Pomiary na stanowisku i dokumentacja rysunkowa
Dokumentacja prac archeologicznych lub dokumentacja prac wykopaliskowych, dokumentacja archeologiczna to sporządzanie jest na bieżąco, w trakcie prac badawczych dokumentacji. Jej celem jest umożliwienie odtworzenia w przyszłości nie istniejącego stanowiska archeologicznego, które zostało rozkopane przez archeologów. Dokumentacja powinna być prowadzona w taki sposób który pozwoli trójwymiarowo zrekonstruować całe stanowisko wraz z lokalizacją i wyglądem zabytków, obiektów i przebiegiem warstw.
Dokumentację prac wykopaliskowych możemy podzielić na:
dokumentację opisową,
dokumentację fotograficzną
dokumentację rysunkową.
Dokumentacja rysunkowa sporządzana jest zazwyczaj na papierze milimetrowym, w skali 1:20 lub 1:10. Tradycyjnie w polskiej archeologii sporządzana była dokumentacja kolorowa, w której barwy ziemi przedstawiane są realistycznie za pomocą kredek. Współcześnie najczęściej barwy ziemi dokumentuje się przez odniesienie się do wzorców barwnych. Dokumentacja zazwyczaj rysunkowa wykonywana jest za pomocą ołówka. Charakterystyczne dla polskiej dokumentacji rysunkowej jest kolorowanie rysowanych powierzchni za pomocą kredek. Pozwala to wiernie oddać rysowaną powierzchnię, wyszczególnić warstwy i kolory ceramiki oraz innych znalezisk. Najwygodniej sporządzać je na folii kreślarskiej. Jest ona jednak kosztowna. Wykorzystanie półprzezroczystej folii kreślarskiej pozwala nakładać na siebie kilka rysunków, co ułatwia obserwacje oraz badanie korelacji pomiędzy poszczególnymi warstwami. Nie zalecane jest zastosowanie kalki kreślarskiej. Jest ona wrażliwa na wilgoć i może się odkształcać.
Wszystkie wykonywane w terenie rysunki powinny zawierać:
nazwę stanowiska
dane lokalizacyjne takie jak: sektor, wykop, warstwa, obiekt.
skala w jakiej powstał rysunek (musi być dobrana odpowiednio do rysowanego obiektu). Najczęściej stosowana skala wynosi 1:20. W przypadku konieczności oddania większej ilości detali stosuje się skale 1:10, 1:5, a nawet 1:1.
orientacja (strzałka z kierunkiem północy)
numer inwentarzowy
data i podpis rysownika
tytuł (co zawiera, krótki opis)
rysunek musi być powiązany z systemem pomiarowym stanowiska, należy zaznaczyć linie siatki pomiarowej.
Pomiary na stanowisku, dokumentacja pomiarowa - stanowią podstawę dokumentacji archeologicznej. Dokumentacja pomiarowa prowadzona jest w trzech wymiarach. Wartości pomiarów podaje się w metrach z dokładnością do dwóch miejsc po przecinku.
Pomiary wykonywane są w celu:
pomagają ustalić położenie znalezisk
Do rysowania planów wykorzystywane są dwie metody:
siatka metrowa - za pomocą szpil i sznurka tworzy się siatkę. Seria przecinających się pod kątem prostym osi tworzy kwadraty o boku jednego metra. Siatka ta jest dla rysownika układem współrzędnych, na których opiera się przy rysowaniu. Położenie każdego punktu nanoszonego na plan opiera się na pomiarze jego odległości od boków kwadratu tworzącego siatkę. Do sprawnego rysowania detali takich jak bruki, kawałki ceramiki i innych drobnych przedmiotów służy kratownica.
Do rysowania przekrojów wymagane jest zastosowanie siatki metrowej. Zakładana jest ona w pionie. Postępuje się analogicznie jak w przypadku rysowania planów. Każdy rysowany punkt lokalizowany jest na podstawie pomiarów odległości od ramion siatki pomiarowej. Linia pozioma siatki musi zostać zniwelowana. Pozwoli to na naniesienie na plan pomiarów wysokościowych.
Przekroje mogą być rysowane na trzy sposoby:
przekroje stylizowane - za pomocą linii ciągłych zaznaczane są granice warstw.
przekroje kompromisowe - jest to połączenie dwóch powyższych metod.
Rysunek przekroju powinien być jak najbardziej szczegółowy i wiernie odtwarzać rzeczywistość. Dokumentowany jest przebieg warstw oraz ich zawartość widoczna w przekroju. Rysunek przekroju powinien zawierać graficzne odwzorowanie zawartości warstw. Stosuje się zazwyczaj oznaczenia symboliczne. Przykładowo znak "x" oznacza węgle drzewne, a trójkąt - kości zwierzęce. Warstwy mogą być oznaczane za pomocą umownego sposobu kreskowania. Przy wykorzystaniu kredek konkretne kolory mogą mieć swoje znaczenie. Kolor czerwony może oznaczać dachówki. Jeżeli już stosuje się oznaczenia symboliczne, muszą one być jednolite w obrębie stanowiska archeologicznego.