Stratyfikacja społeczna (uwarstwienie społeczne).
1. Podstawowe pojecia :
a. nierówności społeczne
b. zróżnicowanie społeczne
c. stratyfikacja społęczna
d. warstwa społeczna
e. szanse życiowe
f. społeczeństwo otwarte i zamknięte
g. kasta
h. klasa społeczna
i. stan społeczny
j. partia
2. Formy stratyfikacji społecznej:
a. system kastowy
b. system klasowy (struktura klasowa według K. Marksa i M. Webera)
c. zróżnicowanie społeczne - zawodowe
3. Ruchliwośc społeczna i jej rodzaje
Ad. 1
a. Położenie jednostek w przestrzeni społecznej jest różne. Są ludzie, którzy otrzymują więcej niż inni - więcej pieniędzy, więcej władzy, czystsze środowisko. Społeczeństwo nierówno rozdziela swoje dobra. Owe różnice między jednostkami odzwierciedlają nierówności społeczne.
NIERÓWNOŚCI SPOŁECZNE - to nierównośc dostępu (lub szans) do społecznie cenionych dóbr wynikających z przynależności do rożnych zbiorowości albo z zajmowania różnych pozycji społecznych a nie z jakichkolwiek cech fizycznych i psychicznych lub biologicznych.
b. Rróżnice w dostępie do społecznie cenionych dóbr mają nie tylko charakter jednostkowy, ale dotyczą również calych zbiorowości albo kategorii społecznych. Takie zróżnicowanie nazywamy zróżnicowaniem społecznym.
ZRÓŻNICOWANIE SPOŁECZNE - to system nierówności społecznych występujących pomiędzy zbiorowościami i kategoriami społecznymi ze względu na pewne cechy społeczne takie jak : wykształcenie, dochód, prestiż, władza, styl życia (kraje islamskie, płec.)
c. Jeżeli uszeregujemy różne kategorie i zbiorowości społeczne w porządku hierarchicznym oznaczającym różny dostęp do dóbr społecznych ; utworzymy strukturę nazywaną stratyfikacją społeczną , albo uwarstwieniem słonecznym.
STRATYFIKACJA SPOŁECZNA - to hierarchiczny układ warstw społecznych o większych lub mniejszych szansach dostępu do jakiegoś społecznie cenionego dobra: bogactwo, zdrowie, edukacja. Podstawowym elementem stratyfikacji społecznej jest warstwa społeczna.
d. Warstwami społecznymi są zbiory i zbiorowości wyodrębnione ze względu na poziom dochodu, prestiż społeczny, zakres posiadania władzy.
WARSTWA SPOŁECZNA - to zbiór lub zbiorowośc ludzi uplasowana na podobnej pozycji pod względem stosunku do jakiejś cechy społecznie doniosłej.
e. SZANSE ŻYCIOWE - prawdopodobieństwo uzyskania społecznie cenionych dóbr. Np. dzieci rodziców z wyższym wykształceniem mają większe szanse na uzyskanie wyższego wykształcenia niż dzieci z rodzicami ze wsi.
Ad. 2
a. SYSTEM KASTOWY
Stratyfikacja społeczna występuje we wszystkich społecznościach i przybiera różne formy (kastowa klasowa). W każdym społeczeństwie jest usprawiedliwiona przez ideologię (występująca tam). Np. Indie - system kastowy
System kątowy - termin ten pochodzi z portugalskiego i odnosi się do podstawowego elementu strukturalnego subkontynentu indyjskiego.
KASTA - to warstwa społeczna zamknięta , ograniczona do wyraznie określonego grona osób do którego wejść można tylko przez urodzenie i nie można wyjśc z niego aż do śmierci.
4 GŁÓWNE KASTY (inaczej Warmy ; podkasty dżati):
Bramini (duchowni)
Kszatrijowie (wojownicy)
Wojsiowie (rolnicy, rzemieślnicy)
Siudrowie (służący)
Pariasi ( nieczyści, też sa podzieleni hierarchicznie)
Np. wiara w reinkarnację DHARMA - wyższa kasta po śmierci za przykładne życie. System ten trwa już 3,5 tys. Lat
SYSTEM KASTOWY - jest zamkniętym systemem stratyfikacji społecznej, inaczej społeczeństwo zamknięte, jest to takie społeczeństwo , które ogranicza lub całkowicie uniemożliwia awans w hierarchiach społecznych.
b. SYSTEM KLASOWY - czyli otwarty system stratyfikacyjny charakteryzuje się tym, że awans jednostkowy lub grupowy jest nie tylko możliwy, ale silnie kulturowo oczekiwany. Społeczeństwa w których występuje system klasowy nazywamy społeczeństwami otwartymi. Tac „classic” - kategoria podatkowa.
KAROL MARKS (1818-1883):
Klasy społeczne: 1. - to wielkie grupy ludzi różniące się zajmowanym miejscem m historycznie określonym systemie produkcji społecznej, oraz stosunkiem do środków produkcji - a co za tym idzie - sposobem otrzymywania i rozmiarami tej części gospodarstwa społecznego. Którego rozporządzają.
2. - to takie grupy ludzi, z których jedna może przywłaszczyc sobie efekty pracy drugiej, dzięki różnicy miejsca jakie zajmuje w określonym systemie gospodarstwa społecznego.
STRUKTURA KLASOWA K.MARKSA :
Pośrednia
Nadrzędna
Podrzędna
MAX WEBER (1864-1920) :
Przedstawił złożonośc świata
Przedstawił WIELOWYMIAROWY obraz zróżnicowania społecznego i jego zdaniem stratyfikacja społeczna jest nie tylko efektem podziału społecznego na klasy ale również wpływ na to zróżnicowanie społeczne mają takie czynniki : prestiż społeczny, zakres posiadanej władzy.
3 OSIE / PŁASZCZYZNY / WYMIARY :
zróżnicowanie ekonomiczne konsekwencją jest podział na klasy społeczne
zróżnicowanie społeczne konsekwencją stany społeczne
zróżnicowanie polityczne konsekwencją są partie
M. WEBER:
Klasy społeczne: To grupa ludzi określona nie tylko przez stosunek do środków produkcji lecz również przez wspólną pozycję na rynku prowadzącą do jednakowych szans życiowych. Szanse te zależą nie tylko od posiadania własności, ale również od posiadanych kwalifikacji i umiejętności, które decydują o tym jaką pracę jednostka może otrzymac.
2 RODZJAE KLAS (według Webera):
posiadania - dysponują majątkiem , który pozwala im się utrzymac
zarobkowe
c. ZRÓŻNICOWANIE SPOŁECZNE :
najlepiej jest wyrażone przez styl życia
Wyznacznikami przynależności stanowej są takie wskaźniki jakL mieszkanie, marka samochodu, styl ubierania się, wykonywany zawód.
Podział na stany wiąże się ze sferą KONSUMPCJI
Podział na klasy wiąże się ze sferą PRODUKCJI
STAN - stany są wyznaczone przez prestiż społeczny jakim inni darzą przedstawicieli określonego stanu
PARTIE - wszelkie grupy, które stawiają sobie za cele wpływanie na aparat władzy i budowanie go w miarę możliwości ze swoich zwolenników.