Referat nr. 6: FUNKCJE EMOCJI ORAZ ICH EKSPRESJA: ASPEKTY POZNAWCZE I REGULACYJNE.

• D. Keltner, P. Ekman: Wyrażanie emocji twarzą

1) Historia badań nad wyrażaniem emocji twarzą

- Darwin: O wyrazie uczuć u człowieka i zwierząt; - Allport: stałe dla gatunku uczenie się; -Woodworth, Schlosberg: struktura wyrazów twarzy; - Plutchik, Tomkins: ewolucjonizm; - Ekman, Izard: badania międzykulturowe.

2) Czy istnieją wymiary emocji czy odrębne emocje?

- dwa stanowiska:

- systemy ciągłe: różnica umiejscowienia na kontinuum, uzasadnienie kulturowe i społeczne

- odrębne kategorie: uzasadnienie ewolucyjne, f. adaptacyjna emocji stanowisko korzystniejsze, uzasadnienie:

1. Badania nad efektem granicznym kategorii: rozróżnienie pomiędzy kategoriami sprawia mniejszą trudność niż rozróżnianie wewnątrz kategorii

2. Dowody neuropsychologiczne (fMRI., badania uszkodzeń i chorób): np. strach lewa cz. ciała migdałowatego

3. Wyrażanie emocji twarzą a fizjologia autonomiczna: różne wyrazy twarzy wiążą się z innymi aktywnościami autonomicznymi: np. złość bardziej przyspiesza tętno niż wstręt, temperatura palca jest wyższa w wypadku złości niż strachu

4. Wyrazy twarzy a reakcje innych: np. rozpacz wywołuje współczucie

Ekman: emocje podst. = złość, wstręt, strach, szczęście, smutek, zaskoczenie, pogarda - potw. międzykult.

3) Czy wyraz twarzy jest dokładnym wskaźnikiem emocji?

Badania: istnieją zależności pomiędzy wyrazem twarzy a innymi wyznacznikami emocji

1. zbieżność reakcji mimicznych i dokonywanych samoopisów

np. kontrolowany uśmiech i unikanie spojrzenia opisywane jako zażenowanie

2. zbieżność reakcji mimicznych z aktywnościami autonomicznymi i aktywacjami konkretnych obszarów mózgu

4) Uniwersalność/wrodzoność czy kulturowe zróżnicowanie wyrażania emocji twarzą?

Dowody na uniwersalność wyrazów twarzy, np:

1. Ekman - badania nad odizolowaną kulturą ludu Fore z Nowej Gwinei: ocena fotografii rożnych wyrazów twarzy ludzie z rożnych kultur w podobny sposób oceniają wyrazy twarzy, dokładność nawet do 80 %

2. Obserwacja rzeczywistych zachowań emocjonalnych: japońscy i amerykańscy studenci nagrywani podczas oglądania filmu, niemowlęta okazujące złość podobne reakcje mimiczne

Dowody na kulturowe zróżnicowanie wyrazów twarzy, np:

1. Różnice w przypisywaniu intensywności poszczególnym emocjonalnym wyrazom twarzy, np. Japończycy przypisują większą intensywność niż Amerykanie

2. W różnych kulturach różne zdarzenia wywołują te same wyrazy twarzy, np. studenci amerykańscy częściej okazują negatywne emocje wobec członków własnej grupy a studenci japońscy wobec członków obcych grup

5) Indywidualne różnice w wyrażaniu emocji twarzą

Rola osobowości: - problem ekstrawersji i neurotyczności i związanymi z nimi pozytywnymi i negatywnymi emocjami

Problem psychopatologii: - np. osoby w depresji nie wyrażają pozytywnych emocji twarzą (+psychotyzm, schizofrenia)

• K. Oatley, J.M. Jenkins: Funkcje emocji i ich wpływ na procesy poznawcze i perswazję

- racjonalizująca funkcja emocji: emocje podpowiadają człowiekowi, jak działać po określonym zdarzeniu

- emocje jako heurystyki: - są organizatorami gotowych, wykształconych przez ewolucję zachowań

- Oatley i Johnson - Laird: komunikacyjna teoria emocji - istnieją dwa rodzaje sygnałów w systemie nerwowym:

• Sygnały informacyjne o zdarzeniach, przekazujące rozkazy, czyli: co spowodowało emocje i na co jest skierowana

• Sygnały niespecyficzne sprawujące kontrolę nad mózgiem i nadające mu różne modalności, które są podstawą emocji i nastrojów, zmieniają kierunek działania systemu poznawczego:

informacja o zdarzeniu/obiekcie emocja/sygnał emocjonalny przejście do innego działania/kontynuacja

- rola emocji w kierowaniu działaniem: emocje podstawowe wg Oatley i Johnson - Laird:

I. mogą być nieukierunkowane: radość, smutek (rezygnacja z obiektu), gniew (pokonywanie przeciwności), strach

II. emocje, które zawsze mają swój obiekt: miłość oparta na przywiązaniu (podążanie za osobą), miłość opiekuńcza, miłość seksualna, wstręt (odrzucanie, unikanie), pogarda

Wpływ nastrojów i emocji na funkcjonowanie poznawcze:

1. Wpływ na percepcję

- Pytanie: czy jesteśmy bardziej nastawieni na spostrzeganie tego, co jest zgodne z naszym nastrojem?

