Skolioza (potocznie nazywana bocznym skrzywieniem kręgosłupa) jest chorobą, której towarzyszą zmiany w całym narządzie ruchu. Skolioza jest wadą postawy powodowaną przez trójpłaszczyznową deformację kręgosłupa, w której kąt skrzywienia bocznego przekracza 10°. Zniekształcenie to przejawia się bocznym wygięciem kręgosłupa oraz zaburzeniem fizjologicznych krzywizn w płaszczyźnie strzałkowej i rotacją kręgów w płaszczyźnie poprzecznej (skręceniem tułowia).
Podział skolioz wg.Cobba w zależności od przyczyny powstania:
1. skoliozy czynnościowe - wady postawy, które ustępują gdy pacjent leży
2. skoliozy strukturalne - gdy występuje zmiana w budowie anatomicznej organizmu
o kostnopochodne
o nerwopochodne
o mięśniowopochodne
3. skoliozy idiopatyczne o nie ustalonej etiologii
Skolioza idiopatyczna jest schorzeniem, które boli dopiero w stadium bardzo zaawansowanym i przez długi czas może postępować niezauważona, dlatego konieczne są systematyczne badania przesiewowe przeprowadzane w szkołach.
Leczenie skolioz idiopatycznych
• Niewielkie skoliozy można wyleczyć rehabilitacją. W szkołach często prowadzona jest tzw. gimnastyka korekcyjna. Ten sposób rehabilitacji skuteczny jest jednak tylko dla dzieci, które mają postawę skoliotyczną, tzn. skrzywienie nieprzekraczające 10° (nazywana też skoliozą czynnościową).
• Skrzywienia od ok. 20° do 40° leczy się nosząc gorset ortopedyczny. Ma on za zadanie przede wszystkim zatrzymać postęp skrzywienia.
• Niekiedy należy zastosować leczenie operacyjne. Podstawowymi wskazaniami do leczenia operacyjnego są: wartość kątowa skrzywienia powyżej 40° wg Cobba, progresja skrzywień, względy kosmetyczne, ból[8].
Formuła kliniczna skoliozy
Zapis sporządza się na podstawie ustalonego przez autora metody klucza literowych skrótów i liczb. Wyniki badań dokumentuje się w postaci tzw. formuły klinicznej i ra¬diologicznej. Sposób dokumentacji wad postawy wg Wejsfloga jest powszechnie znanv i nie wymaga bliższego omówienia.
Przykład zapisu klinicznej formuły skoliotycznej:
Sc. th. dex. idiop. 11° = Th4 — Th8 — ThJ2; 15; 1,5; 25°
Sc. lumb. comp. Li — L3 — L-,; 6, 1.
Jest to opis objawów I rzędu pierwotnej prawostronnej skoliozy idiopatycznej 11°, wyrównanej. Łuk pierwotnego skrzywienia rozpoczyna się na wysokości TI14, szczyt jest umiejscowiony na wysokości Th8, a kończy się na Thi2- Długość skrzywienia wy¬nosi 15 cm, wysokość 1,5 cm, a kąt rotacji 25°.
Skoliozę uważa się za chorobę ogólnoustrojową. Powoduje ona zmiany w układzie ruchu , układzie krążeniowo - oddechowym oraz w sprawności i wydolności fizycznej narządów wewnętrznych.
Objawami skoliozy, które można zauważyć bez badania radiologicznego są :
wygięcie kręgosłupa na bok; zwykle w części piersiowej i w prawo. Najbardziej widoczne przy pochyleniu do przodu.
wystawanie barku do przodu i ku górze z jednej strony;
asymetria trójkątów taliowych;
czasami przemieszczenie jednego z bioder ku górze i do przodu;
trudności we właściwym dopasowaniu odzieży;
wystawanie do tyłu jednej strony klatki piersiowej (garb żebrowy); najbardziej widoczne przy pochyleniu do przodu;
wyboczenie tułowia
wał lędźwiowy
u dziewcząt cofnięcie jednej piersi i sprawianie wrażenia, że jest mniejsza;
Nie należy mylić skoliozy z wadą postawy (postawą skoliotyczną), którą można łatwo skorygować w pozycji wyprostowanej. Jeśli plecy dziecka nie są proste, mimo że stara się ono stać tak prosto, jak to możliwe, wtedy uznaje się, że ma skoliozę.
Skolioza progresywna to taka, która w ciągu roku wykazuje progresję o co najmniej 5 stopni. Największa tendencja do progresji występuje u dziewcząt ze skrzywieniem piersiowym prawostronnym oraz podwójnym piersiowym prawostronnym i lędźwiowym lewostronnym. Złe rokowania mają skrzywienia, którym towarzyszą plecy płaskie, skoliozy o zmniejszonej ruchomości bocznej, skoliozy o krótkim łuku skrzywienia, dużej rotacji i ze zmianami strukturalnymi w trzonach kręgu. Największe ryzyko progresji występuje u chorych między 10 a 13 rokiem życia.