Wprowadzenie i problematyka socjologii.
1.Etymologia nazwy „socjologia”.
2.Przedmiot socjologia.
3.źródła i etapy rozwoju socjologii.
4.Instytucjonalizacja socjologii.
5.Rozwój socjologii w Polsce.
6.Zakres badań socjologicznych.
7.Funkcje społeczne socjologii według A. Podgóreckiego
Ad.1 SOCJOLOGIA - to zbitek , zlepek dwóch wyrazów : socjo - z łaciny societes, czyli społeczeństwo, wspólnota;
i logia - z greckiego logos, czyli nauka, wiedza. Socjologia jest więc nauką o społeczeństwie.
Ad.2 Społeczeństwo składa się ze zbiorowości, grup ; socjologia jest więc nauką o zbiorowościach społecznych a dokładniej przedmiotem jej badań są:
- zjawiska i procesy tworzenia się różnych form życia zbiorowego ludzi
- struktury tych zbiorowości
- zjawiska i procesy zachodzące wewnątrz tych zbiorowości, wynikające z wzajemnego oddziaływania ludzi na siebie
- siły skupiające i rozbijające tę zbiorowośc
- zmiany i przekształcenia w nich zachodzące.
Np. Mamy zbiorowośc - rodzinę - związek homoseksualny. Jest to nowo uformowana zbiorowośc, nowa rodzina. Socjolodzy badają więc, co się stało, że takie nowe struktury powstają, analizują strukturę tej rodziny, ich wzajemne relacje . Poprzez badania analizuje zmiany, jakie zachodzą w strukturze - czy liczba takich związków będzie z czasem rosła czy malała?
SOCJOLOGIA :
To nauka samodzielna - ma wyraźnie zdefiniowany przedmiot badań, który nie koliguje z innymi przedmiotami
To nauka społeczna - z racji podmiotu badań.
To nauka empiryczna - badania w społeczeństwie
To nauka o ogromnej doniosłości praktycznej (wiedzę socjologiczną możemy wykorzystac w praktyce do przekształceń)
Ad.3 Socjologia jest nauką młodą. Jej początki uznaje się za rok 1837/38 .
ETAPY ROZWOJU:
1838 we Francji wydano czwarty tom dzieła Pt. „Kurs filozofii pozytywnej” autorstwa Augusta Comte. To Francuski filozof i matematyk (1798-1837)
A. Comte stworzył podwaliny nowej nauki, którą nazwał socjologią. Uważany jest za ojca socjologii.
Comte uchodzi za pierwszego socjologia, ponieważ:
nazwał tę naukę socjologią
zdefiniował społeczeństwo (to zharmonizowana całość, składająca się z cząsteczek
zwanymi rodzinami)
wskazał konkretne metody badawcze, którymi można badac społeczeństwo - 4 metody -
obserwacja, eksperyment, metoda historyczna i metoda porównawcza
Po roku 1837 czas uznawany jest jako etap naukowy, który dzieli się na kolejne etapy : instytucjonalizacja i specjalizacja
Etap przednaukowy ------- 1837 rok -------- etap naukowy
ŹRÓDŁA :
Refleksja mędrców (filozofowie) - Platon (V w.p.n.e) i Arystoteles („zwierzęta społeczne”)
Mądrośc ludowa - potoczna wiedza - legendy , przysłowia
Poznanie artystyczne - poezja, proza, literatura, malarstwo, rzeźba, sztuka
PRZYSŁOWIA:
- „Co kraj to obyczaj” - relatywizm kulturowy , każda kultura ma tą samą wartośc, jako forma życia społecznego
- „Jeden do sysa, drugi do lasa” - amomia społeczna, czyli dezorganizacja społeczeństwa, nieład.
- „Jeśli wejdziesz między wrony musisz krakac tak jak one” - akomodacja społeczna, przystosowanie częściowe
- „Z kim przestajesz, takim się stajesz” - asymilacja społeczna, pełne przystosowanie
- „Nie szata zdobi człowieka” - prestiż osobisty
- „Wszęd nie Ciebie szanują, gdy Ci lepsi ustępują” - prestiż zewnętrzny, zapożyczony , im ważniejsza rola w
społeczeństwie tym wyższa rola w społ.
- „Gdy się w gromadzie pracuje, póki się w papie nie czuje” - facylitacja społeczna - jednostka w obecności ludzi
pracuje wydajniej.
Ad. 4 INSTYTUCJONALIZACJA - proces tworzenia się pewnych instytucji, socjologicznych, takich jak katedry socjalne., instytuty, ośrodki badawcze, czytelnie.
Żeby nauka mogła się rozwijac, musi pojawic się na uczelni.
