OWADY - INSECTA

Aleksandra Latos

robak	Pediculus humanus (wesz ludzka)	Pthirus pubie (wesz łonowa)	Cimex lectularius (pluskwa domowa)	Culex pipiens (komar kłujący)	Anopheles maculipennis (komar malaryczny, widliszek)
budowa	ciało spłaszczone grzbietowo-brzusznie, barwy brudnobiałej, czułki 5-członowe, oczy proste, brak skrzydeł, samica ma rozdzielone zakończenie odwłoka samiec na końcu odwłoka ma ostro zakończone prącie jajo owalne, z wieczkiem (operculum) z komorami mikropylarnymi (P.h.h. są większe i jaśniejsze od P.h.c i segmenty odwłoka nie są wyraźnie zaznaczone)	segmenty ciała mają po bokach stożkowate wyrostki zaopatrzone w szczecinki samica większa samiec mniejszy jajo ma wieczko, zaopatrzone w wysoko ułożone komory mikropylarne, pierścień z substancji cementowej jest szerszy niż u P.h. ale jajo jest mniejsze od P.h. różni się krótszą, bardziej zwartą budową ciała	ciało spłaszczone grzbietowo-brzusznie, jasnobrązowe, pierwszy segment ciała szeroko rozbudowany, skrzydła szczątkowe, jajo perłowoszare, z wieczkiem	ciało brązowożółte, nogi zakończone pazurkami i przylgami samica ma głaszczki, samiec czułki pokryte włoskami, jaja zebrane w pakieciki	brązowoszary, ciało smukłe, pokryte łuskami, kłujka, po bokach głaszczki, skrzydła wąskie samica (tylko ona) pobiera krew, samiec ma czułki mocniej pokryte włoskami i na odwłoku wyraźniej zaznaczone narządy płciowe jajo zaopatrzone w komory powietrzne utrzymujące je na wodzie; poszczególne gatunki rozpoznaje się po rysunku plam na otoczce jajowej i kształcie łusek na skrzydłach
rozwój	jajo (gniada) -> 3 stadia nimfalne (podobne do dorosłych; przeobrażenie niezupełne, żywią się krwią) -> osobnik dorosły	jajo -> 3 stadia nimfalne -> osobnik dorosły	jajo -> nimfa -> 5 linień -> osobnik dorosły	jaja na powierzchni wody -> larwa (ma długi syfon, 4 linienia) -> poczwarka -> imago (dorosły owad)	jaja (pakieciki, tworzą na wodzie wzory feometryczne) -> larwa (4 linienia) -> poczwarka -> imago (dorosły owad)
lokalizacja	pasożytuje na człowieku, występuje na odzieży (Pediculus humanus humanus) lub na głowie (Pediculus humanus capitis)	atakuje okolicę łonową, krocza, miejsca pod pachami, rzęsy i brwi	nocny pasożyt czasowy człowieka, ale może także pić krew zwierząt	powierzchnia ciała	powierzchnia ciała
choroba	wszawica głowowa: (P.h.c.) świąd i pieczenie, ranki na głowie, rumień na karku, objawy alergiczne przenosi: (P.h.h.) riketsje duru epidemicznego (zarażenie poprzez dostanie się kały wszy do ranki, szczepionkę opracował Weigl), gorączka okopowa,	wszawica łonowa: dotkliwe swędzenie, stan zapalny skóry, egzema w okolicy krocza, dolnej części brzucha lub pod pachami, w miejscach ukłucia powstają niebieskawe plamki, w rzęsach powoduje zapalenie spojówek i brzegów powiek, u dzieci niemożność otwarcia powiek nie przenosi duru epidemicznego	ukłucia powodują miejscowe zmiany na skórze i nawet ogólne odczyny alergiczne	ślina komara wywołuje świąd, u osób wrażliwych stany zapalne skóry przenosi: ornitozy, wirusy neurotropowe z ptaków na ludzi i zwierzęta domowe	ślina działa drażniąco, powoduje świąd i odczyny alergiczne, drapanie prowadzi do wtórnych infekcji, przenoszą: pierwotniaki Plasmodium, wywołujące zimnicę,
wykrywanie	wesz lub gniada znajdowane na odzieży (fałdy ubrania, szwy bielizny) lub we włosach (najczęściej za uszami)	przeszukiwanie okolic wzgórka łonowego i genitaliów, przy silnej infestacji także owłosione okolice twarzy	owady, jaja i ich wylinki znajdują się w szparach podłóg, futrynach drzwi, pod listwami, tapetami, na ścianach brunatne plamki ich odchodów, w pomieszczeniu charakterystyczny zapach	w pobliżu domów, w kałużach, przy zbiornikach naturalnych, zapłodnione samice zimą w piwnicach	w oborach, zawiśnięte na suficie, charakterystycznie siedzące na ścianach
świat	kosmopolitka, towarzyszy człowiekowi z złych warunkach higienicznych	kosmopolitka, towarzyszy człowiekowi z złych warunkach higienicznych	klimat umiarkowany i strefa subtropikalna, notowana także w Afryce	Palearktyka (Europa, Azja, Afryka), Ameryka Północna	Europa (airport malaria), Afryka

