Zaburzenia nastroju

ZABURZENIA NASTROJU (Afektywne)

W skład tej kategorii wchodzą:

ZABURZENIA DEPRESYJNE

DSM-IV: CIĘŻKIE ZABURZENIE DEPRESYJNE, POJEDYNCZY EPIZOD; MAJOR DEPRESSIVE DISORDER, SINGLE EPISODE (DSM-IV: 296.2x)

ICD-10: Epizod depresyjny (ICD-10: F32)

DSM-IV: CIĘŻKIE ZABURZENIE DEPRESYJNE, NAWRACAJĄCE; MAJOR DEPRESSIVE DISORDER, RECURRENT (DSM-IV: 296.3x)

ICD -10: Zaburzenia depresyjne nawracające (ICD-10: F33)

DSM-IV: DYSTYMIA; DYSTHYMIC DISORDER (DSM-IV: 300.4)

ICD-10: Dystymia (ICD-10: F34 .1)

CIĘŻKIE ZABUZENIE DEPRESYJNE i DYSTYMIA-OBRAZ KLINICZNY

Do głównych objawów depresji zaliczamy: smutny lub u dzieci i młodzieży zirytowany nastrój, utrata zainteresowania lub przyjemności z wykonywania zajęć poprzednio lubianych, somatyczne objawy (takie jak problemy ze snem, zmęczenie, przybranie lub stracenie na wadze), poznawcze problemy (takie jak myśli samobójcze, problemy z koncentracją, problemy z pamięcią), problemy z zachowaniem (takie jak motoryczne pobudzenie lub spowolnienie). Najpoważniejszym problemem depresji jest zwiększone ryzyko samobójstwa. Ocena ryzyka samobójstwa stanowi bardzo ważny i bardzo trudny element diagnozy podczas diagnozy depresji.

Depresja nie powinna być diagnozowana jeśli przyczyną symptomów jest utrata kogoś bliskiego (przez dwa miesiące po utracie kogoś bliskiego).

Ciężkie Zaburzenie Depresyjne jest rozpoznawane jeśli istnieje poważne zaburzenie funkcjonowania, ciężkie epizody depresji powtarzają się i nie występują epizody manii, submanii ani epizody mieszane.

Dystymia rozpoznawana jest gdy objawy depresji są mniej poważne i trwają dłużej niż jeden rok (u dorosłych dłużej niż dwa lata).

ZABURZENIA AFEKTYWNE DWUBIEGUNOWE

DSM-IV: ZABURZENIE AFEKTYWNE DWUBIEGUNOWE 1, POJEDYŃCZY EPIZOD MANII; BIPOLAR I DISORDER, SINGLE MANIC EPISODE (DSM-IV: 296.0x );

DSM-IV: ZABURZENIE AFEKTYWNE DWUBIEGUNOWE 1, OSTATNI EPIZOD SUBMANII; BIPOLAR I DISORDER, MOST RECENT EPISODE HYPOMANIC (DSM-IV: 296.40 );

DSM-IV: ZABURZENIE AFEKTYWNE DWUBIEGUNOWE 1, OSTATNI EPIZOD MANIA ; BIPOLAR I DISORDER, MOST RECENT EPISODE MANIC (DSM-IV: 296.4x)

DSM-IV: ZABURZENIE AFEKTYWNE DWUBIEGUNOWE 1, OSTATNI EPIZOD MIESZANY; BIPOLAR I DISORDER, MOST RECENT EPISODE MIXED (DSM-IV: 296.6x);

DSM-IV: ZABURZENIE AFEKTYWNE DWUBIEGUNOWE 1, OSTATNI EPIZOD DEPRESJA; BIPOLAR I DISORDER, MOST RECENT EPISODE DEPRESSED (DSM-IV: 296.5x );

DSM-IV: ZABURZENIE AFEKTYWNE DWUBIEGUNOWE 2, (NAWRACAJĄCE CIĘŻKIE EPIZODY DEPRESYJNE I SUBMANIAKALNE); BIPOLAR II DISORDER (RECURRENT MAJOR DEPRESSIVE EPISODES AND HYPOMANIC EPISODES) (DSM-IV: 296.89);

DSM-IV: CYKLOTYMIA; CYCLOTHYMIC DISORDER (DSM-IV: 301.13);

