Scenariusz lekcji

Temat: Unia Polski z Litwą

Klasa I gimnazjum

mgr Agnieszka Kaczyńska

Cele operacyjne lekcji:

Uczeń zna:

• pojęcia: unia, unia personalna;

• daty: 1385, 1386;

• postaci: Ludwik Węgierski, Jadwiga, Władysław Jagiełło.

Uczeń rozumie:

• wymienione pojęcia;

• genezę i warunki unii z Litwą;

• znaczenie unii w Krewie dla Polski i Litwy;

Uczeń potrafi:

• operować poznanymi pojęciami;

• wymienić przyczyny i skutki unii w Krewie;

• wymienić warunki unii w Krewie;

• lokalizować omawiane wydarzenia na mapie;

• analizować tekst źródłowy;

• łączyć informacje pochodzące z różnych źródeł.

Metody nauczania:

• pogadanka i elementy wykładu;

• inscenizacja;

• analiza tekstu źródłowego;

• praca w grupach.

Środki dydaktyczne:

• mapa ścienna - Polska i Litwa za Jagiellonów;

• podręcznik „Przez wieki”;

• tablica genealogiczna Piastów i Jagiellonów;

• tekst źródłowy z podręcznika;

• portrety Kazimierza Wielkiego, Ludwika Węgierskiego, Jadwigi, Władysława Jagiełły (pędzla Jana Matejki);

• tekst i rekwizyty do inscenizacji (korona, płaszcz itp.),

• ćwiczenie do pracy w grupach: „Znaczenie unii w Krewie”.

Przebieg lekcji:

FAZA WPROWADZAJĄCA

1. Czynności organizacyjne: sprawdzenie obecności, podanie tematu lekcji.

2. Popatrzcie na tablicę genealogiczną.

• Z jakiej dynastii pochodził Kazimierz Wielki? (zapisujemy z boku na tablicy Dynastia Piastów)

• W jaki sposób była przekazywana władza w okresie Piastów? Kto obejmował tron po śmierci władcy?

• Jaka była największa porażka osobista Kazimierza Wielkiego? (brak męskiego potomka, który mógłby objąć po nim tron Polski)

FAZA REALIZACYJNA

1. Wprowadzenie do tematu.

Na Kazimierzu Wielkim skończyła się dynastia Piastów. Kto objął po nim tron? Jak potoczyły się dalsze losy państwa? Będzie to przedmiotem dzisiejszej naszej lekcji.

2. Stosunki Polski z sąsiadami.

Zanim przejdziemy do tematu musimy przypomnieć jak wyglądały relacje Polski z sąsiadami. (..), podejdź proszę do mapy. Pokaż obszar Państwa Polskiego, siedzibę władców polskich - Kraków.

- Z kim graniczyliśmy od północy? (z Państwem Krzyżackim)

- Jak znalazł się tutaj Zakon Krzyżacki? (w 1226 roku został sprowadzony przez księcia mazowieckiego Konrada Mazowieckiego)

- Jak układały się nasze relacje z Państwem Krzyżackim? Uzasadnijcie odpowiedź. (źle, Krzyżacy napadali na Polskę, zagarniali nasze ziemie, chcieli osłabić Królestwo Polskie)

Kolejny sąsiad Polski to Litwa - kraj duży i pogański. Litwini organizowali najazdy na ziemie polskie, ale największym wrogiem Litwy był Zakon Krzyżacki. Krzyżacy pod pretekstem nawracania Litwinów najeżdżali na ten kraj, chcąc włączyć podbite ziemie do swojego państwa.

- (...), pokaż innych sąsiadów Polski (Królestwo Węgierskie, Królestwo Czeskie, państwa niemieckie)

- Z którym państwem Polska miała najlepsze relacje? (z Węgrami)

- Co na to wpłynęło? (siostra Kazimierza Wielkiego - Elżbieta wyszła
za mąż za króla Węgier - Karola Roberta)

3. Rządy Ludwika Węgierskiego.

Po śmierci Kazimierza Wielkiego tron Polski objął jego siostrzeniec - Ludwik Węgierski. Takie były wcześniejsze ustalenia Kazimierza Wielkiego. Władzę w Polsce przejęła więc dynastia Andegawenów. (zapisujemy na tablicy Dynastia Andegawenów)

Ludwik Węgierski (inaczej Andegaweński) został królem Węgier i Polski. Jego wizerunek znajduje się na stronie 143. Nowy władca przebywał w Polsce rzadko. Miało to niekorzystny wpływ na funkcjonowanie kraju. Ludwik nie miał synów. Po jego śmierci panowie polscy zdecydowali, że tron obejmie córka Ludwika Andegaweńskiego - Jadwiga. (pokazanie portretu Jadwigi)

4. Charakterystyka Jadwigi.

Co Jadwiga mogłaby nam o sobie opowiedzieć? Poproszę waszą koleżankę (inscenizacja)

- Jaką władczynią była Jadwiga?

