EKONOMIKA W TURYSTYCE I REKREACJI

DOBRA I USŁUGI TURYSTYCZNE

Turystyka i Rekreacja

Grupa Aś 2

Bieniek Agnieszka

Buławska Monika

Czardybon Katarzyna

Kozioł Natalia

Ryś Edyta

Podstawą konsumpcji turystycznej są dobra turystyczne, czyli dobra wytworzone przez naturę lub powstałe w wyniku działalności człowieka, stanowiąca główny cel podróży turystycznych i nazwane są inaczej walorami turystycznymi.

Posiadanie walorów turystycznych przez gospodarkę stanowi dla niej potencjalne zasoby. Dostosowanie środowiska dla celów turystycznych powoduje włączenie go do sfery gospodarki turystycznej, nadanie mu odpowiednich funkcji w zaspokojeniu potrze turystycznych i cech kategorii ekonomicznych.

Przysposobienie elementów przyrody dla celów turystycznych tworzy sferę realną gospodarki turystycznej. Odpowiednio zaadaptowane zaspakajają potrzeby turystów. Przyroda jest tutaj bezpośrednim dobrem konsumpcyjnym, przedmiotem spożycia i użytkowania społecznego. Mamy tutaj do czynienia z dobrami konsumpcyjnymi, które są wytwarzane bezpośrednio, a stanowią przedmiot spożycia lub użytkowania i zaspokajają określone potrzeby.

W skład dóbr turystycznych wchodzą dobra naturalne i produkty pracy ludzkiej.

Większość z tych dóbr nie powstała z myślą o zaspokojeniu potrzeb uczestników ruchu turystycznego, są one wykorzystywane dla jej potrzeb. Dotyczy to zarówno dóbr przyrodniczych jak i stworzonych przez człowieka. Są z tym związane pewne konsekwencje. Konsumując dobra turystyczne my ich nie zakupujemy, czyli nie stają się naszą własnością. W przypadku innych dóbr ich konsumpcja odbywa się dopiero po zakupie ich prawa do własności. By zaspokoić potrzeby turystyczne wykupujemy odpowiednią usługę turystyczną umożliwiającą wyjazd turystyczny. Jednak dobra turystyczne nie stają się naszą własnością, są one bowiem niezbywalne i nie mogą stanowić przedmiotu transakcji kupna i sprzedaży. Użytkowanie określonego dobra ma charakter czasowy przypisany długości pobytu w danym miejscu. Korzystanie przez nas z danego dobra nie powinno go w żaden sposób zmieniać (jakość i stan powinien być taki sam jak pierwotny).

Gdy zostały poniesione jakieś koszty w celu udostępnienia i zagospodarowania dóbr stosowane są opłaty za ich użytkowanie. Są to najczęściej opłaty za zwiedzanie, opłaty klimatyczne itp. Opłaty poniesione nie dają nam żadnego prawa do własności określonego dobra, są jedynie odpowiednikiem poniesionych kosztów na ich zagospodarowanie, udostępnienie, zabezpieczenie, zapobieganie zniszczeniu itd.

Nie jest to cena danego dobra, ponieważ nie odzwierciedla jego wartości. Walory środowiska przyrodniczego - czyste powietrze i woda oraz ukształtowanie terenu nie mają ceny rynkowej.

Podział dóbr turystycznych

W strukturze produktu turystycznego wyróżnia się dobra i urządzenia turystyczne, które dzielą się na dwie grupy:

• dobra podstawowe (walory turystyczne)

• dobra komplementarne (infrastruktura turystyczna)

dobra turystyczne

dobra podstawowe dobra komplementarne

(walory turystyczne) (infrastruktura turystyczna)

naturalne baza noclegowa

kulturalne baza gastronomiczna

sieć transportowa

środki transportu

baza towarzysząca

Jak wynika z tego podziału, główną rolę w kształtowaniu podaży turystycznej odgrywają walory turystyczne i dlatego zostały one określone jako „podstawowe”, jak również dlatego, że są one głównym celem podaży turystycznych oraz głównym czynnikiem decydującym w lokalizacji pozostałych elementów podaży turystycznej:

WALORY TURYSTYCZNE - to specyficzne cechy i elementy środowiska naturalnego oraz przejawy działalności człowieka będące przedmiotem zainteresowania turystów.

