Ścieżki edukacyjne - uwarunkowania prawne, analiza rozporządzeń, metody i formy realizacji.
Istota ścieżek edukacyjnych.
Ścieżki edukacyjne są formą realizacji interdyscyplinarnego podejścia
w nauczaniu, przy zachowaniu nauczania przedmiotowego jako podstawy.
„ Zarówno w przyrodzie, jak i w życiu społecznym, sztuce czy technice nie ma faktów, które można w pełni zrozumieć na podstawie wiadomości
z jednego tylko przedmiotu.” W. Okoń, „ Nauczanie problemowe we współczesnej szkole” WSIP W-wa 1987
Przedmiotem rozważań w ramach ścieżek edukacyjnych są zjawiska i procesy zachodzące w otoczeniu, będące obiektem zainteresowania różnych dyscyplin naukowych i przez te dyscypliny wyjaśniane. Takie kompleksowe ujęcie i wyjaśnianie problemu umożliwia kształtowanie wieloaspektowego myślenia przyczynowo - skutkowego, prowadzi do lepszego rozumienia świata, ludzi
i siebie ( Podstawa programowa kształcenia ogólnego ).
Prawne uwarunkowania realizacji ścieżek edukacyjnych.
Zgodnie z zapisem Rozporządzenia MENiS z dnia 12.02.2002 w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych ( Dz.U.Nr 15 z dnia 26.02.2002r. ), przez ścieżki edukacyjne rozumie się „(…) zestaw treści
i umiejętności o istotnym znaczeniu wychowawczym, których realizacja może odbywać się w ramach nauczania różnych przedmiotów ( bloków przedmiotowych ) lub w postaci odrębnych zajęć ”.
Podstawy prawne
Rozporządzenie MENiS z dn. 12.02.2002 (Dz.U.Nr 15 z dn.25.02.2002)
w sprawie ramowych planów nauczania oraz
> Rozporządzenie MENiS z dn.26.02.2002(Dz.U.Nr 51 z dn.09.05.2002)
w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół.
Analiza obowiązujących rozporządzeń.\
W Rozporządzeniu MENiS z dn. 12.02.2002r. w sprawi ramowych planów nauczania (Dz.U.Nr 15 z dn.25.02.2002r.) nie wyszczególniono godzin na realizację ścieżek edukacyjnych. W wymienionym rozporządzeniu znajduje się jedynie zapis pozwalający dyrektorowi szkoły przyznać godziny na realizację ścieżek edukacyjnych w ramach godzin przyznanych mu do dyspozycji.
Nie jest powiedziane, w której klasie dana ścieżka ma być zrealizowana.
Zgodnie z tekstem Podstawy programowej kształcenia ogólnego, dyrektor szkoły jest odpowiedzialny za uwzględnienie problematyki ścieżek edukacyjnych w szkolnym programie nauczania, natomiast za realizację ścieżek odpowiedzialni są nauczyciele wszystkich przedmiotów, którzy do własnego programu włączają odpowiednio treści danej ścieżki.
W tym samym punkcie napisano też: „Częściowej realizacji treści ścieżek edukacyjnych można dokonać w czasie odrębnych modułowych, kilkugodzinnych zajęć.”(Rozp.MENiS z 26.02.2002r., w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego, Dz.U.Nr 51 z 09.05.2002, poz.458)
Ważne!
Podstawa programowa kształcenia ogólnego pod względem struktury zapisu na równi traktuje tradycyjne przedmioty nauczania i ścieżki edukacyjne.
W każdym przypadku opisane są cele edukacyjne, zadania szkoły, treści zajęć oraz osiągnięcia uczniów, a w Rozporządzeniu MENiS w sprawie podstawy programowej (Dz.U.Nr 51 z 09.05.2002r.), znajduje się zapis: „Szkolny zestaw programów nauczania, program wychowawczy szkoły oraz program profilaktyki tworzą spójną całość. Ich przygotowanie i realizacja są zadaniem zarówno całej szkoły, jak i każdego nauczyciela.”
Wnioski z analizy rozporządzeń.
Wszystkie wymienione na danym etapie kształcenia ścieżki edukacyjne muszą być zrealizowane, jednakże w której klasie, czy też podczas całego etapu kształcenia będzie podejmowana określona tematyka - pozostaje do ustalenia przez radę pedagogiczną.
Ścieżki edukacyjne nie zostały przypisane konkretnym przedmiotom,
nie stanowią też wydzielonej formy lekcyjnej.
Nie został określony czas niezbędny do realizacji poszczególnych ścieżek
edukacyjnych.
Elementy programów ścieżek mają być wkomponowane w programy
przedmiotów nauczania.
Realizacji danej ścieżki edukacyjnej może podjąć się kilku nauczycieli,
którzy poszerzą treści swojego przedmiotu o wybrane, zbliżone do własnego programu, zagadnienia ścieżki.
Ten sam nauczyciel może realizować treści kilku ścieżek edukacyjnych.
W całym cyklu kształcenia trzeba dokładnie zaplanować realizację
wszystkich treści zapisanych w podstawie programowej ścieżek - jest
to zadanie dla nauczycieli danej szkoły.
Sposoby i formy realizacji.
Koordynatorzy programów poszczególnych ścieżek proponują zaznaczać ich realizację w następujący sposób:
- w dzienniku zajęć, stosując skróty:
edukacja czytelnicza i medialna - EM
edukacja ekologiczna - EE
edukacja europejska - EEU
edukacja filozoficzna - EF
edukacja prozdrowotna - EP
edukacja regionalna - ER
edukacja wychowania do życia w rodzinie - EW
Realizację ścieżek edukacyjnych możemy zaplanować według modelu rozbieżnego lub przepływowego.
2