KATEDRY SOCJOLOGII :
Pierwsza Katedra Socjologii na świecie powstała w 1892 roku na Uniwersytecie w Chicago. Na czele - Albin Small.
Druga Katedra Socjologii powstała w 1895 roku we Francji na Uniwersytecie w Bordeaux. Na czele - E. Durkheim.
Pierwsza w Niemczech - w 1919 roku w Monachium
W Wielkiej Brytanii - 1945 rok - Cambridge i Oxford
Międzynarodowy Instytut Socjologiczny - W Stanach Zjednoczonych , w 1893 roku. Na czele - Rene Warms.Od 1949 roku staje się organizacją światową. Poprzednim przewodniczącym był P. Sztompka.
Ad.5 CZTERY ETAPY ROZWOJU SOCJOLOGII W POLSCE:
ETAP do 1918 r (prekursorski)
ETAP 1919 - 1939
ETAP 1945 - 1989
ETAP 1990 - …
1. ETAP : - J. Supiński (1803-1894) ekonomista. Dzieła: „Myśli ogólnej fizjologii powszechnej”
„Szkoły ogólnej fizjologii powszechnej”
- Wł. Pilat (1857-1908) Dzieła: „Nowy zarys socjologii”, „O nowoczesnej socjologii”
„Socjologia sztuki”
- B. Limanowski (1835-1935) - Pierwszy doktor socjologii w PL. Dzieła : „Naród i państwo”
„Socjologia”
To byli prekursorzy socjologii, analizowali teksty Comta.
2. ETAP :
Pierwsza Katedra Socjologii w PL pojawia się na wydziale prawa na Uniwersytecie Warszawskim w 1919r. Założyciel : Leon Petrożycki (1867-1931). Owa Katedra przestaje instniec po śmierci założyciela
Druga Katedra w PL powstaje rok pozniej, w 1920 r na Uniwersytecie Poznańskim. Założyciel : Florian Znaniecki (1882-1958). W 1921 r Katedrę przekształcono w Instytut Socjologii . Znaniecki uruchomił pierwsze studia socjologiczne. Wydał socjalne czasopismo naukowe „Przegląd socjologii” w 1930 r.
3. ETAP :
Reaktywowano katedry w Warszawie, Poznaniu. Krakowie. W 1945 r dołączył Uniw. Łódzki
1949-1956 trudności w studiowaniu
1955 zniesiono rekrutację na pierwszy rok studiow na wydziałach : socjologicznym , pedagogicznym i filozoficznym
31 XII 1954 - odwilż polityczna: zmiany polityczne, reaktywowano katedry i studia
1945-1989 było 8 uniwersytetów w których można było studiowac socologię.
1956- Poznan nie dostaje zgody na reaktywowanie studiow socjologicznych (dopiero w 1968)
02 I 1959 powstaje Ośrodek Badania Opini Publicznej - OBOP - w 1964 mają szlaban polityczny; ograniczony
1983 - Centrum Badania Opinii Społeczne - realizacja badac socjologicznych na konkretne zamowienie
4. ETAP:
Powstaje Az 80 miejsc gdzie można studiowac socjologie
AD. 6 W SOCJOLOGII WYSTĘPUJĄ 3 DZIAŁY BADAŃ :
Dział - bada instytucje społeczne
Dział - bada tzw. „zbiorowości społeczne” (grupy, klasy, narody)
Dział - bada procesy społeczne (migracja, awans społeczny)
PODZIAŁ SOCJOLOGII NA :
- socjologia rodziny - sportu i rekreacji
- narodu - edukacji
- kultury - zdrowia
- pracy - przemysłu
Ad. 7 FUNCKEJ SOCJOLOGII według A. Podgóreckiego :
F. DIAGNOSTYCZNA - (opisowa, socjologiczna), polega na systematycznym i ciągłym prowadzeniu badań w różnych obszarach rzeczywistości społecznej tak, by dostarczyc informacji jakie struktury i procesy społeczne w danym momencie tworzyły dane społeczeństwo.
F. TEORETYCZNA - (eksplanacyjna, wyjaśniająca) , polega na przygotowaniu modeli teoretycznych przy pomocy których porządkuje się zebrany materiał empiryczny i wyjasnia się opisywane prawidłowości i zależności
F. DEMASKATORSKA - (odsłaniająca), polega na odkrywaniu tego, co jest świadomie bądź nieświadomie ukrywane. Dociera do tych elementow, których nie widac.
F.APOLOGETYCZNA - przesłaniająca
F. PROGNOSTYCZNA - polega na przewidywaniu zmian w strukturze zbiorowości społecznych oraz w tempie procesów społecznych
F. SOCJOTECHNICZNA - (praktyczna, sterowana) , polega na wykorzystaniu wiedzy socjologicznej do realizowania celowych zmian społecznych.