Można je klasyfikować wg różnych kryteriów, przyjmując jednak podział wg pochodzenia wyróżniamy:

walory naturalne - (przyrodnicze) stworzone przez przyrodę (np. morze, góry, pojezierza, obszary o atrakcyjnym krajobrazie, klimat, bogactwa naturalne)

walory kulturowe - ( antropogeniczne, poza przyrodnicze) stworzone przez człowieka

WALORY KULTUROWE - podzielić można na historyczne i współczesne. W pierwszej grupie znaleźć się mogą miejsca historyczne związane z ważnymi wydarzeniami i wybitnymi ludźmi, miejsca kultu religijnego, dzieła architektury, techniki oraz zespoły archeologiczne i muzealne.

W grupie walorów współczesnych szczególnie wyróżnić można wyjątkowe dzieła gospodarcze w postaci obiektów przemysłowych, dzieł techniki komunikacyjnej, obiekty współczesnej kultury, wielkie centra handlowe i ośrodki rozrywkowe.

Biorąc pod uwagę funkcje jaką pełnią walory turystyczne wyróżnia się: walory wypoczynkowe, krajoznawcze i specjalistyczne

Walory wypoczynkowe to takie, które stwarzają możliwość regeneracji sił i odpoczynku. Sprzyjają temu szczególnie takie cechy środowiska przyrodniczego jak: czyste powietrze, cisza, niski stopień urbanizacji, walory widokowe krajobrazu, warunki do uprawiania czynnego wypoczynku oraz właściwości lecznicze wód.

Walory krajoznawcze można podzielić na walory przyrodnicze i antropogeniczne.

Walory przyrodnicze obejmują znów 3 grupy obiektów wydzielonych ze względu na udział człowieka w ich powstaniu. Do walorów przyrodniczych powstałych bez ingerencji człowieka zaliczamy: skałki, wąwozy, doliny, wodospady, jaskinie i groty, osobliwości flory i fauny.

Następną grupę stanowią obiekty stworzone przez człowieka: muzea zabytkowe, parki, ogrody botaniczne i zoologiczne.

W grupie trzeciej, gdzie ingerencja człowieka jest minimalna i nie wpływa na charakter i znaczenie waloru; znajdują się tutaj punkty widokowe, parki narodowe i krajobrazowe.

Do walorów antropogenicznych zalicza się natomiast obiekty materialne oraz elementy ściśle związane z życiem, pracą, działalnością człowieka i wytworzone przez niego. Należą do nich: muzea, rezerwaty archeologiczne, skanseny, muzea sztuki i zbiory artystyczne, muzea biologiczne, miejsca i muzea martyrologii, współczesne imprezy kulturalne i miejsca pielgrzymkowe.

Walory specjalistyczne umożliwiają uprawianie różnych rodzajów turystki specjalistycznej, którymi nie jest zainteresowany masowy ruch turystyczny, a jedynie określone grupy społeczne. Korzystanie z tych walorów wymaga specjalnych umiejętności, odpowiedniego przygotowania sprawnościowego i teoretycznego, często potwierdzone odpowiednimi dokumentami; do specjalnych form turystyki zalicza się: kajakarstwo, żeglarstwo, wędkarstwo, narciarstwo, myślistwo, jeździectwo, taternictwo oraz nurkowanie.

Podstawowe dobra turystyczne są główną siłą przyciągającą turystów i nadają kierunek ruchów turystycznych. Jednak aby te ruchy zaistniały konieczne są działania mające na celu odnowę i przystosowanie warunków turystycznych na jego potrzeby, czemu służy właśnie infrastruktura turystyczna.

INFRASTRUKTURA TURYSTYCZNA - jest to zespół urządzeń i instytucji będący bazą materialną i organizacyjną rozwoju turystyki. Obejmuje cztery podstawowe elementy: bazę noclegową, bazę żywieniową, towarzyszącą i komunikacyjną.

Za główny element uznaje się bazę noclegową, która jest powszechnie przyjętym miernikiem wielkości podaży turystycznej danego obszaru, wynika to z faktu, że znajduje się ona zazwyczaj w miejscu występowania walorów turystycznych i przy zapewnionym dojeździe do nich.

Baza noclegowa obejmuje następujące obiekty hotelarskie:

• hotele

• motele

• pensjonaty

• kempingi

• domy wycieczkowe

• pola biwakowe

• inne obiekty noclegowe wykorzystywane do celów turystyki

uzupełnieniem bazy zakwaterowania zbiorowego są obiekty indywidualne (drugie domy, pokoje wynajęte przy rodzinie, inne kwatery prywatne).

Drugim istotnym elementem infrastruktury turystycznej jest baza żywieniowa. Służy ona zaspokajaniu potrzeb żywieniowych turystów oraz ludności zamieszkałej w danej miejscowości lub w niej zatrudnionej.

Na bazę żywieniową składają się urządzenia umożliwiające konsumpcję i kupno produktów żywnościowych oraz zaplecze produkcyjne, magazynowe i transportowe.

