I. Rheinberg, F. (2006). Motywacja do sprawowania władzy. W: Psychologia motywacji.
Różne definicje władzy.
“władza oznacza wszelką szansę przeprowadzania w ramach pewnej relacji społecznej własnej woli nawet wbrew oporowi, niezależnie od tego, na czym ta szansa polega.” (M. Weber, 1964)
“iloraz maksymalnej mocy, jaką B ma nad A, i maksymalnego oporu, jaki A może stawiać.” (Kurt Lewin, 1951)
Klasa motywacji do sprawowania władzy jest określona przez bodziec zawarty w zamierzonym stanie docelowym, a nie przez cechy zachowania. Np. nie każde wywieranie na kogoś wpływu z pełnym zaangażowaniem jest wynikiem motywacji spowodowanej potrzebą władzy. Bodziec = coś, co sprawowanie władzy czyni samo w sobie atrakcyjnym i dostarczającym przyjemności.
Metody pomiaru motywacji do sprawowania władzy.
Veroff (1957) uważał motyw władzy za skłonność do doznawania zaspokojenia wtedy, gdy ma się kontrolę nad środkami , którymi można wpływać na inne osoby --> bodziec jest związany z posiadaniem środków pozwalających sprawować władzę, a nie z samym sprawowaniem władzy.
Uleman (1966, 1972) w badaniach nad motywacją chciał ująć aktywne i ofensywne składniki działania podyktowanego potrzebą władzy. Opracował on klucz klasyfikujący jako dotyczące władzy takie działania pewnej grupy czy osoby, które wykonywane jawnie i dowolnie, wywołują u innej grupy czy osoby pewną reakcję.
Według Wintera (1973) władza jest zdolnością wywoływania zamierzonych skutków w zachowaniu lub w uczuciach innej osoby. Klucz TAT autorstwa Wintera zawiera impulsywne, gwałtowne akty (np. Agresji), ale także działania takie, jak pomoc i wsparcie, oraz ofensywne składniki oddziaływania, jak perswazja i kontrola.
Formy przejawiania się motywu władzy w wielu dziedzinach są podobne u mężczyzn i kobiet. Najbardziej dostrzegalne różnice można zaobserwować w sferze niepohamowanych, brutalnych i pozbawionych odpowiedzialności zachowaniach - u mężczyzn występują tu pozytywne związki z motywem władzy, a u kobiet nie. Według McClellanda ma to związek z przypisywaną kobietom rolą w dziedzinie odpowiedzialnego wychowywania dzieci.
Dwa typy zachowania związanego z władzą wg. McClellanda:
spersonalizowane - niepowściągane, samolubne, nastawione na wzmocnienie własnej pozycji: komuś sprawia przyjemność to, że może wpływać na innych, kierować nimi lub do czegoś ich zmuszać, ponieważ doznaje przy tym poczucia własnej mocy
prospołeczne ukierunkowanie na władzę - charakteryzujące się silną skłonnością do powściągania, użyteczne dla innych: sprawowanie władzy ma przynosić pożytek innym ludziom; np. wpływ, jaki terapeuta stara się wywrzeć na swoich pacjentów
Stadia rozwojowe ukierunkowania na władzę wg. McClellanda:
Stadium I: Pod względem rozwojowym odpowiada mu faza oralna. Źródło władzy znajduje się poza jednostką, jednak daje ono jednostce poczucie mocy, wielkości, znaczenia. Źródłem władzy może być inna osoba (np. Charyzmatyczny przywódca), Bóg, narkotyki, alkohol, odpowiednia lektura, muzyka - wszystko, co może wytwarzać w jednostce poczucie wielkości, mocy, ważności itp.
Stadium II: Pod względem rozwojowym odpowiada mu faza analna. Jednostka jest sama dla siebie źródłem władzy o kontroluje to, co dotyczy jej własnego życia. Może to robić przede wszystkim na zasadzie autoafirmacji - otaczać się dającymi poczucie mocy przedmiotami (np. drogimi autami, bronią, biżuterią, kartami kredytowymi), bądź też na zasadzie samokontroli - “Trzymam się mocno w garści, mogę na sobie polegać”.
Stadium III: Pod względem rozwojowym odpowiada mu faza falliczna. Jednostka doznaje poczucia mocy wskutek tego, że ma wpływ na innych. Bodziec polega tu na poczuciu, że jest się wielkim, silnym, ważnym. Można wyróżnić dwa rodzaje stadium III:
stadium IIIa charakteryzujące się niepohamowanym, manipulacyjnym i obliczonym na własną korzyść sposobem zachowania
b) stadium IIIb charakteryzujące się prospołecznym, a więc kontrolowanym motywem władzy. Przejawia się ono w świadczeniu pomocy innym ludziom. Pozwala to jednostce postrzegać siebie samego w oddziaływaniu na innych jako kogoś silnego i wpływowego.
Stadium IV: Pod względem rozwojowym odpowiada mu faza genitalna. W tym stadium ani źródło ano obiekt władzy nie mają nic wspólnego z “ja”. Źródło leży w nadrzędnej zasadzie, idei, bóstwie - w autorytecie, który każe jednostce wywierać wpływ na innych. Tego typu zjawisko można spotkać u założycieli religii i wizjonerskich przywódców politycznych.
Wymienione cztery stadia stanowią ciąg rozwojowy, który jednak nie jest ściśle związany z wiekiem. Osiągnięcie wyższego stopnia nie oznacza, że poprzednie sposoby doświadczania poczucia władzy i mocy nie zostają zachowane.
II. Skala Wartości Schelerowskich P. Brzozowskiego według: Brzozwski, P. (2007).
Skala Wartości Schelerowskich (SWS) nawiązuje do schelerowskiej teorii obiektywnej hierarchii wartości. Umożliwia poznanie subiektywnej ważności 50 wartości, a także pozwala na ocenę podobieństwa wartości subiektywnych do obiektywnego i idealnego prototypu.
SWS składa się z listy 50 wartości, tworzących 10 grup (skale podstawowe: wartości Hedonistyczne, Witalne, Estetyczne, Prawda, Moralne, Święte; skale czynnikowe: Sprawność i Siła Fizyczna, Wytrzymałość, Świętości Świeckie, Świętości Religijne). Zadanie badanego polega na dokonaniu, na 100-punktowej skali, oceny subiektywnej ważności każdej wartości.