ZABURZENIA AFEKTYWNE DWUBIEGUNOWE- OBRAZ KLINICZNY

Dwubiegunowe zaburzenia afektywne charakteryzują się tym, że podczas trwania choroby występuje albo epizod manii, albo submanii, albo epizod mieszany. Dla epizodów manii lub submanii charakterystyczne są następujące symptomy: podwyższony lub zirytowany nastrój, wielkościowy obraz własnej osoby, mała potrzeba snu, gadatliwość, gonitwa myśli, trudności skupienia się, nadaktywność , skłonność do niebezpiecznych zachowań. Epizod manii różni się od epizodu submanii nasileniem objawów i długością trwania. Mania rozpoznawana jest gdy epizod trwa co najmniej tydzień i objawy powodują poważne (znaczące) zakłócenie w codziennym funkcjonowaniu. Submania rozpoznawana jest gdy epizod trwa cztery dni a objawy są silne na tyle, że są widoczne, ale nie są silne na tyle by spowodować poważne problemy w codziennym funkcjonowaniu. Epizod mieszany rozpoznaje się gdy kryteria do rozpoznania epizodu mani i kryteria do rozpoznania epizodu ciężkiej depresji spełnione są prawie każdego dnia przez co najmniej tydzień.

Zależnie od liczby epizodów manii, depresji i submanii, diagnozowane są różne typy dwubiegunowych zaburzeń afektywnych. Zaburzenie Afektywne Dwubiegunowe 1 diagnozowane jest jeśli osoba przeżyła co najmniej jeden epizod manii lub epizod mieszany. Zaburzenie Afektywne Dwubiegunowe 2, diagnozowane jest jeśli osoba nigdy nie przeżyła manii, natomiast przeżyła epizody submanii i ciężkiej depresji. Cyklotymię diagnozuje się jeśli wystąpi wiele symptomów submanii i depresji w ciągu jednego roku, ale nie wystąpi ani jeden epizod manii lub ciężkiej depresji.

Diagnoza zaburzeń afektywnych dwubiegunowych u dzieci jest bardzo trudna. Żeby zminimalizować błędy w diagnozie klinicysta powinien pamiętać o następujących właściwościach zaburzeń dwubiegunowych:

1. Występowanie zaburzeń dwubiegunowych w rodzinie stanowi czynnik ryzyka;

2. Znacząca, nagła zmiana w funkcjonowaniu, polegająca na wystąpieniu symptomów manii sugeruje, że mamy do czynienia z dwubiegunowym zaburzeniem raczej niż z deficytem uwagi czy zaburzeniem zachowania;

3. Często występujące dziwaczne zachowanie, niezależne od sytuacji, szczególnie gonitwa myśli i halucynacje;

4. Objawy psychotyczne (halucynacje, urojenia), które występują podczas epizodu manii są zgodne w nastroju z manią podczas gdy na objawy psychotyczne pojawiające się w schizofrenii nastrój nie ma wpływu;

5. Zawyżona samoocena u dzieci i młodzieży jest typowa dla manii podczas gdy w większości innych zaburzeń samoocena jest zaniżona;

6. Afektywne zaburzenia dwubiegunowe charakteryzują się cyklicznymi zmianami w zachowaniu, podczas gdy inne zaburzenia, takie jak deficyt uwagi czy zaburzenia zachowania, wywołują bardziej trwałą zmianę w zachowaniu

Ryzyko błędu polegającego na rozpoznaniu zaburzenia dwubiegunowego u młodzieży podczas gdy objawy są po prostu przejawem stadium w rozwoju, jest bardzo duże jeśli się nie weźmie pod uwagę, że poczucie euforii, nadaktywność i częste zmiany nastroju są typowe w wieku młodzieżowym. Mimo, że prawidłowa diagnoza afektywnych zaburzeń dwubiegunowych w tym wieku jest bardzo trudna, trzeba uważać by objawów tego zaburzenia nie zlekceważyć przypisując je normalnemu etapowi rozwoju;

ETIOLOGIA

Teorie biologiczne-genetyczne

Ryzyko depresji u dziecka rośnie gdy rodzic cierpi na depresję i rośnie znacznie więcej gdy oboje rodzice cierpią na depresję. Występowanie depresji u obojga bliźniąt jednojajowych przekracza 50% (nawet jeśli są one wychowywane osobno) podczas gdy u dwu jajowych wynosi 20%.

Norepinefryna, Acetyloholina i Serotonina to neurotransmitery, które uważa się za odpowiedzialne za regulację nastroju przez system limbiczny i hipotalamus. Brak równowagi w produkcji, wydzielaniu i wchłanianiu tych substancji uważa się za potencjalne źródło depresji

Teorie psychologiczne

A. Teorie behawioralno-poznawcze

1. Model Becka: Dziecko z depresją ma nie przystosowawcze myśli i wierzenia, które zniekształcają sposób w jaki dziecko to przetwarza informacje. Te nie przystosowawcze myśli to negatywny obraz własnej osoby, negatywny obraz świata i swojej przyszłości. Częste błędy w myśleniu to nadmierne generalizowanie (interpretowanie specyficznego wydarzenia jako ogólna zasadę) i minimalizacja (minimalizowanie znaczenia wydarzeń pozytywnych).

