarka -> osobnik dorosły |
jajo -> larwa (3 stadia) -> poczwarka (bobówka) -> osobnik dorosły |
lokalizacja |
w miejscach nie sprzątanych, pod dywanami, w starych materacach, legowiskach futrzaków |
na szczurach |
|
powierzchnia ciała człowieka, ale też innych zwierząt |
|
choroba |
ukłucia powodują odczyny alergiczne w różnym stopniu nasilenia, w miejscu ukłucia punkcikowata wybroczynka i owalna plamka rumieniowa, u osób uczulonych bąble i rozlane rumienie, spora inwazja może wywołać plamicę pchlą
przenosi: pałeczki dżumy i tularemii, dur endemiczny, pneumokoki, jest żywicielem pośrednim tasiemców (Diplidium canium, Hymenolepis nana i diminuta) |
przenosi: pałeczki dżumy (wśród szczurów i ze szczurów na ludzi - dżuma dymienicza), riketsje duru endemicznego, riketsje gorączki Gór skalistych, jest żywicielem pośrednim Hymenolepis diminuta |
przenosi: cysty pełzała czerwonki, lamblii jelitowej, jaja glist, owsików, tasiemca nieuzbrojonego, włosogłówki, węgorka jelitowego, wirusy zapalenia wątroby, prątki gruźlicy, gronkowca złocistego, prusak sporadycznie atakuje ludzi, może uszkadzać błonę bębenkową wchodząc do ucha, jego ślina jest trująca |
ukłucia bardzo bolesne, powstają po nich obrzęki i stany zapalne |
muszyca gdy jaja zostaną przypadkowo złożone do rany lub otworów ciała
przenosi: pałeczki duru brzusznego, durów rzekomych, przecinkowce cholery, prątki gruźlicy, pałeczki czerwonki bakteryjnej, pierwotniaki czerwonki pełzakowej, |
wykrywanie |
obecność pcheł można stwierdzić na podstawie obecności charakterystycznych plamek kału tych owadów na pościeli |
wyczesywanie z sierści uśpionego szczura odłowionego w terenie; indeks pchli: średnia ilość pcheł przypadająca na jednego szczura |
w ciepłych wilgotnych miejscach |
w pobliżu zbiorników wodnych |
okolice świeżego nawozu, resztki pokarmowe, produkty żywnościowe |
świat |
kosmopolitka |
pochodzi z Indii, żyje w krajach o ciepłym klimacie, została zawleczona przez szczury statkami do Afryki, Ameryki, Australii i Europy |
kosmopolita |
gatunek kosmopolityczny |
kosmopolita |