Poza obiektami gastronomicznymi w skład kompleksu urządzeń bazy żywieniowej chodzą także urządzenia warunkujące zaopatrzenie sklepów jak: hurtownie, środki transportu oraz zakłady produkujące artykuły żywnościowe.

Uzupełnieniem bazy noclegowej i żywieniowej są urządzenia zaliczane do bazy towarzyszącej, które umożliwiają jak najpełniejsze korzystanie z walorów turystycznych. Do urządzeń bazy towarzyszącej zalicza się urządzenia oraz instytucje o charakterze usługowym, handlowym, rozrywkowym, kulturalnym i sportowym, które zostały sklasyfikowane w czterech podstawowych grupach:

• umożliwiające turystom korzystanie z walorów turystycznych danego obszaru: obiekty i urządzenia sportowo-rekreacyjne (pływalnie, kąpieliska, aqua parki, kolejki linowe, wyciągi i trasy narciarskie, szlaki turystyki pieszej, przystanie, stadiony, pola golfowe, korty tenisowe i inne)

• urządzenia ułatwiające uprawianie turystyki: biura podróży, biura obsługi ruchu turystycznego, punkty informacji turystycznej

• urządzenia kulturalne i rozrywkowe: kina, sale wystawne, teatry, biblioteki, hale widowiskowo - sportowe

• urządzenia usługowe pozwalające turystom na zaspokojenie codziennych potrzeb za pomocą bazy urządzeń powstałych w celu obsługi mieszkańców obszaru.

Ostatnim elementem infrastruktury turystycznej jest baza komunikacyjna. Jej zadaniem jest zapewnienie turystom połączenia komunikacyjnego między miejscem zamieszkania a miejscem docelowym, swobodnego poruszania się w obrębie obszarów turystycznych, a także korzystania z walorów turystycznych (koleje linowe).

Usługi turystyczne ( to też produkty) mogą być podstawowe i komplementarne.

USŁUGA TURYSTYCZNA - to świadczenie społecznie użytecznych usług niezwiązanych bezpośrednio z wytworzeniem dóbr rzeczowych.

Wg Oskara Lange towary są produkowane a usługi są świadczone. Stwierdził on, że usługi są czynnościami związanymi z zaspokojeniem potrzeb ludzkich (pośrednio lub bezpośrednio) ale nie służącymi bezpośrednio do wytwarzania przedmiotów.

Usługi wchodzące w skład produktu turystycznego można podzielić na 2 grupy:

• podstawowe - są to usługi, które umożliwiają dojazd, pobyt i powrót z miejsca czasowego pobytu. Są one świadczone przez komplementarne dobra i urządzenia techniczne.

• komplementarne (uzupełniające) - świadczone są w związku z podstawowymi dobrami turystycznymi (walorami). Zaspokajają potrzeby „duchowe” turystów

CECHY USŁUG JAKO PRODUKTU TURYSTYCZNEGO

• konsumpcja produktu turystycznego jest zawsze aktem jednorazowym, nawet jeśli korzysta się z identycznego pakietu, w tym samym miejscu i czasie

• różnorodność produktu turystycznego co oznacza, że każde świadczenie usług jest unikalne

• nabywanie usługi opiera się na wyobrażeniach, idei

• usługa jest nietrwała i jej konsumpcja musi się odbywać w określonym miejscu i czasie

• nabycie usługi turystycznej oznacza tymczasowe prawo do jej użytkowania w określonym miejscu i czasie

CECHY USŁUG TURYSTYCZNYCH

• mogą być pojedynczymi usługami, które odnoszą się do rzeczy lub ludzi (sprzedaż pamiątek)

• to zestaw usług pojedynczych , które turysta konsumuje w czasie zmiany miejsca pobytu

• substytucyjność czyli możliwość wyboru (nocleg w hotelu lub na kempingu)

• są wynikiem pracy żywej

• są użyteczne i niezbędne

• wewnętrzna dysproporcja (zaspokajają popyt turystyczny a to wpływa na poziom obsługi ruchu turystycznego)

• są mało podatne na postęp techniczny i duże znaczenie dla nich ma dobór personelu i zarządzanie nim

• cechą najważniejszą jest obecność konsumenta ponieważ to w jego obecności odbywa się produkcja usługi i jej konsumpcja

• usługa nie może być „magazynowana”

• abstrakcyjny charakter czyli niemożność wypróbowania produktu, który się kupuje dlatego można powiedzieć, że usługi najpierw się sprzedaje a później świadomie konsumuje

• umożliwiają reprodukcję sił psychicznych i fizycznych

• są częściowo lub w pełni odpłatne np. usługi celne czy informacyjne

---