2. Model Seligmana: Model wyuczonej bezsilności. Depresja rodzi się gdy z powodu swoich powtarzających się doświadczeń, dziecko zaczyna wierzyć, że nie ma ono żadnej kontroli nad swoim życiem. To prowadzi do apatii, braku motywacji by starać się wpływać na negatywne doświadczenia, bo i tak nie można nic zmienić. Model ten przewiduje też, że dziecko zaczyna dokonywać fałszywych atrybucji dotyczących negatywnych zdarzeń. Dziecko z depresją widzi siebie jako odpowiedzialnego za negatywne zdarzenia (wewnętrzne atrybucje), wierzy, że nic nie można zrobić by zmienić sytuację (przypisywana wydarzeniom stabilność); interpretuje sytuację jako uogólnioną (atrybucje globalne).

3. Model Lewinsohna. Lewinsohn przypisuje powstawanie stanów depresyjnych brakowi wzmocnień społecznych. Ludzie, którzy są podatni na depresję mają niski poziom umiejętności społecznych, który powoduje, że wywołują oni negatywne reakcje u innych. Brak pozytywnych reakcji ze strony innych ludzi powoduje, że świat wydaje im się wrogi i w związku z tym wycofują się, to z kolei prowadzi do depresyjnych myśli i nie przystosowawczych zachowań społecznych. Zwarzywszy na ważną rolę jaką grupa rówieśnicza odgrywa w rozwoju dziecka, teoria ta może być szczególnie trafna w wyjaśnianiu powstawania depresji u dzieci i młodzieży.

B. Teorie stresu i radzenia sobie ze stresem

Teorie te podkreślają, że stres czyni dzieci podatnymi na negatywne interpretacje wydarzeń i powoduje negatywne emocje dotyczące siebie i otoczenia. Jeśli dziecko czuje się emocjonalnie przeciążony to staje się nieszczęśliwy i ma poczucie beznadziejności co prowadzi do symptomów depresji.

C. Teorie psychoanalityczne (nie starają się wyjaśniać powstawania depresji u dzieci)

Teorie psychoanalityczne wiążą powstawanie niskiej samooceny, smutku, nieszczęścia i innych objawów depresji z sytuacjami, które wywołują poczucie straty. ( Strata ukochanej osoby wywołuje gniew. Gniew spowodowany utratą ukochanej osoby podświadomie odwrócony przeciwko podmiotowi stanowi źródło depresji. Inne teorie analityczne podkreślają poczucie straty i wywołany tym niepokój czy podmiot poradzi sobie w życiu bez wsparcia utraconej osoby.)

METODY DIAGNOZOWANIA

1. Skale obserwacyjne wypełniane przez rodziców i nauczycieli

Skale Achenbacha

Missouri Children's Behavior Checklist

2. Ewaluacja skierowana bezpośrednio na diagnozę depresji

1. administrowane przez terapeutę:

Bellevue Index of Derpession

Children Depression Rating Scale

Children's Affective Rating Scale

2. wypełniane przez dziecko

Chidren's Depression Inventory

Children's Depression Scale

Reynold's Adolescent Depression Scale

Reynold's Child Depression Scale

Dpression Adjective Checklist

Modified Zung

Preschool Symptom Self-Report

Children's Attributional Style Questionnaire

Hoprlessness Scale for Children

3. Diagnoza osobowości

TAT i CAT

niedokończone zdania

MMPI-A

METODY ODDZIAŁYWANIA

Farmakoterapia

Tricyclic antidepressants

Leki antydepresyjne regulujące poziom serotoniny

Psychoterapia

Terapia Poznawczo-behawioralna

Psychoedukacja

Samo-kontrola

Zwalczanie (konfrontowanie) automatyzmów myślowych

Poznawcza restrukturalizacja

samo-wzmacnianie

Planowanie zajęć

Wyznaczanie sobie realistycznych celów

Trening relaksacyjny

Trening umiejętności społecznych

Modelowanie

Rozwiązywanie problemów

Terapia zabawowa

Terapia grupowa

Interwencje w rodzinie

Terapia rodzinna

Terapia dla rodziców

3

---