BIEGUNKI ZAKAŹNE
Biegunka - oddawanie luźnego lub wodnistego stolca częściej i zwykle o większej masie w ciągu doby. W zależności od ilości i rodzaju spożytego pokarmu ilość wydalanego stolca przeciętnie 200 g/dobę w tym około 60 - 80% wody.
Biegunka ostra - do 7 - 14 dni
Biegunka przewlekła > 14 dni
Etiologia - bakterie lub toksyny bakteryjne:
Pałeczki z grupy Salmonella,
Enterotoksyczne szczepy Escherichia coli,
Campylobakter ieiuni,
Yersina enterocolica,
Wyjątkowo grupa Vibronaceae - Vibrio cholerae,
U dzieci przyczyną biegunki zakaźnej mogą być wirusy np. rotawirusy lub wirusy Norwalk,
Pasożyty - Entamoeba histolytica wywołuje czerwonkę pełzakową, Giardia intestinalis.
Epidemiologia - zakażenia na drodze fekalno-oralnej zakażoną wodą lub pokarmem.
Sezonowość występowania.
Rezerwuar zakażenia - chorzy, ozdrowieńcy, przejściowi lub stali nosiciele.
Nosiciele - głównie muchy i inne owady przenoszące drobnoustroje z kału na produkty spożywcze.
Patogeneza
Występowanie uwarunkowane wieloma czynnikami zarówno ze strony drobnoustrojów jak właściwości obronnych gospodarza.
Ilość bakterii np. Salmonella lub przecinkowiec cholery biegunkę wywołuje 105-108 bakterii, w szigelozie lub lambliozie wystarczy zakażenie 10 - 100 bakteriami lub cystami.
Po dostaniu się do organizmu muszą się namnożyć i wykazać zdolnością do przetrwania wśród normalnej flory bakteryjnej, zdolnością do adherencji do komórek błony śluzowej jelita, a następnie do ich kolonizacji.
Patogenne drobnoustroje jelitowe wytwarzają jedną lub kilka toksyn.
Enterotoksyny przez wpływ na mechanizmy wydzielnicze błony śluzowej jelit powodują biegunki wodniste.
Cytotoksyny bakteryjne - wywołują zespół czerwonkowy.
Reakcje obronne gospodarza - pH żołądka, ruchy perystaltyczne żołądka i jelit, odporność humoralna ( wytwarzanie przeciwciał ) oraz komórkowa. Ważna rola obronna immunoglobuliny IgG, IgM, a zwłaszcza IgA wytwarzane przez układ immunologiczny błony śluzowej jelit.
Obraz kliniczny
Zależy odczynnika etiologicznego:
Wspólne cechy: utrata wody i zaburzenia gospodarki wodno - elektrolitowej.
Rozpoznanie
Wywiad - należy ustalić:
Stan chorego przed wystąpieniem biegunki np. przyjmowanie leków cytostatycznych, inne choroby przewodu pokarmowego.
Rodzaj spożytego pokarmu.
Pobyt w strefie gorącego klimatu - rozważyć możliwość tzw. biegunki podróżnych.
Prawdopodobny okres wylęgania - od spożycia podejrzanego pokarmu do wystąpienia choroby.
Wygląd oddawanego stolca - wodniste w biegunkach niezapalnych ( enterotoksyny ) z górnego odcinka jelita cienkiego. Przyczyna to
przecinkowiec cholery, enterotoksyczny szczep E. coli, S. Aureus, rotawirusy, wirusy Norwalk.
Krew w stolcu dowodzi etiologii zapalnej np. pałeczka Shigella, S. enteritidis, Campylobacter ieiuni, enterokrwotoczna lub enteroinwazyjna E. Coli.
Zawsze w przypadku podejrzenia zakaźnego tła należy wykonać posiew stolca przed wdrożeniem terapii.
Leczenie
Wyrównanie strat wodno - elektrolitowych - szczególnie ważne u dzieci i u osób starych.
Nawodnienie parenteralne.
Doustne nawodnienie np. Gastrolit.
Dieta półpłynna - kleiki z kaszy, ryżu, ziemniaki piure z dodatkiem soli kuchennej.
Leczenie objawowe - leki zwalniające perystaltykę jelit np. loperamid.
Leczenie przyczynowe.