- Badania Niedenthala i Setterlunda: - specyficzne emocje radości i smutku wpływają na selektywną percepcję materiału, ale musi on być bardzo adekwatny do tych emocji, a nie tylko pozytywny lub negatywny;

2. Wpływ na uwagę - zbadany najdokładniej w przypadku lęku, który zwęża zakres uwagi;

- 1. badania: osoby bardziej lękliwe i cierpiące na kliniczną postać lęku szybciej reagowały na zmiany dotyczące bodźca (słowa) lękowego; prawdopodobnie bardziej aktywnie zwracały one na nie uwagę

- 2. badania: tzw. emocjonalny test Stroopa - pokazywane są wyrazy neutralne i mające znaczenie emocjonalne, ludzie wolniej podają nazwy tych kolorów, którymi są wydrukowane wyrazy o znaczeniu emocjonalnym (emocje odciągają uwagę). Im bardziej dane słowo kojarzy się z przyczyna lęku tym wolniejsze jest nazywanie kolorów.

3. Wpływ na pamięć

- 1. badania Barletta: osoby zapamiętywały sensowne obrazki lub opowiadanie (opowieść ludowa Indian amerykańskich) i odtwarzali je w pewnych odstępach czasowych. Badani zmieniali słowa, pomijali niektóre kwestie, a niektóre sami dopowiadali. Wielu badanych, przypominało sobie jednak scenę śmierci mężczyzny, a nawet dokładnie, że wtedy „coś czarnego wyszło z jego ust”. to, co spostrzegane jest asymilowane do własnej struktury znaczeniowej; podczas odpamietywania ważna jest ogólna emocjonalna postawa wobec opowieści.

Barlett: „przypominanie sobie to pełna wyobraźni rekonstrukcja zbudowana z naszej emocjonalnej postawy i doświadczenia…”

Czy silne emocje zwiększają czy zmniejszają dokładność tego, co zostaje przypomniane?

- 2. badania Linton na własnej pamięci: przez 6 lat zapisywała codziennie znaczące wydarzenia i oceniała je na skali wyrazistości emocjonalnej, po jakimś czasie dokonywała ponownej oceny. Wniosek: aby jakieś zdarzenie stanowiło wyraźne i odrębne wspomnienie musi być jedyne w swoim rodzaju, być punktem zwrotnym dla dalszych wydarzeń, wpływać na dalsze czynności.

Zaangażowanie emocjonalne a zeznanie naocznego świadka

- 1. badania „naturalne” - wywiad z 13 świadkami napaści na sklep z bronią po 5 miesiącach od tego wydarzenia. Im bardziej osoba była zestresowana w trakcie wydarzenia tym więcej szczegółów zapamiętywała.

- 2. badania „laboratoryjne” - badani oglądają 15 fotografii każda z elementem centralnym i peryferyczny. Były trzy wersje fotografii 8 ze względu na element centralny: a. kobieta jadąca na rowerze

b. kobieta niosąca rower

c. krwawiąca kobieta leżąca obok roweru - najlepiej zapamiętany element centralny, ale najgorzej peryferyczny (kolor nadjeżdżającego auta). Wnioski: materiał wyrazisty emocjonalnie pamiętamy lepiej niż neutralny.

Wpływ nastroju na przypominanie

- badania potwierdzające hipotezę zależności pamięci od nastroju: osoba badana(w roli osoby rekrutującej) przeprowadza wywiad z podstawionym kandydatem ubiegającym się o pracę. Jeżeli osobę badaną wprowadzono wcześniej w dobry nastrój pamiętała ona później więcej pozytywnych cech kandydata i na odwrót.

- hipoteza Conwaya - ludzie indeksują wydarzenia wg specyficznych rodzajów emocji. Najlepszy dostęp do danego zbioru występuje, gdy jednostka przeżywa taką samą emocję.

4. Wpływ nastroju na dokonywanie ocen

- dwa rodzaje przetwarzania argumentów:

- systematyczny - dokładna analiza - ludzie w nastroju neutralnym lub negatywnym

- powierzchowny - np. kiedy bierze się pod uwagę samą reputację osoby mówiącej - ludzie w nastroju pozytywnym

problem błędnej atrybucji = przeniesienie nastroju z jednego kontekstu na inny kontekst, dla którego nie jest już odpowiedni. Zwłaszcza, gdy źródło tego nastroju nie jest uświadomione (zastosowanie w reklamie).

---