Aleksandra Latos

robak	Pulex irritans (pchła ludzka)	Xenopsylla cheopis (pchła szczurza)	Blattella germanica (prusak)	Simulium	Musca domestica (mucha domowa)
budowa	ciemnobrunatne, prawie czarne zabarwienie, ciało bocznie spłaszczone, pokryte chitynowymi płytkami i szczecinkami, oczy po bokach, samica ma kulisty zbiornik nasienny z długim i wąskim przydatkiem, samiec na końcu odwłoka posiada narząd kopulacyjny jajo owalne	nieco mniejsza i jaśniejsza od Pulex irritans	ciało płaskie, kolor żółty lub jasnobrązowy, czułki, po bokach oczy złożone, odnóża mają pazurki, na grzbiecie gruczoły, narząd gębowy gryzący	ciało połyskujące, zabarwienia szarawożółtego, skrzydła szerokie samice żywią się krwią samce żywią się nektarem kwiatowym	ciało krępe, barwy szaroczarnej, oczy czerwonobrązowe, tułów w 4 ciemne pasy, nogi zakończone przylgami i pazurkami jaja bardzo wrażliwe
rozwój	jajo -> larwa (biała, robaczkowatego kształtu) -> larwa (stadia) -> poczwarka -> osobnik dorosły	jajo -> larwa -> poczwarka (w kokonie) -> forma dorosła	jajo (kokon) -> larwa (6 linień) -> forma dorosła	jajo -> larwa -> poczwarka -> osobnik dorosły	jajo -> larwa (3 stadia) -> poczwarka (bobówka) -> osobnik dorosły
lokalizacja	w miejscach nie sprzątanych, pod dywanami, w starych materacach, legowiskach futrzaków	na szczurach		powierzchnia ciała człowieka, ale też innych zwierząt
choroba	ukłucia powodują odczyny alergiczne w różnym stopniu nasilenia, w miejscu ukłucia punkcikowata wybroczynka i owalna plamka rumieniowa, u osób uczulonych bąble i rozlane rumienie, spora inwazja może wywołać plamicę pchlą przenosi: pałeczki dżumy i tularemii, dur endemiczny, pneumokoki, jest żywicielem pośrednim tasiemców (Diplidium canium, Hymenolepis nana i diminuta)	przenosi: pałeczki dżumy (wśród szczurów i ze szczurów na ludzi - dżuma dymienicza), riketsje duru endemicznego, riketsje gorączki Gór skalistych, jest żywicielem pośrednim Hymenolepis diminuta	przenosi: cysty pełzała czerwonki, lamblii jelitowej, jaja glist, owsików, tasiemca nieuzbrojonego, włosogłówki, węgorka jelitowego, wirusy zapalenia wątroby, prątki gruźlicy, gronkowca złocistego, prusak sporadycznie atakuje ludzi, może uszkadzać błonę bębenkową wchodząc do ucha, jego ślina jest trująca	ukłucia bardzo bolesne, powstają po nich obrzęki i stany zapalne	muszyca gdy jaja zostaną przypadkowo złożone do rany lub otworów ciała przenosi: pałeczki duru brzusznego, durów rzekomych, przecinkowce cholery, prątki gruźlicy, pałeczki czerwonki bakteryjnej, pierwotniaki czerwonki pełzakowej,
wykrywanie	obecność pcheł można stwierdzić na podstawie obecności charakterystycznych plamek kału tych owadów na pościeli	wyczesywanie z sierści uśpionego szczura odłowionego w terenie; indeks pchli: średnia ilość pcheł przypadająca na jednego szczura	w ciepłych wilgotnych miejscach	w pobliżu zbiorników wodnych	okolice świeżego nawozu, resztki pokarmowe, produkty żywnościowe
świat	kosmopolitka	pochodzi z Indii, żyje w krajach o ciepłym klimacie, została zawleczona przez szczury statkami do Afryki, Ameryki, Australii i Europy	kosmopolita	gatunek kosmopolityczny	kosmopolita

---