• Dlaczego chciano wydać Jadwigę jak najszybciej za mąż? (potrzebny był silny władca, Jadwiga zaś była młodą dziewczyną)

• Kto został mężem Jadwigi? (książę litewski Jagiełło)

5. Zawarcie unii.

• Podajcie powody, dla których warto było związać się z Litwą. (Głównym powodem była walka ze wspólnym wrogiem - Krzyżakami. Inne powody: Litwa sąsiadowała z Polską, obejmowała bardzo duży obszar, Polska mogła stać się potężnym państwem, rozwój handlu, możliwość ekspansji na Ruś polskich możnowładców, połączenie państw popierał Kościół, gdyż istniał szansa jej chrystianizacji)

Postanowiono, że dla dobra kraju Jadwiga poślubi Jagiełłę. W sierpniu 1385 roku w Krewie podpisano warunki unii między Polską a Litwą.

- Co rozumiemy przez pojęcie „unia”? (związek, sojusz, połączenie państw).

Była to unia personalna. W języku łacińskim persona to osoba. Unia personalna to związek państw w osobie jednego, wspólnego władcy.

6. Analiza tekstu źródłowego.

W podręczniku jest zawarty tekst źródłowy, na podstawie którego wypiszemy postanowienia układu w Krewie:

Postanowienia układu w Krewie:

• Jagiełło poślubi Jadwigę;

• Jagiełło wraz z mieszkańcami Litwy przyjmie wiarę chrześcijańską;

• Odbierze ziemie utracone przez Polskę;

• Wypuści wszystkich jeńców.

Pierwszy warunek został wypełniony bardzo szybko. 18 lutego 1386 roku odbył się w Krakowie ślub Jadwigi i Jagiełły. Trzy dni wcześniej Jagiełło przyjął chrzest, na którym otrzymał imię Władysław. Nowy władca rozpoczął chrystianizację Litwy.

Wraz z wprowadzeniem na tron polski Jagiełły została zapoczątkowana nowa dynastia - Jagiellonów. (na tablicy zapisujemy: Dynastia Jagiellonów)

7. Praca w grupach.

Jakie było znaczenie unii w Krewie dla Polski i Litwy? Uzupełnienie
otrzymanego schematu i odczytanie.

FAZA PODSUMOWUJĄCA

1. Pytania sprawdzające:

- Kto objął tron po śmierci Kazimierza Wielkiego?

- Która z córek Ludwika została nowym władcą Polski?

- Co oznacza pojęcie: „unia personalna”?

- Gdzie i kiedy została zawarta unia Polski z Litwą?

- Wymień przyczyny zawarcia unii polsko - litewskiej.

- Jakie były warunki tej unii?

- Jakie były jej skutki?

2. Zadanie domowe:

- Sporządź notatkę biograficzną o Władysławie Jagielle.

3. Ocena aktywności uczniów.

Scenariusz lekcji

Temat: Unia Polski z Litwą

Klasa I gimnazjum

mgr Agnieszka Kaczyńska

Literatura:

Podręcznik i zeszyt ćwiczeń „Przez wieki” wydawnictwa Rożak,

Książka Nauczyciela wydawnictwa Rożak,

Rosik S., Wiszewski P.: Poczet polskich królów i książąt,

Manteuffel T.: Historia Powszechna - Średniowiecze.

    

Materiały do wykorzystania na lekcji

1. Tekst inscenizacji:

Jadwiga: Byłam najmłodszą z córek Ludwika Andegaweńskiego, króla Węgier i Polski. Moim pradziadkiem był Władysław I Łokietek. Po śmierci ojca zostałam królem Polski.

Pamiętam dzień swojej koronacji - 15 października 1384 r. Miałam wtedy 10 lat i 8 miesięcy. Byłam za młoda, żeby rządzić krajem, no i byłam kobietą. Możni panowie polscy postanowili więc znaleźć dla mnie męża.

Bardzo chciałam, żeby został nim młody i urodziwy książę Wilhelm Habsburg, z którym wcześniej zaręczyli mnie moi rodzice. Dla dobra Polski postanowiono jednak, że poślubię starszego ode mnie o 23 lata litewskiego księcia Jagiełłę. Był on poganinem, uważany był za człowieka prostego i dzikiego. Bałam się, ale kierowałam się dobrem Polski. Okazało się, że byliśmy dobrym małżeństwem i zgodnie rządziliśmy Polską i Litwą.

Nauczyciel: A jakim człowiekiem była królowa Jadwiga? Czym się charakteryzowała?

Jadwiga: Uważano mnie za piękną, dobrą, pobożną i mądrą kobietę. Byłam wysoką osobą - miałam około 180 cm wzrostu. Zdobyłam dobre wykształcenie, znałam kilka języków obcych.

Z całego serca pokochałam Polskę - swoją przybraną ojczyznę. Zrezygnowałam z kosztowności i pięknych strojów, a pieniądze przeznaczałam na budowę kościołów i szpitali.

Otoczyłam opieką Akademię Krakowską, która dzięki mnie rozwinęła się i stała się znaną w Europie uczelnią.

Nienawidziłam wojen, bo wtedy cierpią niewinni ludzie. Dlatego namawiałam swojego męża, by wszystkie konflikty, również te z Zakonem Krzyżackim, rozwiązywał na drodze pokojowej.

Zmarłam mając 25 lat. Po wielu latach w 1978 roku polski papież Jan Paweł II beatyfikował mnie, a w 1997 roku na krakowskich Błoniach ogłosił świętą.

2. Praca w grupach:

Znaczenie unii w Krewie

dla

Polski Litwy

---